Ο Εδουάρδος Δ΄ της Αγγλίας (Edward IV, 28 Απριλίου 1442 - 9 Απριλίου 1483) βασιλιάς της Αγγλίας (4 Μαρτίου 1461 - 3 Οκτωβρίου 1470) και (11 Απριλίου 1471 - 9 Απριλίου 1483), ήταν δεύτερος γιος του Ριχάρδου Πλανταγενέτη και της Σεσίλ Νέβιλ.[2][3] Ο Εδουάρδος Δ΄ ήταν ο πρώτος βασιλιάς της Αγγλίας από τον Οίκο της Υόρκης.[4] Το πρώτο διάστημα της βασιλείας του ξέσπασαν πολλές βιαιότητες με τον αντίπαλο Οίκο του Λάνκαστερ που έμειναν γνωστές ως Πόλεμος των Ρόδων, μετά δε τη μάχη του Τιούκσμπερι (1471) ανακατέλαβε το θρόνο και κυβέρνησε ειρηνικά μέχρι τον αιφνίδιο θάνατό του. O Εδουάρδος Δ΄ πριν γίνει βασιλιάς πήρε τους τίτλους του 4ου δούκα της Υόρκης, του 7ου κόμη του Μαρτς, του 5ου κόμη του Κέιμπριτζ, του 9ου κόμη του Ώλστερ, και ήταν ο 65ος ιππότης του Τάγματος του Χρυσόμαλλου Δέρατος.[5] Ο Εδουάρδος ήταν ο δεύτερος γιος των γονέων του αλλά ο μεγαλύτερος από τους τέσσερεις που επέζησαν μέχρι την ενηλικίωση, και πριν το θάνατο του πατέρα του και την άνοδό του στο θρόνο πήρε τον τίτλο του κόμη του Μαρτς.[6][7][8]
Βασιλεία
Άνοδος στο θρόνο
Ο Ριχάρδος της Υόρκης ήταν διάδοχος του Ερρίκου ΣΤ΄ της Αγγλίας μέχρι την ημέρα που γεννήθηκε ο γιος του Εδουάρδος του Ουεστμίνστερ (1453) και βρέθηκε σε σκληρή σύγκρουση με τους συγγενείς του βασιλιά από την οικογένεια Μπωφόρ. Ο Ριχάρδος ανέλαβε την πρωτοβουλία των κινήσεων μετά τη νίκη του στη μάχη του Σαιντ Άλμπανς (1455), όπου σκοτώθηκε ο μεγαλύτερος εχθρός του Εδμόνδος Μπωφόρ, 2ος δούκας του Σόμερσετ. Η βασίλισσα Μαργαρίτα του Ανζού οργάνωσε σκληρή αντίσταση στον δούκα της Υόρκης και τους οπαδούς του, τον κουνιάδο του Ριχάρδο Νέβιλ, κόμη του Σώλσμπερι και τον γιο αυτού, Ριχάρδο Νέβιλ (συνονόματο του πατέρα του), κόμη του Γουόρικ (1459). Οι αρχηγοί του Οίκου της Υόρκης δραπέτευσαν από την Αγγλία μετά τη συντριβή τους στο Λούντφορντ Μπριτζ, ο δε Ριχάρδος κατέφυγε στην Ιρλανδία ενώ ο γιος του Εδουάρδος πήγε μαζί με τους Νέβιλ στο Καλαί, του οποίου ο Γουόρικ ήταν κυβερνήτης. Το 1460 ο Εδουάρδος στρατοπέδευσε στο Κεντ μαζί με τον Σώλσμπερι, τον Γουόρικ και τον αδελφό του Σώλσμπερι, Ουίλλιαμ Νέβιλ, λόρδο του Φώκονμπεργκ και κόμη του Κεντ, και με το στρατό του κατέλαβε το Λονδίνο.[9] Ο Εδουάρδος της Υόρκης άφησε τον κόμη του Σώλσμπερι να πολιορκεί τον Πύργο του Λονδίνου, και με τους οπαδούς του προχώρησε στα Μίντλαντς, και νίκησε και αιχμαλώτισε τον Ερρίκο ΣΤ΄ στη μάχη του Νορθάμπτον. Ο δούκας της Υόρκης Ριχάρδος επέστρεψε στην Αγγλία και ανακηρύχτηκε διάδοχος του θρόνου, αλλά η βασίλισσα Μαργαρίτα με νέο στρατό τον νίκησε και τον σκότωσε μαζί με τον δεύτερο γιο του Εδμόνδο, κόμη του Ράτλαντ, και τον κόμη του Σώλσμπερι στη μάχη του Ουέικφηλντ στις 30 Δεκεμβρίου 1460.[10]
Ο Εδουάρδος έγινε τότε δούκας της Υόρκης και αρχηγός του Οίκου της Υόρκης, και νίκησε τους Λάνκαστερ στις 2-3 Σεπτεμβρίου 1461 στο Χέρφορντσαϊρ. Ο κόμης του Γουόρικ ηττήθηκε από τη Μαργαρίτα στις 17 Φεβρουαρίου 1461 στη δεύτερη μάχη του Σαιντ Άλμπανς, και ο Ερρίκος ΣΤ΄ απελευθερώθηκε από τους οπαδούς του.[11] Ο πατέρας του Εδουάρδου δεν είχε στόχο να γίνει ο ίδιος βασιλιάς, αλλά ο Εδουάρδος αποφάσισε να κάνει το μεγάλο βήμα, και στέφθηκε το Μάρτιο του 1461 ως Εδουάρδος Δ΄ της Αγγλίας.[12] Κινήθηκε κατόπιν με στρατό εναντίον των Λάνκαστερ, αλλά σώθηκε στο πεδίο της μάχης από τον Ουαλό ιππότη σερ Ντέηβιντ απ Μάθιου, και στη συνέχεια νίκησε στις 29 Μαρτίου 1461 τους Λάνκαστερ στην αιματηρή μάχη του Τάουτον στο Γιορκσάιρ.[13] Ο Εδουάρδος συνέτριψε τη στρατιωτική δύναμη των Λάνκαστερ και πήγε στο Λονδίνο για τη στέψη του, ονόμασε δε τον ιππότη Ντέηβιντ απ Μάθιου "σημαιοφόρο της Αγγλίας" και του επέτρεψε να τοποθετήσει τη λέξη "Τάουτον" στα σύμβολα του οίκου των Μάθιου. Η αντίσταση των Λάνκαστερ συνεχίστηκε στο βορρά αλλά μετά την ήττα τους από τον αδελφό του κόμη του Γουόρικ, Τζων Νέβιλ, στη μάχη του Χέξαμ, (1464) υποτάχθηκαν οριστικά.[14] Ο Ερρίκος ΣΤ΄ δραπέτευσε στα όρη Πενάινς, όπου κρύφτηκε επί ένα χρόνο, αλλά κατόπιν συνελήφθη και αιχμαλωτίστηκε στον Πύργο του Λονδίνου.[15] Ο Εδουάρδος Δ΄ αποφάσισε να μη δολοφονήσει τον Ερρίκο επειδή φοβήθηκε τη μετάβαση της αρχηγίας του Οίκου του Λάνκαστερ στον διάδοχό του Εδουάρδο του Ουέστμινστερ, που ήταν νέος και μάχιμος.
