Ερρίκος Α΄ της Αγγλίας

Ο Ερρίκος Α΄ της Αγγλίας (Henry I, 1068 - 1 Δεκεμβρίου 1135) βασιλιάς της Αγγλίας (1100 - 1135) ήταν τέταρτος και μικρότερος γιος του Γουλιέλμου Α΄ του Κατακτητή και της Ματθίλδης της Φλάνδρας, διάδοχος του αδελφού του Γουλιέλμου Β΄ της Αγγλίας. Εκπαιδεύτηκε στα Λατινικά και τις τέχνες. Με τον θάνατο του Γουλιέλμου Α΄ του Κατακτητή, ο μεγαλύτερος γιος του Ροβέρτος Β΄ κληρονόμησε την Νορμανδία, ο δεύτερος Ριχάρδος απεβίωσε νέος, ο τρίτος του γιος Γουλιέλμος Β΄ την Αγγλία και έτσι ο μικρότερος γιος του Ερρίκος έμεινε χωρίς βασίλειο. Τότε ο Ερρίκος ανέλαβε την κομητεία του Κοταντέν στη δυτική Νορμανδία από τον Ροβέρτο Β΄, αλλά ο Γουλιέλμος Β΄ και ο Ροβέρτος Β΄ τον εκθρόνισαν (1091). Ο Ερρίκος δημιούργησε σταδιακά τη στρατιωτική του βάση στο Κοταντέν και συμμάχησε με τον Γουλιέλμο εναντίον του Ροβέρτου Β΄. Βρέθηκε μαζί με τον Γουλιέλμο στο κυνήγι, όπου εκείνος βρήκε τον θάνατο (1100) και αμέσως κατέλαβε τον Αγγλικό θρόνο με πολλές υποσχέσεις να διορθώσει την άσχημη πολιτική του αδελφού του. Ο Ερρίκος Α΄ νυμφεύτηκε την Ματθίλδη της Σκωτίας, αλλά είχε έναν μεγάλο αριθμό από ερωμένες, με τις οποίες απέκτησε πολλά νόθα παιδιά.

Ο Ροβέρτος Β΄ επιτέθηκε, αμφισβητώντας την κυριαρχία του στην Αγγλία (1101)· η αποτυχημένη εκστρατεία έληξε με την επικύρωση του Ερρίκου Α΄ σαν βασιλιά. Μετά τη σύντομη ειρήνη, ο Ερρίκος επιτέθηκε ξανά στην Νορμανδία την περίοδο 1105 - 1106· η εκστρατεία έληξε νικηφόρα στην μάχη του Τινσεμπραί και ο Ροβέρτος Β΄ παρέμεινε φυλακισμένος για όλη την υπόλοιπη ζωή του. Ο Λουδοβίκος ΣΤ΄ της Γαλλίας, ο Βαλδουίνος Ζ΄ της Φλάνδρας και ο Φούλκων των Ιεροσολύμων αμφισβήτησαν την κυριαρχία του Ερρίκου Α΄ στην Νορβηγία. Ο γιος του Ροβέρτου Β΄, ο Γουλιέλμος Κλίτο, με την υποστήριξή τους εξεγέρθηκε την περίοδο 1116 - 1119. Ο Ερρίκος Α΄ ήταν ξανά νικητής στην μάχη του Μπρεμούλ και στην συνέχεια ακολούθησε ειρήνη με τον βασιλιά Λουδοβίκο (1120). O Ερρίκος Α΄ ήταν σκληρός, αλλά ταυτόχρονα επιδέξιος κυβερνήτης· μπόρεσε να χειριστεί επιτυχώς όλα τα προβλήματα που δημιούργησαν οι βαρόνοι στην Αγγλία και την Νορμανδία. Στην Αγγλία διατήρησε το Άγγλο-Σαξονικό σύστημα διοίκησης, τους νόμους και το φορολογικό σύστημα με πρόσθετες διατάξεις, ειδικά στο σύστημα της δικαιοσύνης· πολλοί από τους υπαλλήλους του στο διοικητικό του σύστημα ανήκαν στις κατώτερες τάξεις. Ο Ερρίκος Α΄ προχώρησε σε θρησκευτικές μεταρρυθμίσεις, αλλά την περίοδο 1101 - 1105 βρέθηκε σε σύγκρουση με τον αρχιεπίσκοπο του Καντέρμπερι Άνσελμο· υποστήριξε το τάγμα του Κλυνύ και είχε σημαντικό ρόλο στην επιλογή των επισκόπων. Ο μόνος νόμιμος γιος και διάδοχός του Γουλιέλμος Άντελιν πνίγηκε σε ναυάγιο, δημιουργώντας τεράστια προβλήματα στην διαδοχή του θρόνου. Ο Ερρίκος Α΄ νυμφεύτηκε σε δεύτερο γάμο την Αντελίζα του Λουβαίν με την ελπίδα να αποκτήσει γιο, αλλά δεν έκανε καθόλου παιδιά. Ο Ερρίκος Α΄ αναγκάστηκε να ορίσει διάδοχό του την κόρη του Ματθίλδη της Νορμανδίας και τον δεύτερο σύζυγόο της Γοδεφρείδο Ε΄ κόμη του Ανζού, αλλά οι σχέσεις τού Γοδεφρείδου Ε΄ με τον πεθερό του ήταν τεταμένες στα σύνορα τού Ανζού. Τη διαδοχή αμφισβήτησε ο ανιψιός του Ερρίκου Α΄, ο Στέφανος του Μπλουά, που κατέλαβε τον θρόνο από την Ματθίλδη, δημιουργώντας μακρά περίοδο εμφύλιου πολέμου, που έμεινε γνωστή σαν "αναρχία".

Πρώτα χρόνια
Παιδική ηλικία
Απεικόνιση του Ερρίκου Α΄ της Αγγλίας σε έγγραφο του 13ου αιώνα.

Ο Ερρίκος Α΄, τελευταίος βασιλιάς της Αγγλίας από τον Οίκο της Νορμανδίας, γεννήθηκε στην Αγγλία το 1068 το καλοκαίρι ή τις τελευταίες βδομάδες του χρόνου στην πόλη Σέλμπι στο Γιορκσάιρ.[1] Ο πατέρας του ήταν ο Γουλιέλμος Α΄ ο Κατακτητής ένας από τους κορυφαίους βασιλείς του μεσαίωνα, που κατέκτησε την Αγγλία και είχε στεφθεί βασιλιάς δυο χρόνια πιο πριν (1066)· η εξουσία του επεκτάθηκε μέχρι την Ουαλλία. Ο Γουλιέλμος Α΄ ίδρυσε μια νέα Νορμανδική ελίτ, που κυριαρχούσε και στις δυο πλευρές πέρα από την Μάγχη.[2] Οι Άγγλο-Νορμανδοί βαρόνοι ήταν στενά συνδεδεμένοι με το βασίλειο της Γαλλίας: υπήρχε μια στενή σύνδεση με κομητείες, οι οποίες ήταν υπό τον νόμιμο έλεγχο του βασιλιά.[3] Η μητέρα του Ερρίκου, η Ματθίλδη της Φλάνδρας, ήταν εγγονή του Ροβέρτου Β΄ της Γαλλίας· ο ίδιος πήρε το όνομά του από τον θείο του Ερρίκο Α΄ της Γαλλίας.[4] Ο Ερρίκος Α΄ ήταν ο νεότερος από τους τέσσερις γιους των γονέων του· στη φυσική του εμφάνιση έμοιαζε περισσότερο με τον μεγαλύτερο αδελφό του Ροβέρτο. Όπως περιγράφει ο ιστορικός Ντέιβιντ Κάρπεντερ (γεν. 1947), οι δύο άλλοι, ο Ριχάρδος και ο Γουλιέλμος ήταν "κοντοί, γεροδεμένοι, με μαύρα μαλλιά".[5] Σαν συνέπεια της μεγάλης διαφοράς ηλικίας ανάμεσα στα αδέλφια και λόγω τού πρόωρου θανάτου τού Ριχάρδου, ο Ερρίκος είχε ελάχιστες σχέσεις με τους αδελφούς του· συνδέθηκε με την αδελφή του Αδέλα, με την οποία βρισκόταν πιο κοντά στην ηλικία.[6][7] Υπάρχουν ελάχιστες πηγές για την παιδική του ηλικία, οι ιστορικοί Τσαρλς Ουόρεν Χόλλιστερ (1930 - 1997) και Κάθλιν Τόμσον γράφουν, ότι μεγάλωσε στην Αγγλία· αντίθετα η ιστορικός Τζούντιθ Γκριν (γεν. 1961) γράφει, ότι μεγάλωσε στο δουκάτο.[8] Είχε εκκλησιαστική εκπαίδευση υπό την επίβλεψη του επισκόπου Όσμουντ στο Σόλσμπερι· πιθανότητα ο προορισμός των γονέων του ήταν να γίνει κληρικός.[9] Δεν είναι γνωστός ο βαθμός της εκπαίδευσης, που δόθηκε στον Ερρίκο· το βέβαιο είναι, ότι μπορούσε να διαβάζει Λατινικά και είχε το βασικό υπόβαθρο στις τέχνες.[10] Ο Ρομπέρ Μαρτίν-Ατσάρντ του παρείχε στρατιωτική εκπαίδευση· ο Ερρίκος στέφθηκε ιππότης από τον πατέρα του στις 24 Μαΐου 1086.[11]
Η κληρονομιά του Γουλιέλμου του Κατακτητή

Ο πατέρας του Γουλιέλμος ο Κατακτητής τραυματίστηκε θανάσιμα σε μια εκστρατεία του στο Βεξίν, ο Ερρίκος συναντήθηκε με τον πατέρα του στο Ρουέν τον Σεπτέμβριο όταν αποφάσισε να μοιράσει την περιουσία του στους γιους του.[12][13] Η διαδοχή στην δυτική Ευρώπη ήταν αβέβαιη, σε μερικές περιοχές τις οποίες κληρονόμησε ο μεγαλύτερος αδελφός του Ροβέρτος είχε αυξημένη δημοτικότητα. Στις υπόλοιπες περιοχές της Ευρώπης η πατρική κληρονομιά μοιράστηκε σύμφωνα με την παράδοση που επικρατούσε εκείνη την εποχή να παίρνει ο μεγαλύτερος αδελφός τα ακριβότερα κομμάτια γης και οι μικρότεροι ευτελέστερα τμήματα.[14] Στην διαίρεση των εδαφών ο Γουλιέλμος ακολούθησε την Νορμανδική παράδοση που είχε κληροδοτήσει από την οικογένεια του, την Αγγλία αντίθετα την απέκτησε με τον πόλεμο.[15] Ο δεύτερος αδελφός του Γουλιέλμου Ριχάρδος πέθανε από ατύχημα στην διάρκεια κυνηγιού με αυτό τον τρόπο οι τρεις αδελφοί του κληρονόμησαν το μερίδιο της περιουσίας του. Ο μεγαλύτερος αδελφός του Ροβέρτος παρά το γεγονός ότι είχε βρεθεί σε σύγκρουση με τον πατέρα του Γουλιέλμο πριν τον θάνατο του κληρονόμησε το πατρικό δουκάτο της Νορμανδίας.[16] Ο τρίτος αδελφός του Γουλιέλμος Ρούφος ο οποίος ήταν ο περισσότερο ευνοούμενος γιος του Γουλιέλμου κληρονόμησε το βασίλειο της Αγγλίας.[17] Ο Ερρίκος δεν κληρονόμησε βασίλειο αλλά πήρε σαν αποζημίωση το τεράστιο ποσό των 5.000 λιρών και κτήματα της μητέρας του στο Μπάκιγχαμ και στο Γκλόστερσαιρ.[18] Η νεκρική πομπή του Γουλιέλμου έγινε στόχος ενός εξαγριωμένου άντρα που κατηγόρησε τον ίδιο και την οικογένεια του για παρανομίες, ο Ερρίκος έγινε δέκτης των παραπόνων και αποζημίωσε τον άντρα με ασήμι.[19]
Κόμης του Κοταντέν
Η σύλληψη του Ερρίκου από τον Όντο του Μπαγιέ (1088 - 1089) - λεπτομέρεια από την ταπεστρί του Μπαγιέ

Ο Ροβέρτος επέστρεψε στην Νορμανδία αναμένοντας να κληρονομήσει τόσο το δουκάτο όσο και το βασίλειο της Αγγλίας αλλά στον δρόμο έμαθε ότι ο Γουλιέλμος Ρούφος διέσχισε την Μάγχη και στέφτηκε βασιλιάς της Αγγλίας ως Γουλιέλμος Β΄.[20] Ο Ροβέρτος δυσαρεστήθηκε έντονα από την κληρονομιά και έβαλε σε εφαρμογή τα σχέδια του για εισβολή στην Αγγλία με σκοπό να κυριεύσει το βασίλειο με την υποστήριξη των δυσαρεστημένων ευγενών στον Γουλιέλμο.[21] Ο Ερρίκος παρέμεινε ωστόσο στην Νορμανδία επειδή δεν ήθελε να συγκρουστεί ανοιχτά με τον Γουλιέλμο πιθανότατα από φόβο μη τυχόν ο Ροβέρτος κάνει κατάσχεση στα κτήματα του στην Νορμανδία αν επιχειρούσε να φύγει.[22] Ο Γουλιέλμος Ρούφος ωστόσο έκανε κατάσχεση στα Αγγλικά του εδάφη αφήνοντας τον Ερρίκο ακτήμονα.[23] Το 1088 τα σχέδια του Ροβέρτου για εισβολή στην Αγγλία είχαν αρχίσει να αποτυγχάνουν γι'αυτό πρότεινε στον Ερρίκο να του δανείσει μέρος από την πατρική του κληρονομιά αλλά εκείνος το αρνήθηκε.[24] Ο Ερρίκος και ο Ροβέρτος ήρθαν τελικά σε μια συμβιβαστική λύση, ο Ροβέρτος θα έκανε τον Ερρίκο κόμη της δυτικής Νορμανδίας σε αντάλλαγμα 3000 λιρών.[25] Τα εδάφη του Ερρίκου αποτελούσαν μια νέα κομητεία γύρω από το Κοταντέν αλλά επεκτάθηκαν σύντομα στο Αβρανχίν.[26] Η επέκταση αυτή επέτρεψε στον Ερρίκο να έχει την εξουσία στους δυο σημαντικότερους Νορμανδούς επισκόπους, η επέμβαση του Ροβέρτου στην Αγγλία απέτυχε και ο Γουλιέλμος Ρούφος παρέμεινε ασφαλής.[27][28]

