.
Ο Εμμανουήλ Ι. Τσουδερός (Ρέθυμνο, 1882 – Αθήνα, 1956) ήταν έλληνας νομικός, οικονομολόγος και πρωθυπουργός της εξόριστης ελληνικής κυβέρνησης στα χρόνια της Κατοχής (1941–1944).
Ο Εμμανουήλ Τσουδερός ήταν γόνος επιφανούς κρητικής οικογένειας με μεγάλη παρουσία στην σύγχρονη ιστορία του νησιού. Εκλέχθηκε για πρώτη φορά βουλευτής με το κόμμα των Φιλελευθέρων το 1915 και επανεκλέχθηκε με το ίδιο κόμμα το 1920. Από το 1918 εκπροσώπησε την Ελλάδα επανειλημμένως σε διεθνείς συναντήσεις.
Το 1924, ανέλαβε το Υπουργείο Συγκοινωνιών στην κυβέρνηση Βενιζέλου και την ίδια χρονιά ανέλαβε το Υπουργείο Οικονομικών στην κυβέρνηση Παπαναστασίου. Το 1925 διορίσθηκε υποδιοικητής της Εθνικής Τράπεζας. Από την θέση αυτή, το 1927 πρότεινε και διαπραγματεύθηκε με τους εκπροσώπους της Κοινωνίας των Εθνών την δημιουργία της Τραπέζης της Ελλάδος. Το 1931, σε μια δύσκολη στιγμή για την ελληνική οικονομία, ο Τσουδερός ανέλαβε την διοίκηση της Τραπέζης της Ελλάδος.
Στις 21 Απριλίου του 1941, και ενώ οι Γερμανοί είχαν καταλάβει την μισή Ελλάδα, ο Τσουδερός αποδέχθηκε πρόταση του βασιλιά Γεωργίου να αναλάβει την πρωθυπουργία της χώρας σε αντικατάσταση του Αλεξάνδρου Κορυζή, ο οποίος είχε αυτοκτονήσει τρεις ημέρες νωρίτερα. Στις 23 Απριλίου, η κυβέρνηση Τσουδερού μεταφέρθηκε στην Κρήτη και, έναν μήνα αργότερα, μεταφέρθηκε στην Αίγυπτο.
Το 1942, ως πρωθυπουργός της εξόριστης ελληνικής κυβέρνησης, ο Τσουδερός μαζί με τον βασιλιά Γεώργιο, διατύπωσε υπόμνημα προς την κυβέρνηση της Βρετανίας ορίζοντας την Κύπρο ως μεταπολεμική διεκδίκηση της Ελλάδας για τις θυσίες της κατά τον πόλεμο.
Στις 18 Μαρτίου του 1944, η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ), γνωστή και ως «Κυβέρνηση του Βουνού», έκανε γνωστή την ύπαρξή της και λίγες ημέρες αργότερα ζήτησε την παραίτηση της εξόριστης κυβέρνησης Τσουδερού και τον σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας με βάση την ΠΕΕΑ. Ο Τσουδερός — αντικομμουνιστής ο ίδιος αλλά και υπό την πίεση των Βρετανών που δεν διέβλεπαν με φιλικό μάτι μία ελληνική κυβέρνηση που δεν θα ήλεγχαν οι ίδιοι — δεν δέχθηκε να παραιτηθεί. Ακολούθησε το κίνημα των εξόριστων ελλήνων στρατιωτών (Απρίλιος 1944) που πρόσκειντο φιλικά προς το ΕΑΜ. Έχοντας χάσει τον έλεγχο της κατάστασης, ο Τσουδερός τελικά παραιτήθηκε, και κατόπιν οι πιστοί στον βασιλιά έλληνες στρατιωτικοί, σε συνεργασία με τους Βρετανούς, κατέστειλαν βίαια το κίνημα των ελλήνων στρατιωτών.
Στα πρώτα χρόνια μετά την απελευθέρωση, ο Τσουδερός χρημάτισε αντιπρόεδρος και υπουργός Συντονισμού στην πρώτη κυβέρνηση Σοφούλη (22 Νοεμβρίου 1945 – 4 Απριλίου 1946) και υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου στην κυβέρνηση Παπάγου (19 Νοεμβρίου 1952 – 6 Οκτωβρίου 1955. Ο παλαίμαχος Εμμανουήλ Τσουδερός πέθανε στην Αθήνα τον επόμενο χρόνο.
Ο γιος του, Ιωάννης (Γιάννης) Τσουδερός, ο οποίος απεβίωσε το 1997, συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση με ομάδα αμερικανοβρετανών δολιοφθορέων που κατέπεσαν με αλεξίπτωτα στην κατεχόμενη Ελλάδα.
Το γραφείο που χρησιμοποίησε ο Εμμανουήλ Τσουδερός ως πρωθυπουργός στην Κρήτη φυλάσσεται στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης στο Ηράκλειο. Το αρχείο του από το 1948 έως το 1954 φυλάσσεται στην Γεννάδιο Βιβλιοθήκη.
Ενδεικτική βιβλιογραφία
- Εμμανουήλ Ι. Τσουδερός, Ελληνικές ανωμαλίες στη Μέση Ανατολή, εκδ. Αετός, Αθήναι 1945. 190 σελ.
- Εμμανουήλ Ι. Τσουδερός, Ο επισιτισμός 1941-1944, εκδ. Αργύρης Παπαζήσης, Αθήναι 1946. 214 σελ.
- Εμμανουήλ Ι. Τσουδερός, Διπλωματικά παρασκήνια, εκδ. Αετός, Αθήναι 1950. 271 σελ.
- Ηλίας Βενέζης, Εμμανουήλ Τσουδερός: ο πρωθυπουργός της μάχης της Κρήτης και η εποχή του, Αθήναι 1966. 524 σελ.
- Βιργινία Τσουδερού (επιμ.), Ιστορικό αρχείο 1941-1944 Εμμανουήλ Ι. Τσουδερού, 5 τόμοι, εκδ. Φυτράκης, Αθήνα 1990. ISBN 9607038010.
Εξωτερικές συνδέσεις
- «Η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας» — Η άποψη του Ε. Ι. Τσουδερού για την ελληνική οικονομία του Μεσοπολέμου.
- Η ίδρυση της Τραπέζης της Ελλάδος — Το χρονικό γραμμένο από τον Ηλία Βενέζη.
Προηγούμενος: Αλέξανδρος Κορυζής
Πρωθυπουργός της Ελλάδας 21 Απριλίου 1941–13 Απριλίου 1944
Επόμενος: Σοφοκλής Βενιζέλος
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