Γάμος με την Ελισάβετ Γούντβιλ
Τα σύμβολα του Εδουάρδου Δ΄ ως 4ου δούκα της Υόρκης.
Ο Εδουάρδος Δ΄ αν και ήταν μόνο 18 ετών ήταν ικανός στρατιωτικός αρχηγός, περιγράφεται δε ως πανύψηλος και πανέμορφος, καθώς το ύψος του έφτανε τα 1.95 μ.,και ήταν ο πιο ψηλός άντρας στην εποχή του.[16] Οι περισσότερες αγγλικές οικογένειες έμειναν πιστές στον Ερρίκο ΣΤ΄, ο Εδουάρδος όμως παρέμεινε βασιλιάς χάρη στη στήριξη από τους Νέβιλ, που είχαν απέραντες εκτάσεις και τον βοήθησαν να ανέβει στο θρόνο. Ο βασιλιάς ωστόσο αποξενώθηκε από τον κόμη του Γουόρικ λόγω του γάμου του με την Ελισάβετ Γούντβιλ, την ίδια στιγμή που ο Γουόρικ έκανε διαπραγματεύσεις με τον Λουδοβίκο ΙΑ΄ της Γαλλίας για το γάμο του Εδουάρδου με την κόρη του Γάλλου βασιλιά Άννα ή την κουνιάδα του, Μπόνα της Σαβοΐας.[17] Ο Εδουάρδος Δ΄ παντρεύτηκε κρυφά την 1η Μαΐου 1464 την Ελισάβετ Γούντβιλ, χήρα του Τζον Γκρέυ του Γκρόμπυ, γεγονός που προσέβαλε έντονα τον Γουόρικ.[18]
Ο γάμος του Εδουάρδου με την Ελισάβετ Γούντβιλ δέχτηκε έντονες κριτικές για το γεγονός ότι δεν είχε να προσφέρει τίποτα στην Αγγλία και τον Οίκο της Υόρκης. Το βασιλικό συμβούλιο ανακοίνωσε με δυσαρέσκεια στον βασιλιά ότι "η Ελισάβετ ήταν η πιο ακατάλληλη για σύζυγος ενός μεγάλου πρίγκηπα, δεν ήταν κόρη ούτε δούκα, ούτε καν κόμη παρά μονάχα ενός απλού ευγενούς".[19] Η συγγραφέας Κριστίν Κάρπεντερ (γεν. 1946) δεν βλέπει καμιά πολιτική κίνηση στον γάμο του Εδουάρδου Δ΄ και σαφώς δεν είχε ανάγκη από τη συμμαχία με την οικογένεια των Γούντβιλ.[20] Ο ιστορικός Μπέρτι Ουίλκινσον περιγράφει τον γάμο ως "ερωτικό ειδύλλιο και μια αρκετά κρύα πολιτική κίνηση".[21] Μητέρα της Ελισάβετ ήταν η Τζακέττα του Λουξεμβούργου, χήρα του Ιωάννη του Λάνκαστερ, δούκα του Μπέντφορντ και θείου του Ερρίκου ΣΤ΄, αλλά πατέρας της ήταν ο Ριχάρδος Γούντβιλ, 1ος κόμης του Ρίβερς, μιας πολύ πρόσφατα δημιουργηθείσας βαρωνίας χωρίς μεγάλο κύρος. Όταν έγινε γνωστός ο γάμος της Ελισάβετ με τον Εδουάρδο Δ΄ τον Οκτώβριο του 1464, τα δώδεκα ανύπαντρα αδέλφια της Ελισάβετ έγιναν αμέσως περιζήτητοι γαμπροί και νύφες. Η Αικατερίνη Γούντβιλ παντρεύτηκε τον Χένρυ Στάφφορντ, εγγονό και διάδοχο του δούκα του Μπάκινγκχαμ, η Άννα Γούντβιλ παντρεύτηκε τον Ουίλλιαμ Μπούρσιερ, υποκόμη του Μπούρσιερ, μεγαλύτερο γιο και διάδοχο του κόμη του Έσσεξ, και η Ελεονώρα Γούντβιλ παντρεύτηκε τον Άντονυ Γκρέυ, γιο και διάδοχο του κόμη του Κεντ.[22]
Ανατροπή
Τα σύμβολα του Εδουάρδου Δ΄ όπως εμφανίζονται σε ένα έγγραφο της Βρετανικής Βιβλιοθήκης.
Η απότομη άνοδος της οικογένειας Γούντβιλ δημιούργησε μεγάλη εχθρότητα στην αγγλική αριστοκρατία, ειδικά από ευγενείς που ήταν προσκολλημένοι στον Εδουάρδο Δ΄, όπως ο κόμης του Γουόρικ, και οι Γούντβιλ κατάφεραν σύντομα μέσω του βασιλιά να τον παραμερίσουν.[23] Ο Γουόρικ έγινε σταδιακά εχθρικός με τον βασιλιά και κατηγορήθηκε για προδοσία, οπότε τον Οκτώβριο του 1467 δραπέτευσε στα κτήματά του στο Γιορκσάιρ.[24] Άρχισε δε να προετοιμάζει πραξικόπημα εναντίον του Εδουάρδου Δ΄ με τη βοήθεια δυσαρεστημένων ευγενών όπως ο μικρότερος αδελφός του βασιλιά Γεώργιος Πλανταγενέτης, 1ος δούκας του Κλάρενς.[25] Ο βασιλικός στρατός, χωρίς τον Εδουάρδο, ηττήθηκε στις 26 Ιουλίου 1469 στη μάχη του Έτζκοτ Μουρ και ο Εδουάρδος ακολούθως συνελήφθη αιχμάλωτος στην πόλη Όλνεϊ στη νοτιοανατολική Αγγλία.[26] Ο κόμης του Γουόρικ προσπάθησε να κυβερνήσει στο όνομα του βασιλιά αλλά η αριστοκρατία ήταν εχθρική απέναντί του και δεν μπόρεσε να την ελέγξει, και μια τοπική εξέγερση στο βορρά τον ανάγκασε να απελευθερώσει τον Εδουάρδο στις 10 Σεπτεμβρίου 1469.[27]
