.

Τετράδραχμο που εξέδωσε ο Πτολεμαίος Ε' ο Επιφανής.

Δυναστεία:	Πτολεμαίοι
Πατέρας:	Πτολεμαίος Δ' Φιλοπάτωρ
Μητέρα:	Αρσινόη Γ'
Σύζυγος:	Κλεοπάτρα Α'
Παιδιά:	Κλεοπάτρα Β' Πτολεμαίος Στ' Φιλομήτωρ Πτολεμαίος Η' Φύσκων

Ο Πτολεμαίος Ε' Επιφανής ( 210 – 180 π.Χ. ) ήταν ο πέμπτος ηγεμόνας της Δυναστείας των Πτολεμαίων, που βασίλεψαν στην Αίγυπτο κατά τη διάρκεια της ελληνιστικής εποχής. Ήταν γιος του Πτολεμαίου Δ' του Φιλοπάτορος και της Αρσινόης Γ' και βασίλεψε κατά την περίοδο 204 – 181 π.Χ.

Άνοδος στο Θρόνο

Ο Πτολεμαίος Ε' ήταν μόλις έξι ετών όταν ο πατέρας του πέθανε αφήνοντας το θρόνο του φαραώ κενό. Ο φυσικός αντιβασιλέας του ανήλικου Διαδόχου ήταν η μητέρα του Αρσινόη, που όσο ο σύζυγός της ήταν εν ζωή ζούσε στη σκιά, αφήνοντας το βασιλιά να καθοδηγείται από τους υπουργούς του, τον Αγαθοκλή και το Σωσίβιο. Τώρα πλέον, και με την υποστήριξη του λαού, έγινε επικίνδυνη. Προτού λοιπόν ανακοινωθεί επισήμως ο θάνατος του φαραώ, η Αρσινόη δολοφονήθηκε μυστικά στο παλάτι. Αυτό έγινε με μεγάλη σπουδή καθώς δεν έπρεπε να γίνει αντιληπτή η συμμετοχή των υπευθύνων στη δολοφονία, αλλά και επειδή η βασίλισσα είχε τους δικούς της πιστούς ανάμεσα στο προσωπικό της. Τελικά η πράξη διεπράχθη, και προς το τέλος του 203 π.Χ. ο Αγαθοκλής και ο Σωσίβιος ανακοίνωσαν στο λαό πως το βασιλικό ζεύγος είχε φύγει από τη ζωή.

Τα γεγονότα που ακολούθησαν μας τα διηγείται με μεγάλη λεπτομέρεια ο Πολύβιος, σχεδόν με τη ματιά ενός σύγχρονου ρεπόρτερ. Οι δύο συνωμότες παρουσίασαν σε μία εξέδρα τον ανήλικο Πτολεμαίο με τα βασιλικά διακριτικά, διάβασαν μια διαθήκη – πραγματική ή πλαστή – που τοποθετούσε τη διακυβέρνηση στα χέρια τους μέχρι την ενηλικίωση του μικρού φαραώ και δήλωσαν πως το εκλιπόν ζεύγος θα κηδευόταν με μεγαλοπρέπεια.

Ωστόσο περιστοιχίζονταν ακόμη από πολλούς κινδύνους: από εσωτερικούς εχθρούς που εποφθαλμιούσαν τη θέση τους, από το μισθοφορικό στρατό που ίσως ξεσηκωνόταν, από τους επαναστάτες που δρούσαν στην Άνω Αίγυπτο και από εξωτερικούς κινδύνους: τον Αντίοχο Γ' τον Μέγα, βασιλιά των Σελευκιδών που επιθυμούσε διακαώς την Κοίλη-Συρία, και τον βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο τον Ε', που ενδιαφερόταν για τις Πτολεμαϊκές κτήσεις στο Αιγαίο. Η κατάσταση της Αιγύπτου, λοιπόν, κατά την άνοδο του Πτολεμαίου στο θρόνο ήταν ιδιαίτερα ζοφερή.

