Παύλος Α΄ της Ελλάδας

Ο Βασιλεύς Παύλος (Αθήνα, 14 Δεκεμβρίου 1901 - 6 Μαρτίου 1964) ήταν το τέταρτο τέκνο των βασιλέων Κωνσταντίνου Α΄ και Σοφίας.

Βιογραφικά στοιχεία

Γεννήθηκε στην Αθήνα και ήταν το τέταρτο τέκνο των βασιλέων Κωνσταντίνου Α΄ και Σοφίας. Φοίτησε στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων και υπηρέτησε ως σημαιοφόρος στο καταδρομικό «Έλλη».

Ακολούθησε τον πατέρα του στην εξορία το 1917 και επέστρεψε μαζί του από την Ελβετία στην Ελλάδα το 1920, αφού προηγουμένως του είχε προσφερθεί το Στέμμα, μετά το θάνατο του αδερφού του, Αλέξανδρου, και εκείνος το είχε αρνηθεί, διακηρύσσοντας ότι ανήκει στον πατέρα του. Το 1923, λίγο πριν από την ανακήρυξη της αβασίλευτης δημοκρατίας στην Ελλάδα, έφυγε για το εξωτερικό μαζί με τον αδελφό του, Γεώργιο Β΄.

Υπήρξε λάτρης της κλασσικής μουσικής καθώς και προσωπικός φίλος της Τζίνα Μπαχάουερ και του Γεχούντι Μενουχίν.[1]

Μιλούσε ελληνικά, αγγλικά, γερμανικά και γαλλικά.[1]
Διάδοχος

Το 1935, με την παλινόρθωση της μοναρχίας, ξαναγύρισε στην Ελλάδα, ως διάδοχος του θρόνου. Στις 9 Ιανουαρίου 1938 παντρεύτηκε στην Αθήνα τη φιλόδοξη και δυναμική πριγκίπισσα του Αννοβέρου Φρειδερίκη, η οποία ήταν και δεύτερη εξαδέρφη του. Από το γάμο του απέκτησε 3 παιδιά:

τη Βασίλισσα Σοφία της Ισπανίας το 1938, Παλαιό Ψυχικό
τον Βασιλιά Κωνσταντίνο Β΄ των Ελλήνων το 1940, Παλαιό Ψυχικό
την Πριγκίπισσα Ειρήνη της Ελλάδας το 1942, Κέιπ Τάουν Νότια Αφρική

Στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο υπηρέτησε στο Γενικό Στρατηγείο και μετά τη γερμανική εισβολή ακολούθησε το Βασιλέα Γεώργιο Β΄ στην Κρήτη και μετά την κατάληψή της από τους Γερμανούς, στην Αίγυπτο, για να εγκατασταθεί τελικά, με την οικογένειά του στο Κέιπ Τάουν της Νοτίου Αφρικής.
Η περίοδος της βασιλείας του
Ο Παύλος και η Φρειδερίκη σε καταδρομικό των ΗΠΑ στον Πειραιά τον Μάιο του 1947

Στις 27 Σεπτεμβρίου 1946 επανήλθε στην Ελλάδα με τον άτεκνο αδερφό του, και μετά το θάνατό του στις 1 Απριλίου 1947 έγινε Βασιλιάς.

Διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στον εμφύλιο πόλεμο, καθώς το βασιλικό ζεύγος επιδόθηκε με μια πρωτοφανή δραστηριότητα στη σύσταση ιδρυμάτων και φιλανθρωπικών θεσμών, αυξάνοντας σε απίστευτο βαθμό το γόητρο της Δυναστείας. Ελέγχοντας αποτελεσματικά τις Ένοπλες Δυνάμεις και τα Σώματα Ασφαλείας και διατηρώντας έναν αντιφατικό ρόλο κατά την περίοδο του ελεγχόμενου κοινοβουλευτισμού, καθώς και καλλιεργώντας άριστες σχέσεις με την Ουάσιγκτον, ο Παύλος εδραίωσε την εξουσία του.

Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του οι οικονομικές απαιτήσεις των ανακτόρων προκάλεσαν αρκετές φορές το δημόσιο αίσθημα δημιουργώντας παράλληλα ένταση στις σχέσεις του με τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή, ο οποίος με επιστολή του του προς τον βασιλιά είχε ζητήσει να μειώσει τις δαπάνες του.[2] Τον Φεβρουάριο του 1962 προκλήθηκε νέα ένταση σχετικά με το ζήτημα της προίκας της κόρης του, Σοφίας, καθώς σύμφωνα με τον νόμο που έφερε η ΕΡΕ προς ψήφιση η προίκα της πριγκίπισσας Σοφίας ενόψει του γάμου της με τον Χουάν Κάρλος ανέρχονταν στις 300.000 δολλάρια. Το ύψος του χρηματικού ποσού προκάλεσε τις έντονες διαμαρτυρίες της αντιπολίτευσης ενώ χρησιμοποιήθηκε και ως σύνθημα στις διαδηλώσεις των φοιτητών ("15% Προίκα στην Παιδεία και όχι στη Σοφία".[3] Αντίστοιχες διαμαρτυρίες προκλήθηκαν και τον Σεπτέμβριο του 1962 με την απόφαση της κυβέρνησης, ύστερα από έντονες πιέσεις των ανακτόρων, για αύξηση της βασιλικής χορηγίας απο τα 11.500.000 δραχμές στα 17.000.000 δραχμές[4] Επίσης κριτική δέχτηκε για τα έξοδα διαφόρων εκδηλώσεων όπως για τους εορτασμούς της εκατονταετηρίδας του βασιλικού θεσμού με την παράλληλη πρόσκληση της βασιλικής οικογένειας της Δανίας[5]

Το 1959 με πρωτοβουλία του ιδρύθηκε το Βασιλικό Ίδρυμα Ερευνών.
Διακυβέρνηση Παπάγου

Οι αποτυχημένες προσπάθειες για σύμπτυξη των βενιζελογενών δυνάμεων προς τη δημιουργία ενός ισχυρού κεντρώου συνασπισμού είχαν οδηγήσει στην δημιουργία έντονης παραφιλολογίας περί καθόδου του Παπάγου στην πολιτική. Η λύση αυτή αν και έχαιρε της υποστήριξης μεγάλων εκδοτικών συγκροτημάτων, όπως αυτό του Λαμπράκη, καθώς και σημαντικών πολιτικών προσωπικοτήτων, δεν ήταν αποδεκτή από τα Ανάκτορα. Ήδη από τις αρχές του 1950 οι σχέσεις του Παπάγου με τα Ανάκτορα είχαν ψυχρανθεί ενώ ο ίδιος εξέφραζε την έντονη δυσαρέσκειά του για συγκεκριμένα πρόσωπα του ανακτορικού περιβάλλοντος με χαρακτηριστικότερο αυτό του Αριστείδη (Μπούλη) Μεταξά, διευθυντή του πολιτικού γραφείου του Βασιλιά Παύλου. Μέσα σε αυτό το κλίμα, στις 28 Μαΐου 1951, ο Παπάγος υπέβαλε την παραίτησή του στον Πρωθυπουργό Σοφοκλή Βενιζέλο. Ο τελευταίος αρνήθηκε να κάνει δεκτή την παραίτησή του. Την επομένη πραγματοποιήθηκε σε έντονο κλίμα συνάντηση μεταξύ του Παπάγου και του Βασιλιά Παύλου, κατά την οποία ο πρώτος απαίτησε την παραίτηση του Αριστείδη Μεταξά, τον οποίο κατηγόρησε ότι διέδιδε αρνητικές φήμες, πρόταση την οποία απέρριψε ο Βασιλιάς.[6] Στην ίδια συνάντηση ο Παπάγος φαίνεται να διαβεβαίωσε τον Βασιλιά ότι δεν επρόκειτο να πολιτευτεί.[6] Το ίδιο βράδυ ανακοινώθηκε από το κρατικό ραδιόφωνο η παραίτησή του.