O Εδουάρδος Δ΄ σε αυτό το σημείο προσπάθησε να συμφιλιωθεί με τον δούκα του Κλάρενς και τον κόμη του Γουόρικ, όταν μια ιδιωτική βεντέτα ξέσπασε στο Λίνκολνσαϊρ ανάμεσα στον σερ Τόμας Μπεργκ, λόρδο του Γκαίηνσμπορο και τον σερ Ρίτσαρντ Γουέλς, λόρδο του Γουέλς. Λίγους μήνες αργότερα, το Μάρτιο του 1470, ο Γουόρικ και ο Κλάρενς αποφάσισαν να επαναστατήσουν ξανά εναντίον του Εδουάρδου Δ΄.[28] Η επανάσταση του Λίνκολνσαϊρ τελικά συνετρίβη, ο Γουόρικ δραπέτευσε στη Γαλλία την 1η Μαΐου 1470 και επιχείρησε να κάνει συμμαχία με τη Μαργαρίτα του Ανζού από τον Οίκο του Λάνκαστερ.[29] Ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ της Γαλλίας ανέβηκε στο γαλλικό θρόνο με το θάνατο του πατέρα του, Καρόλου Ζ΄, στις 25 Ιουλίου 1461, και στράφηκε αμέσως εναντίον του Εδουάρδου Δ΄ συμμαχώντας με τον Οίκο του Λάνκαστερ.[30][31] Ο Γουόρικ προχώρησε σε συμφωνία με τον Λουδοβίκο ΙΑ΄ και τη Μαργαρίτα να επαναφέρουν στο θρόνο της Αγγλίας τον Ερρίκο ΣΤ΄ με στρατιωτική εισβολή, και ο στόλος τους εξέπλευσε για την Αγγλία στις 9 Σεπτεμβρίου 1470.[32] Ο Εδουάρδος Δ΄ αναγκάστηκε να δραπετεύσει στη Φλάνδρα όταν έμαθε ότι ο αδελφός του Γουόρικ, Τζων Νέβιλ, 1ος μαρκήσιος του Μόνταγκιου, άλλαξε πλευρά και συμμάχησε επίσης με τους Λάνκαστερ, γεγονός που έκανε τη θέση του μη υπερασπίσιμη.[33]
Επαναφορά
Μικρογραφία που παρουσιάζει τον Εδουάρδο Δ΄ να παρακολουθεί τον αποκεφαλισμό του Εδμόνδου Μπωφόρ, 4ου δούκα του Σόμερσετ.
Ο Ερρίκος ΣΤ΄ επανήλθε σύντομα στο θρόνο, σε ένα γεγονός που έμεινε γνωστό ως "Αποκατάσταση", και ο Εδουάρδος Δ΄ δραπέτευσε στη Φλάνδρα, που αποτελούσε τότε τμήμα του Δουκάτου της Βουργουνδίας, με τον μικρότερο αδελφό του Ριχάρδο του Γκλόστερ. Ο Κάρολος της Βουργουνδίας ήταν γαμπρός του Εδουάρδου Δ΄ χάρη στο γάμο του στις 3 Ιουλίου 1468 με την αδελφή του Εδουάρδου, Μαργαρίτα της Υόρκης. Οι Γάλλοι αποφάσισαν να κηρύξουν τον πόλεμο στη Βουργουνδία παρότι ο Κάρολος ήταν στην αρχή απρόθυμος να βοηθήσει τον κουνιάδο του, κατόπιν όμως το έλαβε ως αφορμή να συγκροτήσει στρατό για να επαναφέρει στο θρόνο της Αγγλίας τον Εδουάρδο. Ο Εδουάρδος Δ΄ επέστρεψε στην Αγγλία με μια σχετικά μικρή δύναμη, και η πόλη της Υόρκης τού άνοιξε τις πύλες της αφού πρώτα υποσχέθηκε ότι ήρθε μόνο για να διεκδικήσει το δουκάτο του (δεν ανέφερε τη βασιλεία), όπως είχε κάνει ο Ερρίκος Δ΄ της Αγγλίας 70 χρόνια νωρίτερα. Οι πρώτοι που ενώθηκαν μαζί του ήταν ο σερ Τζέιμς Χάρρινγκτον και ο σερ Ουίλλιαμ Παρρ, που έφεραν στον Εδουάρδο 600 οπλισμένους άντρες στο Ντόνκαστερ.[34][35]
Ο Εδουάρδος προχώρησε νότια και συγκέντρωσε δυνάμεις, ανάμεσά τους και τον μεταμεληθέντα αδερφό του, δούκα του Κλάρενς, μπήκε στο Λονδίνο, και συνέλαβε αιχμάλωτο τον Ερρίκο ΣΤ΄, ενώ νίκησε και σκότωσε τον Γουόρικ στη μάχη του Μπαρνέτ. Ο τελικός θρίαμβος για τον Εδουάρδο ακολούθησε στη μάχη του Τιούκσμπερι (1471), όπου σκοτώθηκε ο γιος του Ερρίκου ΣΤ΄, Εδουάρδος του Ουέστμινστερ, πρίγκηπας της Ουαλίας. Ο Εδμόνδος Μπωφόρ, 4ος δούκας του Σόμερσετ και οι υπόλοιποι οπλαρχηγοί των Λάνκαστερ ύστερα από δίκη αποκεφαλίστηκαν στις 6 Μαΐου 1471. Ο Ερρίκος ΣΤ΄ πέθανε λίγες μέρες αργότερα, την ημέρα που ο Εδουάρδος Δ΄ μπήκε στο Λονδίνο, η δε επίσημη ανακοίνωση ήταν ότι πέθανε από "μελαγχολία", αλλά διαδόθηκε ευρύτατα ότι ο θάνατός του ήταν δολοφονία με διαταγή του Εδουάρδου. Οι δυο μικρότεροι αδελφοί του Εδουάρδου Δ΄, Γεώργιος, δούκας του Κλάρενς και Ριχάρδος, δούκας του Γκλόστερ, παντρεύτηκαν αντίστοιχα την Ισαβέλλα Νέβιλ, δούκισσα του Κλάρενς και την Άννα Νέβιλ, κόρες του κόμητος του Γουόρικ και της Άννας Μπωσάν, και ήλθαν σύντομα σε σύγκρουση για την τεράστια κληρονομιά της ακόμα εν ζωή μητέρας των συζύγων τους. Το 1478, ο δούκας του Κλάρενς κατηγορήθηκε για συνωμοσία εναντίον του Εδουάρδου Δ΄, φυλακίστηκε στον Πύργο του Λονδίνου και εκτελέστηκε στις 18 Φεβρουαρίου του ίδιου έτους, σύμφωνα δε με μια παράδοση "πνίγηκε σε ένα βαρέλι κρασιού".
