.
Υδροχόος (Λατινικά: Aquarius, συντομογραφία: Aqr) είναι αστερισμός που σημειώθηκε πρώτη φορά στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο και είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Είναι αστερισμός του Ζωδιακού Κύκλου, κείμενος κατά το 80% και πλέον στο νότιο ημισφαίριο της ουράνιας σφαίρας, ορατός στο σύνολό του από την Ελλάδα τα βράδια του φθινοπώρου. Συνορεύει με εννέα αστερισμούς, τους Πήγασο, Ιππάριον, Δελφίνα, Αετό, Αιγόκερω, Νότιο Ιχθύ. Γλύπτη, Κήτος και Ιχθύες. Το όνομά του σημαίνει «αυτός που χύνει το νερό» και οφείλεται κατά τον Ideler στο ότι στην αρχαιότητα ο Ήλιος περνούσε από αυτόν κατά την εποχή των βροχών. Απεικονιζόταν σε όλο τον κλασικό αρχαίο κόσμο, από πανάρχαια ανάγλυφα της Μεσοποταμίας ως άνδρας ή αγόρι που χύνει νερό από μια στάμνα (υδρία, τη σχηματίζουν οι αστέρες γ, ζ, η, π). Μόνο οι Άραβες, που δεν ήθελαν να σχεδιάσουν την ανθρώπινη μορφή, τον απέδιδαν ως μουλάρι με δύο βαρέλια νερού ή απλώς ως ένα κουβά νερό. Και σε ρωμαϊκό ζωδιακό κύκλο συμβολίζεται με ένα παγώνι, το ιερό πτηνό της θεάς Ήρας / Γιούνο, καθώς στον μήνα της (Γαμηλιών) ο Ήλιος βρισκόταν στο συγκεκριμένο ζώδιο.
Ονομασίες και ιστορία
Κατά τις ιουδαιοχριστιανικές αναπαραστάσεις των αστερισμών (16ος και 17ος αιώνας μ.Χ.) ο Υδροχόος ταυτίσθηκε, αρκετά ταιριαστά, με τον Ιωάννη τον Βαπτιστή, αλλά και με τον Απόστολο Θαδδαίο, μολονότι ορισμένοι τον παρομοίασαν με τον Μωυσή ως βρέφος που ανασύρεται από τα νερά του Νείλου.
Στην αρχαία ελληνική, εκτός από Υδροχόος ο αστερισμός αναφέρεται και ως Υδροχοεύς. Η κυρίαρχη μυθολογική παράδοση που συνδέεται με τον Υδροχόο, τον ταυτίζει με τον Γανυμήδη, από όπου και οι ονομασίες Ganymedes (Μανίλιος, Κικέρων, Υγίνος, Βιργίλιος), Ganymede Juvenis, Puer Idaeus και Iliacus (Οβίδιος). Τον συναντάμε επίσης και ως Αρισταίον, που έφερνε τη βροχή στους κατοίκους της Κέας, και ως Κέκροπα. Ο ιστορικός Αππιανός τον αποκαλούσε Hydridurus, λέξη που εμφανίζεται παρεφθαρμένη και στην Αλμαγέστη του 1515 ως Idrudurus, όπως και η ονομασία Hauritor aquae. Ο Πίνδαρος βεβαιώνει ότι ο Υδροχόος συμβόλιζε τις πηγές του Νείλου. Στον Οράτιο βρίσκεται και ο χαρακτηρισμός Tyrannus aquae. Η στάμνα του απεκαλείτο και Κάλπη από τους Έλληνες.
Οι Βαβυλώνιοι τον συνέδεαν με τον ενδέκατο μήνα τους, τον Shabatu (= η Κατάρα της Βροχής, Ιανουάριος-Φεβρουάριος). Η στάμνα του (Gu) ήταν για τους Ακκαδίους η Ku-ur-ku, η «έδρα των ρεόντων υδάτων». Επίσης ο Υδροχόος ήταν ο Ramman(u), ο θεός της θύελλας. Κατά τον Εβραίο σχολιαστή Αμπέν Έζρα τον αποκαλούσαν Μώνιον στην Αίγυπτο, από το μω = νερό, ενώ κατά τον Κίρχερ ήταν γνωστός ως Υπευθέρια στους Κόπτες.