Στις 30 Ιουλίου 1951 ο Βασιλιάς προκήρυξε εκλογές. Την επομένη των εκλογών ο Παπάγος σε συνέντευξη τύπου που παραχώρησε στην οικία του στην Εκάλη ανακοίνωσε την κάθοδό του στην πολιτική. Ο Βασιλιάς Παύλος θεωρώντας ότι ο Παπάγος τον εξαπάτησε διέταξε τον αρχηγό Γ.Ε.Σ. Θρασύβουλο Τσακαλώτο να συλλάβει τον Παπάγο, εντολή που εν τέλει δεν εκτελέστηκε.[6]

Κατα τη διάρκεια της διακυβέρνησης Παπαγου η επιρροή του Βασιλιά μειώθηκε σημαντικά. Ενδεικτικό της αλλαγής της κατάστασης ειναι ότι ο Παπαγος προχώρησε σε αλλαγή των στελεχών του στρατού, χωρίς προηγούμενη συνεννόηση με τα ανάκτορα, ενώ απαίτησε την αντικατάσταση του στρατηγού Γ. Βεντήρη από την θέση του γενικού γραμματέα των ανακτόρων, αίτημα με το οποίο συμμορφώθηκε ο βασιλιάς Παύλος.[7]

Πρέπει να σημειωθεί ότι όπως προκύπτει από τα βρετανικά αρχεία η πρώιμη πληροφόρηση της βρετανικής κυβέρνησης -εν μέσω της διαδικασίας διεθνοποίησης του κυπριακου- σχετικά με την κακή υγεία του Παπάγου, και το επικείμενο αποτέλεσμα αυτής, οφειλόταν στον Βασιλιά, ο οποίος ενημέρωνε τακτικά τον Βρετανό πρέσβη κατά τη διάρκεια των συναντήσεών τους.[8]

Διακυβέρνηση Καραμανλή

Σύμφωνα με το Σύνταγμα του 1952, ο Βασιλιάς μπορούσε να επιλέξει όποιον ήθελε για Πρωθυπουργό, αρκεί ο τελευταίος να λάβει ψήφο εμπιστοσύνης μέσα σε δεκαπέντε μέρες από τη Βουλή. Έχοντας αυτή τη δυνατότητα, επέλεξε τον τότε Υπουργό Δημοσίων Έργων Κωνσταντίνο Καραμανλή ως εντολοδόχο Πρωθυπουργό, μετά τον θάνατο του Παπάγου, και όχι κάποιον από τους αντιπροέδρους της κυβέρνησης και υποψήφιους για την αρχηγία του κόμματός τους, Στέφανο Στεφανόπουλο και Παναγιώτη Κανελλόπουλο. Ο Καραμανλής δεν εκλέχτηκε αρχηγός του κόμματός του, πήρε όμως την ψήφο εμπιστοσύνης της Βουλής και ίδρυσε νέο κόμμα.

Τον Σεπτέμβριο του 1961 επέλεξε για υπηρεσιακό πρωθυπουργό τον αρχηγό του στρατιωτικού του οίκου, Κωνσταντίνου Δόβα, προκειμένου να προχωρήσει στη διενέργεια εκλογών. Για την θέση του υπουργού Εθνικής Άμυνας, και παρά τις αντίθετες εισηγήσεις, επέλεξε τον έμπιστο σύμβουλό του, Χαράλαμπο Ποταμιάνο. Το αποτέλεσμα των εκλογών καταγγέλθηκε απο την αντιπολίτευση ως προϊόν βίας και νοθείας κηρύσσοντας παράλληλα Ανένδοτο Αγώνα κατά της μη νόμιμα εκλεγμένης κυβέρνησης. Στο πλαίσιο του ανενδοτου αγώνα η αντιπολίτευση απείχε από τον λόγο του βασιλιά, από τον εορτασμό της εκατοεντηριδας του βασιλικού θεσμού, από τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου, από τον γάμο της πριγκίπισσας Σοφίας καθώς και από τους εορτασμούς για τα εξηκοστά γενέθλιά του.