Ο Ερρίκος εγκαταστάθηκε σύντομα κόμης δημιουργώντας ένα μεγάλο δίκτυο ισχυρών οπαδών του στην δυτική Νορμανδία και την ανατολική Βρετάνη οι οποίοι σύμφωνα με τον ιστορικό Τζον Λε Πατούρελ (1909 - 1981) έμειναν γνωστοί ως "η συμμορία του Ερρίκου".[29] Ο Ροβέρτος προσπάθησε να υποχωρήσει και να προσεγγίσει την κομητεία με διαπραγματεύσεις με τον Ερρίκο αλλά η ομάδα του Ερρίκου κατάφερε να το αποτρέψει.[30] Η εξουσία του Ροβέρτου στο δουκάτο της Νορμανδίας ήταν χαοτική και τμήματα του δουκάτου που βρέθηκαν υπό την εποπτεία του Ερρίκου κατάφεραν να ανεξαρτητοποιηθούν από την κεντρική εξουσία της Ρουέν.[31] Την περίοδο εκείνη ούτε ο Ροβέρτος ούτε ο Γουλιέλμος είχαν εμπιστοσύνη στον Ερρίκο, ο Ερρίκος επέστρεψε στην Αγγλία τον Ιούλιο του 1088 περιμένοντας η επανάσταση εναντίον του Γουλιέλμου να είναι ασφαλής την επόμενη χρονιά.[32][33] Συνάντησε τον βασιλιά αλλά δεν κατόρθωσε να τον πείσει να του δώσει πίσω τις κομητείες της μητέρας του και επέστρεψε το φθινόπωρο στην Νορμανδία.[34] Την περίοδο που ο Ερρίκος επέστρεφε στην Νορμανδία ο Όντο του Μπαγιέ ο οποίος τον έβλεπε σαν ανταγωνιστή κατάφερε να πείσει τον Ροβέρτο ότι ο Ερρίκος συνωμότησε με τον Γουιέλμο Ρούφο εναντίον του ίδιου.[35] Όταν επέστρεψε ο Ερρίκος ο Όντο τον συνέλαβε, τον φυλάκισε στο Νέιγ-λα-Φορέτ και ο Ροβέρτος πήρε πίσω την κομητεία του Κοταντέν.[36] Ο Ερρίκος κρατήθηκε φυλακισμένος ολόκληρο τον χειμώνα αλλά την άνοιξη του 1089 τα μέλη της Νορμανδικής αριστοκρατίας κατάφεραν να πείσουν τον Ροβέρτο να τον ελευθερώσει.[37]
Συμμαχία με τον Ροβέρτο

Ο Ερρίκος δεν έγινε ξανά κόμης της Κοταντέν αλλά εξακολουθούσε να ελέγχει τα δυτικά της Νορμανδίας.[38] Η σύγκρουση ανάμεσα στα αδέλφια του συνεχίστηκε, ο Γουλιέλμος Ρούφος εξουδετέρωσε κάθε αντίσταση των οπαδών του Ροβέρτου στην Αγγλία ενώ ταυτόχρονα δημιούργησε δίκτυο βαρόνων στην Νορμανδία και στο γειτονικό Πονθιέ του οποίους θα χρησιμοποιούσε για την εξέγερση εναντίον του Ροβέρτου.[39] Ο Ροβέρτος για να τους αντιμετωπίσει αναγκάστηκε να συμμαχήσει με τον Φίλιππο Α΄ της Γαλλίας.[40] Στα τέλη του 1090 ο Γουλιέλμος Β΄ ανέδειξε τον Κόναν Πιλάτο έναν ισχυρό κόμη στην Ρουέν με εντολή να επαναστατήσει εναντίον του Ροβέρτου, όλες οι γειτονικές βαρονικές δυνάμεις του δήλωσαν την υποστήριξη τους.[41]

Ο Ροβέρτος κάλεσε όλους τους Νορμανδούς βαρόνους για βοήθεια,ο μικρότερος αδελφός του Ερρίκος ήταν ο πρώτος που έφτασε τον Νοέμβριο στην Ρουέν για να δηλώσει την υποστήριξη του, οι βιαιότητες ξέσπασαν στους δρόμους και από τις δυο πλευρές για τον έλεγχο της πόλης.[42] Ο Ροβέρτος και ο Ερρίκος άφησαν το κάστρο για να βρεθούν στην μάχη αλλά ο Ροβέρτος υποχώρησε αφήνοντας τον Ερρίκο να συνεχίσει να πολεμά μόνος του, η μάχη κατέληξε υπέρ των δυνάμεων του δούκα και ο Ερρίκος συνέλαβε τον Κόναν αιχμάλωτο.[43] Ο Ερρίκος ήταν τόσο θυμωμένος για την επανάσταση εναντίον του που μετέφερε τον Κόναν στην κορυφή του κάστρου της Ρουέν, παρά τις εκκλήσεις του Κόναν να του χαρίσει την ζωή και ότι θα του πληρώσει τεράστια χρηματικά ποσά για λύτρα ο Ερρίκος τον έριξε από την κορυφή του κάστρου και τον σκότωσε.[44] Οι σύγχρονοι ιστορικοί ερμηνεύουν την στάση αυτή του Ερρίκου σαν στόχο να δώσει ένα καλό μάθημα σε όλους τους μελλοντικούς επαναστάτες, υμνήθηκαν σε μεγάλο βαθμό τα κατορθώματα του εκείνη την εποχή.[45] Την επόμενη μέρα ο Ροβέρτος πίεσε τον Ερρίκο να εγκαταλείψει την Ρουέν επειδή φοβήθηκε ότι τα προσωπικά του κατορθώματα θα τον οδηγήσουν σε υπεροψία και θα του ζητούσε πίσω την κομητεία της Κοταντέν.[46] Στις αρχές του 1091 ο Γουλιέλμος Ρούφος επιτέθηκε στην Νορμανδία με έναν μεγάλο στρατό για να πείσει τον Ροβέρτο να έρθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.[47] Τα δυο αδέλφια ήρθαν τελικά σε συμφωνία, ο Ροβέρτος θα παραχωρούσε στον Γουλιέλμο μια σειρά από κάστρα και πόλεις στην Νορμανδία, ο Γουλιέλμος με την σειρά του θα βοηθούσε τον Ροβέρτο να ανακτήσει το Μάιν και να ολοκληρώσει τον έλεγχο του δουκάτου στα εδάφη του Ερρίκου.[48] Ο σημαντικότερος όρος της συμφωνίας θα ήταν η διαδοχή του ενός στο βασίλειο του άλλου στην περίπτωση που ο ένας από τους δυο πέθαινε χωρίς απογόνους.[49]
Συμμαχία με τον Γουλιέλμο Ρούφο εναντίον του Ροβέρτου

Η συμφωνία του Ροβέρτου με τον Γουλιέλμο έφερε πόλεμο ανάμεσα στον Ερρίκο και τα αδέλφια του.[50] Ο Ερρίκος κινητοποίησε στρατό δυτικά της Νορμανδίας αλλά οι δυνάμεις του Ροβέρτου και του Γουλιέλμου τον συνέτριψαν.[51] Ο Ερρίκος με τις δυνάμεις που διασώθηκαν κατέφυγε στον Μοντ Σάιντ Μισέλ και ξεκίνησε τον Μάρτιο του 1091 να το πολιορκεί, η θέση ήταν εύκολη αλλά ο στρατός του υπέφερε από έλλειψη νερού.[52][53] Ο χρονικογράφος Γουλιέλμος του Μαλμέσμπουρι γράφει ότι ο Ροβέρτος επέτρεψε ενισχύσεις σε φαγητό και νερό να φτάσουν στον Ερρίκο, αυτό τον έφερε σε σύγκρουση με τον Γουλιέλμο Ρούφο.[54] Η συνέχεια των γεγονότων είναι αβέβαιη, οι πολιορκητές δυσαρεστήθηκαν έντονα με τον σχεδιασμό της επιχείρησης και ο Ερρίκος εγκατέλειψε το Μοντ Σαιν Μισέλ, ύστερα από συνθήκη παράδοσης με τον Ροβέρτο αναχώρησε για την Βρετάνη.[55]

Τα επόμενα βήματα του Ερρίκου δεν έχουν καταγραφεί, ο Όρντερικ Βιτάλις αναφέρει ότι ταξίδευσε στο Γαλλικό Βεξίν στα σύνορα με την Νορμανδία που έμεινε περισσότερο από έναν χρόνο με μια μικρή ομάδα οπαδών του.[56] Στα τέλη του χρόνου ο Ροβέρτος και ο Γουλιέλμος βρέθηκαν πάλι σε ένταση και η συνθήκη της Ρουέν ακυρώθηκε.[57] Το 1092 ο Ερρίκος και οι οπαδοί του κυρίευσαν την Νορμανδική πόλη Ντομφρόν.[58] Η Ντομφρόν βρισκόταν υπό τον έλεγχο του Ροβέρτου του Μπελέμ αλλά οι κάτοικοι της πόλης δυσαρεστημένοι έντομα μαζί του πραγματοποίησαν αιματηρό πραξικόπημα καλώντας τον Ερρίκο να αναλάβει την διοίκηση της.[59] Τα επόμενα δυο χρόνια ο Ερρίκος εγκατέστησε ένα δίκτυο οπαδών του στην Δυτική Νορμανδία δημιουργώντας σύμφωνα με την ιστορικό Τζούντιθ Γκριν μια "αυλή σε αναμονή".[60] Μετά το 1094 ξεκίνησε την παραχώρηση κάστρων και γης στους οπαδούς του σαν να ήταν ο ίδιος δούκας.[61] Ο Γουλιέλμος Ρούφος ξεκίνησε την χρηματοδότηση του Ερρίκου για να εξοπλιστεί εναντίον του Ροβέρτου, ο Ερρίκος χρησιμοποίησε τα χρήματα αυτά για να εξοπλίσει καλύτερα το κάστρο του Ντομφρόν.[62] Ο Γουλιέλμος αποφάσισε να ταξιδεύσει στην Νορμανδία με σκοπό την πολεμική σύγκρουση με τον Ροβέρτο και κάλεσε τον Ερρίκο να τον υποστηρίξει.[63] Ο Ερρίκος διέσχισε την Μάγχη για να αναλάβει ο ίδιος την εκστρατεία εναντίον του Ροβέρτου επειδή ο Γουλιέλμος χάρη μιας προσωπικής υποχρέωσης έπρεπε να μείνει στην Αγγλία.[64] Τα επόμενα χρόνια ο Ερρίκος επέκτεινε τις βάσεις του στην δυτική Νορμανδία, έκανε συχνές επισκέψεις στην Αγγλία για να παραστεί στα συμβούλια του αδελφού του Γουλιέλμου. Το 1095 ο Πάπας Ουρβανός Β΄ κήρυξε την Α΄ Σταυροφορία καλώντας όλους τους ευγενείς της δυτικής Ευρώπης να ενωθούν μαζί του.[65] Ο Ροβέρτος αποφάσισε να ενωθεί στην Σταυροφορία αλλά αναζητούσε επίμονα χρήματα γι'αυτό ξεκίνησε τις προτάσεις στον Γουλιέλμο Ρούφο για χρήματα με αντάλλαγμα να του δώσει να διοικήσει ένα τμήμα της Νορμανδίας.[66] Ο Γουλιέλμος με την σειρά του είχε πειστεί ότι με την στήριξη του Ερρίκου θα μπορούσε να κερδίσει το δουκάτο της Νορμανδίας γι'αυτό τα δυο αδέλφια πραγματοποίησαν εκστρατεία στο Νορμανδικό Βεξίν την διετία 1097 - 1098.[67]
Βασιλιάς της Αγγλίας
Άνοδος στον θρόνο
Η στέψη του Ερρίκου Α΄ της Αγγλίας σε έγγραφο του 17ου αιώνα.

