Φίλιππος Δ' της Γαλλίας

.

Ο Φίλιππος ο Δ΄ ο Ωραίος (1268 - 1314) ήταν Βασιλιάς της Γαλλίας (1285 - 1314), μεγαλύτερος γιός και διάδοχος του βασιλιά της Γαλλίας Φίλιππου Γ' του Τολμηρού και της Ισαβέλλας της Αραγωνίας. Με τον γάμο του με την βασίλισσα της Ναβάρρας Ιωάννας της 1ης έγινε κόμης της Καμπανίας και βασιλιάς της Ναβάρρας (1284 - 1308). Τον τίτλο «Ωραίος» τον κέρδισε όχι τόσο λόγω της εξωτερικής του εμφάνισης, όσο λόγω του αλύγιστου χαρακτήρα του. Η αγριότητα του τον έφερε σε διαμάχη με τον Βερνάρδο Σαισέτ, επίσκοπο του Παμιέ, ο οποίος δήλωσε αναφερόμενος στον Φίλιππο ότι «δεν είναι ούτε άνθρωπος ούτε θηρίο, αλλά ένα άγαλμα».

Η εκπαίδευσή του καθοδηγήθηκε από τον Guillaume d'Ercuis, εξομολόγο του πατέρα του. Πριν το θάνατο του πατέρα του διαπραγματεύθηκε το ασφαλές πέρασμα ολόκληρης της βασιλικής οικογένειας από την Αραγωνία μετά από την αποτυχημένη εκστρατεία. Ως βασιλιάς προσπάθησε με κάθε κόστος να ισχυροποιήσει τη θέση του, δημιουργώντας ένα νομικίστικο σύστημα επαγγελματιών γραφειοκρατών. Ο ίδιος, απόμακρος από το λαό, ανέθεσε την επικοινωνία σε υπουργούς κάνοντας την βασιλεία του μισητή. Πρόκειται για τη μετάβαση από τη μοναρχία μιάς σειράς άξιων βασιλέων σε μιά ανίκανη γραφειοκρατική μοναρχία.

Ο Φίλιππος παντρεύτηκε το 1284 την Ιωάννα της Ναβάρρας (1271 - 1305), κληρονομώντας τις περιοχές της Καμπανίας και του Μπρί και επεκτείνοντας σημαντικά τα εδάφη της Γαλλικής μοναρχίας. Ώς το 1328 που βρίσκονταν στον Γαλλικό θρόνο οι νόμιμοι γιοί του Φίλιππου και της Ιωάννας, τα εδάφη βρίσκονταν δικαιωματικά υπό το Γαλλικό στέμμα. Τα πράγματα δυσκόλεψαν με την άνοδο του Φιλίππου του 6ου (1328) που δεν ήταν απόγονος της Ιωάννας. Αυτός τα μεταβίβασε παράνομα στο Γαλλικό στέμμα, δίνοντας στη νόμιμη διάδοχο Ιωάννα την 2η εκτάσεις στην Δυτική Νορμανδία ως αποζημίωση.

Πρώτες εχθροπραξίες με Αγγλία

Το ξέσπασμα των εχθροπραξιών με την Αγγλία (1294) ήταν το αναπόφευκτο αποτέλεσμα χρόνιων εδαφικών διεκδικήσεων. Σάν αφορμή δόθηκε μιά μυστική Γαλλο-Σκωτική συμφωνία κατά του Άγγλου βασιλιά Εδουάρδου του 1ου που είχε παντρευτεί τηη Μαργαρίτα, αδελφή του Γάλλου βασιλιά. Οι πρώτες μάχες έγιναν (1294 - 1303) για τον έλεγχο της Γκασκωνίας στην Ν.Δ. Γαλλία. Οικονομικές δυσκολίες για τη συντήρηση του στρατού, αφού δεν μπορούσε να βρεί πόρους για να καλύψει τα έξοδα, ανάγκασαν τον Φίλιππο τον 4ο να επιζητήσει ειρήνη. Η ειρήνη κλείστηκε με την «Συνθήκη των Παρισίων» (1303) και επισφραγίστηκε με το γάμο της κόρης του Φιλίππου Ισαβέλλας με το διάδοχο της Αγγλίας Εδουάρδο (μέλλοντα Εδουάρδο τον 2ο). Η τελετή (1308) που ήταν μιά ένδειξη οτι θα ακολουθήσει ειρήνη δεν την έφερε, αντίθετα επακολούθησε ο γνωστός Εκατονταετής πόλεμος.

