.
Κοριολανός (αγγλικός τίτλος: Coriolanus ) είναι τραγωδία του Ουίλιαμ Σαίξπηρ που θεωρείται ότι γράφτηκε μεταξύ 1605 και 1607, ανέβηκε στη σκηνή για πρώτη φορά το 1607 και δημοσιεύτηκε το 1623. Το έργο βασίζεται στο ζωή του θρυλικού Ρωμαίου στρατιωτικού ηγέτη Γάιου Μάρκιου Κοριολανού. Αποτελεί μέρος μιας σειράς έργων των οποίων η θεματολογία αντλείται από τη ρωμαϊκή ιστορία, όπως Ο βιασμός της Λουκρητίας, Τίτος Ανδρόνικος, Ιούλιος Καίσαρας και Αντώνιος και Κλεοπάτρα.[1]
Κοριολανός είναι το προσωνύμιο που δόθηκε στον Ρωμαίο στρατηγό Γάιο Μάρκιο μετά τα στρατιωτικά του κατορθώματα εναντίον των Βόλσκων[2] και την κατάληψη της πόλης τους Κορίολα το 493 π.Χ. Μετά την επιτυχία του επεδίωξε να γίνει ύπατος αλλά η περιφρόνηση του για τους πληβείους και η εχθρότητα των αξιωματούχων οδήγησαν στην εκδίωξή του από τη Ρώμη. Κατέφυγε στους Βόλσκους, έγινε αρχηγός τους και τους οδήγησε εναντίον της πατρίδας του.
Είναι από τις πιο γνωστές τραγωδίες του Σαίξπηρ, με συχνές παραστάσεις στην εποχή μας.[3] Έχει διασκευαστεί για την όπερα, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση αρκετές φορές.[4]
Ο Κοριολανός συχνά εκλαμβάνεται ως ένα φιλοσοφικό δοκίμιο για τη φύση της εξουσίας και τις σχέσεις μεταξύ των διαφορετικών κοινωνικών στρωμάτων, ένα δοκίμιο στο οποίο οι προβληματισμοί του Σαίξπηρ ξεπερνούν κατά πολύ τα πλαίσια της εποχής του. Τα προβλήματα που εγείρει το έργο για τις αδυναμίες της δημοκρατίας, τη διαφθορά της εξουσίας και τον αυταρχισμό έχουν κεντρίσει το ενδιαφέρον σύγχρονων σκηνοθετών σε καταστάσεις πολιτικού αναβρασμού και σε κάθε περίοδο το έργο έχει γίνει αντικείμενο νέων αξιολογήσεων.[5]
Πηγή
Η κύρια πηγή του έργου είναι η ζωή του Κοριολανού από το έργο του Πλούταρχου Βίοι Παράλληλοι που ο Σαίξπηρ ακολουθεί αρκετά πιστά.[6] Οι Βίοι Παράλληλοι ( 46-125 μ.Χ.) μεταφράστηκαν στα γαλλικά από τον Ζακ Αμυό και στη συνέχεια από τα γαλλικά στα αγγλικά από τον σερ Τόμας Νορθ το 1579. Ο Σαίξπηρ άντλησε υλικό από αυτό το έργο για πολλά έργα, όπως Τίμων ο Αθηναίος, Κοριολανός, Ιούλιος Καίσαρας, Αντώνιος και Κλεοπάτρα κ.ά. Το κείμενο του Πλούταρχου κάνει έναν παραλληλισμό μεταξύ δύο επιφανών ανδρών των οποίων οι σταδιοδρομίες έχουν ομοιότητες και των οποίων οι συμπεριφορές, οι αποφάσεις και η ψυχολογία έχουν ενδιαφέρον να συγκριθούν. Μελετά λοιπόν ταυτόχρονα τη σταδιοδρομία του Αλκιβιάδη και του Κοριολανού, και οι δύο ήρωες πολεμιστές, φημισμένοι για την ανδρεία τους στις πόλεις τους, ο ένας στην Αθήνα, ο άλλος στην Ρώμη, καταλήγουν και οι δύο εξόριστοι από την ίδια την πόλη που υπερασπίστηκαν με το αίμα τους. Ο Σαίξπηρ δεν αφιέρωσε έργο στον Αλκιβιάδη, αλλά είναι ένας από τους κύριους χαρακτήρες του στο έργο Τίμων ο Αθηναίος.
