.
Η κωμωδία των παρεξηγήσεων (αγγλικός τίτλος: The Comedy of Errors) είναι ένα από τα πρώτα έργα του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, με έντονο το στοιχείο της φάρσας. Πιθανότατα γράφτηκε μεταξύ 1592 και 1594, εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1623. Η πρώτη καταγεγραμμένη παράσταση χρονολογείται από τις 28 Δεκεμβρίου 1594.[2]
Το έργο διαδραματίζεται στην ελληνική πόλη της Εφέσου και αφηγείται την ιστορία δύο ζευγαριών πανομοιότυπων διδύμων που χωρίστηκαν στη νηπιακή ηλικία και ως ενήλικες ζουν οι δύο στην Έφεσο και οι δύο στις Συρακούσες. Όταν οι Συρακούσιοι συναντιούνται με τους Εφέσιους, δημιουργείται μια σειρά από αλλεπάλληλες κωμικές παρεξηγήσεις που βασίζονται σε λανθασμένη ταυτότητα καθώς λόγω της ομοιότητάς τους και των ίδιων ονομάτων τους κανείς δεν μπορεί να τους ξεχωρίσει.[3]
Ο Σαίξπηρ χρησιμοποίησε ως έμπνευση την κωμωδία Μέναιχμοι του αρχαίου Ρωμαίου συγγραφέα Πλαύτου. Ωστόσο, ο συγγραφέας διπλασίασε τα πρόσωπα σε σύγκριση με το πρωτότυπο, προσθέτοντας τους δίδυμους δούλους και αύξησε τις κωμικές καταστάσεις των ηρώων και το χονδροειδές χιούμορ.[4]
Το έργο έχει διασκευαστεί για την όπερα, τη σκηνή, την οθόνη και το μουσικό θέατρο πολλές φορές.[5]
Κύριοι χαρακτήρες
Ο Αντίφιλος της Εφέσου και ο Αντίφιλος των Συρακουσών, δίδυμα αδέρφια που έχουν ζήσει χωριστά και που δεν γνωρίζονται μεταξύ τους.
Ο Δρόμιος της Εφέσου και ο Δρόμιος των Συρακουσών, δίδυμα αδέρφια, ο καθένας είναι δούλος των δύο Αντιφίλων, επίσης δεν γνωρίζονται.
Ο Αιγαίων, πατέρας του Αντίφιλου, που πάντα ζούσε με τον Αντίφιλο των Συρακουσών και πιστεύει ότι έχασε το άλλο του παιδί.
Η Αιμιλία, σύζυγος του Αιγαίωνα και μητέρα των Αντίφιλων. Λείπει χρόνια μακριά από όλους.
Η Ανδριανή, σύζυγος του Αντιφίλου της Εφέσου.
Η Λουκιανή, η αδερφή της Ανδριανής.
Ο Σόλινος, δούκας της Εφέσου.
Η Νελ, μαγείρισσα της Ανδριανής.
