Ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ (Louis XIV, 5 Σεπτεμβρίου 1638 - 1 Σεπτεμβρίου 1715), γνωστός και ως «βασιλιάς Ήλιος», ήταν βασιλιάς της Γαλλίας και της Ναβάρρας από το 1643 έως τον θάνατό του το 1715. Η βασιλεία του επηρέασε σημαντικά τη Γαλλία και ολόκληρη την Ευρώπη.
Ηγεμονία
Γέννηση
Ο Λουδοβίκος ως Δελφίνος, Porträt von Philippe de Champaigne (um 1642)
Ο Louis de Bourbon γεννήθηκε την 5η Σεπτεμβρίου 1638 στο Σαιν Ζερμέν εν Λε. Η γέννηση έγινε δεκτή ως χαρμόσυνο γεγονός από του συγχρόνους τηςn, επειδή ο γάμος των γονέων του Λουδοβίκου ΙΓ΄ και Άννας της Αυστρίας παρέμενε άτεκνος επί 23 χρόνια. Μετά από μερικές αποβολές το ζευγάρι είχε αποξενωθεί και η θρησκευόμενη Άννα απέδωσε τη γέννηση του επί μακρόν επιθυμητού διαδόχου στην επέμβαση του Αγίου Φιακρίου, οπότε ο νεογέννητος πήρε το δεύτερο όνομα Dieudonné (θεόδοτος). Το 1640 ακολούθησε η γέννηση του Φιλίππου και ούτως ένας δεύτερος γιος. Η καθυστερημένη γέννηση δύο γιων εξασφάλισε τη δυναστική συνέχει των Βουρβόνων και κατέστησε την διαδοχή από τον Γκαστόν της Ορλεάνης ισχνό ενδεχόμενο. Παρότι ο γάμος του Λουδοβίκου και της Άννας παρέμεινε δυστυχής, επειδή ο βασιλιάς αμφισβητούσε την προέλευση των παιδιών του και κατηγορούσε τη γυναίκα του ότι κέρδιζε τη συμπάθεια του διαδόχου.
Ο Λουδοβίκος πέθανε την 14η Μαΐου 1643 και ο μόλις τετράχρονος Δελφίνος ανακηρύχθηκε επίσημα νέος βασιλιάς ως Λουδοβίκος ΙΔ΄. Για τον ανήλικο διάδοχο ανέλαβε την εξουσία ένα συμβούλιο αντιβασιλείας υπό την Άννα την Αυστριακή ενώ η πραγματική λήψη αποφάσεων ανήκε στον Καρδινάλιο Μαζαρίνο. Αυτός είχε ήδη αρχίσει να διαχειρίζεται ως Πρώτος Υπουργός τις κρατικές υποθέσεις και ήταν νονός του νεαρού βασιλιά.
Η πολιτική του
Αντιβασιλεία
Η Άννα της Αυστρίας, πορτραίτου ανωνύμου (Μουσείο Πράδο, Μαδρίτη)
Ο Καρδινάλιος Μαζαρίνος, Portrait von Philippe de Champaigne (Musée Condé, Chantilly)
Το 1635 η Γαλλία προσχώρησε στον Τριακονταετή Πόλεμο στο πλευρό της Σουηδίας, με κύριο στόχο να εξασθενίσει τους Αψβούργους. Οι δυνάμεις της Γαλλίας μάχονταν κατά του αυτοκράτορα της Αγάς Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και των συμμάχων του καθώς και εναντίον του Ισπανού βασιλιά. Οι γαλλικές δυνάμεις είχαν στρατιωτικές επιτυχίες· παρόλα αυτά η σύγκρουση επιβάρυνε σημαντικά τα δημόσια οικονομικά.
Η πτώση του Φουκέ
Με τον θάνατο του Μαζαρίνου, στις 9 Μαρτίου 1661, το πρώτο βήμα που έκανε ο Λουδοβίκος ήταν να μειώσει τις αρμοδιότητες και στη συνέχεια να καταργήσει, τον θεσμό του Πρωθυπουργού και να πάρει προσωπικά τα ηνία της διακυβέρνησης του γαλλικού βασιλείου. Έξι μήνες αργότερα, στις 5 Σεπτεμβρίου 1661, την ημέρα που έγινε 23 ετών, ακολουθώντας τις συμβουλές του Ζαν Μπατίστ Κολμπέρ, διέταξε να συλλάβουν τον Νικολά Φουκέ (Nicolas Fouquet), ο οποίος ήταν τότε υπουργός οικονομικών. Παραλλήλως, ο Λουδοβίκος μείωσε και τις αρμοδιότητες του υπουργού οικονομικών. Ο Νικολά Φουκέ υπήρξε όμως ικανός υπουργός οικονομικών, και χάρη σε αυτόν η Γαλλία κατάφερε να ξεπεράσει τη δίνη της οικονομικής καταστροφής που είχε επιφέρει ο Τριακονταετής Πόλεμος. Ο βασιλιάς όμως είχε ανάγκη να πάρει όλη την εξουσία στο πρόσωπό του και να μην αφήσει σε κανέναν άλλον δικαιώματα εξουσίας.
Μετά από τρία χρόνια, τη θέση του Φουκέ αναλαμβάνει ο εξίσου ικανός Ζαν Μπατίστ Κολμπέρ.
Μεγάλες μεταρρυθμίσεις
Η πρώτη περίοδος της βασιλείας του Λουδοβίκου σημαδεύτηκε από μεγάλες διοικητικές μεταρρυθμίσεις. Είναι η πρώτη φορά που τα καθήκοντα του ανώτερου δικαστή τα παίρνει ο βασιλιάς, ενώ επίσης και τα ανώτερα διοικητικά καθήκοντα τα παίρνει ο Λουδοβίκος. Ενώ καγκελάριος, αυτός δηλαδή που είχε τα ανώτερα δικαστικά καθήκοντα, επρόκειτο να είναι ο Φρανσουά-Μισέλ Λε Τελιέ (François-Michel Le Tellier), τη θέση του κατέλαβε ο ίδιος ο βασιλιάς, ενώ ο Λε Τελιέ ασχολήθηκε με τα στρατιωτικά θέματα. Ο Λουδοβίκος δημιούργησε τον "Λουδοβίκειο Κώδικα" (Code Louis) το 1667, που ήταν ένα είδος αστικού κώδικα, τον "Εγκληματικό Κώδικα" (Code Criminel) το 1670, το έδικτο σχετικά με το ναυτικό το 1669, και τη συνθήκη εμπορίου το 1673.
