.
Ο Νικόλαος Πλαστήρας (4 Νοεμβρίου 1883 - 26 Ιουλίου 1953) ήταν στρατιωτικός και πολιτικός στην νεότερη Ελλάδα. Έγινε γνωστός για την στρατιωτική του δράση κατά τους Βαλκανικούς Πόλεμους (όπου έγινε γνωστός ως Μαύρος Καβαλάρης) και την Μικρασιατική εκστρατεία και πολλές φορές ενεπλάκη με την πολιτική συμμετέχοντας ή οργανώνοντας κινήματα. Υπηρέτησε τρεις φορές ως πρωθυπουργός της Ελλάδας.
Στρατιωτική δράση
Γιός του Χρήστου Πλαστήρα και της Στεργιανώς Καραγιώργου, γεννήθηκε στο Βουνέσι (Μορφοβούνι Καρδίτσας) το 1881. Αφού τελείωσε το Γυμνάσιο κατατάχθηκε στον στρατό το 1904 και υπηρέτησε στο 5ο Σύνταγμα Πεζικού στα Τρίκαλα όπου προήχθη σε υπαξιωματικό. Το 1905 πήρε μέρος στον Μακεδονικό αγώνα. Συμμετείχε ενεργά στον "Σύνδεσμο Υπαξιωματικών" που είχε σκοπό την αξιοκρατία και την εξυγίανση του Στρατού και ήταν παράλληλη με τον "Στρατιωτικό Σύνδεσμο" των αξιωματικών, που έκανε το κίνημα στο Γουδί το 1909. Το 1910 εισήχθη στην Σχολή Υπαξιωματικών της Κέρκυρας από όπου εξήλθε το 1912 ως Ανθυπολοχαγός.
Κατά τους Βαλκανικούς Πόλεμους διακρίθηκε στις μάχες της Ελασσόνας, των Γιαννιτσών και του Λαχανά, στην οποία ονομάστηκε από τους συμπολεμιστές του Μαύρος Καβαλάρης. Το 1914 πήρε μέρος στον Βορειοηπειρωτικό αγώνα. Κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο πήρε μέρος στο κίνημα της Εθνικής Άμυνας και πολέμησε στο Μακεδονικό μέτωπο όπου τραυματίστηκε και προάχθηκε σε ταγματάρχη. Στην μάχη του Σκρα διακρίθηκε ως διοικητής τάγματος και προήχθη επ'ανδραγαθία σε αντισυνταγματάρχη. Το 1919 με το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων συμμετείχε στη εκστρατεία στην Ουκρανία όπου προήχθη σε συνταγματάρχη, και από εκεί μέσω Ρουμανίας μεταφέρθηκε στην Σμύρνη.
Στην Μικρασιατική εκστρατεία έδωσε πολλές νικηφόρες μάχες με λίγες απώλειες που τον έκαναν γνωστό στους αντιπάλους που τον ονόμασαν "καρά-πιπέρ" (μαύρο πιπέρι), ενώ το 5/42 σύνταγμα ευζώνων έγινε γνωστό ως "σεϊτάν ασκέρ" (στρατός του διαβόλου). Κατά την προέλαση, έφτασε μέχρι το Καλέ-Γρότσο, πέρα από τον Σαγγάριο. Αναφέρεται ότι τις νύχτες έμενε μόνος του ως σκοπός για να ξεκουράζονται οι άντρες του, και κοιμόταν έφιππος κατά την πορεία της επόμενης ημέρας. Κατά την κατάρευση του μέτωπου ο Πλαστήρας κατάφερε να δώσει μάχες υποχωρώντας τακτικά, μαζεύοντας στρατιώτες από διαλυμένες μονάδες. Με την καθυστέρηση που προέβαλε στην επέλαση του εχθρού έδωσε την ευκαιρία σε πολλούς πρόσφυγες να διαφύγουν, σώζοντάς τους από τους Τούρκους. Για την πράξη του αυτή αγαπήθηκε πολύ από τους πρόσφυγες, στο σημείο να βαφτίζουν τα παιδιά τους με το όνομα "Πλαστήρας".
