Σοφοκλής Βενιζέλος

.

Ο Σοφοκλής Ε. Βενιζέλος (Χανιά, 3 Νοεμβρίου 1894 – Επιβατηγό πλοίο «Ελλάς» εν πλω από τα Χανιά προς Πειραιά, 7 Φεβρουαρίου 1964) ήταν έλληνας πολιτικός που διετέλεσε και πρωθυπουργός της χώρας για τρία μικρά διαστήματα στα μέσα του 20ού αι.

Ο Σοφοκλής Βενιζέλος ήταν δευτερότοκος γιος του Ελευθερίου Βενιζέλου. Η μητέρα του Μαρία Βενιζέλου, το γένος Σοφοκλή Κατελούζου ή Ελευθερίου, έπαθε λοίμωξη (επιλόχειο πυρετό) μετά την γέννηση του Σοφοκλή και υπέκυψε λίγες ημέρες αργότερα. Ο μεγάλος του αδελφός, Κυριάκος, και ο Σοφοκλής μεγάλωσαν κοντά στην θεία τους Μαριώ Βενιζέλου.

Το 1911, ο Σοφοκλής Βενιζέλος έγινε δεκτός στην Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, απ' όπου αποφοίτησε με τον βαθμό του ανθυπολοχαγού του Πυροβολικού. Το 1920 παραιτήθηκε από τον Στρατό, για να εκλεγεί βουλευτής Χανίων στις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου του ίδιου έτους.

Όμως με την ήττα των Φιλελευθέρων στις εκλογές αυτές ο Σοφοκλής Βενιζέλος ακολούθησε τον πατέρα του στην Νίκαια της Γαλλίας. Μετά την Μικρασιατική καταστροφή και την επάνοδο του Ελευθερίου Βενιζέλου στην Ελλάδα το 1922, ο Σοφοκλής Βενιζέλος επανήλθε στο στράτευμα και διορίσθηκε στρατιωτικός ακόλουθος στο Παρίσι, όπου παρέμεινε επί οκτώ χρόνια, για να αποστρατευθεί τελικά με τον βαθμό του συνταγματάρχη. Το 1936, μετά τον θάνατο του πατέρα του, εκλέχθηκε στην διοικούσα επιτροπή του Κόμματος των Φιλελευθέρων.

Στον πόλεμο του 1940 ζήτησε να καταταγεί, όμως, η αίτησή του δεν έγινε δεκτή. Με την εισβολή των Γερμανών στην Ελλάδα, ακολούθησε την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση στην Αίγυπτο. Στις 7 Μαΐου του 1943 ανέλαβε το Υπουργείο Ναυτικού στην εξόριστη κυβέρνηση του Τσουδερού. Όταν ξέσπασε το κίνημα του Ναυτικού, ο Εμμανουήλ Τσουδερός παραιτήθηκε και έτσι ο Σοφοκλής Βενιζέλος ανέλαβε την πρωθυπουργία της εξόριστης κυβέρνησης στις 14 Απριλίου του 1944. Μέσα σε τρεις ημέρες, ο Σοφοκλής Βενιζέλος κατέστειλε το κίνημα του Ναυτικού, αλλά με μεγάλο πολιτικό κόστος για τον ίδιο. Έχοντας χάσει την ευρύτερη λαϊκή αποδοχή που απολάμβανε μέχρι τότε, ο Σοφοκλής Βενιζέλος αναγκάσθηκε να παραιτηθεί δώδεκα ημέρες αργότερα (26 Απριλίου 1944), προκειμένου να σχηματισθεί η κυβέρνηση εθνικής ενότητας υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου και να επέλθει ηρεμία στην ελληνική πολιτική σκηνή. Στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας, παρέμεινε ως αντιπρόεδρος έως τον Αύγουστο του 1944. Στις 3 Σεπτεμβρίου του 1944 ο Σοφοκλής Βενιζέλος συμμετείχε στην τελευταία εξόριστη κυβέρνηση εθνικής ενότητας, στην οποία συμμετείχαν και έξι υπουργοί της «κυβέρνησης του βουνού» (ΠΕΕΑ).

