Ο Ερρίκος Δ' της Αγγλίας ή Ερρίκος του Μπόλινμπροκ (Henry IV of England, 15 Απριλίου 1367 [1] - 20 Μαρτίου 1413), υπήρξε βασιλιάς της Αγγλίας και λόρδος της Ιρλανδίας (1399 - 1413), και διεκδικητής του θρόνου της Γαλλίας μέσω του παππού του Εδουάρδου Γ'. Ο Ερρίκος Δ' ονομάστηκε Ερρίκος του Μπόλινμπροκ επειδή γεννήθηκε στο κάστρο του Μπόλινμπροκ. Γιος του Ιωάννη της Γάνδης και της Λευκής του Λάνκαστερ, κόρης του Ερρίκου, δούκα του Λάνκαστερ, επίσης από την οικογένεια των Πλανταγενετών. Ο Ερρίκος Δ' ήταν ο πρώτος βασιλιάς της Αγγλίας από τη δυναστεία των Πλανταγενετών που η μητέρα του ήταν Αγγλίδα με μητρική γλώσσα τα Αγγλικά, σε αντίθεση με τις μητέρες των προηγούμενων βασιλέων που είχαν μητρική γλώσσα τα Γαλλικά. [2]
Νεανικά χρόνια
Σχέσεις του Ερρίκου με τα ετεροθαλή αδέλφια του
Η μεγαλύτερη αδελφή του Φιλίππη του Λάνκαστερ παντρεύτηκε τον Ιωάννη Α' της Πορτογαλίας, και η δεύτερη αδελφή του Ελισάβετ Πλανταγενέτη του Έξετερ ήταν μητέρα του Τζων Χόλλαντ, 2ου δούκα του Έξετερ. Η ετεροθαλής αδελφή του Αικατερίνη του Λάνκαστερ έγινε βασίλισσα της Καστίλλης με το γάμο της με τον Ερρίκο Γ΄ της Καστίλλης. Ο Ερρίκος είχε άλλα τέσσερα ετεροθαλή αδέλφια από την τρίτη σύζυγο (πρώην ερωμένη) του πατέρα του, Αικατερίνη Σουίνφορντ, που ονομάστηκαν "Μπωφόρ" λόγω του κάστρου που κατείχε ο πατέρας τους στην Καμπανία. [3]
Οι σχέσεις του Ερρίκου Δ' με τη θετή του μητέρα Αικατερίνη Σουίνφορντ και τους Μπωφόρ δεν ήταν πάντοτε καλές, οι δε σχέσεις του με τον Ερρίκο και τον Τόμας Μπωφόρ έγιναν μετά το 1406 προβληματικές. Ο γαμπρός του Ραλφ Νέβιλ, 1ος κόμης του Ουέστμορλαντ, ένας από τους φανατικότερους οπαδούς του, εμπόδισε να δοθεί ως νύφη-δωρεά μία μαρκησία από τον εξάδελφό του Ριχάρδο Β΄ στον μεγαλύτερο ετεροθαλή αδελφό του Ιωάννη Μπωφόρ. Ο Τόμας Σουίνφορντ, γιος της Αικατερίνης από τον πρώτο της γάμο με τον σερ Ούγο Σουίνφορντ, κοντόσταυλο στο κάστρο του Πόντεφρακτ όπου πέθανε ο Ριχάρδος Β΄, ήταν επίσης αντίπαλός του. Η ετεροθαλής αδελφή του Ιωάννα Μπωφόρ (κόμησσα του Ουέστμορλαντ) ήταν γιαγιά των τελευταίων Πλανταγενετών βασιλέων Εδουάρδου Δ΄ και Ριχάρδου Γ΄. Η μικρότερη κόρη του Ραλφ Νέβιλ και της Ιωάννας, Σεσίλ Νέβιλ, δούκισσα της Υόρκης, παντρεύτηκε τον Ριχάρδο της Υόρκης, και τα παιδιά τους ήταν ο Εδουάρδος Δ΄ της Αγγλίας και ο Ριχάρδος Γ΄ της Αγγλίας.