Αγαθοκλής & Σωσίβιος

Ο Αγαθοκλής και ο Σωσίβιος έλαβαν τα μέτρα τους για να αντιμετωπίσουν τους διάφορους κινδύνους. Από τη μία, εξέχοντα πρόσωπα της αυλής εκδιώχθηκαν από την Αλεξάνδρεια με το πρόσχημα της επίβλεψης των διαφόρων επαρχιών, ενώ από την άλλη άτομα εμπιστοσύνης στάλθηκαν ως πρέσβεις στις απειλητικές γειτονικές χώρες, καθώς και στη Ρώμη που ήταν σταθερά ανερχόμενη δύναμη.

Τα ίχνη του Σωσίβιου χάνονται την περίοδο αυτή, είναι πιθανό και να πέθανε καθώς ήταν κάποιας ηλικίας. Ο Αγαθοκλής συνέχισε ασκώντας έναν επιδεικτικό τρόπο ζωής και συγκεντρώνοντας στο πρόσωπό του μια σταθερά κτιζόμενη αγανάκτηση, μόνο μέχρι να βρεθεί κατάλληλος αντικαταστάτης του. Τέτοιος αναδείχτηκε τελικά ο Τλεπόλεμος, ο οποίος είχε αποσταλεί με την ιδιότητα του στρατηγού στο Πηλούσιο. Η περιφέρειά του έγινε επαναστατικό κέντρο και σύντομα ο στρατός της Αλεξάνδρειας τάχθηκε με το μέρος του. Ο Πολύβιος περιγράφει παραστατικά τις ακρότητες στις οποίες επιδόθηκε ο αλεξανδρινός όχλος προκειμένου να πάρει την εκδίκησή του: το παλάτι κατακλύστηκε από κόσμο, ο Αγαθοκλής προσπάθησε απεγνωσμένα να γλιτώσει τη ζωή του, ο μικρός Πτολεμαίος έπεσε στα χέρια των επαναστατών που του απέσπασαν τη διαταγή εκτέλεσης του Αγαθοκλή και του στενού του κύκλου. Ο τελευταίος και η αδερφή του Αγαθόκλεια, ερωμένη του αποθανόντος βασιλιά, παραδόθηκαν στο πλήθος και τεμαχίστηκαν στην κυριολεξία.

Πέμπτος Συριακός Πόλεμος

Αλεξάνδρεια, Πτολεμαίος Ε' Επιφανής και ο Μάρκος Αιμίλιος Λέπιδος

Ο Τλεπόλεμος δεν στάθηκε επιτυχημένος ηγέτης. Ο Αντίοχος Γ' και ο Φίλιππος Ε' συμμάχησαν μυστικά με σκοπό να αποσπάσουν και να μοιραστούν τις κτήσεις των Αιγυπτίων. Ο Αντίοχος εισέβαλλε στην Κοίλη – Συρία, όπως είχε κάνει δεκαεπτά χρόνια πριν, και ο Φίλιππος απομάκρυνε φρουρές των Πτολεμαίων από τη Θράκη. Το 201 π.Χ. ο στόλος του πήρε τη Σάμο και εισέβαλε στην Καρία. Ταυτόχρονα η πόλη της Γάζας έπειτα από πολιορκία έπεσα στα χέρια του Αντίοχου το φθινόπωρο του ίδιου έτους.

Περίπου εκείνη την εποχή, κατέφτασαν στην Αλεξάνδρεια τρεις Ρωμαίοι πρέσβεις, ανάμεσα στους οποίους και ο Μάρκος Αιμίλιος Λέπιδος. Εννέα χρόνια πριν, μια άλλη πρεσβεία είχε έρθει σε περίοδο που η Ρώμη ήταν πιεσμένη από τους πολέμους με την Καρχηδόνα. Η τωρινή πρεσβεία ανακοίνωσε τη νίκη της και ζήτησε πληροφορίες για τις περαιτέρω κατακτήσεις της και για την εκστρατεία που ετοίμαζε κατά της Μακεδονίας. Υπάρχει μια αμφιβολία γύρω από το αν ο Λέπιδος ανέλαβε κάποιο αξίωμα στην αυλή, ως προστάτης του μικρού Πτολεμαίου. Ωστόσο κάποια πολιτική σχέση μάλλον αναπτύχθηκε μεταξύ τους.