Το τέλος
Ο Εδουάρδος Δ΄ δεν αντιμετώπισε άλλες επαναστάσεις μέχρι το τέλος της ζωής του, ο Οίκος του Λάνκαστερ είχε πλέον εξουδετερωθεί, και η μοναδική απειλή του ήταν ο Ερρίκος Τυδώρ που ζούσε στην εξορία. Το 1475 ο Εδουάρδος κήρυξε τον πόλεμο στη Γαλλία, στρατοπέδευσε τον Ιούνιο στο Καλαί, αλλά ο σύμμαχός του Κάρολος της Βουργουνδίας δεν του παρείχε την απαραίτητη υποστήριξη, με αποτέλεσμα να ξεκινήσει τις διαπραγματεύσεις με τη Γαλλία. Η Συνθήκη του Πικινί που ακολούθησε του έδωσε αποζημίωση 75.000 κορώνες και ετήσια σύνταξη 50.000 κορωνών, γεγονός που του επέτρεψε να αναδιοργανώσει τα οικονομικά του.[36] Υποστήριξε δε τις προσπάθειες του Αλέξανδρου Στιούαρτ, δούκα του Ώλμπανι, αδελφού του Ιακώβου Γ΄ της Σκωτίας να κερδίσει το θρόνο της Σκωτίας (1482). Για το σκοπό αυτό, ξεκίνησε μεγάλη εκστρατεία στη Σκωτία με επικεφαλής τον Ριχάρδο, δούκα του Γκλόστερ, στην οποία συμμετείχε και ο δούκας του Ώλμπανι. Ο Ιάκωβος Γ΄ ετοιμάστηκε να αποκρούσει την επίθεση αλλά συνελήφθη από μια ομάδα δυσαρεστημένων ευγενών, που ανήκαν πιθανότητα στους οπαδούς του δούκα του Ώλμπανι, τον Ιούλιο του 1482 και φυλακίστηκε, και στη Σκωτία τοποθετήθηκε αντιβασιλεία με αντιβασιλιά τον δούκα τον Ώλμπανι. Οι Άγγλοι ωστόσο, που υπέφεραν από έλλειψη χρημάτων, δεν κατέλαβαν το κάστρο του Εδιμβούργου, και επέστρεψαν στην πατρίδα τους κερδίζοντας μονάχα το Μπέργουικ στον ποταμό Τουίντ.
Η υγεία του Εδουάρδου Δ΄ άρχισε να χειροτερεύει συνέχεια, και το Πάσχα του 1483 ήταν πια άρρωστος σε μη αναστρέψιμο βαθμό, αλλά πρόλαβε να συντάξει τη διαθήκη του, ορίζοντας τον αδελφό του Ριχάρδο κηδεμόνα του ανήλικου γιου του, Εδουάρδου Ε΄ και Λόρδο-Προστάτη του Βασιλείου. Απεβίωσε στις 9 Απριλίου 1483 και τάφηκε στο παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου στο κάστρο του Ουίνδσορ. Είναι άγνωστη η αιτία του πρόωρου θανάτου του. Έχουν αποκλειστεί η πνευμονία, ο τύφος και η δηλητηρίαση· η υγεία του είχε χειροτερέψει τα τελευταία χρόνια της ζωής του από την ακινησία, τρυφηλότητα και ανθυγιεινή ζωή.
Χαρακτηριστικά
Κατορθώματα
Νόμισμα του Εδουάρδου Δ΄ (1464).
Ο Εδουάρδος Δ΄ ήταν εξαιρετικά ικανός και τολμηρός στρατιωτικός διοικητής με μεγάλες επιτυχίες· εξόντωσε ολόκληρο τον αντίπαλο Οίκο του Λάνκαστερ. Έγινε εξαιρετικά δημοφιλής στους Άγγλους παρά τις περιστασιακές αποτυχίες του, από τις οποίες οι περισσότερες οφείλονται στον ισχυρότατο αντίπαλό του Λουδοβίκο ΙΑ΄ της Γαλλίας. Είχε έλλειψη κριτικής ικανότητας και πολλές φορές δεν μπορούσε να κατανοήσει πολλά κρίσιμα θέματα, αλλά οι οπαδοί του ήταν σταθερά πιστοί στον ίδιο μέχρι το θάνατό του. Το σημαντικότερο από τα κατορθώματα του Εδουάρδου Δ΄ ήταν η επαναφορά του "νόμου και της τάξης": τα τελευταία χρόνια της βασιλείας του Ερρίκου ΣΤ΄ επικρατούσε χάος και ανομία, η πειρατεία και οι ληστείες οργίαζαν και το βασίλειο βρισκόταν σε διάλυση. Ο Εδουάρδος Δ΄ ανέστρεψε την κατάσταση, έφερε μεγάλη άνθηση του εμπορίου, ιδιαίτερα στην πόλη του Λονδίνου, έκανε το Δουκάτο του Λάνκαστερ περιουσία του αγγλικού στέμματος και βελτίωσε σημαντικά την οικονομική περιουσία του στέμματος. Τα χειρόγραφα της εποχής του παρουσιάζουν απειλητικές επιστολές στους γαιοκτήμονες, σε περίπτωση που δεν ήταν πιστοί στις οικονομικές τους υποχρεώσεις.
Αυλή
Η Αυλή του Εδουάρδου Δ΄ και της Ελισάβετ Γούντβιλ περιγράφεται ως "η εντυπωσιακότερη σε ολόκληρη τη χριστιανοσύνη".[37] Ο Εδουάρδος Δ΄ σπατάλησε τεράστια ποσά για να τονίσει και προβάλει τη δύναμή του, έδειξε έντονο ενδιαφέρον ιδιαίτερα στην ιστορική μελέτη, και χρησιμοποίησε έγγραφα πανέμορφα διακοσμημένα με τεχνίτες από τη Μπρυζ.[38][39] Το περιεχόμενο των μελετών του στράφηκε σε μεγάλους ηγεμόνες του παρελθόντος όπως ο Ιούλιος Καίσαρ, ιστορικά χρονικά και θρησκευτικές μελέτες.[40][41][42] Δεν είναι γνωστή η κεντρική του βιβλιοθήκη· καταγράφονται τα ανάκτορα του Έλθαμ, στα οποία είχε φύλακα "για να συντηρεί τα βιβλία του".[43][44] Περισσότερα από 40 βιβλία του παρέμεναν άθικτα τον 15ο αιώνα, κάτι που δείχνει την καλή συντήρησή τους· σήμερα βρίσκονται στη Βασιλική Συλλογή εγγράφων της Βρετανικής Βιβλιοθήκης.[45] Η δυναστεία του Εδουάρδου Δ΄, παρά τη στρατιωτική και διοικητική ιδιοφυία του, δεν μπόρεσε να διατηρηθεί περισσότερα από δύο χρόνια μετά το θάνατό του.