Μετά την αρνηση του βασιλιά να μην ακυρώσει την προγραμματισμένη επίσκεψή του στο Λονδίνο ο Καραμανλής παραιτήθηκε. Έχει υποστηριχθεί ότι οι πραγματικοί λόγοι της παραίτησής του αφορούσαν τις κακες σχέσεις του με τα Ανάκτορα λόγω των συνεχών παρεμβάσεων αυτών στο έργο του.
Στη Κεφαλονιά με ισραηλινούς αξιωματικούς μετά τους σεισμούς το 1953

Η επίσκεψη και τα επεισόδια στο Λονδίνο

Υπήρχαν ήδη πληροφορίες ότι αντιβασιλικοί Έλληνες του εξωτερικού, προσκείμενοι στην αριστερά, ετοίμαζαν διαδηλώσεις διαμαρτυρίας και αποδοκιμασίας κατά του βασιλικού ζεύγους. Το βασιλικό ταξίδι άρχισε στις 9 Ιουλίου. Χιλιάδες άνδρες όλων των βρετανικών υπηρεσιών ασφαλείας προσπάθησαν να προστατεύσουν τον Παύλο και τη Φρειδερίκη. "Υποδοχή αστυνομικού κράτους" χαρακτηρίστηκε η βρετανική κινητοποίηση από την Ίβνινγκ Στάνταρντ, ενώ το Associated Press τη χαρακτήρισε ως "το μεγαλύτερο δίκτυο ασφαλείας, το οποίον οργανώθη ποτέ εις την Αγγλίαν". "Απίστευτα" χαρακτήρισε τα αστυνομικά μέτρα και η γαλλική Le Monde.

Στην πλατεία Τραφάλγκαρ σημειώθηκαν αιματηρά επεισόδια. Έγιναν εκτεταμένες συγκρούσεις, καθώς η αστυνομία "κατόπιν σκληρού αγώνος κατόρθωσε να απωθήση τους διαδηλωτάς και να κλείση τας πύλας κάτωθι της Αψίδος του ναυαρχείου, αποκλείουσα ούτω την προσπέλασιν προς τα ανάκτορα. Εις την διάλυσιν των διαδηλωτών συνέβαλε και η έφιππος αστυνομία... Περί το μεσονύκτιον αι οδοί είχον εκκαθαρισθή από το πλήθος. Εν τούτοις εκατοντάδες αστυνομικοί εξηκολούθουν να περιπολούν εις τας οδούς που οδηγούν εις τα ανάκτορα. Ακαθόριστος αριθμός τραυματιών καθημαγμένων, αστυνομικών και πολιτών, μετεφέρθη εις τα νοσοκομεία. Ενώ επλησίαζε το μεσονύκτιον, αι διαδηλώσεις συνεχίζοντο και υπήρχον ενδείξεις ότι είναι δυνατόν να συνεχισθούν καθ' όλην την νύκτα"[9].

Την επομένη σημειώθηκε νέος κύκλος επεισοδίων. Το πρωί συνελήφθη από τη Σκότλαντ Γιαρντ η Μπέτυ Αμπατιέλου στην αποβάθρα του Ουεστμίνστερ, καθώς επιχείρησε να πλησιάσει τρέχοντας τους Έλληνες βασιλείς που επιβιβάζονταν σε πλοιάριο για να κάνουν βόλτα στον Τάμεση.

Κατά τη διάρκεια της ημέρας δεκάδες διαδηλωτές καταδικάστηκαν από τα βρετανικά δικαστήρια σε μικρά χρηματικά πρόστιμα για τα επεισόδια της προηγουμένης. Το βράδυ υπήρξαν έντονες αποδοκιμασίες στο θέατρο Όλντουιτς, όπου ο Παύλος και η Φρειδερίκη μετέβησαν συνοδεία της βασίλισσας Ελισάβετ για να παρακολουθήσουν παράσταση προς τιμήν τους, ενώπιον κοινού αυστηρά επιλεγμένου, ώστε να αποφευχθούν νέα επεισόδια.