Η ανικανότητα του Τλεπόλεμου ως διοικητή, οδήγησε στην αντικατάστασή του από τον Αριστομένη, έναν αξιωματικό της Σωματοφυλακής του βασιλιά, ο οποίος στο παρελθόν είχε υπάρξει φίλος του Αγαθοκλή. Σύμφωνα όμως με τον Πολύβιο όταν πήρε εξουσία έγινε ένας θαυμαστός και ενάρετος ηγέτης. Ο Σκόπας από την Αιτωλία, που είχε διακριθεί για τις στρατιωτικές του ικανότητες, έγινε ο ανώτατος διοικητής του στρατού. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα του 202 – 201 π.Χ., ο Σκόπας είχε επιτυχίες στον στρατιωτικό τομέα, καταλαμβάνοντας εκ νέου εδάφη στη Νότια Παλαιστίνη, ανάμεσα τους και την Ιερουσαλήμ. Την άνοιξη του 200 π.Χ. αναχαίτισε τις δυνάμεις του Αντίοχου μέχρι το Λίβανο.

Οι επιτυχίες του Σκόπα έλαβαν τέλος με την τρίτη στη σειρά απόπειρα του Αντίοχου να εισβάλλει στην Κοίλη – Συρία. Στα σύνορα Λιβάνου και Παλαιστίνης, σε μία περιοχή που οι Έλληνες αποκαλούσαν Πάνειον, οι Σελευκίδες νίκησαν κατά κράτος και η πτολεμαϊκή επιρροή στην Παλαιστίνη έλαβε οριστικά τέλος. Στο Σκόπα, αφού πολιορκήθηκε στη Σιδώνα, επετράπη να επιστρέψει στην Αίγυπτο. Έχοντας ακόμη την υποστήριξη του στρατού, επεδίωξε να πάρει την εξουσία στα χέρια του. Τελικά συνελήφθη από τον Αριστομένη, δικάστηκε ενώπιων αντιπροσώπων από όλη την Ελλάδα και θανατώθηκε με δηλητήριο μαζί με τους συνεργούς του.

Η Ενθρόνιση

Λίγο καιρό μετά ο Αριστομένης θεώρησε πως έφτασε η ώρα του Πτολεμαίου να ανέβει στο θρόνο. Ήταν μόλις δώδεκα ετών, αλλά η ανάγκη για έναν νέο βασιλιά κρινόταν πλέον επιτακτική. Στέφθηκε στην Αλεξάνδρεια με τιμές τον Οκτώβρη του 197 π.Χ. και έλαβε το όνομα « Θεός Επιφανής » . Κατόπιν σε μια προσπάθεια αναθέρμανσης των σχέσεων με τους γηγενείς πληθυσμούς – η επανάσταση συνεχιζόταν ακόμη - ακολούθησε μια δεύτερη τελετή στη Μέμφιδα σύμφωνα με το παλιό εθιμοτυπικό των φαραώ, μια πρακτική που δεν είχε συναντηθεί ως τότε στον Οίκο των Πτολεμαίων.

Πολιορκία της Λυκόπολης

Οι Αιγύπτιοι ζούσαν ακόμη με την ελπίδα αποτίναξης του ξένου ζυγού, όπως οι πρόγονοί τους είχαν κάνει πρωτύτερα. Οι αψιμαχίες λοιπόν λάμβαναν χώρα παντού. Το 200 – 199 π.Χ. η Άβυδος πολιορκείται και δύο χρόνια αργότερα η κρίση μεταφέρεται στο Δέλτα του Νείλου. Οι επαναστάτες κλείστηκαν στη Λυκόπολη, όπου ο νεαρός βασιλιάς τους πολιορκεί και τελικά τους αποκόπτει από την παροχή νερού. Οι αρχηγοί των επαναστατών βρέθηκαν σε απέλπιδα κατάσταση και συνθηκολόγησαν. Την ήττα γνώρισαν και οι στασιαστές από την εποχή του Πτολεμαίου του Δ', που μεταφέρθηκαν τελικά στη Μέμφιδα. Όλοι οι παραπάνω βρήκαν το θάνατο και μάλιστα οι βιαιότητες συνδυάστηκαν με την επέτειο ενθρόνισης του Πτολεμαίου Ε'. Η δυσαρέσκεια που προξένησαν όλα αυτά επέφερε νέες συγκρούσεις.