Ο Εδουάρδος Δ΄ ήταν το μοναδικό μέλος της οικογένειάς του που πέθανε από φυσικά αίτια· ο πατέρας του Ριχάρδος της Υόρκης και ο αδελφός του Εδμόνδος σκοτώθηκαν, ο παππούς του Ριχάρδος του Κέιμπριτζ εκτελέστηκε, ο ένας αδερφός του Γεώργιος του Κλάρενς εκτελέστηκε για προδοσία με διαταγή του ίδιου, και ο μικρότερος αδελφός του Ριχάρδος Γ΄ σκοτώθηκε σε μάχη από τον Ερρίκο Τυδώρ. Ο θάνατος του Ριχάρδου Γ΄ ήταν το τέλος του Οίκου της Υόρκης και ολόκληρης της δυναστείας των Ανζού/Πλανταγενετών, της ισχυρότερης δυναστείας της Αγγλίας, η οποία βασίλευσε περισσότερα χρόνια από οποιαδήποτε άλλη. Ο Ερρίκος Τυδώρ, επόμενος βασιλιάς ως Ερρίκος Ζ΄ της Αγγλίας, θα νυμφευτεί την κόρη του Εδουάρδου Δ΄, Ελισάβετ της Υόρκης, μέσω της οποίας το αίμα των Πλανταγενετών θα μεταβιβαστεί στους επόμενους βασιλείς.
Οικογένεια
Μικρογραφία από το εξώφυλλο του βιβλίου "Οι Λόγοι των Φιλοσόφων" που παρουσιάζει τον Εδουάρδο Δ΄, τη σύζυγό του Ελισάβετ Γούντβιλ και τα παιδιά τους.
Με τη σύζυγό του Ελισάβετ Γούντβιλ απέκτησε δέκα παιδιά, από τα οποία τον καιρό του θανάτου του ζούσαν ακόμα τα επτά. Ανακηρύχτηκαν νόθα από το Κοινοβούλιο (1484), κάτι που άνοιξε το δρόμο στον Ριχάρδο Γ΄ να γίνει βασιλιάς.[46] Η νομιμότητα των παιδιών του Εδουάρδου Δ΄ και της Ελισάβετ αποκαταστάθηκε αργότερα από τον Ερρίκο Ζ΄. Τα τέκνα ήταν:
Ελισάβετ της Υόρκης
Μαρία της Υόρκης
Σεσίλ της Υόρκης
Εδουάρδος Ε΄ της Αγγλίας
Μαργαρίτα της Υόρκης (10 Απριλίου 1472 - 11 Δεκεμβρίου 1472)
Ριχάρδος του Σριούσμπερι, δούκας της Υόρκης
Άννα της Υόρκης
Γεώργιος Πλανταγενέτης, 1ος δούκας του Μπέντφορντ (1477-1479)
Αικατερίνη της Υόρκης
Μπρίτζετ της Υόρκης
Ο Εδουάρδος Δ΄ της Αγγλίας είχε πολλές ερωμένες, ανάμεσα στις οποίες ήταν η Τζέιν Σορ (1445-1527), η λαίδη Έλεανορ Τάλμποτ (1436-1468) και η Ελισάβετ Γουέιτ, με τις οποίες είχε μερικά νόθα παιδιά.[47]
Με την Ελισάβετ Γουέιτ, κόρη του Τόμας Γουέιτ του Σαουθάμπτον, απέκτησε δύο παιδιά:[48]
Ελισάβετ Πλανταγενέτη (γεννήθηκε γύρω στο 1464), παντρεύτηκε πριν το 1478 τον Τόμας Λάμλεϊ, γιο του Τζωρτζ Λάμλεϊ, βαρώνο του Λάμλεϊ.[49][50][51][52] Υπάρχουν πολλές διαφωνίες σχετικά με την ταυτότητα της μητέρας της Ελισάβετ Πλανταγενέτη και πολλές πηγές δεν την αναφέρουν, η δε εξήγηση είναι ο πρόωρος θάνατος της μητέρας της στη γέννα, οπότε την Ελισάβετ μεγάλωσε η γιαγιά της Σεσίλ Νέβιλ, μητέρα του Εδουάρδου Δ΄. Υπάρχουν επίσης πολλές διαφωνίες σχετικά με την ημερομηνία της γέννησης της Ελισάβετ, η Εγκυκλοπαίδεια Doubleday τοποθετεί τη γέννησή της όχι πιο νωρίς από το 1460, κάτι που σημαίνει ότι ήταν 17 ετών όταν παντρεύτηκε τον Τόμας Λάμλεϊ αντί για 12. H Ελισάβετ ήταν η μεγαλύτερη από όλα τα παιδιά του Εδουάρδου Δ΄, και πολλοί ιστορικοί εξετάζουν την πιθανότητα να ήταν νόμιμο παιδί του και να είχαν παντρευτεί οι γονείς της όταν γεννήθηκε.
Αρθούρος Πλανταγενέτης, 1ος υποκόμης του Λάιλ (μεταξύ 1460/1470 - 3 Μαρτίου 1542). Παντρεύτηκε την Ελισάβετ Γκρέυ και κατόπιν την Όνορ Γκρένβιλ, με τη Γκρέυ είχε τρεις κόρες: Φραγκίσκη Πλανταγενέτη, Ελισάβετ Πλανταγενέτη και Μπρίτζετ Πλανταγενέτη.
Με άγνωστη ερωμένη απέκτησε τα εξής τέκνα:
Γκρέις Πλανταγενέτη, ήταν παρούσα στην κηδεία της Ελισάβετ Γούντβιλ.[53][54]
Μαρία Πλανταγενέτη, παντρεύτηκε τον Ερρίκο Χάρμαν του Έλλαμ, γιο του Τόμας και της Ελισάβετ Χάρμαν και χήρο κάποιας με το όνομα Αγνή.[55]
Ισαβέλλα Μίλμπερυ (γεννήθηκε γύρω στο 1470), παντρεύτηκε τον Τζων Τάτσετ, γιο του Τζων Τάτσετ, 6ου βαρώνου του Ώντλεϊ.[56]
Συμπεράσματα
Διαδοχή
Ο μεγαλύτερος γιος του Εδουάρδου Δ΄, ο Εδουάρδος (Ε΄), χρίστηκε πρίγκηπας της Ουαλίας σε ηλικία επτά μηνών. Όταν έγινε τριών ετών στάλθηκε από τον πατέρα του στο κάστρο του Λάντλοου ως αρχηγός του Συμβουλίου της Ουαλίας και του Μαρτς, ένα σώμα που συστάθηκε για να βοηθήσει τον μελλοντικό Εδουάρδο Ε΄ στα καθήκοντά του. Ο πρίγκηπας συνοδεύτηκε από τη μητέρα του και τον θείο του Άντονυ Γούντβιλ, 2ο κόμη του Ρίβερς, στον οποίο ανατέθηκαν τα καθήκοντα της προεδρίας του Συμβουλίου. Ο βασιλιάς επισκέφτηκε πολλές φορές τον γιο του στο κάστρο, μιας και ο ίδιος δεν είχε χριστεί ποτέ πρίγκηπας της Ουαλίας, είναι δε σαφές ότι τον προετοίμαζε για τα μελλοντικά βασιλικά του καθήκοντα. Ο γιος του αποκλείστηκε σύντομα από το θρόνο και αντικαταστάθηκε από τον θείο του Ριχάρδο του Γκλόστερ, η κόρη του όμως Ελισάβετ της Υόρκης θα γίνει αργότερα βασίλισσα, όταν ανέβηκε στο θρόνο ο Ερρίκος Τυδώρ. Οι λόγοι που νομιμοποίησαν την άνοδο στο θρόνο του Ριχάρδου Γ΄ ήταν ότι ο Εδουάρδος Δ΄ είχε παντρευτεί άλλη γυναίκα πριν την Ελισάβετ Γούντβιλ. Ο Εδουάρδος Δ΄ και η λαίδη Έλεανορ Τάλμποτ, μια νεαρή χήρα, κόρη του 1ου κόμη του Σριούσμπερυ, φαίνεται να συνευρέθηκαν εκείνη την εποχή, και ένας κληρικός ισχυρίστηκε αργότερα (είχαν πεθάνει και οι δύο έως τότε) ότι είχε πραγματοποιήσει την τελετή του γάμου τους. Η νομιμότητα επανήλθε από τον Ερρίκο Ζ΄, λόγω της ανάγκης να μπορέσει να γίνει η σύζυγός του Ελισάβετ της Υόρκης βασίλισσα. Η τύχη των γιων του Εδουάρδου Δ΄, των Εδουάρδου Ε΄ και Ριχάρδου, δούκα της Υόρκης, είναι άγνωστη· οι φήμες έχουν δημιουργήσει το μυστήριο των πριγκήπων του Πύργου.