Πολιτική δράση
Μετά την Μικρασιατική καταστροφή και την επανάσταση του στρατού στην Χίο και την Λέσβο το 1921 ανέλαβε την αρχηγία της επαναστατικής επιτροπής (από όπου απέκτησε και το προσωνύμιο 'Αρχηγός'). Τον Σεπτέμβριο του 1922 μετέβη στην Αθήνα όπου ανέτρεψε την κυβέρνηση και υποχρέωσε τον βασιλιά Κωνσταντίνο Α' σε παραίτηση υπέρ του γιού του Γεωργίου Β' και σχημάτισε επαναστατική κυβέρνηση χωρίς όμως να συμμετάσχει σ'αυτήν. Με την φροντίδα του περιθάλπηκαν και στεγάστηκαν εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες της Μικράς Ασίας, και με νομοθετικό διάταγμα (14 Φεβρουαρίου 1923), έδωσε λύση στο αγροτικό ζήτημα, διανέμοντας το μεγαλύτερο μέρος των τσιφλικιών, στους ακτήμονες. Χάρη σ'αυτόν και τον Θεόδωρο Πάγκαλο αναδιοργανώθηκε ο στρατός και ανασυντάχτηκε η στρατιά του Έβρου, δίνοντας ένα βοήθημα στον Ελευθέριο Βενιζέλο, κατά τις διαπραγματεύσεις για την Συνθήκη της Λωζάνης, περιορίζοντας τις απαιτήσεις του Κεμάλ. Επίσης υποστήριξε και ανέλαβε την ευθύνη για την "εκτέλεση των έξι" κατευνάζοντας τον λαό που ζητούσε την τιμωρία των υπεύθυνων για την Μικρασιατική καταστροφή.
Μεσοπόλεμος
Μετά τις εκλογές τον Δεκέμβριο του 1923 κατέθεσε την εξουσία στα χέρια της εκλεγμένης κυβέρνησης. Τον Ιανουάριο του 1924 παραιτήθηκε και αποστρατεύτηκε με τον βαθμό του Αντιστράτηγου. Η Δ' Εθνοσυνέλευση τον ανακήρυξε "Άξιο της Πατρίδος". Αναχώρησε και έζησε για λόγους υγείας στην Ευρώπη ενώ το 1925 εξορίστηκε στην Ιταλία από την δικτατορία του Θεόδωρου Πάγκαλου μετά από προσπάθειά του να τον ανατρέψει.
Το 1933 τις εκλογές κέρδιζε η αντιβενιζελική παράταξη του Παναγή Τσαλδάρη. Πριν ολοκληρωθεί η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, την νύχτα 5 προς 6 Μαρτίου, ο Πλαστήρας οργάνωσε πραξικόπημα υπέρ του Βενιζέλου και με την έγκριση αυτού, με την δικαιολογία ότι η άνοδος των αντιβενιζελικών στην εξουσία θα σήμαινε το τέλος της Δημοκρατίας. Το κίνημα απέτυχε και κατέφυγε στο εξωτερικό. Στο επόμενο στρατιωτικό κίνημα την 1 Μαρτίου 1935 (πάλι με την έγκριση του Βενιζέλου) προσέφερε και πάλι την υποστήριξή του παρ'όλο που ήταν ακόμη στο εξωτερικό, και μετά την αποτυχία του καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο, όπως και ο Βενιζέλος.
Μεταπολεμικά
Μετά τα "Δεκεμβριανά" του 1944 κλήθηκε να αναλάβει την κυβέρνηση ως προσωπικότητα ευρείας αποδοχής, στις 3 Ιανουαρίου 1945. Προσπάθησε να αποτρέψει τον Εμφύλιο πόλεμο, και συμμετείχε στην Συμφωνία της Βάρκιζας. Όμως με μεθοδεύσεις της Βρετανίας αναγκάστηκε σε παραίτηση στις 4 Αυγούστου 1945. Παρέμεινε όμως στην Ελλάδα για να ασχοληθεί με την πολιτική.