Σχέσεις του Ερρίκου με τον Ριχάρδο Β'
Ο Ερρίκος Δ' είχε αμφίρροπες σχέσεις με τον πρώτο εξάδελφό του Ριχάρδο Β΄. Από τα παιδικά τους χρόνια ήταν στενοί φίλοι και έγιναν μαζί μέλη του Τάγματος της Περικνημίδας (1377), αλλά η σχέση τους χάλασε όταν ο Ερρίκος συμμετείχε στην "Επανάσταση των Λόρδων" εναντίον του Ριχάρδου (1387). Ο Ριχάρδος παρόλα αυτά όταν έγινε βασιλιάς δεν τον τιμώρησε όπως τους υπόλοιπους λόρδους τους οποίους εκτέλεσε ή έστειλε σε εξορία, αντίθετα έδωσε προαγωγή στον Ερρίκο από κόμη του Ντέρμπι σε δούκα του Χέρφορντ. Το 1390 ο Ερρίκος συμμετείχε στην ανεπιτυχή εκστρατεία στην πρωτεύουσα της Λιθουανίας Βίλνιους με περίπου 300 Τεύτονες ιππότες, όπου συνέλαβε 300 Λιθουανούς ευγενείς και τους μετέφερε αιχμάλωτους στην Αγγλία. Νέα εκστρατεία στο Βίλνιους δυο χρόνια μετά (1392) κατέληξε σε αποτυχία. Το 1393 ο Ερρίκος ανέλαβε προσκύνημα στα Ιεροσόλυμα, όπου έκανε μεγάλες προσφορές στο Ναό του Παναγίου Τάφου και στο Όρος των Ελαιών. [4] Αργότερα αποφάσισε να οργανώσει Σταυροφορία υπό την ηγεσία του, αλλά τελικώς πέθανε πριν πραγματοποιηθεί. [5] Η σχέση του με τον βασιλιά Ριχάρδο γνώρισε νέα κρίση (1398) όταν ήρθε σε σύγκρουση με τον Θωμά του Μόουμπρεϊ, 1ο δούκα του Νόρφολκ και αποφάσισαν να λύσουν τις διαφορές τους με μονομαχία. Ο Ριχάρδος για να αποφύγει την αιματοχυσία αποφάσισε να εξορίσει και τους δυο, στέλνοντας τον Μόουμπρεϊ σε ισόβια εξορία και τον Ερρίκο σε δεκαετή (μετατράπηκε σε εξαετή) με τη σύμφωνη γνώμη του πατέρα του, Ιωάννη της Γάνδης.
Ανατροπή του ξαδέλφου του Ριχάρδου Γ'
Ο Ερρίκος Δ' πλαισιωμένος απο άρχοντες την εποχή που διεκδικούσε το θρόνο της Αγγλίας (1399) - έγγραφο της εποχής - Βρετανική βιβλιοθήκη.
Η κρίση στις σχέσεις του με τον βασιλιά ξεκίνησε με τον θάνατο του πατέρα του (1399), όταν ο Ριχάρδος έκανε κατάσχεση της περιουσίας του Ιωάννη της Γάνδης και απαγόρευσε στον γιο του Ερρίκο να την κληρονομήσει. Ο Ερρίκος εξοργισμένος συνάντησε τον εξόριστο Θωμά Άραντελ, αρχιεπίσκοπο του Καντέρμπερι, που συμμετείχε στην Επανάσταση των Λόρδων εναντίον του Ριχάρδου (1387), και αποφάσισαν να οργανώσουν σκληρή αντίσταση την εποχή που ο βασιλιάς απουσίαζε σε εκστρατεία στην Ιρλανδία. Με σύμβουλο τον Άραντελ ο Ερρίκος κέρδιζε συνέχεια δυνάμεις με κατασχέσεις εδαφών και λεηλασίες, και σύντομα απέκτησε τόση δύναμη που ανέτρεψε και φυλάκισε τον Ριχάρδο Β', ο οποίος πέθανε στη φυλακή υπό περίεργες συνθήκες (πιθανότερα εκτελέστηκε). Ο Ερρίκος στέφθηκε νέος βασιλιάς ως Ερρίκος Δ' αγνοώντας τον επτάχρονο διάδοχο Εδμόνδο Μόρτιμερ, 5ο κόμη του Μαρς, γιο της Φιλίππης, 5ης κόμησσας του Όλστερ. Η στέψη του (13 Οκτωβρίου 1399) ήταν η πρώτη στέψη Άγγλου βασιλιά από την εποχή της νορμανδικής κατάκτησης στην οποία το τελετουργικό έγινε στην Αγγλική γλώσσα αντί της Γαλλικής που χρησιμοποιούσαν οι προηγούμενοι βασιλείς.