Ο Ερρίκος Α΄ έγινε βασιλιάς της Αγγλίας μετά τον θάνατο του Γουλιέλμου Ρούφου σε δυστύχημα σε κυνήγι.[68] Το απόγευμα της 2ης Αυγούστου 1100 ο βασιλιάς πήγε κυνήγι στο Νέο Δάσος με την συνοδεία ευγενών ανάμεσα στους οποίους βρισκόταν και ο αδελφός του Ερρίκος.[69] Ένα βέλος που έριξε ο βαρόνος Βάλτερ Τιρέλ χτύπησε τον βασιλιά στο στήθος και ο Γουλιέλμος έπεσε νεκρός την ίδια στιγμή.[70] Πλήθος από φήμες ακούστηκαν για τον φόνο του βασιλιά οι περισσότερες από τις οποίες αναφερόντουσαν σε δολοφονία, πολλοί σύγχρονοι ιστορικοί τις απέρριψαν με τον ισχυρισμό ότι ο θάνατος από ατύχημα σε κυνήγι ήταν τότε συνηθισμένο γεγονός.[71] Χάος επικράτησε μετά τον θάνατο του Γουλιέλμου ο Τιρέλ δραπέτευσε από την Γαλλία είτε επειδή σαν δολοφόνος φοβήθηκε την τιμωρία είτε επειδή ήταν ο μεγαλύτερος ύποπτος και θα γινόταν εξιλαστήριο θύμα.[72] Ο Ερρίκος επιτέθηκε στο Ουίντσεστερ για να διεκδικήσει τα δικαιώματα του στον θρόνο.[73] Ο Γουλιέλμος του Μπρετέγ υποστήριξε τα δικαιώματα του Ροβέρτου στον θρόνο στον οποίο είχαν ορκιστεί οι βαρόνοι την προηγούμενη χρονιά και βρισκόταν τότε στον δρόμο της επιστροφής από την Σταυροφορία.[74] Οι ισχυρισμοί του Ερρίκου περιστράφηκαν γύρω από το γεγονός ότι ο ίδιος γεννήθηκε μετά την άνοδο στον θρόνο των γονέων του, με αυτόν τον τρόπο έδωσε στον εαυτό του τον τίτλο του Πορφυρογέννητου.[75] Ο Ερρίκος απέκτησε την υποστήριξη του Ερρίκου του Μπόμοντ και του Ροβέρτου του Μελάν που πίεσαν τους υπόλοιπους βαρόνους να τον ακολουθήσουν, κατέλαβε το κάστρο του Ουίντσεστερ και κυρίευσε τον βασιλικό θησαυρό.[76][77]

Ο Ερρίκος στέφθηκε βιαστικά βασιλιάς της Αγγλίας στις 5 Αυγούστου στο αβαείο του Ουέστμινστερ από τον Μαυρίκιο επίσκοπο του Λονδίνου, ο Άνσελμος αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπερι βρισκόταν στην εξορία και ο Τόμας αρχιεπίσκοπος της Γιορκ βρισκόταν στο Ρίπον.[78] Ο νέος βασιλιάς για να κερδίσει την υποστήριξη των Άγγλων υποσχέθηκε να επαναφέρει την ειρήνη και την τάξη στην χώρα αναστρέφοντας την μισητή πολιτική του Γουλιέλμου, υποσχέθηκε να διατηρήσει τις Αγγλικές συνήθειες, έθιμα, νόμους και την Αγγλική εκκλησιαστική παράδοση σύμφωνα με τους νόμους του Εδουάρδου του Εξομολογητή.[79][80] Ο Ερρίκος ενίσχυσε σημαντικά τους οπαδούς του με νέα κτήματα και διατήρησε την ίδια ανακτορική αυλή.[81] Ο Γουλιέλμος Τζιφάρ καγκελάριος του Γουλιέλμου Ρούφου έγινε επίσκοπος του Ουίντσεστερ, οι σερίφηδες του Γουλιέλμου είχαν ενεργό ρόλο και στην νέα κυβέρνηση.[82] Ο αντιδημοφιλής Ρανούλφ Φλαμπάρντ, επίσκοπος του Νταρχάμ που κατηγορήθηκε για διαφθορά φυλακίστηκε στον Πύργο του Λονδίνου.[83] Ο προκάτοχος του Γουλιέλμος είχε αφήσει πολλές κενές θέσεις, ο Ερρίκος φρόντισε να τις αναπληρώσει με νέους δικούς του οπαδούς για να εξασφαλίσει την υποστήριξη τους.[84] Ο Ερρίκος Α΄ έστειλε γράμμα στον Άνσελμο ζητώντας του συγχώρεση για το γεγονός ότι δεν μπορούσε να περιμένει την στέψη του από τον ίδιο και δήλωσε πρόθυμος για δεύτερη στέψη αν τυχόν του ζητηθεί.[85]
Γάμος με τη Ματθίλδη της Σκωτίας
Η Ματθίλδη της Σκωτίας, πρώτη σύζυγος του Ερρίκου Α΄ της Αγγλίας.

Στις 11 Νοεμβρίου 1100 ο Ερρίκος Α΄ νυμφεύτηκε την 20ετή Ματθίλδη των Ντάνκελντ, κόρη του Μάλκολμ Γ΄ της Σκωτίας.[86] Ο Ερρίκος ήταν 32 ετών, αλλά οι γάμοι με διαφορά ηλικίας ήταν συνηθισμένοι στις βασιλικές οικογένειες τον 11ο αιώνα.[87] Το ζευγάρι είχε γνωριστεί την περασμένη δεκαετία· η γνωριμία έγινε με την παρέμβαση του επισκόπου Όσμουντ του Σαλίσμπουρι.[88] Ο ιστορικός Τσαρλς Ουόρεν Χόλλιστερ (1930 - 1997) αναφέρει, ότι αν και το ζευγάρι είχε στενή σχέση, ο γάμος έγινε περισσότερο για πολιτικούς λόγους από τον Ερρίκο Α΄.[89] Το αρχικό όνομα της Ματθίλδης ήταν Έντιθ και ήταν απόγονος της Άγγλο-Σαξονικής οικογένειας του Ουέσσεξ, ανιψιά του Έντγκαρ Έθελινγκ, δισεγγονή του Έντμουντ του Σιδηρόπλευρου και απόγονος του Αλφρέδου του Μέγα.[90] Με τον γάμο αυτόν ο Ερρίκος Α΄ απέκτησε πλήρη νομιμοποίηση στον Αγγλικό θρόνο, αφού η Ματθίλδη ήταν φιλόδοξη γυναίκα με ισχυρότατη εξουσία σε ολόκληρη την Βρετανία.[91]

Η Ματθίλδη εκπαιδεύτηκε σε μια σειρά από μοναστήρια και είχε πάρει όρκους να γίνει μοναχή, κάτι που στάθηκε σοβαρό εμπόδιο στον γάμο της με τον Άγγλο βασιλιά.[92] Είπε, ότι δεν επιθυμούσε να γίνει μοναχή και κάλεσε τον επίσκοπο Άνσελμο να λύσει τους όρκους της· ο Άνσελμος συγκάλεσε εκκλησιαστικό συμβούλιο στο Λάμπεθ για να εξετάσει το ζήτημα.[93] Το συμβούλιο, πλην ελάχιστων εξαιρέσεων, αποφάσισε ότι η Ματθίλδη, αν και είχε περάσει τη ζωή της σε μοναστήρια, δεν είχε ορκιστεί μοναχή, άρα το αίτημά της μπορούσε να γίνει δεκτό. Έτσι ο επίσκοπος Άνσελμος μετά την απόφαση του συμβουλίου έλυσε τους όρκους, ώστε να προχωρήσει ο γάμος.[94] Η Ματθίλδη αποδείχτηκε ικανότατη βασίλισσα για τον Ερρίκο Α΄: προέδρευε στα βασιλικά συμβούλια την εποχή που έλλειπε ο σύζυγος της, είχε εκτενή συμμετοχή στα γράμματα και τις τέχνες.[95] Το ζευγάρι απέκτησε σύντομα δυο παιδιά: τη Ματθίλδη της Νορμανδίας (1102) και τον Γουλιέλμο Άντελιν (1103)· απέκτησαν άλλον έναν γιο, τον Ριχάρδο, που πέθανε σε βρεφική ηλικία.[96] Μετά την γέννηση των παιδιών τους η Ματθίλδη παρέμεινε στο Ουέστμινστερ, ενώ ο Ερρίκος πέρασε τον περισσότερο χρόνο του στην Αγγλία και στην Νορμανδία για να διευθύνει τις βασιλικές υποθέσεις και τα θρησκευτικά θέματα.[97] Ο Ερρίκος Α΄ είχε έντονη ερωτική δραστηριότητα: είχε έναν μεγάλο αριθμό από ερωμένες, με τις οποίες απέκτησε πολλά νόθα παιδιά. Αναφέρονται τουλάχιστον 9 γιοι και 13 κόρες, πολλούς από τους οποίους είχε υποστηρίξει και αναγνωρίσει.[98] Ήταν συνηθισμένο γεγονός εκείνη την εποχή για έναν Άγγλο ευγενή, ιδιαίτερα βασιλιά, να έχει ερωμένες, με τις οποίες να αποκτήσει νόθα παιδιά.[99] Ο Ερρίκος Α΄ είχε πολλές ερωμένες πριν από τον γάμο του, αλλά συνέχισε να έχει νέες σχέσεις και να κάνει νέα νόθα παιδιά ακόμη και μετά τον γάμο του με την Ματθίλδη.[100] Πολλοί έχουν υποθέσει, ότι η επιλογή των ερωμένων του έγινε με πολιτικούς στόχους, αλλά η θεωρία δεν έχει γίνει αποδεκτή.[101]
Συνθήκη του Άλτον
Απεικόνιση του Ερρίκου Α΄ της Αγγλίας σε έγγραφο του 14ου αιώνα.

Στις αρχές του 1101 ο Ερρίκος τοποθέτησε νέα αντιβασιλεία αλλά πολλοί από την Άγγλο-Νορμανδική ελίτ υποστήριζαν τον Ροβέρτο ή ήταν έτοιμοι να το κάνουν σε περίπτωση που ο Ροβέρτος αποκτούσε δύναμη.[102] Τον Φεβρουάριο ο Φλάμπαρντ δραπέτευσε από τον Πύργο του Λονδίνου διέσχισε την Μάγχη για να βρει τον Ροβέρτο και να του δηλώσει την υποστήριξη του για επίθεση στην Αγγλία.[103] Τον Ιούλιο ο Ροβέρτος συγκέντρωσε στόλο με στόχο να επιτεθεί εναντίον του Ερρίκου στην Αγγλία.[104] Ο Ερρίκος έκανε κατάσχεση στα εδάφη του Φλαμπάρντ, με την υποστήριξη του Άνσελμου ο Φλαμπάρντ καθαιρέθηκε από την θέση του επισκόπου.[105] Ο Ερρίκος συγκάλεσε συνέλευση τον Απρίλιο και τον Ιούνιο στην οποία η Αγγλική αριστοκρατία του έδωσε νέους όρκους υποταγής αλλά η υποστήριξη φαίνεται ότι ήταν χαλαρή.[106] Με την εισβολή προ των πυλών ο Ερρίκος συγκέντρωσε το ιππικό του έξω από το Πεβένσει την περιοχή που ετοιμαζόταν ο Ροβέρτος να εισβάλει.[107] Πολλοί ευγενείς και κληρικοί που του είχαν δηλώσει την υποταγή τους ήρθαν να τον υποστηρίξουν αλλά πολλοί άλλοι δεν εμφανίστηκαν.[108] Ο Άνσελμος με επέμβαση του δήλωσε ότι είναι καθήκον των Άγγλων να υποστηρίξουν τον Ερρίκο για θρησκευτικούς λόγους.[109]

Ο Ροβέρτος εμφανίστηκε αιφνίδια στην ακτή του Πόρτσμουθ στις 20 Ιουλίου με μερικές εκατοντάδες άντρες αλλά σύντομα ενώθηκαν μαζί τους πολλοί Άγγλοι ευγενείς.[110] Ο Ροβέρτος προτίμησε να μην πάει στο Ουίντσεστερ για κατάληψη του βασιλικού θησαυρού, έτσι έδωσε χρόνο στον Ροβέρτο να βαδίσει με τις δυνάμεις του δυτικά.[111] Οι δυο στρατοί συναντήθηκαν στο Άλτον, αμέσως ξεκίνησαν οι διαπραγματεύσεις για την ειρήνη με πρωτοβουλία του Φλαμπάρντ.[112] Τα αδέλφια συμφώνησαν να κλείσουν τη Συνθήκη του Άλτον σύμφωνα με την οποία ο Ροβέρτος απελευθέρωσε τον Ερρίκο από τους όρκους υποτέλειας και τον αναγνώρισε βασιλιά, ο Ερρίκος αρνήθηκε τα δικαιώματα του στην Νορβηγία με εξαίρεση το Ντομφρόν και ο Ροβέρτος θα πλήρωνε ετήσια 2000 λίρες τον χρόνο. Τα αδέλφια συμφώνησαν επιπλέον αν ένας από τους δυο πέθαινε χωρίς απογόνους θα αναγνώριζε τον άλλον σαν διάδοχο του στο βασίλειο ή στο δουκάτο, ο Φλαμπάρντ θα παρέμενε επίσκοπος και τα αδέλφια θα αναλάμβαναν κοινές εκστρατείες στο Γαλλικό έδαφος.[113] Ο Ροβέρτος παρέμεινε στην Αγγλία με τον Ερρίκο μερικούς μήνες πριν επιστρέψει στην Νορμανδία.[114] Ο Ερρίκος παρά την ειρήνη προχώρησε σε τιμωρία των βαρόνων οι οποίοι ήταν εναντίον του στην εκστρατεία.[115] Ο Γουλιέλμος του Βαρέν κόμης του Σάρρεϋ κατηγορήθηκε αλλά δεν καλύφθηκε από την αμνηστία του Άλτον και εξορίστηκε από την Αγγλία.[116] Το 1102 ο Ερρίκος στράφηκε εναντίον του Ροβέρτου του Μπελέμ του πιο ισχυρού Άγγλου βαρόνου με 45 κατηγορίες, ο Ροβέρτος δραπέτευσε και κήρυξε τον πόλεμο στον Ερρίκο.[117][118] Ο Ερρίκος πολιόρκησε τα κάστρα του Ροβέρτου στο Αρουντέλ, το Τίκχιλ και το Σρούσμπερυ, στην συνέχεια επιτέθηκε στο Μπρίντζνορθ.[119] Ο Ροβέρτος αναγκάστηκε να υποκύψει, δέχτηκε τις προτάσεις του Ερρίκου για εξορία και δραπέτευσε στην Νορμανδία.[120]
Κατάκτηση της Νορμανδίας
Σφραγίδα του Ερρίκου Α΄ της Αγγλίας που απεικονίζει τον βασιλιά έφιππο - μπροστινή όψη.
Σφραγίδα του Ερρίκου Α΄ της Αγγλίας που παρουσιάζει τον βασιλιά στον θρόνο - πίσω όψη.

