Φραγκίσκος Α΄ της Γαλλίας
Ο Φραγκίσκος Α΄ (François I, 12 Σεπτεμβρίου 1494 - 31 Μαρτίου 1547) ήταν βασιλιάς της Γαλλίας από τον οίκο των Βαλουά, βασιλεύοντας από το 1515 έως το θάνατό του. Θεωρείται ο πρώτος Γάλλος βασιλιάς της Αναγέννησης, αποκαλείται «Πατέρας και Αναστηλωτής των γραμμάτων» και ήταν σύγχρονος του αυτοκράτορα Καρόλου Ε΄ και του βασιλιά της Αγγλίας Ερρίκου Η΄.
Ο Φραγκίσκος Α΄ ήταν μέλος του Οίκου των Βαλουά, γιος του Καρόλου της Ορλεάνης, δούκα της Ανγκουλέμης. Ήταν επίδοξος διάδοχος του Γάλλου βασιλιά Λουδοβίκου ΙΒ΄, που δεν είχε γιους για να τον διαδεχθούν. Αρραβωνιάστηκε (1506) την Κλαυδία της Βρεττάνης (1499 - 1524), κόρη του Λουδοβίκου ΙΒ΄ και της Άννας της Βρεττάνης. Λόγω του Σαλικού νόμου, που απέκλειε τις γυναίκες από την διαδοχή, διαδέχθηκε ως βασιλιάς τον Λουδοβίκο.
Πατέρας των γραμμάτων και των τεχνών
Ήταν βασιλιάς πολύ μορφωμένος, με έντονα τα ανθρωπιστικά ιδεώδη της Αναγέννησης σε αντίθεση με τους προκατόχους του (Λουδοβίκο ΙΒ΄, Κάρολο Η΄), που δεν έδωσαν καμιά σημασία για την είσοδο σύγχρονων Ιταλικών ρευμάτων στην χώρα τους. Οι προηγούμενοι του χαρακτηρίζονταν μεσαιωνικοί βασιλείς, ενώ ο ίδιος έσπασε τα φράγματα με τον μεσαίωνα και έφερε την Γαλλία στην Αναγέννηση. Η μόρφωση του από την παιδική του ηλικία είχε καθοριστικό ρόλο, ώστε ο νεαρός Φραγκίσκος να πάρει αυτή την τροπή. Οι δάσκαλοί του όπως ο Χριστόφορος του Λονγκέιγ είχαν επηρεαστεί έντονα από τα κινήματα της Αναγέννησης, το ίδιο και η μητέρα του.
Με την άνοδο του στον θρόνο το 1515 φρόντισε όχι μονάχα να φέρει την Γαλλία στην σφαίρα της Αναγέννησης αλλά να την κάνει το μεγαλύτερο πνευματικό κέντρο της εποχής του και τα κατάφερε. Κάλεσε στην χώρα του τον Λεονάρντο ντα Βίντσι, που βρισκόταν σε μεγάλη ηλικία, ήρθε με τα περισσότερα έργα του και έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Τα μεγάλα του έργα όπως η Μόνα Λίζα παρέμειναν στο Λούβρο.
Μαζί με τον ντα Βίντσι ήρθαν και όλοι οι μεγάλοι Ιταλοί ζωγράφοι, άλλοι εγκαταστάθηκαν μόνιμα, όπως ο χρυσοχόος και γλύπτης Μπενβενούτο Τσελίνι και οι ζωγράφοι Ρόσσο Φιορεντίνο, Τζούλιο Ρομάνο, Πριματίτσιο, ενώ άλλοι ήταν σε συνεχή επαφή με ταξίδια. Διακόσμησε τα ανάκτορα και όλα τα μεγάλα κτίρια του Παρισιού με εικόνες ζωγραφικής και γλυπτά με τα γλυπτά τόσο αρχαϊκής μορφής όσο και σύγχρονα.
Με την άνοδο του, η μεγάλη του ελπίδα ήταν να φέρει τον πολιτισμό και την γνώση στο πολεμοχαρές Γαλλικό έθνος. Φρόντισε να στείλει απεσταλμένους στην Ιταλία για συλλογή σπάνιων βιβλίων και συγγραμμάτων, πλουτίζοντας συνεχώς την τεράστια βιβλιοθήκη του. Ο ίδιος ήταν αναγνώστης όλων των βιβλίων της βιβλιοθήκης του, κατόρθωμα σπάνιο σε όλα τα βασιλικά χρονικά, ενώ είναι ο πρώτος που άνοιξε τις πόρτες της βιβλιοθήκης του σε δωρεάν ελεύθερη ανάγνωση από όλον τον σπουδαστικό κόσμο. Με το διάταγμα του Μονπελιέ επέτρεψε αντιγραφή βιβλίων της βιβλιοθήκης στη διάθεση του λαού του.