Η αιγυπτιακή αυλή προέβη σε ορισμένες ενέργειες με σκοπό να εξομαλύνει την κατάσταση. Αλάφρωσε τους φόρους, μείωσε τα χρέη, παρείχε αμνηστίες. Πιθανώς να άφησε και άτομα αιγυπτιακής καταγωγής να συμμετάσχουν στο γραφειοκρατικό σύστημα. Παράλληλα έγιναν προσπάθειες συμφιλίωσης με το ιερατείο με διάφορες παροχές και τιμές στην αιγυπτιακή θρησκεία. Τα παραπάνω απαριθμούνται στην περίφημη Στήλη της Ροζέτας, η εύρεση της οποίας αιώνες αργότερα στάθηκε το πάτημα για την αποκρυπτογράφηση των αιγυπτιακών ιερογλυφικών.

Ειρήνη με τους Σελευκίδες

Ενώ ο Πτολεμαίος βρισκόταν στην πολιορκία της Λυκόπολης, ο Αριστομένης δεν κατάφερε να έχει κάποια επιτυχία στων τομέα των εξωτερικών. Αν και είναι άγνωστο σε μας το πώς τελείωσε ο πόλεμος, ο Αντίοχος μετά την κατάκτηση της Κοίλης – Συρίας δεν προχώρησε ενάντια στην Αίγυπτο. Κατέκτησε ωστόσο τη Θράκη, την Έφεσο και τις παράλιες πόλεις της Κιλικίας και της Λυκίας. Τέλος το 196 π.Χ. ήρθε σε επαφές με Ρωμαίους πρέσβεις. Η Ρώμη, που στο μεταξύ είχε αναβαθμίσει το στάτους της μετά τη σημαντική νίκη κατά του Φιλίππου Ε' στη Μάχη στις Κυνός Κεφαλές (197 π.Χ.), πληροφόρησε τον Αντίοχο πως ο Πτολεμαίος ήταν υπό την προστασία της. Ωστόσο δεν έκανε κάποια κίνηση επιστροφής στην Αίγυπτο των χαμένων εδαφών.

Υπό όποιες συνθήκες και να υπογράφτηκε η ειρήνη ανάμεσα στους Σελευκίδες και τους Πτολεμαίους, αυτό που γνωρίζουμε είναι πως ο νεαρός Πτολεμαίος παντρεύτηκε την κόρη του Αντίοχου, την Κλεοπάτρα, εξασφαλίζοντας φιλικές σχέσεις ανάμεσα στα δύο κράτη. Κάπως έτσι εισήχθη και το περίφημο όνομα « Κλεοπάτρα » στη Δυναστεία που έμεινε πολύ χαρακτηριστικό, κυρίως λόγω της Κλεοπάτρας της Ζ'. Σαν όνομα δεν ήταν διαδομένο στον Οίκο των Σελευκιδών. Αντίθετα πάμπολλες κοπέλες ονομάζονταν « Λαοδίκη ». Το όνομα αυτό ήδη όμως υπήρχε σε εκείνη τη γενιά κι έτσι ονομάστηκε η κοπέλα Κλεοπάτρα, είτε από την ελληνική μυθολογία, είτε από την αδερφή του Μεγάλου Αλέξάνδρου. Πρόβλημα δημιουργήθηκε όσον αφορά το θέμα της προίκας που έπρεπε να φέρει μαζί της η νεαρή βασίλισσα στον δεκαεξάχρονο σύζυγό της. Σήμερα είναι ομιχλώδεις οι γνώσεις μας, αλλά είναι πιθανό να έπεσε κάποια στιγμή το ζήτημα της Κοίλης – Συρίας στο τραπέζι. Τις επόμενες γενιές οι δύο Οίκοι διαφώνησαν σθεναρά για το τι είχε συμφωνηθεί τότε.

Τα επόμενα χρόνια, η συμμαχία ανάμεσα στα δύο κράτη δοκιμάστηκε από το γεγονός ότι ο Αντίοχος ήρθε σε ρήξη με τη Ρώμη. Στην Αιγυπτιακή αυλή υπήρχαν διχογνωμίες σχετικά με το αν έπρεπε να παραβιαστεί η συνθήκη ειρήνης, ή αν ήταν σωστότερο να γκρεμίσουν τις καλές σχέσεις με τους Ρωμαίους. Από τη μια αν τάσσονταν με τη νέα μεγάλη δύναμη από τη Δύση, ίσως κέρδιζαν ως ανταμοιβή την Κοίλη – Συρία. Άλλωστε φαινόταν πως η Ρώμη δεν επρόκειτο να χάσει, πράγμα που καθιστούσε φρονιμότερο να μην της αντιταχθεί η Αίγυπτος. Από την άλλη πλευρά, αναδυόταν το ερώτημα για το αν έπρεπε να αφήσουν μια νέα δύναμη, η οποία δεν ήταν καν ελληνικής καταγωγής, να εισέλθει στο χώρο που τα Μακεδονικά βασίλεια καθοδηγούσαν για περισσότερο από έναν αιώνα.