Προσπάθειες καλύψεων των οικονομικών του αδιεξόδων

Ο Φίλιππος, προκειμένου να καλύψει τα πολεμικά του έξοδα, στράφηκε πρώτα ενάντια στους Ιουδαίους, που τους εξόρισε (1306) και δήμευσε τις τεράστιες περιουσίες τους. Κατακρίθηκε από τους εχθρούς του στην Καθολική Εκκλησία για το σπάταλο τρόπο ζωής του. Όταν αποφάσισε αυθαίρετα να υψώσει περισσότερο τις τιμές στον ετήσιο φόρο των εκκλησιαστικών κτημάτων, ξέσπασε μεγάλη δυσαρέσκεια στους κόλπους της Καθολικής εκκλησίας και του Πάπα. Ο Πάπας Βονιφάτιος ο Η΄ κλήθηκε να κάνει διπλωματικό πόλεμο εναντίον του για να εγγυηθεί για τα εκκλησιαστικά κτήματα που βρίσκονταν υπό το Γαλλικό στέμμα. Ο Φίλιππος συγκάλεσε γραφειοκρατικό συμβούλιο ευγενών, επισκόπων και υπουργών του προκειμένου να καταδικάσει τη στάση του Πάπα. Ο ισχυρογνώμων Φίλιππος προσπάθησε με κάθε μέσο να εξουδετερώσει όλους τους πάπες μέχρι την τοποθέτηση πάπα της αρεσκείας του ποy δeν θα πήγαινε κόντρα στα σχέδια του. Έστειλε εναντίον του πάπα Βονιφάτιου Η' τον Γουλιέλμο Νογκαρέτ που τον κακοποίησε και πέθανε λίγο αργότερα. Στην συνέχεια νέος Πάπας εξελέγη ο Βενέδικτος ΙΑ΄ που πήγαινε επίσης κόντρα στα συμφέροντα του Φιλίππου, και δηλητηριάστηκε ύστερα από ραδιουργίες του. Τελικά κατάφερε να ανεβάσει στον παπικό θρόνο Πάπα της αρεσκείας του, τον αρχιεπίσκοπο του Μπορντώ που εξελέγη με το όνομα Κλήμης Ε'. Μετέφερε την παπική έδρα στην Αβινιόν, δημιουργώντας ένα ρήγμα που κράτησε 68 χρόνια στην Καθολική Εκκλησία με την ύπαρξη δύο Παπών, έναν στην Ρώμη και έναν στην Αβινιόν.

Στη συνέχεια έστειλε στρατό 2.500 ευγενών και 4.000 ιππέων για να καταπνίξει επανάσταση που ξέσπασε στη Φλάνδρα, αλλά ο στρατός ηττήθηκε (1302) απο τους Μογγόλους της Χρυσής ορδής. Ο ίδιος εκδικήθηκε τους Φλαμανδούς δύο χρόνια αργότερα συντρίβοντας τους (1305) και αναγκάζοντας τους να κλείσουν ειρήνη με ταπεινούς οικονομικούς όρους. Πρόκειτο για μιά περιοχή με πλούσιες πόλεις που θα του έδιναν μεγάλη οικονομική δύναμη και παραχωρήθηκαν στην κόμισσα του Αρτουά Μαώ, τις δύο κόρες της οποίας παντρεύτηκαν οι γιοί του Φιλίππου.