Το σώμα του Ριχάρδου Β' εξετέθη σε δημόσια θέα στον καθεδρικό ναό του Αγίου Παύλου για να δει ο αγγλικός λαός ότι ήταν νεκρός, και ετάφη προσωρινά στη Δομινικανή μονή του Λάνγκλεϊ μέχρι να μεταφερθεί από τον Ερρίκο Ε' στο Αββαείο του Ουέστμινστερ. Ο Ερρίκος πέρασε όλη τη βασιλεία του στην αντιμετώπιση εξεγέρσεων και δολοπλοκιών, ήρθε πολλές φορές σε σύγκρουση με το κοινοβούλιο ιδιαίτερα στα εκκλησιαστικά θέματα, ενώ με τη συμβουλή του Άραντελ πρότεινε στο κοινοβούλιο την καύση των αιρετικών (1401) για να αντιμετωπίσει το κίνημα των Λόλλαρντ, πρώιμο προτεσταντικό κίνημα. Το 1410 το κοινοβούλιο πρότεινε κατάσχεση της εκκλησιαστικής περιουσίας αλλά ο Ερρίκος Δ' αρνήθηκε να συγκρουστεί με την Εκκλησία επειδή τον βοήθησε να γίνει βασιλιάς. [6]
Ο Ερρίκος Δ' ως βασιλιάς με μεγάλα προβλήματα
Εξεγέρσεις των βαρόνων
Ο βασιλιάς της Αγγλίας Ερρίκος Δ' όπως απεικονίζεται σε μια επιστολή (1402)
Οι εξεγέρσεις των βαρόνων συνεχίστηκαν την πρώτη δεκαετία του Ερρίκου Δ', με σημαντικότερες την επανάσταση του Όουεν Γκλύντουρ που ανακήρυξε τον εαυτό του Πρίγκηπα της Ουαλίας (1400), και την επανάσταση του Ερρίκου Πέρσι, 1ου κόμη του Νορθάμπερλαντ. Ο βασιλιάς τις υπέταξε χάρη στις ικανότητες και στην τεράστια στρατιωτική προσωπικότητα του γιου και διαδόχου του, Ερρίκου του Μόνμουθ. Τα τελευταία χρόνια της βασιλείας του οι εξεγέρσεις έγιναν πολύ πιο έντονες, ενώ σύμφωνα με μια πληροφορία τον τελευταίο χρόνο κυκλοφόρησε η φήμη ότι ο Ριχάρδος Β΄ βρισκόταν στην αυλή του βασιλιά της Σκωτίας περιμένοντας από τους οπαδούς του να τον επαναφέρουν στο θρόνο του στο Λονδίνο. Η ψεύτικη φήμη κυκλοφόρησε από κάποιον απατεώνα, τον σερ Ελάιας Λέβετ, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι ήταν γαμπρός του βασιλιά Ριχάρδου και ότι διέθετε την κατάλληλη βοήθεια από τους Σκωτσέζους για να πετύχει η επανάσταση. [7]
Λίστα των επαναστάσεων εναντίον του Ερρίκου Δ':
"Η επανάσταση των Επιφανών" (1399 - 1400): εκτελέσεις των κόμηδων του Κεντ, του Χάντινγκτον, του Σώλσμπερι και του βαρόνου Ντεσπένσερ για την προσπάθειά τους να επαναφέρουν τον Ριχάρδο Β' στον αγγλικό θρόνο.