Άνοδος του Πολυκράτη

Εν τω μεταξύ, ο Πτολεμαίος είχε πλέον γίνει ένας νεαρός άντρας. Ο Αριστομένης, αν και δεν ήταν πλέον αντιβασιλιάς του, παρέμενε στο πλευρό του με την ιδιότητα του συμβούλου. Η συκοφαντία των αυλικών οδήγησε τελικά στη δυσμένεια του Πτολεμαίου απέναντι στον Αριστομένη, ο οποίος τελικά διατάχθηκε να πιει κώνειο. Την θέση του κατέλαβε το 192 π.Χ. ένας πολιτικός του αντίπαλος, ο Πολυκράτης του Άργους, ο οποίος άνηκε σε μια παλαιά και τιμημένη οικογένεια. Είχε διακριθεί εκπαιδεύοντας τους στρατιώτες που συμμετείχαν στη Μάχη της Ράφια, είκοσι έξι χρόνια πριν και όλα αυτά τα χρόνια είχε διατελέσει κυβερνήτης της Κύπρου.

Η εξωτερική πολιτική που άσκησε ο Πολυκράτης ήταν αντιδιαμετρικά αντίθετη από αυτή του Αριστομένη. Σκοπός της ήταν μια δουλική αφοσίωση στα συμφέροντα της Ρώμης και εχθρότητα απέναντι στους Σελευκίδες. Στα επόμενα χρόνια ( 191 – 190 π.Χ. ) η Αίγυπτος έκανε μια σειρά από διαβήματα φιλίας προς τη Ρώμη, η οποία με τέχνη απέφυγε να υποχρεωθεί απέναντι στο Πτολεμαϊκό κράτος. Μετά τη Μάχη της Μαγνησίας το 190 π.Χ., οπότε και ο Αντίοχος υπέκυψε στην ισχύ της Ρώμης, οι Σελευκίδες έχασαν όλα τους τα εδάφη στη Μικρά Ασία βόρεια της Περγάμου, αλλά τίποτα από όλα αυτά, ούτε η Κοίλη – Συρία, δεν παραχωρήθηκε στην Αίγυπτο.

Τότε ο Πολυκράτης αποφάσισε πως ήταν καιρός η Αίγυπτος να καταλάβει τα επιθυμητά εδάφη με τα δικά της στρατιωτικά μέσα, από την εξασθενημένη Αυτοκρατορία των Σελευκιδών. Ο Αντίοχος Γ' ο Μέγας, πέθανε το 186 π.Χ. στον Τίγρη, και ο διάδοχός του Σέλευκος ο Φιλοπάτωρ δεν φαινόταν σε θέση να ανταποκριθεί στην περίσταση. Το 185 π.Χ. η αυλή της Αλεξάνδρειας έκανε μια ημιαποτυχημένη προσπάθεια να προσεγγίσει την Αχαϊκή Συμπολιτεία. Την ίδια περίοδο ένας ευνούχος, ο Αριστόνικος, ένας ικανός στην στρατιωτική πολιτική άνδρας και από τους πρώτους με την ιδιαιτερότητά του που απέκτησαν επιρροή στην αιγυπτιακή αυλή, εστάλη στην Ελλάδα για να στρατολογήσει μισθοφόρους.