Μετά την απελευθέρωση, ο Σοφοκλής Βενιζέλος επέστρεψε στην Ελλάδα. Στις 30 Αυγούστου του 1945 ανακηρύχθηκε υπαρχηγός των Φιλελευθέρων, με αρχηγό τον Θεμιστοκλή Σοφούλη. Τον Φεβρουάριο του 1946, το Κόμμα των Φιλελευθέρων διασπάσθηκε, και ο Σοφοκλής Βενιζέλος ανέλαβε την ηγεσία του Κόμματος των Βενιζελικών Φιλελευθέρων, ενώ στις πρώτες μετακατοχικές εκλογές, ένα μήνα αργότερα, πολιτεύθηκε με τον κόμμα Εθνική Πολιτική Ένωσις (ΕΠΕ), συνυποψήφιος με τον Γεώργιο Παπανδρέου και τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο. Τον Απρίλιο του 1946, ανέλαβε υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου στην ολιγοήμερη κυβέρνηση του Παναγιώτη Πουλίτσα, από την οποία παραιτήθηκε μαζί με τον Παπανδρέου και τον Κανελλόπουλο, επειδή οι τρεις τους διαφώνησαν με την πρόθεση της κυβέρνησης να επισπεύσει το δημοψήφισμα για την επαναφορά της βασιλείας.

Οι Φιλελεύθεροι επανενώθηκαν το 1947 και ο Σοφοκλής Βενιζέλος έγινε εκ νέου υπαρχηγός και κατόπιν αρχηγός του κόμματος (Νοέμβριος 1948). Από τον Αύγουστο του 1950 έως τον Οκτώβριο του 1951, ο Σοφοκλής Βενιζέλος σχημάτισε τρεις διαδοχικές κυβερνήσεις, αρχικά σε συνεργασία με τον Κωνσταντίνο Τσαλδάρη και τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, και κατόπιν σε συνεργασία με τον Γεώργιο Παπανδρέου και τον Νικόλαο Πλαστήρα, ως πρωθυπουργός και υπουργός Εξωτερικών.

Στην κυβέρνηση Πλαστήρα (1951–1952) μετείχε ως αντιπρόεδρος και υπουργός Εξωτερικών, και αναπλήρωσε τον Πλαστήρα μετά την ασθένειά του (11 Μαρτίου 1952). Κατά την περίοδο αυτή, ο Σοφοκλής Βενιζέλος διαπραγματεύτηκε την ένταξη της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ (εισδοχή στις 20 Σεπτεμβρίου 1951, επικύρωση από την Βουλή των Ελλήνων στις 18 Φεβρουαρίου 1952), αποδέχθηκε την συμμετοχή της χώρας στον πόλεμο της Κορέας μετά από πρόσκληση του ΟΗΕ, και έδωσε το δικαίωμα τού εκλέγειν και εκλέγεσθαι και στις γυναίκες (Νόμος 2159/1952).

Μετά την ήττα των Φιλελευθέρων στις εκλογές του 1954 από τον Ελληνικό Συναγερμό του Παπάγου, ο Σοφοκλής Βενιζέλος αποσύρθηκε προσωρινά από την πολιτική. Επανήλθε λίγο καιρό αργότερα για να ιδρύσει την Φιλελεύθερη Δημοκρατική Ένωση (ΦΔΕ), αφού πρώτα διαφώνησε με τον Γεώργιο Παπανδρέου.

Στις εκλογές του 1956, η ΦΔΕ εξέλεξε 46 βουλευτές, και ο ίδιος ο Σοφοκλής Βενιζέλος εκλέχθηκε βουλευτής Δωδεκανήσων. Το 1958 εξομάλυνε τις σχέσεις του με τον Γεώργιο Παπανδρέου, για να ιδρύσουν μαζί την Ένωση Κέντρου. Το 1961 οι σχέσεις του με τον Παπανδρέου πέρασαν άλλη μία κρίση και, για ένα σύντομο διάστημα, ο Σοφοκλής Βενιζέλος φλέρταρε με την ΕΡΕ του Καραμανλή.