Το δίκτυο των συμμάχων του Ερρίκου στην Νορμανδία έγινε ισχυρότερο το 1103, ο Ερρίκος πάντρεψε τις νόθες κόρες του με Νορμανδούς ευγενείς.[121] Ο Ερρίκος προσπάθησε να κερδίσει την αριστοκρατία της Νορμανδίας με την υποστήριξη Νορμανδών ευγενών.[122] Ο Ροβέρτος συνέχισε να είναι σύμμαχος με τον Ροβέρτο του Μπελέμ αλλά η θέση του είχε εξασθενήσει σημαντικά.[123] Ο Ερρίκος ισχυρίστηκε ότι ο δούκας Ροβέρτος παραβίασε τους όρους της ειρήνης και διέσχισε την Μάγχη για να συμμαχήσει με πολλούς βαρόνους στην Νορμανδία που είχαν έρθει σε σύγκρουση με τον Ροβέρτο.[124] Ο Ερρίκος κατηγόρησε τον αδελφό του ότι υποστήριξε τους εχθρούς του πριν φύγει από την Αγγλία.[125] Η Νορμανδία συνέχισε να βρίσκεται σε χάος, ο Ερρίκος έστειλε τον φίλο του Ροβέρτο Φίτζαμον στην Νορβηγία με στόχο να προκαλέσει τον αδελφό του Ροβέρτο σε πόλεμο, ο Φίτζαμον αιχμαλωτίστηκε την πράξη αυτή χρησιμοποίησε ο Άγγλος βασιλιάς σαν πρόφαση για να επιτεθεί στον Ροβέρτο.[126][127]. Ο Ερρίκος είχε την υποστήριξη των γειτονικών κομήτων με την Νορμανδία αλλά ο βασιλιάς των Φράγκων Φίλιππος προτίμησε να μείνει ουδέτερος.[128] Ο Ερρίκος κατέλαβε την δυτική Νορμανδία και βάδισε ανατολικά του Μπαγιέ, η πόλη αρνήθηκε να παραδοθεί και ο Ερρίκος την έκαψε.[129] Η Καέν φοβήθηκε μήπως έχει την ίδια τύχη και παραδόθηκε στον Ερρίκο κάτι που του επέτρεψε να φτάσει μέχρι το Φαλαίζ αλλά είχε πολλές απώλειες.[130] Ο Ερρίκος διέκοψε την εκστρατεία του και αναζήτησε διαπραγματεύσεις για ειρήνη με τον Ροβέρτο χωρίς αποτέλεσμα, ο Ερρίκος διέκοψε τις δραστηριότητες μέχρι τον Σεπτέμβριο και επέστρεψε στην Αγγλία.[131]

Ο Ερρίκος επιτέθηκε ξανά τον Ιούλιο του 1106 αποφασισμένος να δώσει την τελική μάχη, ύστερα από μερικές επιτυχίες στην αρχή στράφηκε νοτιοδυτικά στο κάστρο του Τινσεμπραί.[132][133] Πολιόρκησε το κάστρο και ο δούκας Ροβέρτος με την υποστήριξη του Ροβέρτου του Μπελέμ ξεκίνησε από το Φαλαίζ για να το υπερασπιστεί, όταν απέτυχαν οι ειρηνικές διαπραγματεύσεις ξεκίνησε στις 28 Σεπτεμβρίου η μάχη του Τινσεμπραί.[134] Η μάχη κράτησε περίπου μια ώρα και ξεκίνησε με επίθεση από το ιππικό του δούκα Ροβέρτου, το πεζικό και οι ευγενείς από τις δυο πλευρές ενώθηκε στην μάχη.[135] Οι εφεδρείες του Ερρίκου υπό την διοίκηση του Ηλία, κόμη του Μαίν και του Αλαίν δούκα της Βρετάνης επιτέθηκαν στα πλευρά του εχθρικού στρατού συντρίβοντας στην αρχή τα στρατεύματα του Μπελέμ και στην συνέχεια τις υπόλοιπες δυνάμεις του δούκα, ο Ροβέρτος συνελήφθη αλλά ο Ροβέρτος του Μπελέμ κατάφερε να δραπετεύσει.[136] Ο Ερρίκος εξουδετέρωσε κάθε αντίσταση στην Νορμανδία και ο Ροβέρτος διέταξε τις φρουρές που είχαν απομείνει να παραδοθούν.[137] Ο Ερρίκος έφτασε στην Ρουέν, ορκίστηκε πίστη στους νόμους και τα έθιμα της Νορμανδίας ενώ παράλληλα δέχτηκε όρκο υποτέλειας από τους βαρόνους και τους κατοίκους.[138] Οι περισσότεροι αιχμάλωτοι από την μάχη του Τινσεμπραί ελευθερώθηκαν αλλά ο Ροβέρτος και οι μεγάλοι ευγενείς φυλακίστηκαν ισόβια.[139] Ο γιος του Ροβέρτου Γουλιέλμος Κλίτο ήταν μόλις τριών ετών και ανέλαβε την φροντίδα του ένας Νορμανδός βαρόνος ο Ηλίας του Σαιν Σενς.[140] Ο Ερρίκος συμφιλιώθηκε με τον Ροβέρτο του Μπελέμ, του έδωσε πίσω τα εδάφη του και τον δέχτηκε στην βασιλική αυλή.[141] Ο Ερρίκος δεν μπορούσε να πάρει με νόμιμο τρόπο το δουκάτο από τον αδελφό του γι'αυτό απέφυγε να χρησιμοποιήσει τον τίτλο του "δούκα", ισχυριζόταν μονάχα ότι ήταν σαν βασιλιάς της Αγγλίας κηδεμόνας του δουκάτου.[142]
Κυβέρνηση
Επαρχιακή διοίκηση

Ο Ερρίκος κληρονόμησε το βασίλειο της Αγγλίας από τον Γουλιέλμο Ρούφο αναλαμβάνοντας την κυριαρχία στην Ουαλία και την Σκωτία ενώ διεκδίκησε το δουκάτο της Νορμανδίας στο οποίο υπήρχαν πολλές ταραχές.[143] Τα σύνορα της Αγγλία με την Σκωτία ήταν αβέβαια τότε, η Άγγλο-Νορμανδική επίδραση έφτασε μέχρι την Κάμπρια αλλά οι σχέσεις του Ερρίκου με τον Δαυίδ Α΄ της Σκωτίας ήταν καλές κάτι που έγινε εμφανές με τον γάμο του Ερρίκου με την αδελφή του Δαυίδ.[144] Στην Ουαλία ο Ερρίκος προσπάθησε με την εξουσία του να γοητεύσει τους τοπικούς πρίγκιπες ενώ τοποθετήθηκαν Νορμανδοί λόρδοι κατά μήκος των συνόρων της νότιας Ουαλίας.[145] Η Νορμανδία βρισκόταν υπό τον έλεγχο ενός δικτύου από δούκες και επισκόπους με την κατασκευή οχυρωματικών κάστρων κατά μήκος των συνόρων.[146] Οι συμμαχίες και οι σχέσεις με τα γειτονικά δουκάτα ήταν απαραίτητος παράγοντας για να διατηρηθεί η σταθερότητα στα Νορμανδικά σύνορα.[147] Ο Ερρίκος βασίλευσε με ένα μεγάλο δίκτυο λόρδων και βαρόνων στην Αγγλία και στην Νορμανδία οι οποίοι διοικούσαν επιδέξια τα πολιτικά θέματα.[148] Οι πολιτικές φιλίες ήταν απαραίτητες τον 12ο αιώνα γι'αυτό ο Ερρίκος διατήρησε ένα στενό δίκτυο φίλων κατά μήκος ολόκληρου του βασιλείου πιστό στον ίδιο.[149] Ο Ερρίκος τιμωρούσε όλους τους βαρόνους που στρέφονταν εναντίον του, διατηρούσε ένα ευρύτατο δίκτυο από κατασκόπους και πληροφοριοδότες ώστε να μαθαίνει τα γεγονότα.[150] Ο Ερρίκος ήταν αυστηρός και σκληρός βασιλιάς αλλά όχι υπερβολικά για τα δεδομένα της εποχής του.[151] Σταδιακά με την ενίσχυση των φίλων του και την εξουδετέρωση των εχθρών του κατόρθωσε να δημιουργήσει μια ομάδα βαρόνων η οποία όπως περιγράφει ο συγγραφέας Τσάρλς Ουόρεν Χόλλιστερ (1930 - 1997) ήταν "πιστή και αφοσιωμένη στον βασιλιά".[152]
Νόμοι και αυλή

Η βασιλική αυλή του Ερρίκου ήταν πολυσύνθετη, στην κορυφή βρισκόταν η βασιλική αίθουσα η "ντόμους" με τα μέλη της οικογένειας του και τον στενό κύκλο της βασιλικής αυλής.[153] Η "ντόμους" χωρίστηκε σε τρια βασικά τμήματα : το παρεκκλήσι υπό την διοίκηση του καγκελάριου που ασχολήθηκε με τα βασιλικά διατάγματα, το τμήμα των οικονομικών υποθέσεων και το τμήμα που ήταν υπεύθυνο για τα ταξίδια και τις συνοδείες.[154] Η "ντόμους" περιείχε μέλη όλων των κοινωνικών τάξεων από όλα τα μέρη του βασιλείου.[155] Αρχικά χρησιμοποιούσε τα Νορμανδικά έθιμα του πατέρα του αλλά όσο περνούσαν τα χρόνια η χρήση τους γινόταν όλο και πιο σπάνια.[156] Η αυλή του Ερρίκου ήταν επιβλητική με εντυπωσιακές νέες κατοικίες, φρούρια με μεγάλες πολυτέλειες και επιδείξεις όπως ένας κήπος με εξωτικά ζώα στα ανάκτορα του Γούντστοκ.[157] Η αυλή ήταν περισσότερο ελεγχόμενη σε σχέση με τους προηγούμενους βασιλείς, τα μέλη της είχαν πολλούς περιορισμούς στην συμπεριφορά τους και δεν μπορούσαν να λεηλατήσουν γειτονικά χωριά όπως έκαναν την εποχή της βασιλείας του Γουλιέλμου Ρούφου.[158]

Ο Ερρίκος Α΄ έμεινε γνωστός για την σημαντική επέκταση του συστήματος της βασιλικής δικαιοσύνης.[159] Στην Αγγλία υπήρχε μέχρι την εποχή του το Αγγλοσαξονικό νομικό σύστημα με σημαντικές προσθήκες.[160] Ο Ρογήρος του Σαλίσμπουρι αναφέρει την δημιουργία ενός υπουργείου μετά το 1110 με στόχο να συλλέγει και να ελέγχει τα έσοδα των σερίφηδων στις επαρχίες.[161] Το δικαστικό συμβούλιο του Ερρίκου έκανε περιοδείες σε κάθε μεριά του βασιλείου με σκοπό να καταγράφει και να εφαρμόζει τους βασιλικούς νόμους.[162] Τα έσοδα του Ερρίκου προέρχονταν από την επέκταση του δικαστικού συστήματος, τους φόρους και τα τέλη.[163] Ο Ερρίκος αναμόρφωσε το νομισματικό σύστημα τρεις φορές (1107, 1108, 1125) με βαριές ποινές σε όσους προσπαθούσαν να υποτιμήσουν το νόμισμα.[164] Στην Νορμανδία μετά το 1106 μετέφερε τα διατάγματα και τους νόμους που εφάρμοζε στην Αγγλία.[165] Πολλοί από τους βασιλικούς υπαλλήλους που ονομάστηκαν "νέοι άνδρες" προέρχονταν από τις κατώτερες κοινωνικές τάξεις αλλά σύντομα αναδείχτηκαν διαχειριστές της βασιλικής δικαιοσύνης και των βασιλικών εσόδων.[166]
Προστριβές με την εκκλησία
Η σφραγίδα του αρχιεπισκόπου Άνσελμου του Καντέρμπερι.

Η ικανότητα του Ερρίκου να κυβερνήσει συνδέθηκε άμεσα με την εκκλησία, ο Ερρίκος είχε το πάνω χέρι στην διακυβέρνηση της αλλά η σχέση σταδιακά άλλαξε με την πάροδο του χρόνου.[167] Ο Γουλιέλμος ο Κατακτητής είχε μεταρρυθμίσει την Αγγλική εκκλησία με την υποστήριξη του Λανφράνκ, αρχιεπισκόπου του Καντέρμπερι ο οποίος έγινε πιστός φίλος και σύμβουλος του βασιλιά.[168] Με τον γιο του Γουλιέλμο Ρούφο η σχέση κατέρρευσε, ο βασιλιάς και ο αρχιεπίσκοπος Άνσελμος έγιναν εχθροί με τελική κατάληξη να πάει ο Άνσελμος εξορία, ο Ερρίκος πίστευε στις θρησκευτικές μεταρρυθμίσεις αλλά όταν έγινε βασιλιάς ήθελε να έχει ενεργό ρόλο στην εκλογή των επισκόπων.[169] Οι επίσκοποι στην Αγγλία εκλεγόντουσαν και έδιναν όρκο υποτέλειας στον βασιλιά, ο Πάπας Ουρβανός Β΄ δυσαρεστήθηκε έντονα για αυτό και το καταδίκασε αναφέροντας ότι οι επίσκοποι είναι υπό την δική του εξουσία, όχι του κάθε βασιλιά.[170] Ο Άνσελμος επέστρεψε από την εξορία στην Αγγλία με το διάταγμα του Ουρβανού στα χέρια (1100) και πληροφόρησε τον Ερρίκο ότι θα έπρεπε να συμμορφωθεί με τις εντολές του πάπα.[171] Ο Ερρίκος βρέθηκε σε πολύ δύσκολη θέση από την μια θα έχανε σημαντικό μέρος από τις εξουσίες του από την άλλη ο Άνσελμος ήταν γι'αυτόν ο πιο πολύτιμος σύμμαχος στον πόλεμο που είχε ξεσπάσει με τον αδελφό του Ροβέρτο.[172]

Ο Άνσελμος υπενθύμιζε συνεχώς το διάταγμα του πάπα άσχετα με τις προσπάθειες του Ερρίκου να αναβάλει και να υποβαθμίσει συνεχώς το θέμα.[173] Η ένταση κλιμακώθηκε, ο Ερρίκος έστειλε εξορία τον Άνσελμο και έκανε κατάσχεση στα κτήματα του, ο Άνσελμος απείλησε τον Ερρίκο με αφορισμό αλλά τελικά οι δυο άντρες τον Ιούλιο του 1105 κατέληξαν σε ειρηνική λύση.[174] Ο βασιλιάς παραιτήθηκε από τα δικαιώματα του να εκλέγει τους επισκόπους, από την άλλη πλευρά ήταν επικυρίαρχος στα κτήματα και την περιουσία των επισκόπων που ανήκαν στην Αγγλία.[175] Μετά την συνθήκη οι σχέσεις τους παρέμειναν ειρηνικές, ο Άνσελμος συνεργάστηκε στενά με τον Ερρίκο, ήταν ο σημαντικότερος οπαδός του την εποχή που ο αδελφός του Ροβέρτος ετοιμαζόταν για εισβολή στην Αγγλία (1101) και μετείχαν μαζί στα μεγάλα βασιλικά συμβούλια του 1102 και του 1108.[176]
Θρησκευτική πολιτική