Υπόθεση
Η διάσωση της Αιμιλίας από το ναυάγιο, Φράνσις Γουίτλι (18ος αιώνας)
Ο δούκας της Εφέσου οδηγεί τον Αιγαίωνα, έναν έμπορο από τις Συρακούσες, στην εκτέλεση. Λόγω μιας διαμάχης μεταξύ των δύο πόλεων, κάθε Συρακούσιος που συλλαμβάνεται στην Έφεσο πρέπει να πληρώσει μεγάλο πρόστιμο, το οποίο ο Αιγαίων δεν μπορεί να πληρώσει, διαφορετικά θα εκτελεστεί. Ο δούκας ζητά από τον Αιγαίωνα να του εξηγήσει πώς βρέθηκε στην Έφεσο και ο Αιγαίων διηγείται: Είκοσι χρόνια πριν, σε ένα από τα επαγγελματικά του ταξίδια, η σύζυγός του Αιμιλία, που ήταν μαζί του, έφερε στον κόσμο δίδυμα. Έδωσαν και στα δύο το όνομα Αντίφιλος. Στη συνέχεια αγόρασε ένα ζευγάρι πανομοιότυπα νεογέννητα δίδυμα που ονομάζονταν Δρόμιοι για σκλάβους των γιών του. Όταν το πλοίο τους έπεσε σε καταιγίδα στον δρόμο της επιστροφής, η γυναίκα δέθηκε σε ένα κατάρτι με τον έναν γιο και τον έναν δούλο, ο Αιγαίων με τον άλλο γιο και τον άλλο δούλο δέθηκε στην άλλη άκρη του πλοίου. Το πλοίο ναυάγησε και οι διασωθέντες επιβάτες διασώθηκαν από διαφορετικά πλοία, έτσι το ζευγάρι και τα δίδυμα χωρίστηκαν και χάθηκαν. Πρόσφατα, ο ενήλικος πλέον γιος του Αντίφιλος με τον σκλάβο του Δρόμιο έφυγαν από τις Συρακούσες για να βρουν τα αδέρφια τους. Καθώς δεν επέστρεψε ακόμη, ο Αιγαίων πήγε να τον αναζητήσει. Ο δούκας της Εφέσου, συγκινημένος από αυτή την ιστορία, παραχωρεί στον Αιγαίωνα μια μέρα προθεσμία για να πληρώσει το πρόστιμό του.[6]
Ο Αντίφιλος που έμεινε με τη μητέρα του, ενήλικος πλέον, πράγματι ζει στην Έφεσο μαζί με τον υπηρέτη του Δρόμιο, όπου είναι αξιοσέβαστος πολίτης και παντρεμένος με την Ανδριανή.
Οι δύο Δρόμιοι από εικονογράφηση του 1890
Την ίδια μέρα με τη σύλληψη του Αιγαίωνα, ο Αντίφιλος από τις Συρακούσες με τον υπηρέτη του Δρόμιο φθάνουν στην Έφεσο, αγνοώντας ότι εκεί βρίσκονται οι δικοί τους, και η σύγχυση αρχίζει: Ο Αντίφιλος των Συρακουσών δίνει εντολή στον υπηρέτη του να αφήσει τα χρήματα και τις αποσκευές του σε ένα πανδοχείο. Σύντομα εμφανίζεται ο Δρόμιος της Εφέσου, που τον περνά για τον κύριό του και τον καλεί να γυρίσει σπίτι για φαγητό, ενώ ο Αντίφιλος δεν καταλαβαίνει και ζητά να μάθει τι έχουν γίνει τα χρήματα και οι αποσκευές. Ο Δρόμιος της Εφέσου επιστρέφει στο σπίτι και διηγείται στην Ανδριανή και στην αδερφή της Λουκιανή την περίεργη συμπεριφορά του (υποτιθέμενου) κυρίου, ότι αρνήθηκε να επιστρέψει στο σπίτι και μάλιστα προσποιήθηκε ότι δεν τη γνωρίζει. Η Ανδριανή απειλεί ότι θα τον χτυπήσει αν δεν φέρει πίσω τον κύριό του, οπότε ο Δρόμιος βγαίνει για δεύτερη φορά στο δρόμο αναζητώντας τον.