Γρήγορα όμως οι σχέσεις του τον Παπανδρέου εξομαλύνθηκαν και πάλι. Έτσι, μετά την εκλογική νίκη της Ενώσεως Κέντρου στις 3 Νοεμβρίου του 1963, ανέλαβε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών. Δέκα μέρες πριν από τις εκλογές της 16ης Φεβρουαρίου 1964, κατά την οποία η Ένωση Κέντρου κέρδισε την απόλυτη πλειοψηφία, ο Σοφοκλής Βενιζέλος πέθανε από καρδιακή προσβολή πάνω στο επιβατικό πλοίο «Ελλάς», το οποίο έπλεε από τα Χανιά στον Πειραιά. Τάφηκε στο Ακρωτήρι Χανίων δίπλα στον πατέρα του.

Ιστορικό θανάτου

Το απόγευμα της παραμονής του θανάτου του (ακριβώς 10 ημέρες πριν τις εκλογές που χάρισαν τη συντριπτική πλειοψηφία στην Ένωση Κέντρου (Ε.Κ.) ο Σ.Β. την ώρα που εκφωνούσε πολιτικό λόγο στον λαό των Χανίων αισθάνθηκε μια ελαφρά αδιαθεσία με δύσπνοια που ξεπέρασε με χάπια και νερό. Συνέχισε όμως την ομιλία του με το πέρας της οποίας κατευθύνθηκε στη Σούδα όπου τον ανέμενε το Ε/Γ Α/Π ΕΛΛΑΣ με το οποίο και πραγματοποιούσε την περιοδεία του στη Κρήτη. Στις 21.00 δόθηκε επί του πλοίου γεύμα και στις 23.00 το πλοίο αναχώρησε για Πειραιά.

Λίγο μετά τα μεσάνυχτα ο Σ.Β. ζήτησε επειγόντως από τον καμαρώτο (που τον αντίκρυσε χλωμό με έντονη δύσπνοια) τον γιατρό του (καρδιολόγο Γ. Καρούζο) που τον συνόδευε στη περιοδεία. Δυστυχώς όμως προσερχόμενος ο γιατρός με τις πυτζάμες και παρά τις προσπάθειές του ο μεγάλος πολιτικός κάποια στιγμή έχασε τις αισθήσεις του και πέθανε. Το πλοίο αμέσως άλλαξε πορεία και επέστρεψε στη Σούδα. Στο ημερολόγιο Γεφύρας του πλοίου ο Πλοίαρχος προέβη στη λακωνική καταχώρηση:-"01.05 της Παρασκευής 7ης Φεβρουαρίου 1964. Επί του πλοίου και καθ΄ ον χρόνον επεστρέφαμεν εις Πειραιά εκ Χανίων, απεβίωσε ο κ. Σοφοκλής Βενιζέλος. Εις τον ασθενήσαντα αρχηγόν, παρέσχε τας πρώτας βοηθείας ο προσωπικός του ιατρός κ. Καρούζος".

Το μεσημέρι της επομένης ο Σοφοκλής Βενιζέλος κηδεύτηκε στα Χανιά, κοντά στον πατέρα του, ενώ ολόκληρη η Κρήτη είχε βυθιστεί στο πένθος. Στη κηδεία του Σ.Β. τον ασθενούντα Βασιλέα Παύλο εκπροσώπησε ο διάδοχος τότε Κωνσταντίνος.

Για πολύ καιρό οργίαζαν οι φήμες ότι ο εκλιπών πολιτικός είχε δολοφονηθεί, μέχρι που οδηγήθηκε η υπόθεση στα δικαστήρια για να ξεκαθαριστεί. Τα σημεία βέβαια που συνέτειναν σ΄ αυτή τη διάδοση ήταν:

1. Ο Σοφ. Βενιζέλος ήταν ο 2ος στη τάξη στην Ε.Κ. μετά τον Γεώργιο Παπανδρέου.