Μια μακρόχρονη διαμάχη ξέσπασε ανάμεσα στους αρχιεπισκόπους του Καντέρμπερι και της Γιορκ με επίκεντρο τον διάδοχο του Άνσελμου Ραλφ του Εσκυρές.[177] Ο αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπερι παραδοσιακά ζητούσε όρκο υποταγής σαν ανώτερος από τον αρχιεπίσκοπο της Γιορκ αλλά αυτή την φορά η επισκοπή της Γιορκ δήλωσε ότι είναι ανεξάρτητη και δεν υπήρχε λόγος να το κάνει, ο Ερρίκος υποστήριξε τον αρχιεπίσκοπο του Καντέρμπερι αντίθετα ο πάπας υποστήριξε την Γιορκ.[178] Το θέμα είχε εμπλακεί περισσότερο λόγω της προσωπικής φιλίας του Ερρίκου με τον Θοέρσταν αρχιεπίσκοπο της Γιορκ αλλά ο βασιλιάς δήλωσε ότι δεν ήταν πρόθυμος να εφαρμόσει κανένα παπικό διάταγμα χωρίς την δική του έγκριση.[179] Ο Ερρίκος χρειαζόταν την παπική υποστήριξη στην διαμάχη του με τον βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκο, επέτρεψε στον Θοέρσταν να παραστεί στο Συμβούλιο της Ρενς (1119) που είχε συγκληθεί από τον πάπα αλλά χωρίς να γίνει καμιά αναφορά για το Καντέρμπερι.[180] Ο Ερρίκος πιστεύοντας ότι ο Θοέρσταν παραβίασε τις διαβεβαιώσεις που του έδωσε τον εξόρισε από την Αγγλία αλλά την επόμενη χρονιά ο βασιλιάς και ο αρχιεπίσκοπος προχώρησαν σε ειρηνική λύση.[181]

Ο βασιλιάς εξακολουθούσε να έχει ενεργό ρόλο στην εκλογή των Άγγλων και των Νορμανδών επισκόπων και αρχιεπισκόπων.[182] Ο Ερρίκος διόρισε σε θέσεις επισκόπου πολλούς από τους αυλικούς του, σύμφωνα με τον ιστορικό Μπρέτρ Μαρτίν "μερικοί από τους αυλικούς του μπορούσαν να ελπίζουν σε μια μήτρα".[183]] Οι καγκελάριοι του βασιλιά και της βασίλισσας έγιναν επίσκοποι του Ντάραμ, του Χέρεφορντ, του Λονδίνου, του Λίνκολν, του Ουίντσεστερ και του Σόλσμπερι.[184] Ο Ερρίκος πήρε μερικούς από τους επισκόπους σαν συμβούλους του σπάζοντας όλες τις προηγούμενες παραδόσεις που έδιναν προτεραιότητα στον αρχιεπίσκοπο του Καντέρμπερι.[185] Το αποτέλεσμα ήταν ένα ισχυρό βασιλικό σώμα με το οποίο ο Ερρίκος μπορούσε να ασκήσει επίδραση στην πολιτική του.[186] Οι ισορροπίες άλλαξαν ελαφρά μετά το 1125 όταν ο Ερρίκος τοποθέτησε μια σειρά από υποψηφίους σε κρίσιμες εκκλησιαστικές θέσεις με προορισμό τις μεταρρυθμίσεις, οι επιπτώσεις που είχε η βασιλεία του Ερρίκου στην εκκλησία φάνηκε καθαρά μετά τον θάνατο του.[187]
Δωρεές και πίστη

Όπως πολλοί βασιλείς εκείνη την περίοδο ο Ερρίκος έκανε μεγάλες δωρεές στην εκκλησία και στα μοναστήρια αλλά οι σύγχρονοι ιστορικοί δεν τον θεωρούν ιδιαίτερα ευσεβή βασιλιά.[188] Η προσωπική του πίστη αναπτύχθηκε σε όλη την διάρκεια της ζωής του αλλά τα τελευταία χρόνια έδειξε μεγαλύτερο ενδιαφέρον στα πνευματικά θέματα.[189] Σημαντικό ρόλο σε αυτή την αλλαγή είχαν τραγικά γεγονότα που έζησε τα τελευταία χρόνια και τον έφεραν στα όρια της κατάρρευσης όπως ο θάνατος του γιου του Γουλιέλμου Αντελίν (1120) και ο γάμος της κόρης του (1129).[190] Σαν οπαδός των μεταρρυθμίσεων κατάφερε να επεκτείνει σημαντικά τις μεταρρυθμιστικές ομάδες στην εκκλησία, ήταν οπαδός του τάγματος του Κλυνύ πιθανότατα για εκπαιδευτικούς σκοπούς.[191] Δώρισε πολλά χρήματα στο αβαείο του Κλυνύ και μετά το 1120 τοποθέτησε μια εγκατάσταση του τάγματος στο αβαείο του Ρέντινγκ.[192] Η κατασκευή του αβαείου του Ρέντινγκ ξεκίνησε το 1121, ο Ερρίκος του έδωσε πολλά χρήματα και εδάφη, το έκανε σύμβολο της δυναστείας του.[193] Ίδρυσε πολλές κοινότητες σύμφωνα με τους Αυγουστινιανούς κανόνες, νοσοκομεία λεπρών και νέες γυναικείες μονές.[194] Ήταν μεγάλος συλλέκτης ιερών αντικειμένων, έστειλε αντιπροσωπεία στην Κωνσταντινούπολη για να συλλέξει ιερά λείψανα (1118) πολλά από τα οποία δόθηκαν στο αβαείο του Ρέντινγκ.[195]
Τελευταία χρόνια
Συγκρούσεις με Γαλλία και Ανζού

Μετά το 1108 η Νορμανδία απειλήθηκε συνεχώς από την Γαλλία, το Ανζού και την Φλάνδρα. Ο Λουδοβίκος ΣΤ΄ της Γαλλίας κληρονόμησε τον Γαλλικό θρόνο (1108) και ξεκίνησε την δημιουργία μιας ισχυρής γραφειοκρατικής εξουσίας.[196] Ο Λουδοβίκος ζήτησε από τον Ερρίκο να του δώσει όρκο υποτέλειας για τα δυο αμφισβητούμενα κάστρα που βρίσκονταν στα Νορμανδικά σύνορα, στην ελεύθερη ζώνη.[197] Ο Ερρίκος αρνήθηκε και ο Λουδοβίκος απάντησε με κινητοποίηση του στρατού.[198] Μετά από διαπραγματεύσεις οι δυο βασιλείς αποφάσισαν να κλείσουν ειρήνη χωρίς μάχη αλλά τα προβλήματα έμειναν χωρίς λύση.[199] Ο Φούλκων των Ιεροσολύμων ανέβηκε στον θρόνο του Ανζού και ξεκίνησε την δημιουργία της Ανδεγαυικής αυτοκρατορίας.[200] Ο Φούλκων των Ιεροσολύμων κληρονόμησε την κομητεία του Μαίν από την σύζυγο του και αρνήθηκε να αναγνωρίσει τον Ερρίκο επικυρίαρχο αναφέροντας ότι το Μαίν είναι ιδιοκτησία του.[201] Ο Ροβέρτος Β΄ της Φλάνδρας ενώθηκε για λίγο με την συμμαχία πριν τον θάνατο του (1111).[202] Ο Ερρίκος αρραβώνιασε την εξάχρονη κόρη του Ματθίλδη με τον Ερρίκο τον μελλοντικό Ρωμαίο αυτοκράτορα.[203] Ο γάμος ήταν μεγάλη τύχη για τον Ερρίκο επειδή βρήκε τους πόρους που αναζητούσε για την εκστρατεία του στην Ιταλία, η προίκα ήταν 6.666 λίρες από την Αγγλία και την Νορμανδία.[204] Ο Ερρίκος δεν μπορούσε να βρει τα χρήματα γι'αυτό θέσπισε έναν επιπλέον φόρο στους υπηκόους του, η Ματθίλδη στέφτηκε αυτοκράτειρα το 1110.[205]

Ο Ερρίκος απάντησε στην απειλή από Γαλλία και Ανζού συγκεντρώνοντας τους οπαδούς του στα Νορμανδικά σύνορα.[206] Μερικοί Νορμανδοί βαρόνοι στάθηκαν απρόθυμοι να τον βοηθήσουν, συνελήφθησαν και καθαιρέθηκαν από τα αξιώματα τους, ο Ερρίκος χρησιμοποίησε την περιουσία τους που κατασχέθηκε για να κάνει δώρα στους συμμάχους του στις γειτονικές περιοχές ιδιαίτερα το Μαίν.[207] Το 1110 επιχείρησε να συλλάβει τον νεαρό Γουλιέλμο Κλίτο αλλά πρόλαβε να δραπετεύσει σε ασφαλές στην Φλάνδρα.[208] Τότε ο Ερρίκος άρχισε να υπογράφει με τον τίτλο του "δούκας της Νορμανδίας".[209] Ο Ροβέρτος του Μπελέμ στράφηκε πάλι εναντίον του Ερρίκου, όταν εμφανίστηκε στην αυλή του σε ρόλο Γαλλικού απεσταλμένου συνελήφθη και φυλακίστηκε.[210] Την περίοδο 1111 - 1113 ξέσπασαν επαναστάσεις στην Γαλλία και το Ανζού, ο Ερρίκος διέσχισε την Νορμανδία για να υποστηρίξει τον ανιψιό του Θεοβάλδο Β΄ της Καμπανίας που είχε επαναστατήσει εναντίον του Λουδοβίκου.[211] Σε μια διπλωματική ενέργεια απέναντι στον Γάλλο βασιλιά ο Ερρίκος αρραβώνιασε τον νεαρό γιο του Γουλιέλμο Αντελίν με την κόρη του Φούλκωνα Ματθίλδη του Ανζού και πάντρεψε την νόθη κόρη του Ματθίλδη με τον Κόναν Γ΄ της Βρετάνης δημιουργώντας συμμαχίες με το Ανζού και την Βρετάνη. [212] Ο Λουδοβίκος συνάντησε τον Ερρίκο τον Μάρτιο του 1113, του επέτρεψε να πάρει τα αμφισβητούμενα κάστρα και αναγνώρισε την κυριαρχία του στο Μαίν, το Μπελέμ και την Βρετάνη.[213]
Ουαλία και Νορμανδία
Νομίσματα του Ερρίκου Α΄ της Αγγλίας από το νομισματοκοπείο της Οξφόρδης.

Ο Ερρίκος ξεκίνησε εκστρατεία στην Νότια Ουαλία (1108) για να επεκτείνει την βασιλική εξουσία στην περιοχή και να μεταφέρει Φλαμανδούς εποίκους.[214] Από το 1114 πολλοί Νορμανδοί λόρδοι ήταν έτοιμοι για επίθεση, ο Όουαιν απ Κάντουγκαν τύφλωσε έναν από τους πολιτικούς ομήρους που κρατούσε και στην βόρεια Ουαλία ο Γκριφφίντ απ Κινάν απείλησε τον κόμη του Τσέστερ.[215] Ο Ερρίκος έστειλε την ίδια χρονιά τρεις στρατούς στην Ουαλία με τον Γιλβέρτο Φίτζ Ριχάρδο να οδηγεί μια δύναμη από τα νότια, ο Αλέξανδρος Α΄ της Σκωτίας πίεσε από τα βόρεια και ο ίδιος βάδισε στον κέντρο.[216] Ο Όουαιν απ Κάντουγκαν άρχισε να εκλιπαρεί για ειρήνη και ο Ερρίκος δέχτηκε πολιτική συμφωνία, ενίσχυσε τα σύνορα με την Ουαλία τοποθετώντας οπαδούς του.[217]

Ο Ερρίκος πίεσε τον Λουδοβίκο ΣΤ΄ να δεχτεί τον γιο του Γουλιέλμο Αντελίν νόμιμο δούκα της Νορμανδίας σε αντάλλαγμα ο γιος του θα του έδινε όρκο υποτέλειας.[218] Ο Ερρίκος ταξίδευσε στην Νορμανδία ζητώντας από τους ευγενείς του δουκάτου να του δώσουν όρκο πίστης, στην συνέχεια συνάντησε τον βασιλιά Λουδοβίκο και του ζήτησε να τον αναγνωρίσει δούκα της Νορμανδίας σε αντάλλαγμα ενός μεγάλου χρηματικού ποσού. Οι διαπραγματεύσεις τελικά απέτυχαν επειδή ο σύμμαχος του Λουδοβίκου Βαλδουίνος της Φλάνδρας υποστήριζε τα δικαιώματα του Γουλιέλμου Κλίτο στο δουκάτο της Νορμανδίας.[219] Ξέσπασε πόλεμος και ο Ερρίκος με έναν μεγάλο στρατό έσπευσε να υποστηρίξει τον Θεοβάλδο του Μπλουά που δέχτηκε επίθεση από τον Λουδοβίκο, ο Ερρίκος και ο Λουδοβίκος λεηλάτησαν ο ένας τις περιοχές του άλλου και οι συγκρούσεις κλιμακώθηκαν.[220] Ο Ερρίκος αναγκάστηκε να οχυρωθεί στην Νορμανδία αφού οι εχθροί του στην Γαλλία, την Φλάνδρα και το Ανζού άρχισαν να τον πολιορκούν, κινδύνευσε η ζωή του από συνωμοσία βαρόνων εναντίον του.[221] Η σύζυγος του Ματθίλδη πέθανε στις αρχές του 1118 αλλά η κατάσταση στην Νορμανδία ήταν τόσο ασφυκτική που δεν μπόρεσε να επιστρέψει στην Αγγλία και να βρεθεί στην κηδεία της.[222]
Συντριβή των επαναστατών