Στην πόλη, ο Αντίφιλος από τις Συρακούσες συναντά τον υπηρέτη του που δεν θυμάται να ζήτησε από τον αφέντη του να γυρίσει σπίτι για φαγητό. Οι δυο τους συναντούν την Ανδριανή και τη Λουκιανή, οι οποίες τους μπερδεύουν με τον Αντίφιλο της Εφέσου και τον Δρόμιό του. Η Ανδριανή επιμένει να έρθει ο «σύζυγός» της για δείπνο και εκείνος, αποδίδοντας αυτά τα περίεργα περιστατικά στη μαγεία, ενθυμούμενος ότι η Έφεσος είναι γνωστή ως πόλη μαγισσών, καταλήγει να μπει στο σπίτι μαζί της ενώ ο Δρόμιός του μένει στην πόρτα ως φρουρός στον κάτω όροφο. Τότε ο Αντίφιλος της Εφέσου εμφανίζεται μπροστά στο σπίτι του με τον δικό του Δρόμιο του και τον χρυσοχόο Άγγελο και προσπαθεί να μπει, αλλά επειδή ακόμη και η σύζυγός του Ανδριανή πιστεύει ότι ο άντρας της είναι ήδη στο σπίτι, του απαγορεύεται η είσοδος. Θυμωμένος ο Αντίφιλος της Εφέσου αποφασίζει τότε να δειπνήσει με μια εταίρα και παραγγέλνει στον Άγγελο μια χρυσή αλυσίδα. Μέσα στο σπίτι, ο Αντίφιλος των Συρακουσών φλερτάρει τη Λουκιανή και της δηλώνει τον έρωτά του, η οποία ξεφεύγει σοκαρισμένη και διηγείται στην Ανδριανή τη συμπεριφορά του «συζύγου» της. Ο Δρόμιός του έκπληκτος του ανακοινώνει ότι μόλις ανακάλυψε πως έχει μια σύζυγο: τη Νελ, μια αποκρουστική μαγείρισσα. Μετά από λίγο, ο χρυσοχόος επιστρέφει στο σπίτι και δίνει στον Αντίφιλο των Συρακουσών τη χρυσή αλυσίδα με τη συμφωνία να πληρωθεί αργότερα. Όταν ο Άγγελος συναντά στη συνέχεια τον Αντίφιλο της Εφέσου και απαιτεί πληρωμή, εκείνος αρνείται επειδή δεν έχει λάβει αλυσίδα, οπότε ο Άγγελος τον καταγγέλλει και κανονίζει τη σύλληψή του.[7]
Ο Αντίφιλος της Εφέσου προσπαθεί να μπει στο σπίτι του
Ο Αντίφιλος των Συρακουσών συναντά τον Δρόμιό του στην πόλη με χρήματα που έλαβε από την Ανδριανή για την αποφυλάκιση του συζύγου της. Ο Δρόμιος της Εφέσου βρίσκει τον συλληφθέντα κύριό του Αντίφιλο, ο οποίος του ζητά τα χρήματα για την αποφυλάκισή του, κάτι που ο Δρόμιος δεν καταλαβαίνει. Στη συνέχεια εμφανίζονται η Ανδριανή με τη Λουκιανή και ισχυρίζονται ότι ο Αντίφιλος δείπνησε μαζί τους, ενώ ο πραγματικός της σύζυγος επιμένει ότι τον έδιωξαν από το σπίτι του. Και οι δύο οδηγούνται δεμένοι στο σπίτι της Ανδριανής. Ο Άγγελος συναντά τον Δρόμιο και τον Αντίφιλο των Συρακουσών με τη χρυσή αλυσίδα, μετά από λογομαχία, τραβούν τα ξίφη τους.
Όταν εμφανίζονται η Ανδριανή και η Λουκιανή, ο Αντίφιλος και ο Δρόμιος (οι Συρακούσιοι) καταφεύγουν σε ένα κοντινό αβαείο. Η ηγουμένη αρνείται την πρόσβαση στην Ανδριανή και στους άλλους. Στη συνέχεια, η Ανδριανή στρέφεται στον δούκα της Εφέσου, που οδηγεί εκείνη τη στιγμή τον Αιγαίωνα για εκτέλεση, και ζητά τη βοήθεια του δούκα. Αυτός είναι έτοιμος να μεσολαβήσει όταν εμφανίζεται ένας αγγελιοφόρος και αναφέρει ότι ο Αντίφιλος έχει απελευθερωθεί από τη φυλακή. Εμφανίζεται ο Αντίφιλος της Εφέσου και απαιτεί από τον δούκα να του απονείμει δικαιοσύνη κατά της συζύγου του, η οποία τον κλείδωσε έξω από το σπίτι του και έγινε αιτία για να συλληφθεί και να φυλακισθεί.