2. Ο θάνατός του ήρθε σε μια απρόσμενη χρονικά συγκυρία προεκλογικής περιόδου.

3. Κατά ομολογία του ξαδέλφου του Κ. Μητσοτάκη ο Σ.Β. είχε ετοιμάσει ήδη τον νικητήριο λόγο του για μετά τις εκλογές ενώ (πάντα κατά κ. Μητσοτάκη) στις ιδιωτικές του συνομιλίες φέρεται να είχε δηλώσει πως "ο Παπανδρέου θα είναι καταστροφή για την Ελλάδα".

4. Ένα άλλο κρυφό σημείο που ναι μεν δημοσιεύθηκε αλλά δεν δόθηκε ποτέ συνέχεια ήταν το γεγονός ότι ο Σ.Β. είχε παραλάβει (μαζί του στο πλοίο) κάποιο "κίτρινο φάκελλο" που περιείχε ονόματα ελλήνων στρατιωτικών που μετά την εκπαίδευση και επιστροφή τους από τις ΗΠΑ είχαν μεταβεί στην Αίγυπτο και είχαν γίνει αντιληπτοί από την Αιγυπιακή αντικατασκοπεία. Για το περιέχόμενο του φακέλλου αυτού ο Σ.Β. θα ενημέρωνε με την επιστροφή του στην Αθήνα τον Βασιλέα και τον Γεώργιο Παπανδρέου. Στην εκδίκαση του θανάτου ουδέν αναφέρθηκε και σε δημοσιογραφική έρευνα ουδείς φάκελλος βρέθηκε στη καμπίνα του.

Πάντως οι υποθέσεις περί δολοφονίας του Σ. Βενιζέλου θα πρέπει να αναχθούν στις θεωρίες συνωμοσίας.

Πρωτοσέλιδα Ιστορίας : Ο αινιγματικός Σοφοκλής Βενιζέλος

Εξωτερικές συνδέσεις

• «Η "ωραία ζωή" του Σοφ. Βενιζέλου»— Ημιτελές βιογραφικό του Σοφοκλή Βενιζέλου.

• «Τα γεγονότα 1964» — Άρθρο-χρονικό του Θανάση Αντωνόπουλου με αναφορά στον ξαφνικό θάνατο του Σοφοκλή Βενιζέλου· από την εφημερίδα Τα Νέα, 22 Δεκεμβρίου 1999.