Ο Ερρίκος απάντησε με εκστρατεία εναντίων των βαρόνων ισχυροποιώντας την συμμαχία του με τον Θεοβάλδο.[223] Ο Βαλδουίνος της Φλάνδρας τραυματίστηκε σε μάχη και πέθανε τον Σεπτέμβριο του 1118 διευκολύνοντας την πίεση στην Νορμανδία από τα βορειοανατολικά.[224] Ο Ερρίκος επιχείρησε να συντρίψει επανάσταση στην Αλανσόν αλλά ηττήθηκε από τον Φούλκωνα και τον στρατό των Ανδεγαυών.[225] Σύντομα βρέθηκε σε δύσκολη θέση επειδή οι προμήθειες εξαντλήθηκαν και πολλοί από τους βαρόνους αναγκάστηκαν να τον εγκαταλείψουν.[226] Στις αρχές του 1119 ο Ευστάθιος του Μπρετέγ και η κόρη του Ερρίκου Ιουλιανή απείλησαν να ενωθούν με τους επαναστατημένους βαρόνους.[227] Έγινε ανταλλαγή των ομήρων για να αποφύγουν την σύγκρουση αλλά οι σχέσεις έγιναν ακόμα χειρότερες όταν και οι δυο πλευρές άρχισαν να ακρωτηριάζουν τους αιχμαλώτους.[228] Ο Ερρίκος επιτέθηκε και κατέλαβε την πόλη της Μπρετέγ παρά τις προσπάθειες της Ιουλιανής να σκοτώσει τον πατέρα της με ένα τόξο.[229] Την επόμενη μέρα της μάχης ο Ερρίκος αποκλήρωσε το ζεύγος από όλα τα εδάφη του στην Νορμανδία.[230]

Η κατάσταση για τον Ερρίκο βελτιώθηκε τον Μάιο του 1119 όταν συμμάχησε με τον Φούλκωνα των Ιεροσολύμων μετά τον γάμο του γιου του Γουλιέλμου Αντελίν με τη κόρη του Φούλκωνα Ματθίλδη, ο Φούλκων του πλήρωσε επιπλέον ένα μεγάλο χρηματικό ποσό.[231] Ο Φούλκων αναχώρησε για τα Ιεροσόλυμα αφήνοντας την κομητεία του Μαίν στα χέρια του Ερρίκου ο οποίος μπορούσε να συγκεντρώσει τις προσπάθειες του για να συντρίψει τους εχθρούς του. Το καλοκαίρι ο Ερρίκος προχώρησε για την Νορμανδική Βεξίν και συγκρούστηκε με τις δυνάμεις του Λουδοβίκου στην μάχη του Μπρεμούλ.[232] Ο Ερρίκος φρόντισε να οργανώσει καλά τον στρατό του δημιουργώντας σειρές από πεζούς ευγενείς.[233] Οι Γάλλοι στρατιώτες παρέμειναν αντίθετα έφιπποι, κατάφεραν να διασπάσουν την πρώτη γραμμή του Ερρίκου αλλά δυσκολεύτηκαν σημαντικά στην δεύτερη και ο Γαλλικός στρατός άρχισε να καταρρέει.[234] Ο Ερρίκος δέχτηκε θανατηφόρο χτύπημα αλλά η πανοπλία μπόρεσε να τον προστατεύσει.[235] Ο Λουδοβίκος και ο Γουλιέλμος Κλίτο δραπέτευσαν από το πεδίο της μάχης, ο Ερρίκος επέστρεψε στην Ρουέν πραγματοποιώντας θρίαμβο.[236] Ο πόλεμος σταμάτησε και ο Λουδοβίκος μετέφερε τις διαφωνίες του για την Νορμανδία τον Οκτώβριο στο συμβούλιο του πάπα Κάλλιστου Β΄ στην Ρενς.[237] Ο Ερρίκος στο συμβούλιο αντιμετώπισε σκληρά παράπονα για την κατάκτηση και την διαχείριση της Νορμανδίας, παρά το γεγονός ότι τον υποστήριξε ο Γοδεφρείδος αρχιεπίσκοπος της Ρουέν βρέθηκε σε αισθητά μειονεκτική θέση.[238] Ο Κάλλιστος παρόλα αυτά απέφυγε να πάρει θέση υπέρ του Λουδοβίκου και ζήτησε να λυθούν οι διαφορές τους ειρηνικά.[239] Ο Αμωρί του Μόντφορτ ήρθε σε συμφωνία με τον Ερρίκο αλλά ο Ερρίκος και ο Γουλιέλμος Κλίτο απέτυχαν να βρουν μια ειρηνική πρόταση η οποία θα ικανοποιούσε και τους δυο.[240] Τον Ιούνιο του 1120 ο Ερρίκος και ο Λουδοβίκος έκλεισαν ειρήνη με ευνοϊκούς όρους για τον Άγγλο βασιλιά, ο Γουλιέλμος Αντελίν θα έδινε όρκο υποτέλειας στον Λουδοβίκο και ο Λουδοβίκος με την σειρά του επικύρωσε τα δικαιώματα του Γουλιέλμου στο δουκάτο της Νορμανδίας.[241]
Δεύτερος γάμος του Ερρίκου
Μικρογραφία των αρχών του 14ου αιώνα που παρουσιάζει τον Ερρίκο Α΄ να θρηνεί τον θάνατο του γιου του.

Τα σχέδια του Ερρίκου για την διαδοχή έπεσαν σε χάος μετά το ναυάγιο του Λευκού πλοίου στις 25 Νοεμβρίου 1120.[242] Ο Ερρίκος αναχώρησε από το λιμάνι του Μπαρφλέρ για την Αγγλία το απόγευμα αφήνοντας τον γιο του Γουλιέλμο Αντελίν με πολλούς νέους της αυλής να φύγουν το βράδυ με το λευκό πλοίο.[243] Ολόκληρο το πλήρωμα του πλοίου και οι επιβάτες βρήκαν τον θάνατο όταν το πλοίο χτύπησε σε έναν ύφαλο.[244] Το πλοίο βούλιαξε, ο συνολικός αριθμός των νεκρών ήταν 300 σώθηκε μονάχα ένας κρεοπώλης από την Ρουέν.[245] Η αυλή του Ερρίκου δίσταζε να αναφέρει στον βασιλιά τον θάνατο του γιου του, όταν το έμαθε κατέρρευσε από θλίψη.[246]

Ο δυστυχής Ερρίκος όχι μονάχα έμεινε χωρίς γιο αλλά δεν είχε κανέναν ανιψιό για διάδοχο.[247] Ο Ερρίκος προχώρησε σε δεύτερο γάμο με την Αντελίζα του Λουβέν με μοναδικό στόχο να αποκτήσει διάδοχο, ο γάμος έγινε στο κάστρο του Ουίνδσορ τον Ιανουάριο του 1121.[248] Ο Ερρίκος διάλεξε την Αντελίζα επειδή ήταν ελκυστική και καταγόταν ευγενείς, τον συνόδευσε σε όλα τα ταξίδια ώστε να μεγιστοποιηθούν οι πιθανότητες να αποκτήσουν παιδί.[249] Το ναυάγιο του λευκού πλοίου έφερε αναταραχές στην Ιταλία, ο πνιγμός του Ριχάρδου, κόμη του Τσέστερ οδήγησε σε εξέγερση υπό την ηγεσία του Μαρεντάντ απ Μπλεντίν, ο Ερρίκος έκανε νέα επέμβαση το καλοκαίρι στην βόρεια Ουαλία αν και χτυπήθηκε με ένα βέλος επιβεβαίωσε την κυριαρχία του στην περιοχή.[250] Με τον θάνατο του Γουλιέλμου ο οποίος είχε παντρευτεί την κόρη του Φούλκωνα των Ιεροσολύμων η συμμαχία του Ερρίκου με το Ανζού κατέρρευσε.[251] Ο Φούλκων επέστρεψε από την Ανατολή και ζήτησε από τον Ερρίκο πίσω την κόρη του Ματθίλδη μαζί με την προίκα της που περιείχε πολλά εδάφη και οχυρά στο Μαίν.[252] Η Ματθίλδη αναχώρησε για τον πατέρα της αλλά ο Ερρίκος αρνήθηκε να δώσει πίσω την προίκα της με τον ισχυρισμό ότι ανήκε στον ίδιον πριν τον γάμο του γιου του.[253] Ο Φούλκων πάντρεψε την άλλη κόρη του Σιβύλλα του Ανζού με τον Γουλιέλμο Κλίτο και της παραχώρησε την προίκα της Ματθίλδης στο Μαίν.[254] Ξέσπασε νέα σύγκρουση καθώς ο Αμωρί του Μοντφόρτ συμμάχησε με τον Φούλκων και υποκίνησε νέα εξέγερση στα σύνορα της Νορμανδίας με το Ανζού (1123).[255] Ο Αμωρί ενώθηκε με πολλούς Νορμανδούς βαρόνους ανάμεσα στους οποίους βρισκόταν ο Βαλεράν ντε Μπομώ γιος του παλιού συμμάχου του Ερρίκου Ροβέρτου του Μελάν.[256]
Κρίση διαδοχής
Μικρογραφία των αρχών του 14ου αιώνα που παρουσιάζει το ναυάγιο του Λευκού πλοίου

Ο Ερρίκος έστειλε στην Νορμανδία τον Ροβέρτο του Γκλόστερ και τον Ρανούλφ λε Μεσίν, στην συνέχεια στα τέλη του 1132 τους ακολούθησε και ο ίδιος.[257] Ο Ερρίκος ξεκίνησε την πολιορκία στα κάστρα των επαναστατών και στην συνέχεια περίμενε να περάσει ο χειμώνας για να επαναλάβει τις επιδρομές.[258] Την άνοιξη ξεκίνησε ξανά τις επιδρομές, ο Ρανούλφ σκέφτηκε ότι οι επαναστάτες θα επέστρεφαν στην βάση τους στο Βαττεβίλ και περίμενε να περάσουν για να τους ρίξει στην παγίδα, ο Βαλεράν επιτέθηκε στις βασιλικές δυνάμεις αλλά οι ιππότες του έπεσαν από τους τοξότες του Ρανούλφ, οι επαναστάτες σύντομα συνετρίβησαν.[259] Ο Βαλεράν συνελήφθη αιχμάλωτος και ο Αμωρί δραπέτευσε, ο Ερρίκος τύφλωσε τον Βαλεράν θεωρώντας ότι είναι περισσότερο ατιμωτική τιμωρία από την εκτέλεση και πήρε πίσω τα κάστρα.[260] Ο Ερρίκος πλήρωσε στον πάπα Καλλίστο ένα μεγάλο ποσό χρημάτων σε αντάλλαγμα της ακύρωσης του γάμου του Γουλιέλμου Κλίτο με την Σιβύλλη.[261]

Ο Ερρίκος και η δεύτερη σύζυγος του δεν έκαναν κανένα παιδί, η εξέλιξη αυτή ήταν καταδικαστική για το μέλλον της Νορμανδικής δυναστείας.[262] Ο Ερρίκος άρχισε να αναζητά τον διάδοχο του ανάμεσα στους ανιψιούς του, πρώτη του επιλογή ήταν ο Στέφανος της Αγγλίας γι'αυτό φρόντισε να πραγματοποιήσει έναν γάμο ανάμεσα στην πλούσια κόρη του Ματθίλδη και τον Στέφανο.[263] Ο πιστός φίλος του Ερρίκου Στέφανος του Μπλουά σταμάτησε τις προσπάθειες συμβουλεύοντας ότι δεν ήταν καλή επιλογή.[264] Ο Γουλιέλμος Κλίτο που είχε τα περισσότερα δικαιώματα διαδοχής ήταν εχθρός του Ερρίκου και παντελώς ανεπιθύμητος.[265] Ο Ερρίκος σκέφτηκε να ορίσει διάδοχο έναν νόθο γιο του τον Ροβέρτο του Γκλόστερ αλλά ήταν αντίθετο με τα Αγγλικά έθιμα και παραδόσεις, σταμάτησε τις προσπάθειες επειδή γνώριζε ότι η πρόταση θα οδηγήσει σε αποτυχία.[266] Τα σχέδια του στράφηκαν αποκλειστικά στην Ματθίλδη η οποία στο μεταξύ είχε μείνει χήρα από τον πρώτο σύζυγο της αυτοκράτορα Ερρίκο (1125).[267] Ο Ερρίκος κάλεσε την κόρη του την επόμενη χρονιά στην Αγγλία και της ανακοίνωσε ότι θα πεθάνει χωρίς γιο γι'αυτό την ορίζει διάδοχο στον θρόνο.[268] Οι Άγγλο-Νορμανδοί βαρόνοι συγκεντρώθηκαν τα Χριστούγεννα του 1126 στο Ουέστμιντερ και ορκίστηκαν να αναγνωρίσουν τον γιο που θα αποκτούσε η Ματθίλδη νέο βασιλιά της Αγγλίας.[269] Ο ορισμός μιας γυναίκας στην θέση του διαδόχου του Αγγλικού θρόνου ήταν ασυνήθιστο γεγονός για την εποχή και δημιούργησε σφοδρές αντιδράσεις στην Αγγλική αυλή όπως και την σκληρή αντίδραση του Λουδοβίκου.[270]
Σχέδια για την διαδοχή

Νέες συγκρούσεις ξέσπασαν όταν δολοφονήθηκε ο άτεκνος Κάρολος Α΄ της Φλάνδρας (1127) δημιουργώντας κρίσεις διαδοχής στην κομητεία της Φλάνδρας.[271] Οι ευγενείς της Φλάνδρας με την υποστήριξη του Λουδοβίκου επέλεξαν νέο βασιλιά τον Γουλιέλμο Κλίτο.[272] Η επιλογή απείλησε σοβαρά τους Νορμανδούς και ο Ερρίκος Α΄ άρχισε να χρηματοδοτεί τους Φλαμανδούς αντιπάλους του να τον ανατρέψει.[273] Την ίδια εποχή ξεκίνησε εκστρατεία στην Γαλλία με αίτημα να απαιτήσει από τον βασιλιά Λουδοβίκο να διακόψει την στήριξη του στον Γουλιέλμο.[274] Ο Γουλιέλμος πέθανε αναπάντεχα τον Ιούλιο διακόπτοντας τον πόλεμο στην Φλάνδρα, ο Ερρίκος δεν είχε πλέον κανέναν αντίπαλο στην οικογένεια του.[275] Ο Ερρίκος έκλεισε ειρήνη με τον Λουδοβίκο και απελευθέρωσε όλους τους αιχμαλώτους από την εξέγερση του 1132, ο Βαλεράν του Μελάν επανήλθε στην θέση του στην βασιλική αυλή.[276]

Ο Ερρίκος στράφηκε ξανά σε νέα συμμαχία με τον Φούλκωνα του Ανζού παντρεύοντας την κόρη του Ματθίλδη με τον μεγαλύτερο γιο του Φούλκωνα Γοδεφρείδο Πλανταγενέτη.[277] Το ζευγάρι αρραβωνιάστηκε το 1127 και παντρεύτηκε την επόμενη χρονιά.[278] Είναι άγνωστο αν ο Ερρίκος ήθελε για διάδοχο του τον Γοδεφρείδο, το βέβαιο είναι ότι όσο ζούσε προτιμούσε να τον κρατήσει μακριά από τις κρατικές υποθέσεις, η Ματθίλδη πήρε προίκα έναν μεγάλο αριθμό από κάστρα στην Νορμανδία αλλά δεν είναι βέβαιο ότι το ζεύγος τα κατείχε.[279] Ο Φούλκων μετά τον γάμο έφυγε για την Ανατολή (1129) προκειμένου να στεφθεί βασιλιάς των Ιεροσολύμων, πριν φύγει ανακήρυξε τον Γοδεφρείδο νέο διάδοχο του στο Ανζού και το Μαίν.[280] Ο γάμος φάνηκε από την αρχή αρκετά δύσκολος, το ζεύγος δεν υποστήριξε μαζί τα αμφισβητούμενα κάστρα, η Ματθίλδη αναγκάστηκε να επιστρέψει μόνη της στην Νορμανδία.[281] Ο Ερρίκος ενοχλήθηκε έντονα από τον χωρισμό αλλά το 1131 οι σχέσεις τους βελτιώθηκαν.[282] Η Ματθίλδη τα επόμενα χρόνια γέννησε τα δυο πρώτα παιδιά τον Ερρίκο (1133) και τον Γοδεφρείδο (1134).[283]
Θάνατος και διαδοχή
Τα ερείπια του παρεκκλησίου του αβαείου του Ρίντινγκ (2008).