Υπόθεση
Η μητέρα και η σύζυγος του Κοριολανού περιμένουν την επιστροφή του.
Το έργο διαδραματίζεται γύρω στο 493 π.Χ. στη Ρώμη λίγα χρόνια μετά την ανατροπή του βασιλιά Ταρκύνιου του Υπερήφανου και την εγκαθίδρυση της ρωμαϊκής δημοκρατίας (509 π.Χ.)
Πρώτη πράξη: εχθρός των πληβείων ή σωτήρας της Ρώμης;
Λιμός πλήττει τη Ρώμη μετά την απαγόρευση διανομής σιτηρών στους πολίτες. Οι ταραχές παραλύουν την πόλη, με τους πληβείους να δυσανασχετούν ιδιαίτερα με τον Γάιο Μάρκιο Κοριολανό, έναν λαμπρό Ρωμαίο στρατηγό, τον οποίο θεωρούν υπεύθυνο για την παρακράτηση των σιτηρών. Ο Μενένιος Αγρίππας στέλνεται για συμβιβασμό από τη Σύγκλητο αλλά καταφθάνει και ο ίδιος ο Γάιος Μάρκιος. Ο Μενένιος προσπαθεί να ηρεμήσει τον κόσμο, ενώ ο Μάρκιος παρουσιάζεται περιφρονητικός και λέει ότι οι πληβείοι δεν ήταν άξιοι του σιταριού γιατί δεν υπηρετούν στρατιωτική θητεία. Δύο από τους πατρίκιους της Ρώμης, ο Βρούτος και ο Σικίνιος, τον κατηγορούν για την αλαζονεία του. Ο Γάιος Μάρκιος αποχωρεί μετά την είδηση ότι ο στρατός των Βόλσκων πλησιάζει.[7]
Δεύτερη πράξη: ο σωτήρας της Ρώμης
Η Βολουμνία παρακαλεί τον Κοριολανό να μην καταστρέψει τη Ρώμη, Ρίτσαρντ Γουέστολ (1800)
Ο διοικητής του βολσκικού στρατού Τούλος Αουφίδιος έχει πολεμήσει με τον Μάρκιο σε πολλές περιπτώσεις και τον θεωρεί θανάσιμο εχθρό του. Ο ρωμαϊκός στρατός διοικείται από τον Κομίνιο, με αναπληρωτή τον Μάρκιο. Ενώ ο Κομίνιος οδηγεί τους στρατιώτες του για να αναμετρηθούν με τον στρατό του Αουφιδίου, ο Μάρκιος πολιορκεί τη βολσκική πόλη Κορίολα και καταφέρνει να την καταλάβει. Παρά την κούραση της πολιορκίας και τα τραύματά του, ο Μάρκιος βαδίζει γρήγορα για να ενωθεί με τον Κομίνιο και πολεμά τα άλλα βολσκικά στρατεύματα. Ο Μάρκιος και ο Αουφίδιος μονομαχούν, η μονομαχία τελειώνει όταν οι ίδιοι οι στρατιώτες του Αουφίδιου απομακρύνουν τον αρχηγό τους από τη μάχη.