"Η επανάσταση των Γκλύντουρ" στην Ουαλία (1410 - 1415) υπό τον Όουεν Γκλύντουρ.
"Οι επαναστάσεις των Πέρσι" (1402 - 1408): τρεις αποτυχημένες απόπειρες της οικογένειας Πέρσι και των συμμάχων τους να ανατρέψουν τον Ερρίκο Δ'.
"Μάχη του Σριούσμπερι" (1403): ο Ερρίκος Δ' νίκησε μια εξέγερση εναντίον του υπό τον Ερρίκο Πέρσι που είχε συμμαχήσει με τον Όουεν Γκλύντουρ, όπου ο Πέρσι σκοτώθηκε στη μάχη από ένα βέλος στο πρόσωπο. Ο Θωμάς Πέρσι, 1ος κόμης του Ουόρτσεστερ, ο σερ Ριχάρδος Βέναμπλς, και ο σερ Ριχάρδος Βέρνον, κρεμάστηκαν, αποκεφαλίστηκαν και τα κομμένα κεφάλια τους επιδείχθηκαν δημόσια, ενώ ο κόμης του Νορθάμπερλαντ (Νορθουμβρία) κατέφυγε στη Σκωτία.
"Επανάσταση του αρχιεπισκόπου της Υόρκης Ριχάρδου λε Σκροπ στη βόρεια Αγγλία (1405)": Ο Σκροπ και οι υπόλοιποι αρχηγοί της εξέγερσης εκτελέστηκαν, ο δε κόμης του Νορθάμπερλαντ δραπέτευσε ξανά στη Σκωτία.
"Μάχη του Μπράμχαμ Μουρ" (1408): ο κόμης του Νορθάμπερλαντ επιτέθηκε στη βόρεια Αγγλία μαζί με τους Σκωτσέζους συμμάχους του αλλά ηττήθηκε και έπεσε στη μάχη.
Επίσκεψη του Βυζαντινού αυτοκράτορα Μανουήλ Β' Παλαιολόγου
Ασημένιο νόμισμα του Ερρίκου Δ'
Ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Μανουήλ Β' ήταν ο μόνος Βυζαντινός αυτοκράτορας που επισκέφθηκε την Αγγλία προκειμένου να ζητήσει βοήθεια στον αγώνα του κατά των Οθωμανών. Ο Ερρίκος Δ΄ τον δέχθηκε με τιμές στα Ανάκτορα του Έλθαμ (Δεκέμβριος 1400 - Ιανουάριος 1401) και οργάνωσε αγώνα κονταρομαχίας προς τιμή του, ενώ του έδωσε και οικονομική υποστήριξη. [8] Το 1406 Άγγλοι πειρατές συνέλαβαν τον μελλοντικό Ιάκωβο Α' της Σκωτίας, ο οποίος ήταν έτοιμος να δραπετεύσει για τη Γαλλία. [9] Ο Ερρίκος Δ' τον κράτησε φυλακισμένο όλο το υπόλοιπο διάστημα που παρέμεινε βασιλιάς.
Σοβαρή ασθένεια τα τελευταία χρόνια της ζωής του
Τα τελευταία χρόνια της βασιλείας του σημαδεύτηκαν από μια πολύ σοβαρή ασθένεια που του έφερε παραμόρφωση του δέρματος. Δεχόταν ασταμάτητες επιθέσεις της ασθένειας, όπως τον Ιούνιο του 1405, τον Απρίλιο του 1406, τον Ιούνιο του 1408, τον Δεκέμβριο του 1412 και το θανατηφόρο κτύπημα που ήρθε το Μάρτιο του 1413. Δεν έχει εξακριβωθεί η φύση της, και μερικοί το θεωρούν λέπρα, ενώ άλλοι ψωρίαση. [10] Οι μεσαιωνικοί χρονικογράφοι λένε ότι η ασθένειά του ήταν θεία τιμωρία για την εκτέλεση του Ριχάρδου του Σκροπ, αρχιεπισκόπου της Υόρκης (Ιούνιος 1405) ύστερα από το γνωστό αποτυχημένο πραξικόπημα. [11] Ο Άγγλος χρονικογράφος Ραφαήλ Χόλινσεντ (περ. 1525–1580;) είχε προβλέψει ότι θα πέθαινε στα Ιεροσόλυμα και όλοι πίστευαν ότι θα πέθαινε στην Σταυροφορία, η προφητεία όμως επαληθεύτηκε όμως με άλλο τρόπο. Πέθανε στο δωμάτιο των Ιεροσολύμων του Αββαείου του Ουέστμινστερ στη διάρκεια συνεδρίασης του κοινοβουλίου.