Η μεγάλη αδελφή του Φραγκίσκου, Μαργαρίτα, (1492 - 1549) έγραψε το Επταήμερο, συλλογή διηγημάτων.
Μεγάλη συνεισφορά στην Αρχιτεκτονική
Ο Φραγκίσκος Α΄ δαπάνησε μεγάλα ποσά για νέες κατασκευές. Συνέχισε την δουλειά των προκατόχων του στο Ανάκτορο του Αμπουάζ, ενώ άρχισε τις ανακαινίσεις στο Μπλουά. Κατασκεύασε το καταπληκτικό ανάκτορο του Σαμπόρ με το στυλ της Ιταλικής αναγέννησης, διακοσμημένο από τον ίδιο τον Λεονάρντο ντα Βίντσι. Κατασκεύασε στην πόλη του Παρισιού το Δημαρχείο της Πόλης (Hôtel de Ville), το οποίο ήταν σαν κέντρο ελέγχου όλων των έργων του. Κατασκεύασε το Ανάκτορο της Μαδρίτης στο Δάσος της Βουλώνης, αλλά το μεγαλύτερο έργο του ήταν η ανακατασκευή του κάστρου του Φονταινεμπλώ που έγινε η κυριότερη διαμονή του. Το διακόσμησε εσωτερικά και εξωτερικά, ενώ εκπληκτική εντύπωση έδινε η αυλή όπου υπήρχε την πηγή στην οποία το κρασί αναμειγνυόταν με το νερό.
Αποτυχίες στον στρατιωτικό τομέα
Κάρολος Ε΄ και Φραγκίσκος Α΄ εισερχόμενοι στο Παρίσι, μετά την Συνθήκη του Κρεπύ. Δεξιά τους ο περιβόητος Καρδινάλιος - Πρίγκιπας Αλέξανδρος Φαρνέζε γαμπρός του Καρόλου Ε΄
Στο στρατιωτικό επίπεδο συνέχισε τις πολεμικές επιχειρήσεις του προκατόχου του με την Ιταλία, όπου και κατάφερε περήφανη νίκη το 1515 και εισήλθε θριαμβευτικά στο Μιλάνο. Στη συνέχεια συνήψε με τον Πάπα τη γνωστή Συνθήκη του Βιτέρμπο με την οποία πέτυχε την εκχώρηση της Πάρμας και της Πλακεντίας, καταλήγοντας στην υπογραφή κονκορδάτου με το Βατικανό. Στην προσπάθειά του να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο του Κάρολου Κουίντου, ο οποίος βασίλευε στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (Γερμανία) και στην Ισπανία, περικυκλώνοντας έτσι τη Γαλλία, επιχείρησε να διαπραγματευτεί μια συμμαχία με τον Ερρίκο Η΄ της Αγγλίας, χωρίς όμως αποτέλεσμα.
Γνώρισε αρχικά διαδοχικές ήττες στις μάχες του με τον Τζοβάνι ντάλε Μπάντε Νέρε, σκληρό στρατιωτικό ηγέτη, ευνοούμενο του πάπα από την οικογένεια των Μεδίκων. Ακολούθως στη μάχη της Παβίας (1525) γνώρισε τραγική ήττα, ο ίδιος τραυματίστηκε από τον Καίσαρα Ερκολάνι και αιχμαλωτίστηκε από τρεις Ισπανούς. Μεταφέρθηκε στην αυλή του Καρόλου, όπου ελευθερώθηκε μόνο αφού αναγκάστηκε να δεχθεί μεγάλες εις βάρος του παραχωρήσεις. Όταν επέστρεψε στην Γαλλία τις αρνήθηκε, λέγοντας ότι έγιναν υπό την απειλή βίας.
Έτσι μετά από ανεπιτυχείς επιχειρήσεις και επανειλημμένες ήττες, αναγκάσθηκε να εκχωρήσει στον Κάρολο το Δουκάτο της Βουργουνδίας καθώς και τα δικαιώματά του επί του Μιλάνου και της Νάπολης. Μετά δε την Συνθήκη του Καμπραί, την Φλάνδρα και το Αρτουά. Μετά όμως από τη Συνθήκη του Κρεπύ (1544), ο Κάρολος και ο Φραγκίσκος συμφώνησαν να ανταλλάξουν τα κατακτηθέντα εδάφη.