Οι σχέσεις του Γοδεφρείδου με την Ματθίλδη χειροτέρευσαν έντονα τα τελευταία χρόνια της βασιλείας του Ερρίκου, η Ματθίλδη και ο Γοδεφρείδος άρχισαν να υποπτεύονται ότι έχασαν την εξουσία τους από την Αγγλία. Το 1135 ο Ερρίκος παρέδωσε τα κάστρα της Νορμανδίας στην κόρη του Ματθίλδη αναγκάζοντας τους ευγενείς να ορκιστούν υποταγή στην κόρη του, η πράξη αυτή ενίσχυσε σημαντικά την θέση του ζεύγους στην Νορμανδία μετά τον θάνατο του.[284] Ο Ερρίκος αναγκάστηκε να προχωρήσει σε αυτό για να μην αποκτήσει ο Γοδεφρείδος προσωπική εξουσία στην Νορμανδία.[285] Μια νέα επανάσταση ξέσπασε από τους βαρόνους της νότιας Νορμανδίας υπό την ηγεσία του Γουλιέλμου, κόμη του Πονθιέ, ο Γοδεφρείδος και η Ματθίλδη ωστόσο έκαναν επέμβαση στο πλευρό των επαναστατών.[286]

Ο Ερρίκος ταξίδευσε τον Νοέμβριο στην Λυών λα Φορέτ για να κυνηγήσει, οι αντοχές του ήταν ακόμα ισχυρές παρά την μεγάλη ηλικία του.[287] Εκεί ο Ερρίκος αρρώστησε, σύμφωνα με τον Ερρίκο του Χάντινγκτον έφαγε μεγάλο αριθμό από μύραινες παρά τις αντίθετες συμβουλές του γιατρού του και η κατάσταση της υγείας του χειροτέρευσε την επόμενη βδομάδα.[288] Ο Ερρίκος πέθανε στις 1 Δεκεμβρίου 1135, η σωρός του μεταφέρθηκε στην Ρουέν για να βαλσαμωθεί, τα εντόσθια του τοποθετήθηκαν στην Νότρ Νταμ της Πρε, η σωρός του μεταφέρθηκε στην Αγγλία και τάφηκε στο αβαείο του Ρίντινγκ.[289] Παρά τις προσπάθειες του Ερρίκου η διαδοχή ήταν αμφίβολη, την εποχή που ακούστηκαν τα νέα για τον θάνατο του η Ματθίλδη και ο Γοδεφρείδος υποστήριζαν στην Νορμανδία τους βαρόνους που είχαν επαναστατήσει ιδιαίτερα τον Ροβέρτο του Γκλόστερ.[290] Πολλοί από τους βαρόνους πήγαν όρκο να παραμείνουν στην Νορμανδία μέχρι την στιγμή που ολοκληρωθεί η ταφή του βασιλιά στην Αγγλία.[291] Η Νορμανδική αριστοκρατία ανακήρυξε νέο κόμη τον Θεοβάλδο του Μπλουά.[292] Ο μικρότερος αδελφός του Θεοβάλδου Στέφανος κατευθύνθηκε από την Βουλώνη, με την βοήθεια του αδελφού του Ερρίκου του Μπλουά ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Αγγλίας, η στέψη του έγινε στις 22 Δεκεμβρίου.[293] Η Αυτοκράτορα Ματθίλδη έντονα δυσαρεστημένη επειδή διεκδικούσε τα κληρονομικά της δικαιώματα στην Αγγλία και στην Νορμανδία ξεκίνησε εμφύλιο πόλεμο εναντίον του Στέφανου μια περίοδος που κράτησε από το 1135 μέχρι το 1153 και έμεινε γνωστή ως "Αναρχία".[294]
Οικογένεια

Με τον πρώτο του γάμο με την Ματθίλδη της Σκωτίας κόρη του Μάλκολμ Γ΄ της Σκωτίας (1100) απέκτησε :

Ματθίλδη 1102-1167, παντρεύτηκε πρώτα τον Ερρίκο Ε΄ των Σαλίων της Γερμανίας και έπειτα τον Γοδεφρείδο Πλανταγενέτη κόμη του Ανζού. Γιος της ήταν ο:
Ερρίκος Β΄ της Αγγλίας.
Γουλιέλμος Άντελιν 1103-1120, διάδοχος της Αγγλίας, δούκας της Νορμανδίας. Απεβίωσε 17 ετών.

Η Ματθίλδη (1118) απεβίωσε και ο Ερρίκος Α΄ έκανε δεύτερο γάμο με την Αδελαΐδα του Λέουβεν κόρη του Γοδεφρείδου Α΄ του Λουβαίν (1121), δεν απέκτησαν τέκνα.

Από μη νόμιμες σχέσεις είχε φυσικά τέκνα:

(νόθος) Ροβέρτος πριν το 1100-1147, κόμης του Γκλόστερ.
(νόθος) Ριχάρδος πριν το 1101-1120, απεβίωσε 19 ετών.
(νόθος) Ρέτιναλντ π. 1110-1175, κόμης της Κορνουάλης.
(νόθος) Ροβέρτος ΦιτςΈντιθ 1093-1172, κύριος του Όουκαμπτον.
(νόθος) Γιλβέρτος ΦιτςΡόυ.
(νόθος) Ερρίκος ΦιτςΡόϋ π. 1100-04 - 1158, κύριος του Νάρμπεθ.
(νόθος) Φουλκ ΦιτςΡόυ 1092-1132;, μοναχός.

(νόθη) Σιβύλλα της Νορμανδίας, σύζυγος του Αλέξανδρου Α΄ της Σκωτίας.
(νόθη) Μαώ, παντρεύτηκε τον Κόναν Γ΄ δούκα της Βρετάνης (του Οίκου της Κορνουάλης).

Παραπομπές

Hollister 2003, pp. 30–31; Green 2009, p. 20
Newman 1988, pp. 21–22; Carpenter 2004, pp. 125–126
Hallam & Everard 2001, pp. 62–64, 114–118
Hollister 2003, pp. 32, 40
Carpenter 2004, p. 128
Green 2009, p. 21
Newman 1988, p. 54
Hollister 2003, p. 35; Green 2009, p. 21; Thompson 2007, pp. 16–17.
Hollister 2003, pp. 36–37; Green 2009, p. 22
Hollister 2003, pp. 33–34
Hollister 2003, p. 37; Green 2009, p. 23
Hollister 2003, p. 37
Hollister 2003, pp. 37–38
Barlow 1999, p. 162
Hollister 2003, p. 38
Hollister 2003, pp. 38–39
Hollister 2003, pp. 38–39
Hollister 2003, pp. 39–40, 46
Hollister 2003, p. 39
Hollister 2003, p. 48
Hollister 2003, pp. 48–49
Hollister 2003, p. 48
Hollister 2003, pp. 40, 47
Hollister 2003, p. 49
Hollister 2003, p. 49
Hollister 2003, pp. 51–53; Thompson 2007, p. 19
Hollister 2003, p. 53
Hollister 2003, p. 50
Hollister 2003, pp. 56–58, 61
Hollister 2003, p. 56
Hollister 2003, p. 54
Green 2009, p. 29
Hollister 2003, p. 61
Hollister 2003, p. 62
Hollister 2003, p. 65
Hollister 2003, pp. 65–66
Hollister 2003, pp. 66–68
Hollister 2003, p. 68
Hollister 2003, pp. 6–69
Hollister 2003, p. 69
Hollister 2003, p. 70
Hollister 2003, p. 71
Hollister 2003, p. 72
Hollister 2003, p. 73
Hollister 2003, pp. 74–76
Hollister 2003, p. 76
Hollister 2003, pp. 76–77
Hollister 2003, pp. 76–77
Hollister 2003, p. 77
Hollister 2003, pp. 78–79
Hollister 2003, p. 79
Hollister 2003, p. 80
Hollister 2003, pp. 80–81
Hollister 2003, pp. 81–82
Hollister 2003, p. 82; Green 2009, p. 32
Hollister 2003, p. 82
Hollister 2003, p. 85
Hollister 2003, pp. 85–86
Hollister 2003, pp. 86–88
Green 2009, p. 33; Hollister 2003, p. 89
Hollister 2003, p. 89
Hollister 2003, pp. 90–91
Hollister 2003, p. 96
Hollister 2003, pp. 96–97
Green 2009, p. 35
Green 2009, p. 36
Hollister 2003, pp. 98–101; Green 2009, pp. 36–37
Hollister 2003, p. 102
Hollister 2003, pp. 102–103
Hollister 2003, p. 103
Hollister 2003, pp. 103–104; Carpenter 2004, p. 134; Green pp.39–41.
Hollister 2003, p. 103
Hollister 2003, pp. 103–105
Hollister 2003, p. 104
Hollister 2003, p. 105
Hollister 2003, pp. 104–105; Green 2009, p. 43
Hollister 2003, pp. 104–105
Holister, p.106.
Green 2009, pp. 45–50
Hollister 2003, pp. 110–112
Hollister 2003, p. 116
Hollister 2003, p. 116
Hollister 2003, pp. 116–117
Hollister 2003, p. 117
Green 2009, pp. 51–52
Hollister 2003, p. 130
Hollister 2003, p. 43; Thompson 2003, p. 134; Green 2009, p. 26
Thompson 2007, p. 24; Huneycutt 2003, p. 27
Hollister 2003, pp. 126–127; Green 2009, p. 58
Hollister 2003, pp. 126–127
Hollister 2003, pp. 127–128; Thompson 2003, p. 137
Hollister 2003, pp. 128–129
Hollister 2003, pp. 128–129
Hollister 2003, pp. 128–129
Hollister 2003, p. 130; Thompson 2003, p. 137
Hollister 2003, p. 130; Green 2009, p. 75
Thompson 2003, p. 137
Hollister 2003, p. 43; Green 2009, pp. 26–27; 307–309
Hollister 2003, p. 45; Thompson 2003, p. 135
Thompson 2003, p. 135
Thompson 2003, pp. 130–133
Hollister 2003, pp. 132–133; Green 2009, p. 61
Hollister 2003, pp. 133–134
Hollister 2003, pp. 134–135
Hollister 2003, pp. 135–136
Hollister 2003, p. 125
Hollister 2003, p. 137; Green 2009, p. 63
Hollister 2003, p. 137
Hollister 2003, pp. 137–138
Hollister 2003, p. 138
Hollister 2003, pp. 139–140
Hollister 2003, pp. 139–140
Hollister 2003, pp. 142–143
Hollister 2003, p. 145
Hollister 2003, p. 143
Hollister 2003, pp. 143–144
Hollister 2003, p. 157
Hollister 2003, pp. 157–158
Hollister 2003, pp. 158–162
Hollister 2003, pp. 164–165
Hollister 2003, pp. 178–179
Hollister 2003, pp. 182–183
Hollister 2003, pp. 183–184
Hollister 2003, p. 184; Green 2009, p. 78
Green 2009, pp. 80–81
Hollister 2003, p. 185
Hollister 2003, pp. 184–185; Green 2009, p. 82
Hollister 2003, p. 186
Hollister 2003, p. 188
Hollister 2003, pp. 188–189
Hollister 2003, p. 190; Green 2009, p. 85
Hollister 2003, p. 198; Green 2009, pp. 88–89
Hollister 2003, p. 199
Hollister 2003, pp. 199–200
Hollister 2003, pp. 199–201
Hollister 2003, p. 201
Hollister 2003, pp. 204–207
Hollister 2003, p. 207
Hollister 2003, p. 205
Hollister 2003, p. 206
Hollister 2003, pp. 208–209
Green 2009, p. 96; Green 2003, p. 64
Green 2009, pp. 224–225
Green 2009, pp. 226–227; Hollister 2003, p. 126
Green 2009, p. 226; Davies 1990, pp. 11–12; 48–49
Green 2009, pp. 98, 105
Green 2009, p. 228
Green 2009, pp. 232–233
Mayr-Harting 2011, pp. 47–48; Green 2009, p. 231
Green 2009, pp. 232–233; Crouch 2008, p. 17
Green 2009, p. 314; Hollister 2003, pp. 332, 334
Hollister 2003, pp. 329, 324–347
Green 2009, pp. 285–286
Green 2009, pp. 286–287
Chibnall 1992, pp. 86–89; Prestwich 1992, pp. 102–3, 118
Green 2009, pp. 289–290
Green 2009, pp. 294–295; 304–305
Hollister 2003, pp. 330–331
Hollister 2003, p. 350
Hollister 2003, pp. 351, 356
Hollister 2003, pp. 356–357
Hollister 2003, pp. 358–359; Green 2009, p. 319; Newman 1988, p. 24
Hollister 2003, p. 358
Hollister 2003, p. 354
Haskins 1918, pp. 86, 93, 105–106
Green 2009, pp. 242–243
Vaughn 2007, p. 134
Green 2009, p. 255
Green 2009, p. 273
Mayr-Harting 2011, pp. 51–53
Mayr-Harting 2011, pp. 52–53
Mayr-Harting 2011, p. 53; Green 2009, p. 53
Mayr-Harting 2011, p. 53; Vaughn 2007, p. 142
Mayr-Harting 2011, p. 53; Vaughn 2007, p. 142; Green 2009, pp. 84–88; Hollister 2003, p. 196
Hollister 2003, p. 196
Vaughn 2007, pp. 139–140, 144
Mayr-Harting 2011, pp. 58–59
Mayr-Harting 2011, pp. 58–59
Mayr-Harting 2011, pp. 58–59
Mayr-Harting 2011, pp. 61–62
Mayr-Harting 2011, p. 62; Hollister 2003, pp. 272–273
Green 2009, pp. 262–265
Brett 1975, p. 106
Brett 1975, pp. 106–107
Vaughn 2007, p. 148
Hollister 2003, pp. 371, 379; Brett 1975, pp. 110–111
Brett 1975, pp. 111–112
Green 2009, p. 14
Mayr-Harting 2011, pp. 44–45; Brett 1975, p. 112
Brett 1975, p. 112
Green 2009, p. 278
Green 2009, p. 278
Hollister 2003, pp. 435–438
Green 2009, pp. 278–280
Green 2009, p. 14; Bethell 1971, p. 69
Hollister 2003, p. 221
Hallam & Everard 2001, p. 153; Hollister 2003, p. 223
Hollister 2003, p. 223
Hollister 2003, p. 223
Hollister 2003, pp. 221, 224; Hallam & Everard 2001, p. 67
Hollister 2003, p. 224
Hollister 2003, pp. 224–225
Hollister 2003, p. 216
Hollister 2003, pp. 216–217; Green 2009, p. 118
Hollister 2003, p. 217
Hollister 2003, p. 225
Hollister 2003, pp. 225, 228; Green 2009, p. 121
Hollister 2003, pp. 227–228
Green 2003, p. 65
Hollister 2003, pp. 226–227
Green 2009, p. 123; Hollister 2003, p. 229
Hollister 2003, p. 230
Hollister 2003, pp. 231–232
Carpenter 2004, pp. 38, 140
Green 2009, p. 132
Green 2009, p. 132
Green 2009, pp. 132–133
Hollister 2003, p. 238
Hollister 2003, pp. 239–240
Hollister 2003, p. 246; Green 2009, p. 135
Hollister 2003, pp. 246–248; Green 2009, pp. 135, 143
Green 2009, pp. 139–140; Hollister 2003, p. 247
Hollister 2003, pp. 250–251
Hollister 2003, p. 251
Hollister 2003, p. 252
Hollister 2003, p. 253; Green 2009, pp. 143, 146
Hollister 2003, p. 253
Hollister 2003, pp. 253–254
Hollister 2003, pp. 253–254
Hollister 2003, pp. 254–255
Hollister 2003, p. 261
Hollister 2003, pp. 263–264
Hollister 2003, p. 264
Hollister 2003, p. 264; Green 2009, p. 152
Hollister 2003, pp. 264–265
Hollister 2003, p. 265
Hollister 2003, pp. 265–266; Green 2009, pp. 153–154
Hollister 2003, p. 267; Green 2009, p. 157
Hollister 2003, pp. 267–268
Hollister 2003, pp. 268–269
Hollister 2003, p. 274
Hollister 2003, pp. 276–279
Hollister 2003, pp. 276–277
Hollister 2003, pp. 277–278
Hollister 2003, pp. 277–278
Hollister 2003, p. 278; Green 2009, p. 167
Hollister 2003, p. 280; Green 2009, p. 168
Hollister 2003, p. 280
Hollister 2003, p. 281; Thompson 2003, p. 137; Green 2009, p. 169
Hollister 2003, p. 282
Hollister 2003, p. 290
Hollister 2003, p. 290
Hollister 2003, p. 291.
Hollister 2003, p. 292
Hollister 2003, p. 292
Hollister 2003, pp. 292–293; Green 2009, p. 179
Hollister 2003, pp. 293–294
Hollister 2003, pp. 297–298; Green 2009, p. 184
Hollister 2003, p. 300
Hollister 2003, pp. 302–303; Green 2009, pp. 186–187
Hollister 2003, p. 306
Hollister 2003, pp. 308–309; Green 2009, p. 170
Hollister 2003, p. 310
Green 2009, p. 168
Hollister 2003, pp. 312–313
Hollister 2003, pp. 311–312
Hollister 2003, p. 396
Hollister 2003, p. 309
Hollister 2003, p. 309
Hollister 2003, p. 318; Green 2009, p. 191
Green 2009, pp. 196–197
Green 2009, p. 197
Hollister 2003, pp. 319–321; Green 2009, pp. 197–198
Hollister 2003, p. 321
Hollister 2003, pp. 325–326
Hollister 2003, p. 326; Newman 1988, pp. 57–58
Hollister 2003, p. 323
Hollister 2003, p. 324
Hollister 2003, pp. 324–325; Green 2009, pp. 202–203
Chibnall 1993, pp. 56, 60
Hollister 2003, p. 463; Chibnall 1993, p. 57
Hollister 2003, p. 463; Green 2009, pp. 58–61
Hollister 2003, p. 465; Green 2009, p. 213
King 2010, pp. 38–39
Green 2009, pp. 216–217; King 2010, p. 38; Crouch 2008, p. 162
Barlow 1999, p. 162; Hollister 2003, p. 467
Hollister 2003, pp. 467, 473
Hollister 2003, pp. 467, 473; Green 2009, p. 220
Hollister 2003, pp. 467, 474
Barlow 1999, p. 162
Crouch 2002, p. 246
King 2010, pp. 47–48
King 2010, p. 43