Ταφή
Τάφος του Ερρίκου Δ΄ της Αγγλίας - Καθεδρικός ναός του Καντέρμπερι
Σε αντίθεση με τους προηγούμενους βασιλείς ο Ερρίκος Δ' και η δεύτερη σύζυγός του Ιωάννα της Ναβάρρας δεν τάφηκαν στο Αββαείο του Ουέστμινστερ αλλά στον Καθεδρικό ναό του Καντέρμπερι, στη βόρεια πλευρά του κοιμητηρίου του Τρίνιτι, δίπλα από το βωμό του Τόμας Μπέκετ. Η λατρεία του Μπέκετ ήταν ακόμα πολύ ισχυρή στην εποχή του κάτι που φαίνεται καθαρά στο λογοτεχνικό έργο του Τζέφρι Τσώσερ "Οι ιστορίες του Καντέρμπερι". ο Ερρίκος Δ' είχε ασπαστεί σημαντικά αυτές τις λατρείες. Οι λόγοι της λατρείας του στον Τόμας Μπέκετ δεν έχουν ακόμα διευκρινιστεί αλλά ερμηνεύεται ότι τον χρησιμοποίησε για πολιτικούς λόγους για να μπορέσει να δικαιολογήσει το σφετερισμό του θρόνου από τον εξάδελφό του Ριχάρδο Β'. [12]Στη στέψη του ο Ερρίκος Δ' χρίστηκε με το λάδι που είχε χρησιμοποιήσει ο Μπέκετ λίγο πριν τη δολοφονία του (1170), το οποίο λάδι είχε πάρει από τον παππού του Ερρίκο του Λάνκαστερ. [13][14]
Οι συσχετισμοί του Ερρίκου Δ' με τον Τόμας Μπέκετ φαίνονται από τα ομοιώματα που βρέθηκαν στον τάφο του, οι δε χρυσοί αετοί που απεικονίζονται στη στέψη του σχετίζονται με τον Τόμας Μπέκετ. Το σώμα του βασιλιά στην εκταφή του 1832 βρέθηκε καλά διατηρημένο σε τέτοιο βαθμό που οι ιστορικοί βεβαιώνουν ότι είναι η ακριβής προσωπογραφία του. [15]
Οικογένεια
Με την πρώτη σύζυγό του Μαρία ντε Μπόχουν (1380) απέκτησε πέντε παιδιά:
Ερρίκος Ε' της Αγγλίας
Θωμάς του Κλάρενς
Ιωάννης του Λάνκαστερ
Χάμφρεϊ, Δούκας του Γκλόστερ
Φιλίππη της Αγγλίας, βασίλισσα της Δανίας
Παραπομπές
Mortimer, Ian (2007). "Henry IV's date of birth and the royal Maundy". Historical Research. University of London. 80 (210): 567–576.
https://books.google.be/
Armitage-Smith, Sydney. John of Gaunt, King of Castile and Leon, Duke of Lancaster, &c.. Constable, 1904.
Bevan, Bryan (1994). Henry IV. London: Macmillan. p. 32.
Bevan (1994: 1)
Terry Jones, Medieval Lives, page 112
https://books.google.gr/
G. Dennis, The Letters of Manuel II Palaeologus (Washington DC, 1977) Letter 38.
E W M Balfour-Melville, James I King of Scots, London 1936
Peter McNiven, "The Problem of Henry IV's Health, 1405–1413", English Historical Review, 100 (1985), pp. 747–772
Swanson Religion and Devotion p. 298
Christopher Wilson, 'The Tomb of Henry IV and the Holy Oil of St Thomas of Canterbury', in Medieval Architecture and its Intellectual Context, ed. Eric Fernie and Paul Crossley (London: The Hambledon Press, 1990), pp. 181–190.