Οικονομική πολιτική
Την διαχείριση των οικονομικών την ανέθεσε στον Κολμπέρ, τον ανώτερο υπουργό του, και κατά τη διάρκεια τής βασιλείας τού Λουδοβίκου η Γαλλία έγινε η πιο ισχυρή από οικονομική άποψη χώρα της Ευρώπης. Ο Κολμπέρ ήταν οπαδός τού μερκαντιλισμού: δεν επέτρεπε τα προϊόντα από το εξωτερικό να εισέλθουν στις γαλλικές αγορές, ενώ ταυτοχρόνως εξασφάλισε διαθέσιμες αγορές για την πώληση γαλλικών προϊόντων στις αποικίες. Επίσης, προστέθηκαν στους ήδη υπάρχοντες φορείς άλλοι δύο οι οποίοι, σε συνδυασμό με τα προηγούμενα οικονομικά μέτρα, έφεραν σημαντικά έσοδα στα ταμεία του κράτους. Την ίδια εποχή η Γαλλία διέθετε έναν από τους ισχυρότερους στόλους τού κόσμου καθώς και η αναδιοργάνωση τού βασιλικού ναυτικού ανατέθηκε στον Κολμπέρ. Εκατοντάδες νέα πλοία κατασκευάστηκαν και νέα λιμάνια χτίστηκαν. Το γαλλικό ναυτικό μπορούσε να συγκριθεί ακόμη και με το Βασιλικό Βρετανικό Ναυτικό.
Προσωπογραφία του Λουδοβίκου ΙΔ΄ (1660-1670)
Ο Κολμπέρ πήρε τα ακόλουθα μέτρα:
Δημιούργησε μεγάλες βιοτεχνίες οι οποίες ανήκαν στο κράτος και ελάττωναν κατά πολύ τις εισαγωγές, πράγμα πολύ βασικό στον μερκαντιλισμό. Συγκέντρωσε τους καλύτερους εργάτες και τεχνίτες της Ευρώπης να δουλέψουν στην Γαλλία για να παραχθούν προϊόντα με την καλύτερη δυνατή ποιότητα και έτσι πιο εύκολα να πωληθούν.
Για να διευκολύνει το εμπόριο βελτιώνει τις υποδομές φτιάχνοντας καλύτερους δρόμους και σημαντικά λιμάνια. Αναπτύσσει τον εμπορικό στόλο για να πουλάει τα αγαθά, και τον Βασιλικό στόλο για να προστατεύει τον εμπορικό από τυχόν επιθέσεις.
Δημιουργεί πολλές αποικίες καθώς και εταιρείες εμπορίου, όπως η Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών.
Το ναυτικό
Όταν πέθανε ο Μαζαρίνος, η κατάσταση του γαλλικού ναυτικού ήταν απελπιστική. Υπήρχαν μόνο 12 πλοία. Την ίδια περίοδο το αγγλικό ναυτικό μετρούσε πάνω από 150 πλοία και ο στόλος της Ολλανδίας αποτελούνταν από 84 πλοία.
Ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ από το 1662 άρχισε να βελτιώνει το γαλλικό ναυτικό σε συνεργασία με τον Κολμπέρ. Δημιούργησε έναν στόλο εμπορικό και έναν πολεμικό, ενώ είχε στόχο να κάνει τον ναυτικό στρατό εξίσου ισχυρό με τον στρατό ξηράς.
Το 1669 διόρισε τον Κολμπέρ Υπουργό Ναυτιλίας και στο εξής ο Κολμπέρ μαζί με τον γιο του προσπάθησαν να ενισχύσουν τον στόλο.
Ο πρωταρχικός στόχος ήταν ο γαλλικός στόλος να περιλαμβάνει 120 πλοία από τα οποία τα 72 με περισσότερα από 50 κανόνια. Όταν απεβίωσε ο Κολμπέρ το 1683 το Βασιλικό Ναυτικό περιλάμβανε 117 πλοία, 1.200 αξιωματικούς και 52.000 ναύτες. Από το 1661 ως τον θάνατο του Λουδοβίκου το 1715 κατασκευάστηκαν συνολικά 381 πλοία.
Αποικίες
Το 1654 η Νέα Γαλλία (η Ακαδία και ο Καναδάς) γίνονται γαλλική αποικία για τις πολλές πρώτες ύλες που παρέχουν.
Το 1659 αποικίζεται η Σενεγάλη, αρχικά ένα μικρό νησί στις ακτές. Η χώρα θα ενσωματωθεί στην Εταιρεία της Σενεγάλης το 1673 για την μεταφορά μαύρων σκλάβων.
Το 1665 ο Λουδοβίκος ιδρύει την Εταιρεία των Ανατολικών Ινδιών με έδρα τη Μαδαγασκάρη.Την ίδια χρονιά ο Κολμπέρ αγοράζει το νησί του Αγίου Μαυρικίου στον Ινδικό ωκεανό.
Το 1677 η Γαλλική Γουιάνα αγοράζεται από τους Ολλανδούς.
Το 1682 δημιουργείται η πρώτη αποικία στον Μισσισσιππή και αργότερα ολόκληρη εκείνη η περιοχή ονομάζεται Λουιζιάνα προς τιμή του Βασιλιά-Ήλιου.
Το 1697 παραχωρείται στην Γαλλία το δυτικό τμήμα της σημερινής Αϊτής στην Καραϊβική Θάλασσα.
Ο Μαύρος Κώδικας
Κύριο λήμμα: Μαύρος Κώδικας
Τον Μάρτιο του 1685, ο Λουδοβίκος έθεσε σε ισχύ τον Μαύρο Κώδικα, δηλαδή την απόλυτη χρήση των σκλάβων για οποιεσδήποτε δουλειές. Πριν από τον Μαύρο Κώδικα, οι σκλάβοι θεωρούνταν κινητά αντικείμενα, όπως για παράδειγμα μια καρέκλα, ενώ με τον Κώδικα τους δίνεται το περιορισμένο όμως δικαίωμα κάποιας ιδιοκτησίας, περιορισμένο αλλά υπαρκτό, το δικαίωμα σωστής μεταχείρισης από τους αφέντες τους και πολύ λίγα ακόμη δικαιώματα.