Carpenter 2004, pp. 169–171

Πηγές

Barlow, Frank (1999). The Feudal Kingdom of England, 1042–1216 (5th ed.). Harlow, UK: Pearson Education.
Bethell, Denis (1971). "The Making of a Twelfth Century Relic Collection". Popular Belief and Practice. 8: 61–72.
Brett, Martin (1975). The English Church Under Henry I. Oxford, UK: Oxford University Press.
Carpenter, David (2004). The Struggle for Mastery: The Penguin History of Britain 1066–1284. London, UK: Penguin.
Chibnall, Marjorie (1992). "Mercenaries and the Familia Regis under Henry I". In Strickland, Matthew. Anglo-Norman Warfare. Woodbridge, UK: The Boydell Press. pp. 93–127.
Chibnall, Marjorie (1993). The Empress Matilda: Queen Consort, Queen Mother and Lady of the English. Oxford, UK: Blackwell.
Crouch, David (2002). The Normans: The History of a Dynasty. London, UK: Hambledon Continuum.
Crouch, David (2008). The Beaumont Twins: The Roots and Branches of Power in the Twelfth Century. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
Cooper, Alan (2001). ""The Feet of Those That Bark Shall Be Cut Off": Timorous Historians and the Personality of Henry I". In Gillingham, John. Anglo-Norman Studies: Proceedings of the Battle Conference, 2000. Woodbridge, UK: The Boydell Press. pp. 47–68.
David, Charles W. (1929). "The Claim of King Henry I to Be Called Learned". In Taylor, C. H.; LaMonte, J. L. Anniversary Essays in Medieval History by Students of Charles Homer Haskins. Boston, US and New York, US: Houghton Mifflin. pp. 45–56.
Davies, R. R. (1990). Domination and Conquest: The Experience of Ireland, Scotland and Wales, 1100–1300. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
Duffy, Mark (2003). Royal Tombs of Medieval England. Stroud, UK: Tempus.
Green, Judith (1989). The Government of England Under Henry I. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
Green, Judith (2003). "Le Gouvernement d'Henri Ier Beauclerc en Normandie". In Bouet, Pierre; Gazeau, Véronique. La Normandie et l'Angleterre au Moyen âge (in French). Caen, France: Publications du CRAHM. pp. 61–73.
Green, Judith (2009). Henry I: King of England and Duke of Normandy. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
Hallam, Elizabeth M.; Everard, Judith A. (2001). Capetian France, 987–1328 (2nd ed.). Harlow, UK: Longman.
Haskins, Charles Homer (1918). Norman Institutions. Cambridge, US: Harvard University Press.
Hollister, C. Warren; Baldwin, John W. (1978). "The Rise of Administrative Kingship: Henry I and Philip Augustus". The American Historical Review. 83 (4): 867–05.
Hollister, C. Warren (2003). Frost, Amanda Clark, ed. Henry I. New Haven, US and London, UK: Yale University Press.
Huneycutt, Lois L. (2003). Matilda of Scotland: a Study in Medieval Queenship. Woodbridge, UK: The Boydell Press.
King, Edmund (2010). King Stephen. New Haven, US and London, UK: Yale University Press.
Mason, Emma (2008). King Rufus: the Life and Murder of William II of England. Stroud, UK: The History Press.
Mayr-Harting, Henry (2011). Religion, Politics and Society in Britain, 1066–1272. Harlow, UK: Longman.
Newman, Charlotte A. (1988). The Anglo-Norman Nobility in the Reign of Henry I: the Second Generation. Philadelphia, US: University of Pennsylvania Press.
Poole, A. L. (1993) [1951]. From Domesday Book to Magna Carta, 1087–1216: Oxford History of England. Oxford, UK: Oxford University Press.
Prestwich, J. O. (1992). "The Military Household of the Norman Kings". In Strickland, Matthew. Anglo-Norman Warfare. Woodbridge, UK: The Boydell Press. pp. 128–142.
Southern, Richard (1962). "The Place of Henry I in English History". Proceedings of the British Academy. 48: 127–169.
Thompson, Kathleen (2003). "Affairs of State: the Illegitimate Children of Henry I". Journal of Medieval History. 29 (2): 129–151.
Thompson, Kathleen (2007). "From the Thames to Tinchebray: the Role of Normandy in the Early Career of Henry I". In Fleming, Donald F.; Pope, Janet M. Henry I and the Anglo-Norman World: Studies in Memory of C. Warren Hollister. Woodbridge, UK: The Boydell Press. pp. 16–26.
Vaughn, Sally N. (2007). "Henry I and the English Church: the Archbishops and the King". In Fleming, Donald F.; Pope, Janet M. Henry I and the Anglo-Norman World: Studies in Memory of C. Warren Hollister. Woodbridge, UK: The Boydell Press. pp. 133–157.
Ward, Jennifer (2006). Women in England in the Middle Ages. London, UK: Hambledon Continuum.
White, G. W., ed. (1949). The Complete Peerage. 11. London, UK: St. Catherine Press.

Βασιλικοί τίτλοι
Ερρίκος Α΄ της Αγγλίας Οίκος της Νορμανδίας Γέννηση: 1068 Θάνατος: 1 Δεκεμβρίου 1135
Προκάτοχος Γουλιέλμος Ρούφος	Βασιλιάς της Αγγλίας 1100–1135	Διάδοχος Στέφανος της Αγγλίας
Προκάτοχος Ροβέρτος Β΄	Δούκας της Νορμανδίας 1106–1135	Διάδοχος Στέφανος της Αγγλίας

Άγγλοι μονάρχες
Βασίλειο των Άγγλων 886–1066	Έθελσταν¹- Έντμουντ Α΄¹- Έντρεντ¹- Έντβιχ¹- Έντγκαρ¹- Εδουάρδος ο Μάρτυρας - Έθελρεντ ο Ανέτοιμος - Σβεν Α΄ της Δανίας - Έντμουντ ο σιδηρόπλευρος - Κνούτος¹- Χάρολντ ο Λαγόπους - Αρθακανούτος - Εδουάρδος ο Εξομολογητής - Χάρολντ Β΄ της Αγγλίας - Έντγκαρ Έθελινγκ
Βασίλειο της Αγγλίας 1066–1649	Γουλιέλμος Α΄ - Γουλιέλμος Β΄- Ερρίκος Α΄ - Στέφανος- Ματθίλδη - Ερρίκος Β΄² - Ερρίκος ο Νεαρός Βασιλιάς - Ριχάρδος Α΄ - Ιωάννης²- Ερρίκος Γ΄²- Εδουάρδος Α΄²- Εδουάρδος Β΄²- Εδουάρδος Γ΄²- Ριχάρδος Β΄²- Ερρίκος Δ΄ ²- Ερρίκος Ε΄²- Ερρίκος ΣΤ΄²- Εδουάρδος Δ΄²- Εδουάρδος Ε΄²- Ριχάρδος Γ΄²- Ερρίκος Ζ΄²- Ερρίκος Η΄²- Εδουάρδος ΣΤ΄²- Ιωάννα²- Mαρία Α΄² με τον Φίλιππο²- Ελισάβετ Α΄²- Ιάκωβος Α΄³- Κάρολος Α΄³-
Κοινοπολιτεία της Αγγλίας, Σκωτίας και Ιρλανδίας 1653–1659	Όλιβερ Κρόμγουελ⁴- Ρίτσαρντ Κρόμγουελ⁴
Βασίλειο της Αγγλίας 1660–1707	Κάρολος Β΄³- Ιάκωβος Β΄³- Γουλιέλμος Γ΄ και Μαίρη Β΄³- Άννα³
¹Επικυρίαρχος της Βρετανίας. ²Επίσης κυβερνήτης της Ιρλανδίας. ³Επίσης κυβερνήτης της Σκωτίας. ⁴Λόρδος Προστάτης. Συζητήσιμοι ή αμφισβητήσιμοι κυβερνήτες είναι με πλάγια γράμματα.

Εγκυκλοπαίδεια του Ηνωμένου Βασιλείου

Βρετανοί

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License