Νομιμότητα
Μεταθανάτια προσωπογραφία του Εδουάρδου Δ΄ (περίπου 1520) με βάση αυθεντική της περιόδου 1470-1475.
Πολλά ερωτήματα σχετικά με την πατρότητα του Εδουάρδου Δ΄ δημιουργήθηκαν το σύντομο χρόνο της βασιλείας του Εδουάρδου Ε΄ από τους οπαδούς του Ριχάρδου του Γκλόστερ. Η νοθογένεια φαινόταν τότε ως μεγάλο αμάρτημα στη δημόσια ζωή και χρησιμοποιήθηκε πολλές φορές ως κατηγορία απέναντι σε διάφορους βασιλείς από τους εχθρούς τους. Ο Εδουάρδος Δ΄ δεν ήταν ο μοναδικός βασιλιάς ή διάδοχος που κατηγορήθηκε ως νόθος τον 15ο αιώνα, καθώς υπάρχουν και άλλα παραδείγματα, όπως ο Κάρολος Ζ΄ της Γαλλίας, ο Εδουάρδος του Ουέστμινστερ και η Ιωάννα Α΄ της Καστίλλης. Οι ιστορικοί είδαν το θέμα αυτό ως μια προσπάθεια να δυσφημιστεί ο Εδουάρδος Δ΄ και η οικογένειά του από τους εχθρούς τους, καθώς υπάρχουν μεν κάποιες ενδείξεις ότι ο Ριχάρδος της Υόρκης δεν ήταν βιολογικός πατέρας του Εδουάρδου Δ΄, αλλά πολύ περιορισμένες. Οι κατηγορίες βασίστηκαν στο ότι ο Εδουάρδος Δ΄ δεν έμοιαζε στην εμφάνιση με τον πατέρα του, αφού σε αντίθεση με τον Ριχάρδο ήταν πολύ πάνω από έξι πόδια ψηλός (έξι πόδια=1,83 μ.), εντυπωσιακό ύψος για την εποχή. Ο μικρότερος αδελφός του Εδουάρδου Γεώργιος ήταν το ίδιο ωραίος και ψηλός (είχε και αξιοσημείωτη ομοιότητα με τον Εδουάρδο), ενώ η αδελφή τους Μαργαρίτα είχε ύψος πέντε πόδια και έντεκα ίντσες (1,80 μ.), γεγονός εντυπωσιακό για τις γυναίκες του Μεσαίωνα.[57] Ο Ιταλός Δομήνικος Μαντσίνι που επισκέφτηκε την Αγγλία το 1482-1483 αναφέρει ότι η μητέρα του Εδουάρδου όταν έμαθε το γάμο του με την Ελισάβετ Γούντβιλ οργίστηκε τόσο πολύ που ορκίστηκε ότι θα τον κηρύξει νόθο, αλλά η αναφορά δεν έχει καμιά υποστήριξη από πηγές της εποχής του.
Ο Ριχάρδος Γ΄ πριν την άνοδό του στο θρόνο στις 22 Ιουνίου 1483 δήλωσε ότι ο Εδουάρδος Ε΄ ήταν νόθος και έφερε το θέμα στο Κοινοβούλιο. Σε καταστατικό του Αγγλικού Κοινοβουλίου (1484) ο Ριχάρδος Γ΄ παρουσιάζεται ως "ο αναμφισβήτητος γιος και διάδοχος" του Ριχάρδου Πλανταγενέτη, 3ου δούκα της Υόρκης, σε αντίθεση με τον Εδουάρδο Δ΄, για τον οποίο η αναφορά αυτή υπονοούσε ότι γεννήθηκε και βαπτίστηκε σε περίεργες συνθήκες. Δεν υπάρχει καμιά επιβεβαίωση στο έργο του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ "Ριχάρδος Γ΄" ότι ο Ριχάρδος διαμαρτυρήθηκε για τη νομιμότητα του Εδουάρδου Δ΄, αν έθεσε δε θέμα το έκανε για τα παιδιά του και όχι για τον ίδιο. Ο Ιταλός ιστορικός Πολύδωρος Βιργίλιος (1470-1555) σημειώνει ότι η δούκισσα Σεσίλ Νέβιλ της Υόρκης "όταν εσφαλμένα κατηγορήθηκε για μοιχεία διαμαρτυρήθηκε έντονα σε πολλούς ευγενείς για την πίκρα που της έδωσε ο γιος της Ριχάρδος", αλλά ακόμα και αν έγινε αυτό δεν τέθηκε ξανά θέμα.