Στους Άραβες, όπως αναφέρθηκε, ήταν Al Dalw, ο κουβάς, εκτός από τη μετάφραση του ελληνικού ως Al Sakib al Ma. Από την πρώτη ονομασία προήλθε το Edeleu του Bayer.
Ο Υδροχόος ήταν γνωστός ως Dol / Dul και Vahik στην Περσία, Deli στους Εβραίους (το Delle του Ριτσιόλι) και Daulo στους Σύρους. Οι Τούρκοι τον γνώριζαν ως Kugha, δηλαδή κουβά.
Στην Κίνα, μαζί με τον Αιγόκερω και τους Ιχθύες, και μέρος του Τοξότου, ο Υδροχόος σχημάτιζε αρχικώς ένα τεράστιο Ουράνιο Ερπετό, φίδι ή χελώνα (Tien Yuen). Αργότερα ήταν γνωστός ως Hiuen Ying, ο Σκοτεινός Πολεμιστής (ή ήρωας), ο Hiuen Wu ή Hiuen Heaou της Δυναστείας των Χαν. Επίσης ήταν σύμβολο του αυτοκράτορα Τσουν Χιν, κατά τη βασιλεία του οποίου είχε συμβεί μέγας κατακλυσμός. Αλλά ως ζώδιο ήταν το πρώτο στη σειρά, ο Ποντικός (ορθότερα: αρουραίος). Το ίδιο ιδεόγραμμα που σημαίνει «αρουραίος» σημαίνει και «νερό».
Παρομοίως και στην Ινδία ο Υδροχόος «άνοιγε» τον ζωδιακό κύκλο και ονομαζόταν Khumba ή Kumbaba, όνομα που θυμίζει τη θεά της θύελλας για τους Ελαμίτες, την Κόμβη του Ησύχιου. Αλλά αργότερα έγινε ο Hridroga ή Udruvaga του Varaha Mihira, μεταγραφές δηλαδή του ελληνικού «Υδροχόος».
Για τους μάγους και τους Δρυίδες ο αστερισμός αντιπροσώπευε την όλη επιστήμη της Αστρονομίας. Οι Αγγλοσάξονες του Μεσαίωνα τον αποκαλούσαν se Waeter-gyt, μετάφραση του ελληνικού.
Ο Γεμίνος ο Ρόδιος στην «Εισαγωγήν» του (77 π.Χ.) σχημάτισε ένα ξεχωριστό αστερισμό (Χύσις ύδατος) από τους αστέρες που σημειώνουν το νερό που τρέχει από την υδρία του Υδροχόου (λ, φ, χ, ψ, ω). Ο Άρατος είχε κάνει το ίδιο νωρίτερα αποκαλώντας τον «Ύδωρ» (Aqua στον Κικέρωνα), αλλά συμπεριελάμβανε τον Φομαλώ και τον β Κήτους. Στη νεώτερη εποχή αναφερόταν ακόμα στον άτλαντα του Burritt (19ος αιώνας) ως Fluvius Aquarii και Cascade.
Ως ζωδιακός αστερισμός, ο Υδροχόος συνδέθηκε με την Αστρολογία, πολλές προλήψεις και θρύλους. Με τους Διδύμους και τον Ζυγό σχημάτιζε το «αιθέριον τρίγωνον» των αστρολόγων, ενώ μαζί με τον Αιγόκερω αποτελούσε τον οίκο του Κρόνου που πίστευαν ότι επιδρούσε στα πόδια. Έγινε γνωστός και ως «αστήρ της Ήρας» (Junonis astrum). Θεωρήθηκε ότι επιδρά ιδιαιτέρως σε χώρες όπως η Κιλικία και η περιοχή της Τύρου. Αργότερα, στην Αραβία, τη χώρα των Τατάρων, τη Δανία, τη Ρωσία, τη νότια Σουηδία, τη Βεστφαλία και στις πόλεις Βρέμη και Αμβούργο.