Εξωτερική πολιτική
Ο Λουδοβίκος επεδίωκε συνεχώς να αυξήσει την δύναμη της Γαλλίας και ταυτόχρονα να μειώσει την δύναμη και την πολιτική ισχύ των άλλων κρατών της Ευρώπης Τα μισά χρονιά της βασιλείας του τα πέρασε σε εμπόλεμη κατάσταση. Η Γαλλία έγινε η πιο ισχυρή στρατιωτικά χώρα, με πάνω από 300.000 στρατιώτες διαθέσιμους στην υπηρεσία του μεγάλου μονάρχη.
Το 1667, εισέβαλε στις Κάτω Χώρες και στο Βέλγιο επικαλούμενος δικαιώματά του από τον γάμο του με τη Μαρία Θηρεσία της Ισπανίας, κόρη του βασιλιά της Ισπανίας. Μέχρι το 1668 είχε καταφέρει να κερδίσει 11 επαρχίες στο Βέλγιο και στην Φλάνδρα. Το 1672 όμως συνέχισε αυτόν τον πόλεμο και στην ειρήνη της Νιμέγκ (Nimègue, ολλανδ. Nijmegen) το 1678 κέρδισε ακόμη μια επαρχία στα βορειοανατολικά της χώρας. Η Γαλλία είχε γίνει η μεγαλύτερη σε έκταση χώρα της Ευρώπης.
Οι πόλεμοι συνεχίστηκαν, όταν το 1689 η Ένωση της Αυγούστας συμμάχησε με την Αγγλία και προσπάθησαν να εμποδίσουν τον Λουδοβίκο να προσαρτήσει στη Γαλλία περιοχές της Λωρραίνης και της Αλσατίας. Μετά από οκτώ χρόνια πολέμου, η Γαλλία αναγκάστηκε να υπογράψει ειρήνη, με την οποία έχανε όλες τις περιοχές στην Αλσατία και στη Λωρραίνη εκτός από το Στρασβούργο. Τα ταμεία του κράτους ήταν άδεια, καθώς ο πόλεμος αυτός ήταν πολύ δαπανηρός και διήρκεσε μέχρι το 1697.
Λουδοβίκος ο φιλοπόλεμος
Ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ το 1674 στο Μπεζανσόν
Ο Λουδοβίκος θεωρούσε ότι η αξιοπρεπέστερη και πιο ευχάριστη απασχόληση των ηγεμόνων ήταν να φροντίζουν για την δύναμη και την δόξα τους. Έβλεπε τον πόλεμο σαν ένα μέσο για να επιβάλει την κυριαρχία της Γαλλίας στην Ευρώπη και όχι μόνο. Έτσι έχουμε:
από το 1667 ως το 1668 τον πόλεμο της Μεταβίβασης των Δικαιωμάτων.
από το 1672 ως το 1678 τον πόλεμο της Ολλανδίας, ο οποίος τελείωσε με την συνθήκη της Νιμέγης
από το 1688 ως το 1697 τον Εννεαετή πόλεμο
και τέλος από το 1701 ως το 1712 τον Πόλεμο της Ισπανικής Διαδοχής, ο οποίος κόστισε πολύ στην Γαλλία
Παρ' όλα τα έξοδα αυτοί οι πόλεμοι μεγάλωσαν κατά πολύ την Γαλλία σε έκταση. Η Αλσατία, η Φλάνδρα, το Μετς, το Ρουσσιγιόν και πολλές άλλες περιοχές που ανήκουν σήμερα στο γαλλικό κράτος κατακτήθηκαν τότε από τον Λουδοβίκο. Για να καλυφθούν τα έξοδα για τους πολλούς πολέμους του Λουδοβίκου επιβλήθηκαν βαρείς φόροι στον γαλλικό λαό αλλά και στους ευγενείς. Προς το τέλος της βασιλείας του η Γαλλία αρχίζει να χάνει σταδιακά την κυρίαρχη θέση που κατείχε στην Ευρώπη όλα αυτά τα χρόνια, καθώς η Μεγάλη Βρετανία αναπτύσσεται σε υπερδύναμη και σημαντικό ανταγωνιστή της Γαλλίας.
Θρησκευτική πολιτική
Θρησκευτικές μεταρρυθμίσεις
Ο Λουδοβίκος ήταν υπέρμαχος του γαλλικανισμού, δηλαδή μια Γαλλίας αυστηρά καθολικής αλλά ανεξάρτητης από τον πάπα. Στις 13 Δεκεμβρίου 1660, ανακοινώνει στο κοινοβούλιο πως είναι αποφασισμένος να εξαλείψει τον ιανσενισμό, ένα χριστιανικό δόγμα. Πολέμησε σχεδόν φανατικά και τον προτεσταντισμό.