Ο Εδουάρδος γεννήθηκε στις 28 Απριλίου 1448, και δεν υπάρχει κανένας λόγος να υποτεθεί ότι ο Εδουάρδος γεννήθηκε πρόωρα, καθώς αν γινόταν αυτό θα υπήρχε οπωσδήποτε αναφορά. Με απαρίθμηση δε εννέα μηνών μέχρι τη γέννησή του, η σύλληψή του παραπέμπεται τον Ιούλιο του 1441. Μια τηλεοπτική σειρά του βρετανικού "Καναλιού 4" (Channel 4) το έτος 2004, που εξετάζει τα αρχεία του καθεδρικού ναού της Ρουέν, αναφέρει ότι από τις 14 Ιουλίου μέχρι τις 21 Αυγούστου 1441 ο Ριχάρδος βρισκόταν σε εκστρατεία στο Ποντουάζ στα βορειοδυτικά του Παρισιού, και ότι οι ιερείς προσευχήθηκαν στον καθεδρικό ναό για την ασφάλειά του. Το πρόγραμμα δίνει μεγάλη προσοχή στο γεγονός ότι η βάπτιση του δεύτερου γιου του Ριχάρδου και της Σεσίλ, Εδμόνδου, κόμη του Ράτλαντ, έγινε με μεγαλοπρεπείς τελετές στο ναό, ενώ η βάπτιση του Εδουάρδου έγινε σε γειτονικό παρεκκλήσι. Ο Ριχάρδος, δούκας της Υόρκης, είχε κάθε δικαίωμα να αμφισβητήσει την πατρότητα του γιου του αν δεν ήταν ο πραγματικός πατέρας του, καθώς αν όριζε ένα νόθο παιδί ως διάδοχο του αγγλικού θρόνου θα ισοδυναμούσε με προδοσία. Από την άλλη, ο πατέρας του Ριχάρδου είχε εκτελεστεί ως προδότης από τον Οίκο του Λάνκαστερ και ο ίδιος χρωστούσε την ασφάλειά του στην οικογένεια της Σεσίλ, επομένως θα ήταν μεγάλο ρίσκο να αμφισβητήσει την πίστη της συζύγου του και την πατρότητα του μεγαλύτερου γιου του.
Ο Εδουάρδος Δ΄, ακόμα και αν ήταν νόθος, θα μπορούσε σε κάθε περίπτωση να διεκδικήσει το αγγλικό στέμμα από τον Ερρίκο ΣΤ΄, με το δικαίωμα της κατάκτησης (με τη βία των όπλων δηλ.). Επίσης, ο Εδουάρδος είχε κληρονομικά δικαιώματα μέσω της μητέρας του Σεσίλ, που ήταν δισέγγονη του Εδουάρδου Γ΄ της Αγγλίας και εγγονή του Ιωάννη της Γάνδης, καθώς μητέρα της ήταν η νόθη κόρη του Ιωάννη με την Αικατερίνη Σουίνφορντ, Ιωάννα Μπωφόρ, κόμησσα του Ουέστμορλαντ. Το ότι όμως η γιαγιά του Εδουάρδου Δ΄, Ιωάννα Μπωφόρ, ήταν νόθο τέκνο, χρησιμοποιήθηκε ως δικαιολογία από τον Ερρίκο Τυδώρ για να κατηγορήσει τον Οίκο της Υόρκης για νοθογένεια και να τον αποκλείσει από το δικαίωμα στον αγγλικό θρόνο (1485). Ο Ιωάννης της Γάνδης είχε παντρευτεί ωστόσο την ερωμένη του, Αικατερίνη Σουίνφορντ, μετά το θάνατο της δεύτερης συζύγου του Κωνσταντίας της Καστίλλης, επομένως η Ιωάννα Μπωφόρ και ο οίκος των Μπωφόρ γενικότερα, "νομιμοποιήθηκε" και αναγνωρίστηκε ως τέτοιος από τον Ριχάρδο Β΄, με τον όρο όμως ότι δεν είχαν δικαίωμα διαδοχής επί του θρόνου της Αγγλίας.
Εμφάνιση και χαρακτήρας
Ο Εδουάρδος Δ΄ περιγράφεται ως εντυπωσιακός και πανέμορφος άντρας, ο δε Φιλίπ ντε Κομίν που τον είχε δει περιστασιακά αναφέρει "δεν θυμάμαι να έχω δει πιο όμορφο άντρα από την εποχή που ο κύριος του Γουόρικ τον ανάγκασε να δραπετεύσει από την Αγγλία".[58] O Κομίν συνεχίζει γράφοντας "ένας άντρας τόσο εντυπωσιακός και όμορφος που θα μπορούσε να είναι επιρρεπής στις απολαύσεις της σάρκας".[59] Ο Εδουάρδος περιγράφεται ως πανύψηλος για τα δεδομένα της εποχής του και επίσης αναφέρεται ότι φορούσε εντυπωσιακά ρούχα, σε αντίθεση με τα απαλά και ευτελή υφάσματα που φορούσε ο Ερρίκος ΣΤ΄.[60] Όταν το αγγλικό κοινοβούλιο συνεκλήθη στις 12 Νοεμβρίου 1461 στο Ουέστμινστερ, ο πρόεδρος του Κοινοβουλίου σερ Τζέιμς Στράνγκουις, που είχε πολεμήσει στο πλευρό του πατέρα του Εδουάρδου, Ριχάρδου της Υόρκης, στη μάχη του Ουέικφηλντ, ανέφερε "η ομορφιά του προσώπου αυτού είναι υπέροχη, ευχαριστούμε τον Παντοδύναμο Θεό που μας τον έστειλε" και "η ομορφιά συνδυάζεται με χάρη και σοφία". Ύμνησε επίσης τον Εδουάρδο Δ΄ ως "ευγενή, θαρραλέο με εξαιρετικά προσόντα και αφοσίωση στα καθήκοντά του".[61][62]
Παραπομπές
Edward IV Plantagenet, King of England The Peerage
http://thepeerage.com/p10164.htm#i101635
http://www.archontology.org/nations/england/king_england/edward4.php
Ross, Charles (1974). Edward IV. University of California Press.
"Edward IV (1442 - 1483)". History: Historic Figures. BBC. 2014.
Ross (1974), pp. 3–7.
Ross (1974), p. 7.
Ross (1974), p. 30.
Ross (1974), p. 32.
Ross (1974), p. 30.
Ross (1974), p. 32.
Ross (1974), p. 32.
Ross (1974), pp. 36–37.
Ross (1974), p. 61.
https://www.visitcumbria.com/wc/muncaster-monument/
Guinness Book of Records
Ross (1974), p. 91.
Ross (1974), pp. 85-86.
Ross (1974), p. 85.
Carpenter, Christine (1997). The Wars of the Roses: Politics and the Constitution in England, C.1437-1509. Cambridge University Press. p. 170.
Wilkinson, Bertie (1964). Constitutional History of England in the Fifteenth Century (1399-1485): With Illustrative Documents. Longmans. p. 146.
Ross (1974), p. 93.
Ross (1974), p. 116.
Ross (1974), p. 118.
Ashley, Maurice (1961). Great Britain to 1688, A Modern History. University of Michigan Press. p. 170.
Ross (1974), p. 132.
Ross (1974), p. 135.
Ross (1974), p. 138.
Kendall, Paul Murray (1970). Louis XI, the Universal Spider. W. W. Norton. p. 228.
Kendall (1970), pp. 106–107.
Ashley, Maurice (1961). Great Britain to 1688, A Modern History. University of Michigan Press. p. 170.
Kendall (1970), p. 236.
Horrox, Rosemary (1989). Richard III: A Study of Service. Cambridge University Press. p. 41.
Ross (1974), p. 164.
Horrox, Rosemary (1989). Richard III: A Study of Service. Cambridge University Press. p. 41.
Hicks, Michael (2011). Richard III. History Press. p. 18.