Αξιοσημείωτο στην Ευρωπαϊκή ιστορία για μονάρχη είναι οι φιλικές και συμμαχικές του σχέσεις με τους Οθωμανούς που βρίσκονταν υπό την ηγεσία του Τούρκου σουλτάνου Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς. Οι δύο δυνάμεις συμμαχώντας επιτέθηκαν πολλές φορές στον αυτοκράτορα Κάρολο Κουίντο, όπως στην έφοδο της Νίκαιας (1543).
Εγκατάσταση Γάλλων στην Αμερική, πρώτες πληθυσμιακές καταγραφές
Ο Φραγκίσκος υπήρξε ιπποτικός και γενναίος Βασιλιάς [εκκρεμεί παραπομπή], φίλος των γραμμάτων και των τεχνών και εχθρός προς τους φεουδάρχες, των οποίων περιόρισε πολλά δικαιώματα [εκκρεμεί παραπομπή]. Επιβλήθηκε στο Βατικανό, επιτυγχάνοντας το δικαίωμα να διορίζει ο ίδιος τους επισκόπους. Είναι ο πρώτος Βασιλεύς της Γαλλίας που συγκρότησε μόνιμο εθνικό στρατό, καθώς και ο ιδρυτής του Κολλεγίου της Γαλλίας.[εκκρεμεί παραπομπή]
Στα 1524, υποστήριξε τους κατοίκους της Λυών που ήθελαν να χρηματοδοτήσουν την εκστρατεία του Τζιοβάνι ντε Βερατζιάνο στην Βόρεια Αμερική, αποζητώντας εκτάσεις γης με πλούσια φυσικά αγαθά για το Γαλλικό στέμμα. Έστειλε (1534) τον Ζακ Καρτιέ να εξερευνήσει τον ποταμό Άγιο Λαυρέντιο στο Κεμπέκ, όπου βρήκε μεγάλες ποσότητες χρυσού και άλλων ακριβών μετάλλων. Το 1541 έστειλε τον Ιωάννη-Φραγκίσκο ντε λα Ροκ ντε Ρομπερβάλ να εγκατασταθεί στον Καναδά και να διαδώσει την Καθολική θρησκεία.
Στο κάστρο του Βιγιέρ-Κοτερέτ υπέγραψε (1539) ένα έγγραφο που ορίζει σαν επίσημη γλώσσα του Γαλλικού κράτους την γαλλική αντί της Λατινικής που υπήρχε μέχρι τότε. Όριζε ταυτόχρονα την καταγραφή από ιερείς των βαπτίσεων, των γάμων, των θανάτων, και των πατροτήτων. Είναι η πρώτη επίσημη στατιστική απογραφή πληθυσμού που υπήρξε στην Ευρωπαϊκή ιστορία.
Κληρονόμοι
Με την πρώτη του σύζυγο Κλαυδία των Ντρε δούκισσα της Βρετάνης, κόρη του Λουδοβίκου ΙΒ΄ της Γαλλίας, παιδιά του ήταν :
Φραγκίσκος Γ΄ 1518-1536, δούκας της Βρετάνης και δελφίνος (διάδοχος) της Γαλλίας.
Ερρίκος Β΄ 1519-1559, βασιλιάς της Γαλλίας.
Μανταλένα 1520-1537, παντρεύτηκε τον Ιάκωβο Ε΄ Στιούαρτ της Σκωτίας.
Κάρολος 1522-1545, απεβίωσε 23 ετών.
Μαργαρίτα 1523-1574, παντρεύτηκε τον Εμμανουήλ-Φιλιβέρτο δούκα της Σαβοΐας.
Με την δεύτερη σύζυγο του Ελεονώρα των Αψβούργων, κόρη του Φιλίππου Α΄ της Καστίλης δεν έκανε παιδιά.
Πηγές
Clough, C.H., "Francis I and the Courtiers of Castiglione’s Courtier." European Studies Review. vol viii, 1978.
Denieul-Cormier, Anne. The Renaissance in France. trans. Anne and Christopher Fremantle. London: George Allen and Unwin Ltd., 1969.