Η Ανάκληση του Εδίκτου της Νάντης
Το Έδικτο της Νάντης, υπογεγραμμένο στις 13 Απριλίου 1598 από τον Ερρίκο Δ΄, βασιλιά της Γαλλίας, παππού του Λουδοβίκου ΙΔ΄, καθιέρωνε θρησκευτική ελευθερία για τους Ουγενότους, τους Διαμαρτυρομένους δηλ. της Γαλλίας. Στις 18 Οκτωβρίου 1685, με το Έδικτο του Φονταινεμπλώ, ο Λουδοβίκος ανακάλεσε το Εδίκτο της Νάντης. Έκτοτε ο προτεσταντισμός απαγορεύτηκε σε ολόκληρο το γαλλικό βασίλειο. Αυτό είχε σαν συνέπεια την μετανάστευση εκατοντάδων χιλιάδων Ουγενότων σε προτεσταντικές χώρες, όπως η Ελβετία, οι Κάτω Χώρες, η Πρωσία και η Αγγλία. Εκτιμάται ότι ο συνολικός αριθμός των μεταναστών ξεπέρασε τους 200.000 χιλιάδες, από τους οποίους πολλοί τεχνίτες και μέλη της αστικής τάξης. Οι Ουγενότοι που δεν εγκατέλειψαν τη Γαλλία αναγκάστηκαν να ασπαστούν τον καθολικισμό, και όλες οι προτεσταντικές εκκλησίες μετατράπηκαν σε καθολικές. Η άμεση και ευεργετική συνέπεια της ανάκλησης του Εδίκτου της Νάντης για την γαλλική (αλλά και την ευρωπαϊκή) κουλτούρα υπήρξε το ότι οι νησίδες γαλλικού πληθυσμού που δημιουργήθηκαν στην Ευρώπη προώθησαν τον γαλλικό πολιτισμό και τη γαλλική γλώσσα, με αποτέλεσμα τον επόμενο αιώνα τα γαλλικά να γίνουν η κύρια ευρωπαϊκή γλώσσα. Μία πολύ αρνητική συνέπεια όμως ήταν το ότι πολλοί εργάτες και ειδικευμένοι τεχνίτες, εγκαταλείποντας την Γαλλία, ενίσχυσαν τις οικονομίες των χωρών στις οποίες εγκαταστάθηκαν, όπως οι Κάτω Χώρες και το Βρανδεμβούργο (η μετέπειτα Πρωσσία). Η Γαλλία ζημιώθηκε από αυτό το πρώιμο φαινόμενο brain drain.
Ο Λουδοβίκος επιχείρησε να ενοποιήσει τη Γαλλία από θρησκευτική άποψη. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του οι προτεστάντες στην Γαλλία αποτελούσαν πολύ μικρή μειονότητα. Όλοι σχεδόν οι ευγενείς της βασιλικής αυλής αναγκάζονταν να είναι καθολικοί, αλλιώς έχαναν τους τίτλους ευγενείας τους. Το βασίλειο της Γαλλίας χαρακτηριζόταν την περίοδο βασιλείας του Βασιλιά-ήλιου ως "ένας βασιλιάς, μία πίστη, ένας νόμος" ("un roi, une foi, une loi").
Πολιτιστική ανάπτυξη, Βερσαλλίες
Ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ το 1666 από τον Σαρλ λε Μπρεν
Κατά τη βασιλεία του Λουδοβίκου, του Βασιλιά Ήλιου όπως τον αποκαλούσαν, σημειώθηκε πολύ μεγάλη ανάπτυξη στις τέχνες, τη ζωγραφική, την γλυπτική, την αρχιτεκτονική, τη μουσική και στις επιστήμες. Παράλληλα αξιοσημείωτη πρόοδο σημείωσαν τα γαλλικά γράμματα και το θέατρο, ενώ τα γαλλικά έγιναν η γλώσσα του υψηλού πνεύματος και της υψηλής μόρφωσης στην Ευρώπη. Μολιέρος, Ρακίνας, Καρτέσιος και Κορνήλιος είναι μερικές από τις εξέχουσες προσωπικότητες του "Χρυσού" 17ου αιώνα. Ο Λουδοβίκος ίδρυσε το 1663 την Βασιλική Ακαδημία των Γραμμάτων, το 1664 την Ακαδημία Γλυπτικής και Ζωγραφικής, το 1666 την Βασιλική Ακαδημία Επιστημών και τέλος το 1671 την Βασιλική Ακαδημία της Αρχιτεκτονικής.
Επιπλέον κατά τη διάρκεια της βασιλείας του χτίστηκαν και δημιουργήθηκαν πολλά κτίρια και διάφορα άλλα έργα, όπως το Κανάλι του Μιντί, το 1681, που ενώνει τον Ατλαντικό Ωκεανό με την Μεσόγειο, και περνάει μέσα από την Τουλούζη. Το 1680 δημιουργείται η "Γαλλική Κωμωδία" (Comédie Française), ή αλλιώς "Γαλλικό Θέατρο".
Τον Νοέμβριο του 1682 ο Λουδοβίκος θέτει το έκτοτε διάσημο κολέγιο που φέρει το όνομά του (Lycée Louis-le-Grand) υπό την προστασία του. Το 1702 στο Παρίσι δημιουργείται αστυνομικό σώμα ενώ τίθεται σε λειτουργία ο δημόσιος φωτισμός.
Οι Βερσαλλίες, το πολυτελές ανάκτορο του Λουδοβίκου ΙΔ', αλλά και των επόμενων Γάλλων βασιλέων έγινε επισήμως το 1682 η έδρα του βασιλιά και της βασιλικής αυλής. Είναι το πιο μεγάλο και το πιο πολυτελές παλάτι στην Ευρώπη, ένα αριστούργημα της αρχιτεκτονικής που χτίστηκε αποκλειστικά για τον Λουδοβίκο ΙΔ'. Στις Βερσαλλίες τα πάντα είναι από χρυσό, μάρμαρο και κρύσταλλο ενώ δεσπόζουν εξαίσιες τοιχογραφίες και πίνακες ζωγραφικής. Ο πλούτος και η δύναμη προσωποποιούνται στις Βερσαλλίες, το κέντρο της βασιλείας και της απολυταρχίας. Εκτιμάται πως κόστισε μέχρι το τέλος της μοναρχίας περί τα 2 δισεκατομμύρια ευρώ. Ο Λουδοβίκος είχε στη διάθεσή του 4.000 υπηρέτες, η συνολική επιφάνεια αυτού του ανακτόρου φτάνει τα 70.000 τετραγωνικά μέτρα, με 700 δωμάτια, 2.513 παράθυρα, 67 εσωτερικές σκάλες από πρώτης διαλογής μάρμαρο, και 483 καθρέφτες. Τεράστιοι κήποι απλώνονται έξω από τις Βερσαλλίες με έκταση 800 εκταρίων, σιντριβάνια, κανάλια, πάρκα, η Βασιλική Όπερα και η Βασιλική Εκκλησία. Η καθημερινή ζωή στην αυλή των Βερσαλλιών αποτελούνταν από φαντασμαγορικές δεξιώσεις, χορούς, γιορτές και πολυτελή γεύματα. 5.000 ευγενείς έμεναν γύρω από τις Βερσαλλίες.