Στην εποχή μας ο Ήλιος βρίσκεται μέσα στα όρια του Αιγόκερω από τις 16 Φεβρουαρίου ως τις 12 Μαρτίου, και οι ημερομηνίες αυτές μετατίθενται προς τα εμπρός με ρυθμό 1 ημέρα ανά 71,1 έτη.
Οι φωτεινότεροι αστέρες
Ο αστερισμός του Υδροχόυ (Aquarius) όπως φαίνεται με γυμνό μάτι
Ο Αργκελάντερ απέδιδε στον Υδροχόο 97 αστέρες ορατούς με γυμνό μάτι, ενώ ο Heis 146.
Ο αστέρας α Υδροχόου δεν είναι και ο φωτεινότερος, με φαινόμενο μέγεθος 2,96. Είναι ωστόσο γνωστός με το ιδιαίτερο όνομα Σανταλμελίκ (Sadalmelik), όπου και παραπέμπουμε.
Ο β Υδροχόου είναι γνωστός με το όνομα Σανταλσούντ (Sadalsuud).
Ο γ είναι ο Σανταχμπία (Sadachbia).
Ο δ αποκαλείται Σκατ (Skat, Scheat).
Ο ε είναι ο Αλμπάλι (Albali).
Ο ζ, διπλός, έχει συνολικό φαινόμενο μέγεθος περί το 3,7 και ο φασματικός τύπος του είναι F6IV + F3V. Τα μέλη του διαχωρίζονται μόνο με τηλεσκοπική μεγέθυνση.
Ο η έχει φαιν.μέγεθος 4,02 και φασματικό τύπο B9 IV-Vn.
Ο θ ονομάζεται Άνκα (Ancha).
Ο ι έχει φαιν.μέγεθος 4,27 και φασμ.τύπο B9 IV-V.
Ο λ έχει φαιν.μέγεθος 3,74 και φασμ.τύπο M2 III.
Ο τ2 έχει φαιν.μέγεθος 4,01 και φασμ.τύπο M0 III.
Ο φ έχει φαιν.μέγεθος 4,22 και φασμ.τύπο M2 III.
Ο ψ1 έχει φαιν.μέγεθος 4,21 και φασμ.τύπο K0 III.
Ο ψ2 έχει φαιν.μέγεθος 4,39 και φασμ.τύπο B5 V.
Ο ω2 έχει φαιν.μέγεθος 4,49 και φασμ.τύπο B9.5 V.
Ο 3 Υδροχόου έχει φαιν.μέγεθος 4,42 και φασμ.τύπο M3 III.
Ο 86 Υδροχόου έχει φαιν.μέγεθος 4,47 και φασμ.τύπο G9 III.
Ο 88 Υδροχόου έχει φαιν.μέγεθος 3,66 και φασμ.τύπο Κ1 III.
Ο 98 Υδροχόου έχει φαιν.μέγεθος 3,97 και φασμ.τύπο Κ0 III.
Ο 99 Υδροχόου έχει φαιν.μέγεθος 4,39 και φασμ.τύπο Κ5 III.
Αξιοσημείωτα στον αστερισμό
- Ο κοντινός ερυθρός νάνος IL Υδροχόου (Gliese 876) (φαιν.μέγεθος 10,17) διαθέτει ολόκληρο πλανητικό σύστημα αποτελούμενο από τρεις πλανήτες! Από 1 πλανήτη έχουν και οι αστέρες HD 210277 και HD 222582.
- Εντυπωσιακό είναι το σφαιρωτό σμήνος M2, ορατό και με ισχυρά κιάλια σε σκοτεινές νύκτες καθώς έχει φαιν.μέγεθος 6,5 και φαινόμενη διάμετρο 12΄. Αμυδρότερο είναι το σφαιρωτό σμήνος M72 με φαιν.μέγεθος 9,4 και φαινόμενη διάμετρο 6΄.