Grant, A.J. The French Monarchy, Volume I. New York: Howard Fertig, 1970.
Guy, John. Tudor England. Oxford: Oxford University Press, 1988.
Jensen, De Lamar. Renaissance Europe. Lexington: D.C. Heath and Company, 1992.
Knecht, R.J. Renaissance Warrior and Patron: The Reign of Francis I. Cambridge: Cambridge University Press, 1994.
Major, J. Russell. From Renaissance Monarchy to Absolute Monarchy. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 1994.
Seward, Desmond. Francois I: Prince of the Renaissance. New York: MacMillan Publishing Co., 1973.
Γάλλοι Μονάρχες
Καρολίγγειοι
(751–888, 898–922, 936–987)
Πιπίνος ο Βραχύς (751–768) Καρλομάν Α΄ (768–771) Καρλομάγνος (768–814) Λουδοβίκος ο Ευσεβής (814–840) Κάρολος ο Φαλακρός (843–877) Λουδοβίκος ο Τραυλός (877–879) Λουδοβίκος Γ΄ (879–882) Καρλομάν Β΄ (879–884) Κάρολος ο Παχύς (885–888) Κάρολος Γ΄ (898–922) Λουδοβίκος Δ΄ (936–954) Λοθάριος (954–986) Λουδοβίκος Ε΄ (986–987)
Ροβερτιανοί
(888–898, 922–923)
Εύδης Α΄ (888–898) Ροβέρτος Α΄ (922–923)
Μποσονίδες
(923–936)
Ραούλ Α΄ (923–936)
Οίκος των Καπέτων
(987–1328)
Ούγος Καπέτος (987–996) Ροβέρτος Β' (996–1031) Ερρίκος Α' (1031–1060) Φίλιππος Α' (1060–1108) Λουδοβίκος ΣΤ' (1108–1137) Λουδοβίκος Ζ' (1137–1180) Φίλιππος Β' (1180–1223) Λουδοβίκος Η' (1223–1226) Λουδοβίκος Θ' (1226–1270) Φίλιππος Γ' (1270–1285) Φίλιππος Δ' (1285–1314) Λουδοβίκος Ι' (1314–1316) Ιωάννης Α' (1316) Φίλιππος Ε' (1316–1322) Κάρολος Δ' (1322–1328)
Οίκος των Βαλουά
(1328–1498)
Φίλιππος ΣΤ' (1328–1350) Ιωάννης Β' (1350–1364) Κάρολος Ε' (1364–1380) Κάρολος ΣΤ' (1380–1422) Κάρολος Ζ' (1422–1461) Λουδοβίκος ΙΑ' (1461–1483) Κάρολος Η' (1483–1498)
Οίκος των Βαλουά-Κλάδος της Ορλεάνης
(1498–1515)
Λουδοβίκος ΙΒ΄ (1498–1515)
Οίκος των Βαλουά-Ανγκουλέμ
(1515–1589)
Φραγκίσκος Α΄ (1515–1547) Ερρίκος Β΄ (1547–1559) Φραγκίσκος Β΄ (1559–1560) Κάρολος Θ΄ (1560–1574) Ερρίκος Γ΄ (1574–1589)
Οίκος των Βουρβόνων
(1589–1792, 1814–1815, 1815–1830)
Ερρίκος Δ΄ (1589–1610) Λουδοβίκος ΙΓ΄ (1610–1643) Λουδοβίκος ΙΔ΄ (1643–1715) Λουδοβίκος ΙΕ΄ (1715–1774) Λουδοβίκος ΙΣΤ΄ (1774–1792) Λουδοβίκος ΙΖ΄ (διεκδικητής του θρόνου, 1792–1795) Λουδοβίκος ΙΗ΄ (1814–1824) Κάρολος Ι΄ (1824–1830) Λουδοβίκος-Αντώνιος του Αρτουά (1830) Ερρίκος Ε΄ (1830)
Οικογένεια Βοναπάρτη
Πρώτη Αυτοκρατορία (1804–1814, 1815)
Μέγας Ναπολέων Α΄ (1804–1814, 1815) Ναπολέων Β΄ (1815)
Οίκος των Βουρβόνων-Ορλεάνης
Ιουλιανή Μοναρχία (1830–1848)
Λουδοβίκος Φίλιππος Α΄ (1830–1848)
Οικογένεια Βοναπάρτη
Δεύτερη Αυτοκρατορία (1852–1870)
Ναπολέων Γ΄ (1852–1870)
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