Το κέντρο των Βερσαλλιών ήταν η Αίθουσα των Κατόπτρων (Galerie des Glaces), ένας διάδρομος μήκους 75 μέτρων με χιλιάδες κρύσταλλα και εκατοντάδες χρυσά κεριά που φώτιζαν τις πανάκριβες δεξιώσεις, καθώς και τοιχογραφίες.
Το απόγειο της βασιλείας
Η πολιτική και στρατιωτική υπερίσχυση του Λουδοβίκου ΙΔ΄ και της Γαλλίας απέναντι στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες ενισχύθηκε με την ειρήνη της Νιμέγης. Οι γάλλοι διπλωμάτες κυριαρχούσαν στο πολιτικό σκηνικό της Ευρώπης, η Γαλλία είχε τον ισχυρότερο στόλο στην Ευρώπη, πολεμικό και εμπορικό, τη στιγμή που το 1660 δεν υπήρχαν πάνω από 2 πολεμικά πλοία, η δύναμη και ο τεχνικός εξοπλισμός του στρατού της ήταν πέρα από τα όρια της εποχής εκείνης, η οικονομία άνθιζε και ολόκληρη η Ευρώπη μιμούνταν την γαλλική κουλτούρα. Στα χρόνια πριν, ο Λουδοβίκος ήταν απασχολημένος όχι μόνο με την εδαφική επέκταση της Γαλλίας, αλλά και με την επέκταση των αποικιών της. Εκτός από την Νέα Γη στον Καναδά που ιδρύθηκε στα πρώτα χρόνια του 1600, αυτός ίδρυσε αποικίες στην Ινδία. Το 1682 ιδρύθηκε η πρώτη αποικία στον ποταμό Μισισιπή, στην Βόρεια Αμερική, και ονομάστηκε "Λουιζιάνα", προς τιμή του Βασιλιά Ήλιου. Το 1660 ιδρύθηκε η αποικία της Αϊτής, και αργότερα η Μαδαγασκάρη, η σημερινή Γαλλική Γουιάνα και πολλές αποικίες στην δυτική ακτή της Αφρικής.
Η ζωή στις Βερσαλλίες υπό τον Βασιλιά Ήλιο
Το τεράστιο συγκρότημα των Βερσαλλιών στο τέλος της βασιλείας του Λουδοβίκου ΙΔ΄(1715)
Το παλάτι των Βερσαλλιών ήταν το θέατρο στο οποίο διαδραματιζόταν η ζωή της γαλλικής βασιλικής αυλής, η οποία έλαμπε κυριολεκτικά και είχε γίνει πρότυπο και για τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές βασιλικές αυλές. Σχεδόν κάθε μέρα διοργανώνονταν φαντασμαγορικές γιορτές, οι οποίες κόστιζαν πολλές χιλιάδες φράγκα.
Από τον Οκτώβριο και ως το Πάσχα, κάθε Δευτέρα, Τετάρτη και Πέμπτη δημιουργήθηκαν ξεχωριστά απογεύματα αφιερωμένα από τις 7 ως τις 10 το βράδυ σε χορούς, μασκέ πάρτι , γεύματα και χαρτοπαιξία. Μέσα στα πολυτελέστατα δωμάτια του Βασιλιά, μαζεύονταν πολλοί ευγενείς. Η αίθουσα του Απόλλωνα ήταν η αίθουσα για μουσική και χορό, ενώ στην αίθουσα του Ερμή παίζονταν υπέρογκα χρηματικά ποσά σε καζίνο και τυχερά παιχνίδια. Στο σαλόνι της Άρτεμης εγκαταστάθηκε ένα τεράστιο τραπέζι για μπιλιάρδο. Στο σαλόνι της Αφροδίτης βρίσκονταν 3 πολυτελέστατοι μπουφέδες με πάστες, τούρτες γλυκά, δροσιστικά ποτά όπως λικέρ, κρασιά, χυμοί φρούτων κτλ. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες, τα ποσά που χάνονταν στον τζόγο ήταν πρωτοφανή: Κάποτε η εγγονή του Βασιλιά Ήλιου δούκισσα της Βουργουνδίας έχασε ένα βράδυ 600.000 φράγκα, ενώ ο παππούς της Λουδοβίκος ακόμη και 4.000.000 φράγκα σε μια βραδιά. Πολλές μαρτυρίες μας λένε για τον απέραντο πλούτο σ' αυτές τις γιορτές, καθώς και για τα πανάκριβα ρούχα που φορούνταν. Ο διάσημος θεατρικός συγγραφέας Μολιέρος ήταν ο κύριος διοργανωτής των διασκεδάσεων της βασιλικής αυλής μέχρι το 1673.
Το 1673 διοργανώθηκαν οι "Μεγάλες Γιορτές", στο απόγειο της Βασιλείας του Μεγάλου Βασιλιά. Ολόκληρη η Ευρώπη κοιτούσε έκπληκτη από τον πλούτο που επιδείχτηκε αυτές τις 6 μέρες που διήρκεσαν οι γιορτές. Θεατρικές παραστάσεις, όπερες, μπαλέτα, χοροί μεταμφιεσμένων, βόλτες στα κανάλια των Βερσαλλιών με χρυσές βάρκες, παρελάσεις αλόγων και ξένων πρεσβειών, γεύματα, από τα οποία το "Μεγάλο Γεύμα", που είναι ανεπανάληπτο στην Ιστορία: 300 πορσελάνινα πιάτα με φρούτα, 600 ποτήρια γεμάτα κρασί και λικέρ, φρούτα από την Αφρική μέχρι την Ινδία, ακόμη και παγωτό σερβιρίστηκε στους υψηλούς καλεσμένους.
Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της πολυτέλειας του Βασιλιά Ήλιου, είναι ότι ένα χρόνο πριν πεθάνει, το 1714, υποδέχτηκε τους πρεσβευτές του Σιάμ στις Βερσαλλίες, φορώντας ένα κοστούμι γεμάτο από διαμάντια, το οποίο ζύγιζε μόνο του 20 κιλά. Υπολογίζεται ότι κόστισε 12.500.000 λίβρες, δηλαδή 2.500.000 δολάρια.