Πάταξη της Επανάστασης

Οι εσωτερικές ταραχές δεν είχαν πάψει στο αιγυπτιακό κράτος και δεν σταμάτησαν μέχρι και το 187 – 186 π.Χ., οπότε και η κυβέρνηση απαλλάχθηκε από Αιγύπτιους αρχηγούς τους. Μερικές επιγραφές μας πληροφορούν πως Αιθίοπες επαναστάτες νικήθηκαν το 185 – 184 π.Χ. Η βασιλική οικογένεια την ίδια χρονιά μετέβη στις Φίλες για να κάνει προσφορές στον Ασκληπιό. Τον επόμενο χρόνο, και ενώ ο βασιλιάς ήταν 25 ετών, ο Πολυκράτης καταφέρνει να συντρίψει οριστικά την επανάσταση στην Κάτω Αίγυπτο. Οι αρχηγοί τους, άντρες που υποστήριξαν πως ήταν απόγονοι κάποιου φαραώ και που φιλοδόξησαν να διώξουν τους ξένους ηγεμόνες, παραδόθηκαν στο βασιλιά. Ο Πτολεμαίος παραβαίνοντας τους όρους της παράδοσης, διέταξε να δεθούν στο άρμα του και να συρθούν μέχρι θανάτου. Αμέσως μετά από αυτό, ο Πτολεμαίος βρέθηκε στη Ναυκρατίδα για να επιβλέψει τους μισθοφόρους που είχε συγκεντρώσει ο Αριστόνικος.

Θάνατος & Διαδοχή

Στις στρατιωτικές του επιτυχίες, ο Πτολεμαίος Ε' δεν συμμετείχε αυτοπροσώπως. Ήταν ένας ιδιαίτερα ενεργητικός νέος, με αγάπη για τον αθλητισμό και το κυνήγι, και δεν ήταν δειλία αυτό που τον κράτησε εκτός μάχης, αλλά η επιθυμία του Πολυκράτη να μην αναλάβει ο βασιλιάς αυτοπροσώπως την ανώτατη διοίκηση των στρατιωτικών θεμάτων. Την αίσθηση πως κάτι μεγάλο ετοιμαζόταν, δείχνει και το γεγονός πως η πτολεμαϊκή αυλή έκανε δεύτερη προσπάθεια προσέγγισης της Αχαϊκής Συμπολιτείας, αυτή τη φορά με θετικότερο αποτέλεσμα, μιας και η αντιρωμαϊκή μερίδα των Αχαιών αποδέχτηκε με θέρμη την πρόταση. Μάλλον και ο Πολυκράτης άλλαζε αυτήν την εποχή τη φιλορωμαϊκή πολιτική του. Πρέσβεις ορίστηκαν για να μεταβούν στην Αίγυπτο, ανάμεσά τους και ο Πολύβιος, όντας ακόμη πολύ νέος. Ωστόσο η πρεσβεία δεν εστάλη ποτέ. Ξαφνικά, ο Πτολεμαίος Ε' ο Επιφανής πεθαίνει το 181 π.Χ., σε ηλικία μόλις είκοσι οχτώ ετών.

Ο Πτολεμαίος ήταν ο πρώτος ηγεμόνας από την ίδρυση της δυναστείας που έσπασε το μοτίβο γάμου ανάμεσα σε αδερφό και αδερφή. Η σύζυγός του Κλεοπάτρα Α' έφερε στη Δυναστεία το αίμα του Σέλευκου αλλά και αυτό των Περσών. Ο γάμος αυτός είχε σαν αποτέλεσμα τρία παιδιά: δυο γιους, τον Πτολεμαίο Στ' το Φιλομήτορα και τον Πτολεμαίο Η' το Φύσκονα, και μια κόρη που έλαβε το όνομα της μητέρας της. Και τα τρία αυτά παιδιά βασίλεψαν στην Αίγυπτο σε διαφορετικές περιόδους.

Χρονολόγιο

Δυναστεία των Πτολεμαίων

Βασιλείς

Βασίλισσες

Αρσινόη Α'
Αρσινόη Β'
Αρσινόη Γ'
Αρσινόη Δ'
Βερενίκη Α'
Βερενίκη Β'
Βερενίκη Γ'
Ευρυδίκη
Κλεοπάτρα Α'
Κλεοπάτρα Β'
Κλεοπάτρα Γ'
Κλεοπάτρα Δ'
Κλεοπάτρα Ε'
Κλεοπάτρα Στ'
Κλεοπάτρα Ζ'
Κλεοπάτρα Σελήνη Α'
Κλεοπάτρα Σελήνη Β’

Άλλα μέλη...