Ross (1974), pp. 270-277.
Backhouse, Janet (1987). Williams, David, ed. Founders of the Royal Library: Edward IV and Henry VII as Collectors of Illuminated Manuscripts. England in the Fifteenth Century: Proceedings of the 1986 Harlaxton Symposium. Woodbridge: Boydell Press. pp. 26, 28, 39.
McKendrick, Scot (2011). McKendrick, Scot; Lowden, John; Doyle, Kathleen, eds. A European Heritage, Books of Continental Origin. Royal Manuscripts: The Genius of Illumination. British Library. pp. 42–65.
http://www.bl.uk/manuscripts/FullDisplay.aspx?ref=Royal_MS_17_f_ii
http://www.bl.uk/manuscripts/FullDisplay.aspx?ref=Royal_MS_15_e_iv
http://www.bl.uk/manuscripts/FullDisplay.aspx?ref=Royal_MS_15_d_i
Thurley, Simon (1993). The Royal Palaces of Tudor England: A Social and Architectural History. Yale University Press. p. 141.
Nicholas, Nicholas Harris (1830). Privy Purse expenses of Elizabeth of York: Wardrobe Accounts of Edward IV. London: William Pickering. p. 125.
Doyle, Kathleen (2011). McKendrick, Scot; Lowden, John; Doyle, Kathleen, eds. The Old Royal Library. Royal Manuscripts: The Genius of Illumination. British Library. p. 69.
See Carson, Annette (2009). Richard III: The Maligned King
Horrox, Rosemary. "Shore [nee Lambert], Elizabeth [Jane]". Oxford Dictionary of National Biography (online ed.). Oxford University Press.
The Register of the Most Noble Order of the Garter (London, 1724)
Corbet, Dr. Anthony (2015). Edward IV, England’s Forgotten Warrior King: His Life, His People, and His Legacy
Burke, John (1836). A Genealogical and Heraldic History of the Commoners of Great Britain and Ireland Enjoying Territorial Possessions Or High Official Rank: But Uninvested with Heritable Honours
Mackenzie, Eneas (1825). "Morpeth Ward". An Historical, Topographical, and Descriptive View of the County of Northumberland... (Second ed.). Mackenzie and Dent. p. 136.
http://thepeerage.com/p30873.htm#i308729
Ross (1974), p. 316, : footnote 2 (citing BM Arundel MS. 26, ff. 29v-30v).
Given-Wilson, Chris; Curteis, Alice (1984). The Royal Bastards of Medieval England. Routledge & Kegan Paul. pp. 158, 161–174
Misc. Gen. et Her. 4th ser. 2 (1908): 227–228 (Harman pedigree) (no identification of wives). H.S.P. 74 (1923): 61–62 (1574 Vis. Kent)
http://www.tudorplace.com.ar/PLANTAGENET3.htm#Dau.%20PLANTAGENET1
Seward, Desmond (2014). Richard III: England's Black Legend
Kleiman, Irit Ruth (2013). Philippe de Commynes: Memory, Betrayal, Text. University of Toronto Press. p. 83.
Seward, Desmond (1997). Wars of the Roses
Seward (1997), p. 97.
Seward (1997), p. 101.
Lewis, Katherine (2013). "Epilogue: Henry IV, Richard III, and the return of Henry V". Kingship and Masculinity in Late Medieval England. Routledge. p. 253.
Πηγές
Ashley, Mike (2002). British Kings & Queens. Carroll & Graf.
Burke, John (1836). A Genealogical and Heraldic History of the Commoners of Great Britain and Ireland Enjoying Territorial Possessions Or High Official Rank: But Uninvested with Heritable Honours
Cokayne, G.E. (2000). The Complete Peerage of England, Scotland, Ireland, Great Britain and the United Kingdom, Extant, Extinct or Dormant. Alan Sutton.
Doyle, Kathleen (2011). McKendrick, Scot; Lowden, John; Doyle, Kathleen, eds.
Hicks, Michael (2011). Richard III
Kendall, Paul Murray (1970). Louis XI, the Universal Spider
McKendrick, Scot (2011). McKendrick, Scot; Lowden, John; Doyle, Kathleen, eds.
Ross, Charles (1974). Edward IV. University of California Press.
Thurley, Simon (1993). The Royal Palaces of Tudor England: A Social and Architectural History. Yale University Press.
|
Εδουάρδος Δ΄ της Αγγλίας
Οίκος της Υόρκης
Νεότερος κλάδος του Οίκου των Πλανταγενετών
Γέννηση: 28 Απριλίου 1442 Θάνατος: 9 Απριλίου 1483 |
||
| Βασιλικοί τίτλοι | ||
|---|---|---|
| Προκάτοχος Ερρίκος ΣΤ΄ |
Βασιλιάς της Αγγλίας 1461 – 1483 |
Διάδοχος Εδουάρδος Ε΄ |
| Προκάτοχος Ριχάρδος της Υόρκης |
Κόμης του Μαρς 1460 - 1461 |
Διάδοχος Κατάσχεση από το στέμμα |
Κόμης του Όλστερ 1460 - 1461 |
||
Δούκας της Υόρκης 1460 - 1461 |
||
|
Άγγλοι μονάρχες
|
|
| Βασίλειο των Άγγλων 886–1066 |
 Έθελσταν1 - Έντμουντ Α΄1 - Έντρεντ1 - Έντβιχ1 - Έντγκαρ1 - Εδουάρδος ο Μάρτυρας - Έθελρεντ ο Ανέτοιμος - Σβεν Α΄ της Δανίας - Έντμουντ ο σιδηρόπλευρος - Κνούτος1 - Χάρολντ ο Λαγόπους - Αρθακανούτος - Εδουάρδος ο Εξομολογητής - Χάρολντ Β΄ της Αγγλίας - Έντγκαρ Έθελινγκ |
| Βασίλειο της Αγγλίας 1066–1649 |
 |
| Κοινοπολιτεία της Αγγλίας, Σκωτίας και Ιρλανδίας 1653–1659 |
.svg/50px-Arms_of_the_Protectorate_(1653%e2%80%931659).svg.png) Όλιβερ Κρόμγουελ4 - Ρίτσαρντ Κρόμγουελ4 |
| Βασίλειο της Αγγλίας 1660–1707 |
.svg/50px-Royal_Arms_of_England_(1603-1707).svg.png) Κάρολος Β΄3 - Ιάκωβος Β΄3 - Γουλιέλμος Γ΄ και Μαίρη Β΄3 - Άννα3 |
| 1Επικυρίαρχος της Βρετανίας. 2Επίσης κυβερνήτης της Ιρλανδίας. 3Επίσης κυβερνήτης της Σκωτίας. 4Λόρδος Προστάτης. Συζητήσιμοι ή αμφισβητήσιμοι κυβερνήτες είναι με πλάγια γράμματα. |
|
Εγκυκλοπαίδεια του Ηνωμένου Βασιλείου
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