Για να μπορέσει να ξετυλίξει το κουβάρι των διεκδικήσεων και των αντεγκλήσεων, ο δούκας καλεί την ηγουμένη. Εν τω μεταξύ, ο Αιγαίων χαιρετά τον γιο του Αντίφιλο της Εφέσου, ο οποίος έκπληκτος του απαντά ότι δεν τον έχει ξαναδεί στη ζωή του. Η ηγουμένη φτάνει με τον Αντίφιλο και τον Δρόμιο από τις Συρακούσες, γεγονός που αρχικά προκαλεί σύγχυση στους παρευρισκόμενους, αλλά στη συνέχεια οδηγεί στην επίλυση των παρεξηγήσεων: η ηγουμένη εξηγεί στον Αιγαίωνα ότι είναι η Αιμιλία η γυναίκα του και οι δύο Αντίφιλοι είναι οι δίδυμοι γιοι τους. Ο χρυσοχόος παίρνει τα λεφτά του για τη χρυσή αλυσίδα και ο δούκας απονέμει χάρη στον Αιγαίωνα. Στο τέλος όλη η παρέα πηγαίνει στο αβαείο για να γιορτάσει.[8]
Ελληνική μετάφραση
Η κωμωδία των παρεξηγήσεων, μετάφραση: Διονύσης Καψάλης, εκδόσεις Gutemberg, 2018 [9]
Παραπομπές
(Αγγλικά) MusicBrainz. MetaBrainz Foundation. Ανακτήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2015.
. «britannica.com/topic/The-Comedy-of-Errors».
. «shakespeare.mit.edu/comedy_errors/full».
. «diastixo.gr/kritikes/texnes/William Shakespeare: «Η κωμωδία των παρεξηγήσεων»».
. «tch.gr/default.aspx/Η Κωμωδία των Παρεξηγήσεων».
. «shakespeare.org.uk/explore-shakespeare/shakespedia/shakespeares-plays/comedy-of-errors/».
. «rsc.org.uk/the-comedy-of-errors/».
. «folger.edu/comedy-of-errors».
. «politeianet.gr/books/shakespeare-william-gutenberg-i-komodia-ton-parexigiseon».
Τα έργα του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ
Τραγωδίες
Άμλετ Αντώνιος και Κλεοπάτρα Βασιλιάς Ληρ Ιούλιος Καίσαρας Κοριολανός Μάκβεθ Οθέλος Ρωμαίος και Ιουλιέτα Τίμων ο Αθηναίος Τίτος Ανδρόνικος
Κωμωδίες
Όνειρο Θερινής Νυκτός Τέλος καλό, όλα καλά Τρωίλος και Χρυσηίδα Όπως αγαπάτε Κυμβελίνος Αγάπης Αγώνας Άγονος Με το ίδιο μέτρο Ο Έμπορος της Βενετίας Οι εύθυμες Κυράδες του Ουίνδσορ Πολύ κακό για το τίποτα Περικλής Το ημέρωμα της στρίγγλας Η Κωμωδία των Παρεξηγήσεων Η Τρικυμία Δωδέκατη Νύχτα Οι δύο άρχοντες της Βερόνας Οι δύο συγγενείς άρχοντες Το χειμωνιάτικο παραμύθι
Ιστορικά έργα
Βασιλιάς Ιωάννης Ερρίκος ο Δ' (1ο μέρος) Ερρίκος ο Δ' (2ο μέρος) Ερρίκος ο Ε' Ερρίκος ο ΣΤ' (1ο μέρος) Ερρίκος ο ΣΤ' (2ο μέρος) Ερρίκος ο ΣΤ' (3ο μέρος) Ερρίκος ο Η' Ριχάρδος ο Β' Ριχάρδος ο Γ'
Ποιήματα
Σονέτα Αφροδίτη και Άδωνις Ο βιασμός της Λουκρητίας Ο Περιπαθής Προσκυνητής O Φοίνικας κι η Τρυγόνα Tο Παράπονο Ενός Εραστή
Ελληνικές μεταφράσεις
Άπαντα Σαίξπηρ (Βασίλης Ρώτας & Βούλα Δαμιανάκου)
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