Ασθένεια και θάνατος

Από το φθινόπωρο του 1963 η υγεία του ήταν αρκετά κλονισμένη ενώ κατά τις λιγοστές δημόσιες εμφανίσεις του παρουσιαζόταν εμφανώς καταβεβλημένος από την ασθένειά του (καρκίνος στομάχου). Στις [18 Φεβρουαρίου]] 1964 δόθηκε ανακοίνωση στον Τύπο ότι σημειώθηκε επιδείνωση του έλκους και οτι ο βασιλιάς έπρεπε να χειρουργηθεί ενώ στην ίδια ανακοίνωση αναφερόταν ότι ο Κωνσταντίνος ανέλαβε καθήκοντα αντιβασιλιά.

Με απόφαση της συζύγου του, ο βασιλιάς Παύλος δεν μετακινήθηκε απο το Τατόι ενώ για τις ανάγκες της νοσηλείας του ένα δωμάτιο των ανακτόρων είχε μετατραπεί σε χειρουργείο ενώ παράλληλα κλήθηκαν δύο Βρετανοί ιατροί. Την παραμονή του χειρουργείου, η ανακοίνωση των Ελλήνων και Άγγλων γιατρών (Θωμά Δοξιάδη, Αλέξανδρου Μάνου, Νικόλαου Τσαμπούλα, Στ. Κέιντ και Εντ. Μουίρ) ανέφερε ότι πρόκειται για "στένωσιν του πυλωρού συνεπεία παλαιού έλκους" που "ενδείκνυται να εγχειρισθή". Τα ίδια ανέφερε και η ανακοίνωση μετά την εγχείρηση που έγινε το πρωί της 21ης Φεβρουαρίου. Τα ιατρικά δελτία εκείνης της ημέρας πρόσθεσαν ότι η μετεγχειρητική κατάσταση του βασιλιά ήταν "ικανοποιητική".

Όταν πια έγινε φανερό ότι λίγες μέρες ζωής απέμεναν για τον Παύλο, η Φρειδερίκη και οι αυλικοί σκέφτηκαν τη Μεγαλόχαρη, που η εικόνα της είχε μεταφερθεί το 1915 από την Τήνο για να σωθεί ο πατέρας του Παύλου, Κωνσταντίνος, από την πνευμονία. Με κυβερνητική εντολή, ένα αντιτορπιλικό έφερε στις 3 Μαρτίου από την Τήνο την εικόνα. Στην αποβάθρα περίμεναν ο διάδοχος, ο Γεώργιος Παπανδρέου, υπουργοί, ο αρχιεπίσκοπος, μητροπολίτες, ο αρχηγός του Γ.Ε.Ν., ο επικεφαλής του στρατιωτικού οίκου του βασιλιά στρατηγός Κωνσταντίνος Δόβας κ.α.

Ο Παύλος πέθανε το απόγευμα της 6ης Μαρτίου. Την Παρασκευή 13 Μαρτίου, η εφημερίδα Ελευθερία έγραψε: "Ο βασιλιάς εκηδεύθη χθες από τον Μητροπολιτικόν Ναόν Αθηνών και ενεταφιάσθη εν συνεχεία εις τον χώρον των βασιλικών τάφων του Τατοΐου. Πρωτοφανής συρροή κόσμου πάσης τάξεως, ο οποίος είχε κατακλύσει την περιοχήν την οποίαν θα ηκολούθη η πομπή, βαθεία συγκίνησις και παρουσία πολυαρίθμων αρχηγών ξένων κρατών και προσωπικοτήτων εχαρακτήρισαν την κηδείαν. Η επίσημος πομπή ετερματίσθη εις την λεωφόρον Βασιλίσσης Σοφίας, εις το ύψος του ξενοδοχείου "Χίλτον", όπου ο κιλλίβας τηλεβόλου, ο φέρων την σορόν, συρόμενος μέχρις εκείνης της στιγμής υπό ναυτών, προσεδέθη εις στρατιωτικόν όχημα και ωδηγήθη εις το Τατόι. Κατά τον ενταφιασμόν παρίσταντο τα μέλη της βασιλικής οικογενείας, ο πρωθυπουργός κ. Γ. Παπανδρέου, ο πρόεδρος της Βουλής κ. Ηλ. Τσιριμώκος και ξένοι αρχηγοί κρατών ή εκπρόσωποι αυτών. Επιβλητική υπήρξεν η νεκρώσιμος ακολουθία εις τον ναόν της Μητροπόλεως...".