Προηγούμενος: Εμμανουήλ Τσουδερός

Πρωθυπουργός της Ελλάδας 13 Απριλίου 1944–26 Απριλίου 1944

Επόμενος: Γεώργιος Παπανδρέου

Προηγούμενος: Ιωάννης Θεοτόκης

Πρωθυπουργός της Ελλάδας 23 Μαρτίου 1950–15 Απριλίου 1950

Επόμενος: Νικόλαος Πλαστήρας

Προηγούμενος: Νικόλαος Πλαστήρας

Πρωθυπουργός της Ελλάδας 21 Αυγούστου 1950–1 Νοεμβρίου 1951

Επόμενος: Νικόλαος Πλαστήρας

Πρωθυπουργοί της Ελλάδας *Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος | *Αθανάσιος Κανακάρης | *Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης | *Γεώργιος Κουντουριώτης | * Ανδρέας Ζαΐμης | *Ιωάννης Καποδίστριας | *Αυγουστίνος Καποδίστριας | *Θεόδωρος Κολοκοτρώνης | *Ιωάννης Κωλέττης | *Σπυρίδων Τρικούπης | *Κόμης Ιωσήφ Λουδοβίκος Άρμανσμπεργκ | *Φον Ρούτχαρτ | *Όθων της Ελλάδας | Ανδρέας Μεταξάς | Κωνσταντίνος Κανάρης | Κίτσος Τζαβέλας | Αντώνιος Κριεζής | Δημήτριος Βούλγαρης | Αθανάσιος Μιαούλης | Ιωάννης Γενναίος Κολοκοτρώνης | Αριστείδης Μοραϊτίνης | Ζηνόβιος Βάλβης | Διομήδης Κυριάκος | Μπενιζέλος Ρούφος | Αλέξανδρος Κουμουνδούρος | Επαμεινώνδας Δεληγιώργης | Θρασύβουλος Ζαΐμης | Χαρίλαος Τρικούπης | Θεόδωρος Δηλιγιάννης | Δημήτριος Βάλβης | Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος | Σωτήριος Σωτηρόπουλος | Νικόλαος Δελιγιάννης | Δημήτριος Ράλλης | Αλέξανδρος Ζαΐμης | Γεώργιος Θεοτόκης | Κυριακούλης Μαυρομιχάλης | Στέφανος Δραγούμης | Ελευθέριος Βενιζέλος | Δημήτριος Γούναρης | Στέφανος Σκουλούδης | Νικόλαος Καλογερόπουλος | Σπυρίδων Λάμπρος | Νικόλαος Στράτος | Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης | Νικόλαος Τριανταφυλλάκος | Αναστάσιος Χαραλάμπης | Σωτήριος Κροκιδάς | Στυλιανός Γονατάς | Γεώργιος Καφαντάρης | Αλέξανδρος Παπαναστασίου | Θεμιστοκλής Σοφούλης | Ανδρέας Μιχαλακόπουλος | §Θεόδωρος Πάγκαλος | §Αθανάσιος Ευταξίας | Γεώργιος Κονδύλης | Παναγής Τσαλδάρης | Αλέξανδρος Οθωναίος | Κωνσταντίνος Δεμερτζής | Ιωάννης Μεταξάς | Αλέξανδρος Κορυζής | † Εμμανουήλ Τσουδερός | ^Γεώργιος Τσολάκογλου | ^Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος | ^Ιωάννης Ράλλης | †Ευριπίδης Μπακιρτζής | †Σοφοκλής Βενιζέλος | †Αλέξανδρος Σβώλος | †Γεώργιος Παπανδρέου | Νικόλαος Πλαστήρας | Πέτρος Βούλγαρης | Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός | Παναγιώτης Κανελλόπουλος | Παναγιώτης Πουλίτσας | Κωνσταντίνος Τσαλδάρης | Δημήτριος Μάξιμος | Αλέξανδρος Διομήδης | Ιωάννης Θεοτόκης | Δημήτριος Κιουσόπουλος | Αλέξανδρος Παπάγος | Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής | Κωνσταντίνος Γεωργακόπουλος | Κωνσταντίνος Δόβας | Παναγιώτης Πιπινέλης | Στυλιανός Μαυρομιχάλης | Ιωάννης Παρασκευόπουλος | Γεώργιος Αθανασιάδης-Νόβας | Ηλίας Τσιριμώκος | Στέφανος Στεφανόπουλος | §Κωνσταντίνος Κόλλιας | §Γεώργιος Παπαδόπουλος | §Σπυρίδων Μαρκεζίνης | §Αδαμάντιος Ανδρουτσόπουλος| Γεώργιος Ράλλης | Ανδρέας Παπανδρέου | Τζανής Τζαννετάκης | Ιωάννης Γρίβας | Ξενοφών Ζολώτας | Κωνσταντίνος Μητσοτάκης | Κωνσταντίνος Σημίτης | Κωνσταντίνος Α. Καραμανλής | Γεώργιος Α. Παπανδρέου | * Υπό διαφορετικό τίτλο § Πρωθυπουργός πραξικοπηματικής κυβέρνησης † Πρωθυπουργός Κυβέρνησης που δεν ελέγχει την Αθήνα ^ Πρωθυπουργός κατά τη διάρκεια της κατοχής από τους Γερμανούς

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License