Μετά την λήξη του Εμφύλιου ήταν πρωταγωνιστής στην πολιτική ζωή ως αρχηγός της ΕΠΕΚ. Το σύνθημά του ήταν η λέξη "Αλλαγή". Σχημάτισε δύο φορές κυβέρνηση συνασπισμού από κόμματα του κέντρου την περίοδο 1950-1952 (15 Απριλίου 1950 - 21 Αυγούστου 1950 και 1 Νοεμβρίου 1951 - 11 Οκτωβρίου 1952) που χαρακτηρίστηκε ως "κεντρώο διάλειμμα". Ως πρωθυπουργός άσκησε μετριοπαθή πολιτική με πλούσια δράση. Ασχολήθηκε με την εξάλειψη των συνεπειών του Εμφύλιου και την οικονομική και κοινωνική ανασυγκρότηση, με ένα σοσιαλδημοκρατικό πρόγραμμα εθνικοποιήσεων, κοινωνικών παροχών, διανομής γης στους ακτήμονες, χορήγησης ψήφου στις γυναίκες κλπ.
Το κόμμα του διασπάστηκε, και με το σύνθημα της Αριστεράς "Τί Παπάγος τι Πλαστήρας" και την Αμερική να υποστηρίζει την εκλογή του Παπάγου έχασε τις εκλογές στις 16 Νοεμβρίου 1952. Η υγεία του είχε ήδη κλονιστεί και πέθανε στις 26 Ιουλίου 1953. Στην κηδεία του δόθηκε επίσημος χαρακτήρας και παραβρέθηκαν ο βασιλιάς, όλος ο πολιτικός κόσμος και άνθρωποι απ’ όλα τα κοινωνικά στρώματα και απ’ όλα τα πολιτικά κόμματα, πράγμα ασύνηθες για την τότε ελληνική πραγματικότητα. Μίλησαν πολλοί επιφανείς πολιτικοί του φίλοι και αντίπαλοι. Οι σημαίες είχαν αναρτηθεί μεσίστιες με διαταγή του Παπάγου, και παλιοί στρατιώτες του εθεάθησαν να θρηνούν επάνω από τη σωρό του.
Επιμύθιο
Ο Πλαστήρας
θεωρείται ότι ήταν ικανότατος
στρατιωτικός, τίμιος πολιτικός και
υπόδειγμα ανθρωπου, και αγαπήθηκε
πολύ από τον λαό. Γεγονότα που τον
χαρακτήρισαν ήταν η διακριτική
προσφορά του μισθού του σε φτωχούς,
η άρνησή του να «βολέψει» από
την θέση του τον άνεργο αδερφό του
και το ότι πέθανε και ο ίδιος χωρίς
ποτέ να αποκτήσει περιουσιακά στοιχεία.
Η διορισμένη από τους Βρετανούς, κυβέρνησή του το 1945 υπέγραψε την Συμφωνία της Βάρκιζας, μετά την παραίτηση του Γεωργίου Παπανδρέου την 1η Ιανουαρίου 1945. Η διορισμένη κυβέρνηση Πλαστήρα ήταν κυβέρνηση 95 ημερών μέχρι τις 8 Απριλίου 1945.
Η Καρδίτσα, ο
συνοικισμός της Νέας Ερυθραίας Αθηνών
και η Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών
στα Τρίκαλα κοσμούνται με την προτομή
του, η δε τεχνητή λίμνη του Ταυρωπού,
που πρώτος αυτός οραματίσθηκε,
ονομάστηκε προς τιμήν του Λίμνη
Πλαστήρα. Επίσης ένα στρατόπεδο στη
Λάρισα καθώς και το τρένο της Δυτικής
Θεσσαλίας φέρουν το όνομά του. Στον
τόπο καταγωγής του, το Μορφοβούνι,
πραγματοποιούνται εδώ και δεκαετίες
πολιτιστικές εκδηλώσεις με το όνομα
«Πλαστήρεια» ενώ το 1994 δημιουργήθηκε
το Κέντρο Ιστορικών Μελετών «Ν.
Πλαστήρας» με διάφορα τμήματα,
στόχος του οποίου είναι η δημιουργία
μονογραφικού Μουσείου Πλαστήρα. Με
την εφαρμογή του «σχεδίου
Καποδίστριας» στην τοπική
αυτοδιοίκηση, συστάθηκε Δήμος Πλαστήρα
ο οποίος περιλαμβάνει τα ανατολικά
παραλίμνια χωριά.
Προτομή του Νικόλαου Πλαστήρα στην Καρδίτσα
Έλληνες στρατιωτικοί
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