Έτος (π.Χ.)	Γεγονός

210 π.Χ.	Γέννηση του Πτολεμαίου Ε' του Επιφανούς, γιου του Πτολεμαίου Δ' του Φιλοπάτορος και της Αρσινόης Γ'.
205 π.Χ.	Ο Πτολεμαίος Ε' ανακηρύσσεται συμβασιλέας του πατέρα του.
204 π.Χ.	Ο πατέρας του Πτολεμαίος Δ' πεθαίνει και η μητέρα του δολοφονείται κατόπιν εντολής δύο υπουργών, του Αγαθοκλή και του Σωσίβιου, οι οποίοι ορίζονται αντιβασιλείς του ανήλικου βασιλιά.
	Συμφωνία ανάμεσα στο Φιλίππου Ε', βασιλιά της Μακεδονίας και στον Αντίοχο Γ' τον Μέγα, βασιλιά των Σελευκιδών, με στόχο να αποσπάσουν εδάφη που ανήκουν στους Πτολεμαίους.
202 π.Χ.	Κατά τη διάρκεια επανάστασης στην Αλεξάνδρεια ο όχλος θανατώνει με σκληρό τρόπο τον Αγαθοκλή και την οικογένειά του. Η αντιβασιλεία περνά στα χέρια του Τλεπόλεμου, διοικητή του Πελούσιου.
	Ο Φίλιππος Ε' απομακρύνει τις αιγυπτιακές φρουρές από το Αιγαίο πέλαγος. Στρατιωτικές επιτυχίες του στρατηγού της Αιγύπτου Σκόπα που καταλαμβάνει εκ νέου εδάφη στη Νότια Παλαιστίνη, ανάμεσα τους και την Ιερουσαλήμ.
201 π.Χ.	Η Ρώμη ανήσυχη απαιτεί από τον Φίλιππο να σταματήσει. Ο στόλος του παίρνει τη Σάμο και εισβάλλει στην Καρία. Ταυτόχρονα η πόλη της Γάζας έπειτα από πολιορκία πέφτει στα χέρια του Αντίοχου.
	Αποστολή Ρωμαίων πρεσβευτών στην Αίγυπτο, ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο Μάρκος Αιμίλιος Λέπιδος. Περίπου την ίδια εποχή η αντιβασιλεία περνά στα χέρια του Αριστομένη.
200 π.Χ.	Ο Σκόπας αναχαιτίζει την εισβολή του Αντίοχου Γ' ως το Λίβανο. Ο Αντίοχος Γ' τελικά καταλαμβάνει την Κοίλη-Συρία μετά την καθοριστική Μάχη του Πανείου. Η Ρώμη κηρύττει τον πόλεμο στη Μακεδονία.
	Ο Σκόπας επιστρέφει στην Αίγυπτο και προσπαθεί να αναλάβει την εξουσία χωρίς επιτυχία. Τελικά εκτελείται μαζί με τους συνεργούς του. Οι επαναστάτες επί αιγυπτιακού εδάφους πολιορκούνται στην Άβυδο.
199 π.Χ.	Αποτυχημένη απόπειρα του Αντίοχου Γ' να επιτεθεί στην Αίγυπτο.
	Η εξέγερση στην Αίγυπτο μεταφέρεται στο Δέλτα του Νείλου.
197 π.Χ.	Ο Αντίοχος Γ' επεκτείνει την κυριαρχία του στη Μικρά Ασία. Στη Μάχη στις Κυνός Κεφαλές ο Ρωμαίος στρατηγός Titus Quinctius Flamininus νικά τους Μακεδόνες και τους αποδυναμώνει. Ο Πτολεμαίος Ε' ενθρονίζεται επισήμως ως βασιλιάς της Αιγύπτου σε ηλικία δώδεκα ετών.
197-196 π.Χ.	Πολιορκία της Λυκόπολης όπου ήταν κλεισμένοι οι επαναστάτες. Ο Πτολεμαίος Ε' καταπνίγει την επανάσταση στο Δέλτα του Νείλου.
196 π.Χ.	Ο Πτολεμαίος Ε' ενθρονίζεται και με παραδοσιακή αιγυπτική τελετή στην παλαιά πόλη των φαραώ, τη Μέμφιδα. Επαφές ανάμεσα στον Αντίοχο Γ' και τη Ρώμη.
195 π.Χ.	Ειρήνη ανάμεσα στους Σελευκίδες και τους Πτολεμαίους. Τα επόμενα χρόνια η αυλή αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στη συμμαχία με τους Σελευκίδες ή τους Ρωμαίους.
194 π.Χ.	Βασιλικός γάμος ανάμεσα στον Πτολεμαίο Ε' και την Κλεοπάτρα Α', κόρη του Αντίοχου Γ', στην πόλη της Ράφια.
192 π.Χ.	Ο Αριστομένης εκτελείται κατόπιν βασιλικής διαταγής. Τον αντικαθιστά ο Πολυκράτης του Άργους, που ασκεί φιλορωμαϊκή πολιτική.
190 π.Χ.	Μάχη της Μαγνησίας, όπου ο Αντίοχος Γ' ηττάται οριστικά από τους Ρωμαίους και χάνει σημαντικό μέρος των εδαφών του. Κανένα από αυτά δεν δίδεται στην Αίγυπτο.
189 π.Χ.	Γέννηση της Κλεοπάτρας Β'.
186 π.Χ.	Γέννηση του Πτολεμαίου Στ' του Φιλομήτορος. Συντριβή της επανάστασης στην Αίγυπτο. Θάνατος του Αντίοχου Γ'.
185 π.Χ.	Ημιαποτυχημένη προσπάθεια προσέγγισης της Αχαϊκής Συμπολιτείας από την Αίγυπτο. Ο Αριστόνικος αναχωρεί για την Ελλάδα με σκοπό να βρει μισθοφόρους.
182 π.Χ.	Προετοιμασίες για εκστρατεία κατά των Σελευκιδών. Γέννηση του Πτολεμαίου Η' του Φύσκονος.
180 π.Χ.	Θάνατος του Πτολεμαίου Ε'. Τον διαδέχεται ο ανήλικος γιος του Πτολεμαίος Στ', με αντιβασίλισσα την Κλεοπάτρα Α'.