Σε αναγνώριση του μεγάλου θάρρους του, και αφού αρνείται οποιαδήποτε ανταμοιβή, ο Κομίνιος δίνει στον Γάιο Μάρκιο το τιμητικό προσωνύμιο Κοριολανός. Όταν επιστρέφουν στη Ρώμη, η μητέρα του Κοριολανού, η Βολουμνία, ενθαρρύνει τον γιο της να θέσει υποψηφιότητα για ύπατος. Ο Κοριολανός διστάζει, αλλά τελικά δέχεται.[8]
Τρίτη πράξη: ο εχθρός του λαού
Κερδίζει αβίαστα την υποστήριξη της ρωμαϊκής συγκλήτου και φαίνεται αρχικά να έχει κερδίσει και τους πληβείους. Ωστόσο, ο Βρούτος και ο Σικίνιος, φοβούμενοι ότι όταν γίνει ύπατος, ο Κοριολανός θα υπονομεύσει τη δύναμή τους, υποκινούν νέες ταραχές και ο λαός ψηφίζει κατά του Κοριολανού. Όπως το είχαν προβλέψει οι εχθροί του, γνωρίζοντας τον αλαζονικό και αδιάλλακτο χαρακτήρα του, ο Κοριολανός χάνει την ψυχραιμία του και καταγγέλλει τις αδυναμίες του δημοκρατικού συστήματος με αμετροέπεια: συγκρίνει το δικαίωμα του λαού να κρίνει τους πατρίκιους με το δικαίωμα που έχουν τα «κοράκια να ραμφίζουν τους αετούς». Για την αυθάδεια αυτή κινδυνεύει να εκτελεστεί με συνοπτικές διαδικασίες, τελικά καταδικάζεται σε εξορία, μόνο λίγοι πιστοί παίρνουν το μέρος του.[9]
Τέταρτη πράξη: ο εχθρός της Ρώμης
Η μητέρα και η οικογένεια του Κοριολανού εκλιπαρούν για την Ρώμη, Soma Orlai Petrich (1869)
Αφού εξορίστηκε από τη Ρώμη, ο Κοριολανός αποχαιρετά την οικογένειά του και καταφεύγει στην πρωτεύουσα των Βολσκίων το Άντιο, όπου ζητά τη βοήθεια του Αουφιδίου για να εκδικηθεί τη Ρώμη. Ο Αουφίδιος τον υποδέχεται με επιδείξεις τιμών που ξαφνιάζουν τους γύρω του και του προσφέρει την ηγεσία μιας εκστρατείας των Βόλσκων κατά της Ρώμης. Ο Κοριολανός συμφωνεί. Στη Ρώμη η ηρεμία έχει επιστρέψει, αλλά διαταράσσεται από την ανακοίνωση της εκστρατείας των Βόλσκων και την αποστασία του Κοριολανού. Τίποτα δεν φαίνεται να μπορεί να σταματήσει τους Βόλσκους που τώρα λατρεύουν τον Κοριολανό σαν θεό, γεγονός που κάνει τον Αουφίδιο να αρχίσει να τον μισεί πάλι.
Πέμπτη πράξη: Ο σωτήρας της Ρώμης. Ο θάνατος του Κοριολανού, για άλλη μια φορά εχθρός των Βόλσκων
Ο στρατός των Βόλσκων, με διοικητή τον Κοριολανό στο απόγειο της δόξας του, στρατοπεδεύει έξω από τις πύλες της Ρώμης. Οι Ρωμαίοι μέσα στον πανικό τους προσπαθούν απεγνωσμένα να τον πείσουν να σταματήσει την επίθεση, οι πρεσβείες διαδέχονται η μία την άλλη, αλλά μάταια.
Τελικά, η Βολουμνία στέλνεται να συναντήσει τον γιο της, μαζί με τη σύζυγο του Κοριολανού Βιργιλία και το παιδί τους και άλλες πατρίκιες. Η Βολουμνία καταφέρνει να αποτρέψει τον γιο της από το να καταστρέψει τη Ρώμη, προτρέποντάς τον να εξαγνίσει το όνομά του συμφιλιώνοντας τους Βόλσκους με τους Ρωμαίους και δημιουργώντας ειρήνη.