Προσωπικότητα
Ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ το 1715-20. Δεξιά η προτομή του πατέρα του Λουδοβίκου ΙΓ΄ και αριστερά η προτομή του πάππου του Ερρίκου Δ΄. Δεξιά του ο γιος του Λουδοβίκος μεγάλος Δελφίνος, αριστερά του ο εγγονός του Λουδοβίκος Δελφίνος. Τον δισεγγονό του, μέλλοντα Λουδοβίκο ΙΕ΄ κρατά η γκουβερνάντα του μαντάμ ντε Βενταντούρ.
Ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ φημιζόταν για τη γοητεία και τη φιλικότητα του. Ήταν επίσης αρκετά ευγενικός. Τα μεγαλύτερό του προτέρημα ήταν η γνώση των ανθρώπων και η επιτυχής επιλογή προσώπων. Δεν κουραζόταν εύκολα και δούλευε πολλές ώρες την ημέρα. Στις συνεδριάσεις άκουγε με προσοχή όλους όσοι μιλούσαν. Αντιμετώπιζε τον θάνατο με αυτοκυριαρχία και δεν φοβόταν εύκολα. Παρόλα αυτά διακρινόταν επίσης και για τον μεγάλο εγωισμό του και την αίσθηση ότι αυτός ήταν ο καλύτερος και πάσχιζε να έχει μεγάλη φήμη και δόξα.
Σύμφωνα με μαρτυρίες, ο Λουδοβίκος δεν ξεπερνούσε το 1,75, αλλά τον διέπνεε μία εκπληκτική κομψότητα και εντυπωσίαζε με την ανωτερότητα και την ομορφιά του. Ήταν αρκετά σθεναρός
Όσον αφορά τα ερωτικά θέματα, ασκούσε πολύ μεγάλη γοητεία στις γυναίκες. Η οικογένεια ήταν για αυτόν πολύ σημαντική και πρόσεχε ιδιαίτερα τα παιδιά του, όχι μόνο τα νόμιμα, αλλά και αυτά που είχε αποκτήσει με ερωμένες.
Του άρεσαν οι διασκεδάσεις και οι γιορτές. Μέχρι τα 30 χρόνια του μάλιστα χόρευε υπέροχα, έτρεφε μεγάλη αγάπη για το θέατρο, τη μουσική και την ιππασία.
Ο ήλιος ως έμβλημα
Ο Λουδοβίκος επέλεξε για έμβλημα του τον ήλιο. Ο ήλιος είναι το άστρο που δίνει ζωή, είναι το σύμβολο της τάξης. Βασίλευε ως ήλιος στην γαλλική βασιλική αυλή, στους ευγενείς και στην Γαλλία. Μάλιστα σε μια γιορτή των Βερσαλλιών ο Λουδοβίκος μεταμφιέστηκε σε ήλιο.
Οικογένεια και ερωμένες
Το 1660 νυμφεύτηκε τη Μαρία-Θηρεσία των Αψβούργων, κόρη του Φιλίππου Δ΄ της Ισπανίας και είχε τέκνα:
Λουδοβίκος 1661-1711, μέγας διάδοχος της Γαλλίας (δελφίνος).
άλλα πέντε τέκνα: η Μαρία-Θηρεσία απεβίωσε 5 ετών, ο Φίλιππος-Κάρολος 3 ετών και τα υπόλοιπα τρία έζησαν μερικούς μήνες.
Το 1683 απεβίωσε η Μαρία-Θηρεσία και ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ έκανε ερωμένη του την γκουβερνάντα των νόθων τέκνων του Φρανσουάζ ντ' Ωμπινέ, μαρκησία ντε Μαιντνόν (Françoise d'Aubigné, Marquise de Maintenon 1635-1719). Πιστεύεται ότι τη νυμφεύτηκε (μυστικά) το 1684.
Από μία ερωμένη του αγνώστου ονόματος, κηπουρό, είχε ένα φυσικό τέκνο:
(νόθη) αγνώστου ονόματος γενν. 1660, παντρεύτηκε κάποιον ντε Λα Κε, φρουρό.
Από την ερωμένη του Λουίζα ντε Λα Βαλιέρ (Louise de La Vallière 1644-1710), είχε φυσικά τέκνα:
(νόθη) Μαρία-Άννα 1666-1739, παντρεύτηκε τον Λουδοβίκο-Αρμάνδο Α΄ των Βουρβόνων πρίγκιπα του Κοντί.
(νόθα) άλλα τέσσερα τέκνα: ο Λουδοβίκος απεβίωσε 16 ετών, τα άλλα τρία ενός έτους.
Από την ερωμένη του Φραγκίσκη-Αθηναΐδα, μαρκησία του Μοντεσπάν (Françoise-Athénaïs, marquise de Montespan 1641-1707), είχε φυσικά τέκνα:
(νόθος) Λουδοβίκος-Αύγουστος 1670-1736, δούκας του Μαιν.
(νόθη) Λουίζα-Φραγκίσκη 1673-1743, παντρεύτηκε τον Λουδοβίκο Γ΄ των Βουρβόνων πρίγκιπα του Κοντέ.
(νόθη) Φραγκίσκη-Μαρία 1677-1749, παντρεύτηκε τον Φίλιππο Β΄ των Βουρβόνων δούκα της Ορλεάνης.
(νόθος) Λουδοβίκος-Αλέξανδρος 1678-1737, κόμης της Τουλούζης.
(νόθα) άλλα τρία τέκνα: ο Λουδοβίκος-Καίσαρ απεβίωσε 10 ετών, η Λουίζα-Μαρία 6 ετών, η Λουίζα-Φραγκίσκη 2 ετών.
Από την ερωμένη του Κλωντ ντε Βιν, μαντμουαζέλ ντεζ Ογιέ (Claude de Vin, Mademoiselle des Œillets 1637-1687) είχε φυσικό τέκνο:
(νόθη) Λουίζα ντε Μαιζόν-Μπλανς 1676-1718, παντρεύτηκε τον Μπερνάρ ντε Πρεζ, βαρόνο ντε Λα Κε.