Thomas Walsingham, The St Albans Chronicle: The Chronica Maiora of Thomas Walsingham, Volume II, 1394-1422, ed. and trans. John Taylor et al. (Oxford: Clarendon Press, 2011), p. 237.
Thomas Walsingham, The St Albans Chronicle: The Chronica Maiora of Thomas Walsingham, Volume II, 1394–1422, ed. and trans. John Taylor et al. (Oxford: Clarendon Press, 2011), pp. 237–241.
C. Eveleigh Woodruff and William Danks, Memorials of the Cathedral and Priory of Christ in Canterbury (New York: E.P. Dutton & Co., 1912), pp. 192–194.
Πηγές
Peter McNiven, "The Problem of Henry IV's Health, 1405–1413", English Historical Review, 100 (1985), pp 747–772)
Debbi Codling, Henry IV and Personal Piety, History Today, 57:1 (January 2007), pages 23 – 29.
Bevan, Bryan (1994). Henry IV. London: Macmillan.
Mortimer, Ian (2007). "Henry IV's date of birth and the royal Maundy". Historical Research. University of London.
G. Dennis, The Letters of Manuel II Palaeologus (Washington DC, 1977) Letter 38.
|
Ερρίκος Δ΄ της Αγγλίας
Οίκος του Λάνκαστερ
Νεότερος κλάδος του Οίκος των Πλανταγενετών
Γέννηση: 15 Απριλίου 1367 Θάνατος: 20 Μαρτίου 1413 |
||
| Βασιλικοί τίτλοι | ||
|---|---|---|
| Προκάτοχος Ριχάρδος Β΄ της Αγγλίας |
Βασιλιάς της Αγγλίας 1399 – 1413 |
Διάδοχος Ερρίκος Ε΄ της Αγγλίας |
| Προκάτοχος Ιωάννης της Γάνδης |
Δούκας της Ακουιτανίας 1399 – 1413 |
|
Δούκας του Λάνκαστερ 1399 |
||
Κόμης του Λέστερ 1399 |
Διάδοχος Συγχώνευση με το στέμμα |
|
|
Άγγλοι μονάρχες
|
|
| Βασίλειο των Άγγλων 886–1066 |
 Έθελσταν1 - Έντμουντ Α΄1 - Έντρεντ1 - Έντβιχ1 - Έντγκαρ1 - Εδουάρδος ο Μάρτυρας - Έθελρεντ ο Ανέτοιμος - Σβεν Α΄ της Δανίας - Έντμουντ ο σιδηρόπλευρος - Κνούτος1 - Χάρολντ ο Λαγόπους - Αρθακανούτος - Εδουάρδος ο Εξομολογητής - Χάρολντ Β΄ της Αγγλίας - Έντγκαρ Έθελινγκ |
| Βασίλειο της Αγγλίας 1066–1649 |
 |
| Κοινοπολιτεία της Αγγλίας, Σκωτίας και Ιρλανδίας 1653–1659 |
.svg/50px-Arms_of_the_Protectorate_(1653%e2%80%931659).svg.png) Όλιβερ Κρόμγουελ4 - Ρίτσαρντ Κρόμγουελ4 |
| Βασίλειο της Αγγλίας 1660–1707 |
.svg/50px-Royal_Arms_of_England_(1603-1707).svg.png) Κάρολος Β΄3 - Ιάκωβος Β΄3 - Γουλιέλμος Γ΄ και Μαίρη Β΄3 - Άννα3 |
| 1Επικυρίαρχος της Βρετανίας. 2Επίσης κυβερνήτης της Ιρλανδίας. 3Επίσης κυβερνήτης της Σκωτίας. 4Λόρδος Προστάτης. Συζητήσιμοι ή αμφισβητήσιμοι κυβερνήτες είναι με πλάγια γράμματα. |
|
Εγκυκλοπαίδεια του Ηνωμένου Βασιλείου
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