Ο Κοριολανός συνάπτει συνθήκη ειρήνης μεταξύ των Βόλσκων και των Ρωμαίων. Όταν επιστρέφει στη Βολσκική πρωτεύουσα, συνωμότες, οργανωμένοι από τον Αουφίδιο, τον δολοφονούν για την προδοσία του.[10]
Μεταφράσεις στα ελληνικά
Κοριολανός: Δρᾶμα εἰς πράξεις πέντε, μετάφραση: Μιχ. Δαμιράλης, Αθήνα, εκδόσεις Παρνασσός, 1883
Κοριολανός, μετάφραση: Βασίλης Ρώτας, εκδόσεις Ίκαρος, 1959
Κοριολανός, μετάφραση: Μιχάλης Κακογιάννης, εκδόσεις Καστανιώτης, 1990[11]
Κοριολανός, μετάφραση: Καίτη Κάστρο-Λογοθέτη, εκδόσεις Μέθεξις, 2017 [12]
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Σαίξπηρ - Κοριολανός (ραδιοφωνικό θέατρο)
Παραπομπές
Commons logo
Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Κοριολανός (Σαίξπηρ)
. «supersummary.com/coriolanus/summary/».
Βόλσκοι ή Ουόλσκοι
. «ntng.gr/Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος/Κοριολανός - Σαίξπηρ Ουίλλιαμ».
. «imdb.com/Coriolanus/2011».
. «sparknotes.com/shakespeare/coriolanus/summary/».
. «el.wikisource.org/wiki/Βίοι Παράλληλοι/Γάιος Μάρκιος».
. «shakespeare.org.uk/shakespeares-plays/coriolanus/».
. «nosweatshakespeare.com/play-summary/coriolanus/».
. «playshakespeare.com/coriolanus/synopsis».
. «cognoscoteam.gr/Γάιος Μάρκιος Κοριολανός: Ο εκδικητής της Ρώμης».
. «diedro.gr/koriolanos/».
. «politeianet.gr/books/-shakespeare-william-methexis-koriolanos».
Τα έργα του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ
Τραγωδίες
Άμλετ Αντώνιος και Κλεοπάτρα Βασιλιάς Ληρ Ιούλιος Καίσαρας Κοριολανός Μάκβεθ Οθέλος Ρωμαίος και Ιουλιέτα Τίμων ο Αθηναίος Τίτος Ανδρόνικος
Κωμωδίες
Όνειρο Θερινής Νυκτός Τέλος καλό, όλα καλά Τρωίλος και Χρυσηίδα Όπως αγαπάτε Κυμβελίνος Αγάπης Αγώνας Άγονος Με το ίδιο μέτρο Ο Έμπορος της Βενετίας Οι εύθυμες Κυράδες του Ουίνδσορ Πολύ κακό για το τίποτα Περικλής Το ημέρωμα της στρίγγλας Η Κωμωδία των Παρεξηγήσεων Η Τρικυμία Δωδέκατη Νύχτα Οι δύο άρχοντες της Βερόνας Οι δύο συγγενείς άρχοντες Το χειμωνιάτικο παραμύθι
Ιστορικά έργα
Βασιλιάς Ιωάννης Ερρίκος ο Δ' (1ο μέρος) Ερρίκος ο Δ' (2ο μέρος) Ερρίκος ο Ε' Ερρίκος ο ΣΤ' (1ο μέρος) Ερρίκος ο ΣΤ' (2ο μέρος) Ερρίκος ο ΣΤ' (3ο μέρος) Ερρίκος ο Η' Ριχάρδος ο Β' Ριχάρδος ο Γ'
Ποιήματα
Σονέτα Αφροδίτη και Άδωνις Ο βιασμός της Λουκρητίας Ο Περιπαθής Προσκυνητής O Φοίνικας κι η Τρυγόνα Tο Παράπονο Ενός Εραστή
Ελληνικές μεταφράσεις
Άπαντα Σαίξπηρ (Βασίλης Ρώτας & Βούλα Δαμιανάκου)
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