Από την ερωμένη του Μαρία-Αγελική ντε Σκοράιγ, δούκισσα ντε Φοντάνζ (Marie Angélique de Scorailles, duchess de Fontanges 1661-1681) είχε ένα ή δύο θνησιγενή τέκνα.
Άλλες ερωμένες του ήταν: η Μπον ντε Πονζ ντ' Εντικούρ (Bonne de Pons d'Heudicourt), η Αικατερίνη-Καρλόττα ντε Γκραμόν (Catherine Charlotte de Gramont), η Άννα ντε Ροάν-Σαμπό (Anne de Rohan-Chabot) και η Ισαβέλλα ντε Λουντρ (Isabelle de Ludres).
Τα τελευταία χρόνια
Τα τελευταία χρόνια της βασιλείας του Λουδοβίκου ΙΔ΄ ήταν αρκετά δύσκολα, τόσο σε επίπεδο οικογενειακό όσο και σε επίπεδο πολιτικό. Μία μία αρχίζουν μετά το 1700 να σβήνουν οι ακτίνες του Βασιλιά Ήλιου. Το 1711 πεθαίνει ο γιος του, Λουδοβίκος, ο οποίος προοριζόταν για επόμενος βασιλιάς. Τον επόμενο χρόνο, το 1712 πεθαίνει ο εγγονός του, δούκας της Βουργουνδίας, η γυναίκα του εγγονού του καθώς και ένας δισέγγονός του. Αυτό ήταν μεγάλο χτύπημα για την γαλλική βασιλική οικογένεια. Έτσι μένουν μόνο 2 εγγόνια και 1 δισέγγονος ως νόμιμοι κληρονόμοι του γαλλικού θρόνου. Ο ένας εγγονός του, έγινε βασιλιάς της Ισπανίας το 1701 με το όνομα Φίλιππος Ε΄. Οι θάνατοι συνεχίζονται. Το 1714 πεθαίνει και ο 2ος εγγονός του και, έτσι, μόνος διάδοχος του θρόνου μένει ένας δισέγγονος, ο μέλλων Λουδοβίκος ΙΕ΄, ο οποίος τον διαδέχθηκε σε ηλικία 5 ετών, υπό την αντιβασιλεία του θείου του δούκα Φιλίππου της Ορλεάνης.
Οικονομική κατάσταση
Εκτός από τα οικογενειακά προβλήματα και τους θανάτους που διέλυσαν κυριολεκτικά τον γαλλικό βασιλικό οίκο, ο Πόλεμος της Ισπανικής Διαδοχής, που άρχισε το 1701 και διήρκεσε 12 χρόνια κυριολεκτικά γονάτισε οικονομικά την Γαλλία. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι πέθαιναν από τις αρρώστιες, το κρύο και την πείνα, οι χειμώνες ήταν οι πιο κρύοι στην ιστορία της Γαλλίας(ειδικά ο χειμώνας 1708/1709 και 1710/1711), ώσπου εμφανίστηκε πρόβλημα στο να ζεστάνουν το ίδιο το ανάκτορο των Βερσαλλιών, εκατοντάδες χιλιάδες στρατιώτες πέθαιναν στις μάχες, η οικονομική εξαθλίωση ήταν τέτοια ώστε ο βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΔ΄ αναγκάστηκε να πάρει όλα τα κοσμήματα, τα μαχαιροπίρουνα, τα πιάτα και ότι άλλο υπήρχε σε χρυσό στις Βερσαλλίες για να τα λιώσουν και να γίνει χρήμα!
Τέλος της βασιλείας
Τελικά, όταν στις 1 Σεπτεμβρίου του 1715 ο βασιλιάς ήλιος της Γαλλίας απεβίωσε στις Βερσαλλίες, σε ηλικία 77 χρόνων, η βασιλεία του ήταν η μακρότερη στην ιστορία της Ευρώπης. Παρόλο που άφησε τη Γαλλία σε δεινή οικονομική κατάσταση, η βασιλεία του αποτέλεσε σταθμό στη γαλλική ιστορία, λόγω του κύρους που απέκτησε η Γαλλία στον ευρωπαϊκό χώρο. Σπουδαίοι συγγραφείς, ζωγράφοι και αρχιτέκτονες, όπως ο Μολιέρος, ο Ρακίνας, ο Μπουαλώ, και ο Λε Νοτρ υποστηρίχθηκαν από τον Λουδοβίκο ΙΔ΄, και γι'αυτό μπορεί να θεωρηθεί επάξια ως ένας από τους μεγαλύτερους μαικήνες της τέχνης και του πολιτισμού στην ιστορία της Ευρώπης. Ο γαλλικός κλασικισμός έφτασε στο ζενίθ του κατά τη βασιλεία του, και ο γαλλικός πολιτισμός απέκτησε τέτοιο κύρος, ώστε τους επόμενους αιώνες η γαλλική γλώσσα ομιλείτο από την ελίτ της ευρωπαϊκής κοινωνίας. Ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ σημάδεψε ανεξίτηλα όλον τον 17ο αιώνα, και γι'αυτό ο αιώνας αυτός ονομάζεται συχνά Μεγάλος Αιώνας (Grand Siècle), ή Αιώνας του Λουδοβίκου ΙΔ΄, και θεωρείται ανάλογος του χρυσού αιώνα του Περικλή της αρχαίας Αθήνας.
Συγγραφικά έργα
Απομνημονεύματα για την διδασκαλία του δελφίνου: Τα πολιτικά απομνημονεύματα του Λουδοβίκου. Γράφτηκαν ουσιαστικά για να μυήσουν τον διάδοχο του θρόνου(δελφίνο) στα μυστικά της πολιτικής. Άρχισε να τα συγγράφει το 1670 και περιλαμβάνουν τα έτη 1661,1662,1666,1667 και 1668 καθώς και το 1679 και τις πολιτικές συμβουλές του προς τον εγγονό του βασιλιά της Ισπανίας Φίλιππο Ε΄ το έτος 1700.
Το 1749 αυτα τα έγγραφα δόθηκαν στην βασιλική βιβλιοθήκη.