Διάλυση των Ναιτών ιπποτών

Το Φεβρουάριο του 1307 χιλιάδες Ναΐτες ιππότες συνελήφθησαν και αργότερα εκτελέστηκαν. Ο Φίλιππος ο 4ος χρησιμοποίσε την επιρροή του απέναντι στον Πάπα Κλήμεντα Ε΄, προκειμένου να αποκηρύξει τους Ναΐτες να δημεύσει τις πλούσιες περιουσίες τους και να τις χρησιμοποιήσει στα δικά του υπέρογκα στρατιωτιά έσοδα. Κατα τους ιστορικούς ο Φίλιππος Δ' ήταν ο βασιλιάς που κατόρθωσε να διαλύσει το περίφημο τάγμα των Ναιτών ιπποτών που βρισκόταν σε πλήρη ισχύ για περισσότερα από 200 χρόνια. Ο πάπας τους αποκήρυξε ώς αιρετικούς και χιλιάδες απο αυτούς πέθαναν απο τα φρικτά βασανιστήρια της ιεράς εξέτασης. Μερικοί κατάφεραν να σωθούν και να διαφύγουν σε Σκωτία, Γερμανία και Πορτογαλία. Ο πάπας και ο Φίλιππος πρότειναν στους ηγέτες των χωρών αυτών να δείξουν την ίδια μεταχείρηση στους Ναίτες, αλλά δέν εισακούσθηκαν και οι περισσότεροι απο αυτούς σώθηκαν. Στην Αγγλία ο βασιλιάς Εδουάρδος Β' έδειξε απέναντι τους επιεική μεταχείρηση, ενώ στην Γερμανία σώθηκαν ώς Τεύτονες. Εικάζεται οτι μερικοί απο αυτούς πήγαν και ανακάλυψαν την Αμερική πρίν τον Κολόμβο. Ο τελευταίος μεγάλος αρχηγός τους, μάγιστρος Ιάκωβος του Μολάυ, κάηκε στις φλόγες (1314). Σύμφωνα με τον θρύλο, καιγόμενος ο Ναίτης αρχηγός καταράστηκε τον Κλήμεντα και τον Φίλιππο και τον οίκο του να πεθάνουν μέσα σε έναν χρόνο, κάτι που πραγματικά έγινε. Ο Φίλιππος περιχαρής μετά την εξουδετέρωση των Ναιτών, πήγε να αρπάξει τον τεράστιο θησαυρό τους αλλά προς κακή του έκπληξη βρήκε τα θησαυροφυλάκια τους άδεια.

Θάνατος του Φιλίππου

Ο Φίλιππος κατά την διάρκεια ενός κυνηγιού κατασπαράχθηκε από έναν αγριόχειρο και τον διαδέχθηκε ο γιός του Λουδοβίκος ο 10ος. Το ατύχημα συνέβη μέσα στο προβλεπόμενο διάστημα ενός χρόνου που είχε αναφέρει ο μάγιστρος Ιάκωβος του Μολάυ στις κατάρες απέναντι του. Τις ίδιες μέρες πέθανε και ο πάπας Κλήμης ο 5ος. Μερικοί θεωρούν οτι η κατάρα του μάγιστρου ήταν η αιτία που όλοι οι γιοί του πέθαναν πολύ νέοι και άκληροι από διάδοχο.

Κληρονόμοι

Με την σύζυγο του Ιωάννα της Ναβάρρας απέκτησα τα εξής τέκνα:

* Λουδοβίκος Ι' της Γαλλίας

* Φίλιππος Ε' της Γαλλίας

* Ισαβέλλα της Γαλλίας

* Κάρολος Δ' της Γαλλίας

Πηγές

* Favier, Jean «Φίλιππος ο Ωραίος»
* Goyau, Georges. «Φίλιππος Δ'» Η Καθολική Εγκυκλοπαίδεια, Volume XII. 1911.
* ccel.org
* newadvent.org

Βασιλείς της Μεσαιωνικής Γαλλίας (987 - 1498) Οίκος των Καπέτων: Ούγος · Ροβέρτος Β' ο Ευλαβής · Ερρίκος Α' · Φίλιππος Α' · Λουδοβίκος ΣΤ' ο Παχύς · Λουδοβίκος Ζ' ο Νέος · Φίλιππος Αύγουστος Β' · Λουδοβίκος Η' ο Λέων · Λουδοβίκος Θ' ο Άγιος · Φίλιππος Γ' ο Τολμηρός · Φίλιππος Δ' ο Ωραίος · Λουδοβίκος Ι' ο Ισχυρογνώμων · Ιωάννης Α' ο Μετά Θάνατον · Φίλιππος Ε' ο Ψηλός · Κάρολος Δ' ο Αγαθός Οίκος του Βαλουά: Φίλιππος ΣΤ' ο Τυχερός · Ιωάννης Β' ο Καλός · Κάρολος Ε' ο Σοφός · Κάρολος ΣΤ' ο Παράφρων · Κάρολος Ζ' ο Νικητής · Λουδοβίκος ΙΑ' ο Συνετός · Κάρολος Η' ο Ευγενικός

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License