Δυναστεία των Πτολεμαίων

Φαραώ
♀ γυναίκα Φαραώ • αβέβαιο

Προδυναστική περίοδος
(πριν από 3150 π.Χ.)

Κάτω Αίγυπτος

Χσέκιου Κάγιου Τιου Τες Νεχέμπ Γουάζνερ Μεκ Ώρος Σερέκ

Άνω Αίγυπτος

Σκορπιός Α΄ Ώρος Ιρύ Ώρος Κα Σκορπιός Β΄ Νάρμερ/Μήνης

Πρώιμη δυναστική περίοδος
(3150–2686 π.Χ.)

1η Δυναστεία

Νάρμερ/Μήνης Ώρος Αχά Ζερ Ώρος Ζετ Μερνείθ♀ Ντεν Ανετζίμπ Σεμερκέτ Ώρος Κάα Σνεφέρκα Ώρος Πουλί

2η Δυναστεία

Ώρος Χετέπ Σεχεμουί Καιέχως Ώρος Νινουτέρ Μπα Νουμπνεφέρ Ώρος Σα Τλας Ουατζένες Σεθένης Περιψέν Σέσωχρις Νεφερκάρα Α' Νεφερχέτης Χουνττζέφα Α' Χασεχεμουί

Αρχαίο βασίλειο
(2686–2181 π.Χ.)

3η Δυναστεία

Νέμπκα Ζοζέρ Σεχεμχέτ Σανάχτ Χαμπά Καχετντζέντ Ουνί

4η Δυναστεία

Σνεφρού Χέωψ Ρετζεντέφ Χεφρήν Βίχερις Μυκερίνος Σεψεσκάφ Θαμφθίς

5η Δυναστεία

Ουζερκάφ Σαχουρέ Νεφεριρκαρέ Νεφερεφρέ Σεψεσκάρε Νιουζερέ Μενκαουχόρ Ζεντκαρέ Ουνίς

6η Δυναστεία

Τετί Ουσερκαρέ Πεπί Α΄ Μερενρέ Α΄ Πεπί Β΄ Μερενρέ Β΄ Νετζερκαρέ Σιπτά

1η Μεταβατική περίοδος
(2181–2040 π.Χ.)

7η & 8η Δυναστεία

Γουαντζκάρε Κακαρέ Ιμπί