Τρόπος για να δει κανείς τους κήπους των Βερσαλλιών: Ο τροπος για να απολαύσει κανείς τους μαγευτικούς κήπους του ανακτόρου.Οι βασιλικοί κήποι είχαν και μια πολιτική σημασία να εκπληρώσουν,η έκφραση τους ως όργανο του κράτους ήταν ολοφάνερη.Ο Λουδοβίκος αγαπούσε πολύ τους τεράστιους κήπους του,για αυτό και συνέγραψε αυτό το έργο,με την βοηθεια του οποίου παρακολουθεί κανείς τους κήπους με μια λογική σειρά.
Πηγές
Βιογραφικό σημείωμα της εγκυκλοπαιδειας Δομή για τον Λουδοβίκο ΙΔ΄
Βιβλιογραφία
Jean-Christian Petitfils, Louis XIV, εκδοση Perrin, 2002,
Olivier Chaline, Le régne de Louis XIV, εκδοση Flammarion, 2005 (ISBN 2-08-210518-0)
Joel Cornette, Chronique du règne de Louis XIV , SEDES, coll. Regards sur l'Histoire, 1997 (ISBN 2-7181-9011-6) ;
Hubert Methivier, Le siècle de Louis XIV , PUF, coll. Que sais Je, 1995 (ISBN 2-253-90545-3)
François Bluche, Le temps de Louis XIV εκδοση Hachette, coll Vie quotidienne, 1994 (ISBN 2-01-235105-0)
Pierre Goubert, Louis XIV et vingt millions de français,εκδοση Hachette, coll. « Pluriel », 1998 (1re édition 1970) (ISBN 2-01-278870-X) ;
Daniel Dessert: La Royale. Vaisseaux et marins du Roi-Soleil. Fayard, Paris 1996, ISBN 2-213-02348-4
Louis de Rouvroy, duc de Saint-Simon: Erinnerungen. Der Hof Ludwig XIV. nach den Denkwürdigkeiten des Herzogs von Saint-Simon.Έκδοση Reclam, Stuttgart 1983, ISBN 3-15-007954-3
Voltaire: Le siècle de Louis XIV. Le livre de poche, Paris 2005, ISBN 2-253-08696-7
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επίσημη σελίδα του Λουδοβίκου ΙΔ΄(αγγλικά)
Ανάκτορο των Βερσαλλιών
Γενεαλογία του Λουδοβίκου ΙΔ΄
Γάλλοι Μονάρχες
Καρολίγγειοι
(751–888, 898–922, 936–987)
Πιπίνος ο Βραχύς (751–768) Καρλομάν Α΄ (768–771) Καρλομάγνος (768–814) Λουδοβίκος ο Ευσεβής (814–840) Κάρολος ο Φαλακρός (843–877) Λουδοβίκος ο Τραυλός (877–879) Λουδοβίκος Γ΄ (879–882) Καρλομάν Β΄ (879–884) Κάρολος ο Παχύς (885–888) Κάρολος Γ΄ (898–922) Λουδοβίκος Δ΄ (936–954) Λοθάριος (954–986) Λουδοβίκος Ε΄ (986–987)
Ροβερτιανοί
(888–898, 922–923)
Εύδης Α΄ (888–898) Ροβέρτος Α΄ (922–923)
Μποσονίδες
(923–936)
Ραούλ Α΄ (923–936)
Οίκος των Καπέτων
(987–1328)
Ούγος Καπέτος (987–996) Ροβέρτος Β' (996–1031) Ερρίκος Α' (1031–1060) Φίλιππος Α' (1060–1108) Λουδοβίκος ΣΤ' (1108–1137) Λουδοβίκος Ζ' (1137–1180) Φίλιππος Β' (1180–1223) Λουδοβίκος Η' (1223–1226) Λουδοβίκος Θ' (1226–1270) Φίλιππος Γ' (1270–1285) Φίλιππος Δ' (1285–1314) Λουδοβίκος Ι' (1314–1316) Ιωάννης Α' (1316) Φίλιππος Ε' (1316–1322) Κάρολος Δ' (1322–1328)
Οίκος των Βαλουά
(1328–1498)
Φίλιππος ΣΤ' (1328–1350) Ιωάννης Β' (1350–1364) Κάρολος Ε' (1364–1380) Κάρολος ΣΤ' (1380–1422) Κάρολος Ζ' (1422–1461) Λουδοβίκος ΙΑ' (1461–1483) Κάρολος Η' (1483–1498)
Οίκος των Βαλουά-Κλάδος της Ορλεάνης
(1498–1515)
Λουδοβίκος ΙΒ΄ (1498–1515)
Οίκος των Βαλουά-Ανγκουλέμ
(1515–1589)
Φραγκίσκος Α΄ (1515–1547) Ερρίκος Β΄ (1547–1559) Φραγκίσκος Β΄ (1559–1560) Κάρολος Θ΄ (1560–1574) Ερρίκος Γ΄ (1574–1589)
Οίκος των Βουρβόνων
(1589–1792, 1814–1815, 1815–1830)
Ερρίκος Δ΄ (1589–1610) Λουδοβίκος ΙΓ΄ (1610–1643) Λουδοβίκος ΙΔ΄ (1643–1715) Λουδοβίκος ΙΕ΄ (1715–1774) Λουδοβίκος ΙΣΤ΄ (1774–1792) Λουδοβίκος ΙΖ΄ (διεκδικητής του θρόνου, 1792–1795) Λουδοβίκος ΙΗ΄ (1814–1824) Κάρολος Ι΄ (1824–1830) Λουδοβίκος-Αντώνιος του Αρτουά (1830) Ερρίκος Ε΄ (1830)
Οικογένεια Βοναπάρτη
Πρώτη Αυτοκρατορία (1804–1814, 1815)
Μέγας Ναπολέων Α΄ (1804–1814, 1815) Ναπολέων Β΄ (1815)
Οίκος των Βουρβόνων-Ορλεάνης
Ιουλιανή Μοναρχία (1830–1848)
Λουδοβίκος Φίλιππος Α΄ (1830–1848)
Οικογένεια Βοναπάρτη
Δεύτερη Αυτοκρατορία (1852–1870)
Ναπολέων Γ΄ (1852–1870)
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