Και η Καθημερινή σε σχόλιό της ανέφερε: "Άπειρα πλήθη συνεκεντρώθησαν χθες κατά μήκος των οδών από τας οποίας θα διήρχετο η νεκρική πομπή, δια να απευθύνουν τον ύστατον χαιρετισμόν προς τον Βασιλέα Παύλον. Θα ήτο δυνατόν να υποστηριχθή, ότι δια πρώτην φοράν εις την ελληνικήν πρωτεύουσαν εσημειώθη τοιαύτη αυθόρμητος προσέλευσις λαϊκών μαζών. Και αι μάζαι προσήλθον, από όρθρου βαθέος, δια να εκδηλώσουν την βαθυτάτην θλίψιν των και να συνενώσουν τας ευχάς των με εκείνας της Εκκλησίας υπέρ αναπαύσεως της ψυχής του αειμνήστου Βασιλέως..."[10].

Το 2014, με αφορμή τη συμπλήρωση 50 ετών από το θάνατό του, προβλήθηκε ντοκιμαντέρ για τη ζωή του βασιλιά Παύλου, με τίτλο Παύλος. Ένας Ασυνήθιστος Βασιλιάς.
Πίνακας προγόνων
[εμφάνιση]Πρόγονοι Παύλος Α΄ της Ελλάδας
Παραπομπές

Σταματόπουλος Κώστας, Ο θάνατος του βασιλέως Παύλου, από την εφημερίδα Η Καθημερινή
Χρηστίδης Χρήστος, Ο Ανένδοτος Αγώνας της Ένωσης Κέντρου, Από τις εκλογές του 1961 στην παραίτηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, διδακτορική διατριβή, Αθήνα 2012, σελ. 189
Μωραϊτίδης Μιχάλης, Το φοιτητικό κίνημα στην Ελλάδα, Πολιτική ριζοσπαστικοποίηση και συλλογική δράση (1956-1964), διδακτορική διατριβή, Βόλος 2015, σελ. 157
Χρηστίδης Χρήστος, Ο Ανένδοτος Αγώνας της Ένωσης Κέντρου, Από τις εκλογές του 1961 στην παραίτηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, διδακτορική διατριβή, Αθήνα 2012, σελ. 178
Χρηστίδης Χρήστος, Ο Ανένδοτος Αγώνας της Ένωσης Κέντρου, Από τις εκλογές του 1961 στην παραίτηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, διδακτορική διατριβή, Αθήνα 2012, σελ. 254
Καραγεώργος Δημήτρης, Η διαδρομή του Ελληνικού Συναγερμού από την ίδρυσή του ως την αδρανοποίησή του, 1951-1956, διδακτορική διατριβή ΕΚΠΑ, Αθήνα 2015, σελ. 11 - 14
Καραγεώργος Δημήτρης, Η διαδρομή του Ελληνικού Συναγερμού από την ίδρυσή του ως την αδρανοποίησή του, 1951-1956, διδακτορική διατριβή ΕΚΠΑ, Αθήνα 2015, σελ. 745
Καραγεώργος Δημήτρης, Η διαδρομή του Ελληνικού Συναγερμού από την ίδρυσή του ως την αδρανοποίησή του, 1951-1956, διδακτορική διατριβή ΕΚΠΑ, Αθήνα 2015, σελ. 524
Εφημερίδα Καθημερινή, 10 Ιουλίου 1963.

Ο θάνατος του Παύλου, Ιστορικό Λεύκωμα 1964, σελ. 56-60, Καθημερινή (1997)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Αρχείο ΔΤ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΣΤΟ ΓΡΑΜΜΟ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΤΩΝ ΒΑΣΙΛΕΩΝ ΠΑΥΛΟΥ ΚΑΙ ΦΡΕΙΔΕΡΙΚΗΣ ΣΤΟ ΜΕΤΩΠΟ (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
Αναδρομή σε χαρακτηριστικά σημεία της ζωής και της δράσης του Βασιλιά Παύλου.[1]

Έλληνες

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License