- Το πλανητικό νεφέλωμα NGC 7293 είναι το περίφημο «Νεφέλωμα της Έλικας» ("Helix Nebula"), το κοντινότερο σε εμάς και φωτεινότερο από όλα τα πλανητικά νεφελώματα: Το φαινόμενο μέγεθός του είναι 6,5 και η απόστασή του από τη Γη υπολογίζεται σε 450 ως 700 έτη φωτός. Λογικά και οι φαινόμενες διαστάσεις του είναι οι μεγαλύτερες που έχει πλανητικό νεφέλωμα, 16 επί 12 λεπτά της μοίρας.
- Το πλανητικό νεφέλωμα NGC 7009 είναι γνωστό με το προσωνύμιο «Νεφέλωμα του Κρόνου» ("Saturn Nebula") επειδή μοιάζει λίγο με τον πλανήτη Κρόνο. Το φαινόμενο μέγεθός του είναι 8,3 (επίσης από τα φωτεινότερα ολόκληρου του ουρανού) και η απόστασή του από τη Γη υπολογίζεται σε 3.900 έτη φωτός.
- Ο αμυδρός γαλαξίας NGC 7252 (φαιν.μέγεθος 12,1), σχεδόν πάνω στο σύνορο με τον Νότιο Ιχθύ, είναι στην πραγματικότητα περισσότεροι του ενός γαλαξίες. Παρατηρώντας τους παρακοκουθούμε πιθανότατα το τέλος της συγχωνεύσεως 2 γαλαξιών. Αλληλοεπικαλυπτόμενοι γαλαξίες, αλλά όχι οπωσδήποτε αλληλεπιδρώντες, είναι τα ζεύγη NGC 7254 / NGC 7256 και NGC 7284 / NGC 7285.
Διαδικτυακοί τόποι
Ερατοσθένης, Καταστερισμοί ή Αστροθεσίαι: Υδροχόος
|
Οι 88 αστερισμοί
|
|
Αετός - Αιγόκερως - Αλώπηξ - Ανδρομέδα - Αντλία - Ασπίς - Βέλος - Βόρειος Στέφανος - Βοώτης - Βωμός - Γερανός - Γλύπτης - Γλυφείον - Γνώμων - Δελφίν - Διαβήτης - Δίδυμοι - Δίκτυον - Δοράς - Δράκων - Εξάς - Ζυγός - Ηνίοχος - Ηρακλής - Ηριδανός - Θηρευτικοί Κύνες - Ινδός - Ιππάριον - Ιπτάμενος Ιχθύς - Ιστία - Ιχθύες - Καμηλοπάρδαλις - Κάμινος - Καρκίνος - Κασσιόπη - Κένταυρος - Κήτος - Κηφεύς - Κόμη Βερενίκης - Κόραξ - Κρατήρ - Κριός - Κύκνος - Λαγωός - Λέων - Λυγξ - Λύκος - Λύρα - Μεγάλη Άρκτος - Μέγας Κύων - Μικρά Άρκτος - Μικρός Κύων - Μικρός Λέων - Μικροσκόπιον - Μονόκερως - Μυία - Νότιον Τρίγωνον - Νότιος Ιχθύς - Νότιος Σταυρός - Νότιος Στέφανος - Οκρίβας - Οκτάς - Οφιούχος - Όφις - Παρθένος - Περιστερά - Περσεύς - Πήγασος - Πρύμνα - Πτηνόν - Πυξίς - Σαύρα - Σκορπιός - Ταύρος - Ταώς - Τηλεσκόπιον - Τοξότης - Τουκάνα - Τράπεζα - Τρίγωνον - Τρόπις - Ύδρα - Ύδρος - Υδροχόος - Φοίνιξ - Χαμαιλέων - Ωρίων - Ωρολόγιον |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
