Ο Μήνης ή, πιθανότατα, Ναρμέρ, ήταν, κατά την παράδοση, ο πρώτος βασιλιάς της Αρχαίας Αιγύπτου[1]. Ένωσε τα βασίλεια της Άνω Αγύπτου και Κάτω Αιγύπτου, έγινε ο πρώτος βασιλιάς της Αιγύπτου και ιδρυτής της 1ης Δυναστείας (γύρω στο τέλος της 4ης χιλιετίας π.Χ.).
Η παράδοση για τον Μήνη στην αρχαιότητα
Ο Μήνης καταγόταν από τη Θίνιδα, γι αυτό αναφέρεται και ως Θινίτης, ενώ η περίοδος των δύο πρώτων δυναστειών ονομάζεται και θινιτική. Ανασκαφές στη νεκρόπολη της Σακκάρας στη Μέμφιδα έχουν φέρει στο φως τάφους της εποχής της 1ης δυναστείας, ενώ τάφοι ή (κατά μία άποψη) κενοτάφια των βασιλιάδων της έχουν βρεθεί στη νεκρόπολη της Αβύδου, κοντά στην περιοχή όπου εκτιμάται ότι βρισκόταν η αρχαία Θίνις.
Ο Ηρόδοτος τον αναφέρει ως Μήνα και ιδρυτή της Μέμφιδας[2] που βρισκόταν στα παλιά σύνορα των δύο βασιλείων και έγινε η νέα πρωτεύουσα της Αιγύπτου. Του πιστώνεται η ίδρυση πολλών ναών και κατασκευές φραγμάτων.
Λέγεται ότι βασίλευσε επί 28 ή 30 ή, κατά τον Ευσέβιο, 60 έτη. Ο Ευσέβιος, σε κείμενο που διασώζει από το έργο του Μανέθωνα, αναφέρει ότι έκανε εκστρατεία έξω από τα σύνορα της χώρας και δοξάστηκε για τα κατορθώματά του. Κατά το ίδιο έργο, ο θάνατός του προήλθε από επίθεση ιπποπόταμου και τον διαδέχτηκε ο γιος του Άθωθις.
Οι σύγχρονες απόψεις για την ταυτότητα του Μήνη
Δεν είναι εξακριβωμένο αν υπήρξε ο Μήνης ή ήταν μυθικό πρόσωπο, πολλές φορές μάλιστα συγχέεται με προγενέστερους ή μεταγενέστερους βασιλείς. Η μεταγενέστερη αιγυπτιακή παράδοση, όπως εκφράζεται στο ανάγλυφο του ταφικού μνημείου του Ραμσή Β' (13ος αι. π.Χ.) και στον Κανόνα του Τορίνο (ιερατικός πάπυρος με τα ονόματα των φαραώ, ίδια εποχή), καθώς και οι συγγραφείς της κλασσικής ελληνικής αρχαιότητας, τον μνημονεύουν ως ιδρυτή του Αρχαίου Βασιλείου.[3] Όμως, για τη σύγχρονη ιστοριογραφία, είναι εξαιρετικά δύσκολη η αναζήτηση της αλήθειας γύρω από την ύπαρξη αυτού του φαραώ. Οι δυσκολίες ξεκινούν από τη διαπίστωση ότι Μήνης (μν στα ιερογλυφικά) ήταν η κοσμική επωνυμία του, αν κρίνει κανείς από τη μορφή του ονόματος, ενώ τα αρχαιότερα κείμενα χρησιμοποιούν μόνο το θρησκευτικό-τελετουργικό όνομα -το όνομα του Ώρου- που έπαιρναν οι φαραώ κατά την ανάρρησή τους στο θρόνο.[4]
Στη Στήλη του Παλέρμο λείπει το τμήμα που αναφέρεται στον πρώτο φαραώ.[5]. Αντίθετα, οι λίθινες πινακίδες του Ναρμέρ είναι οι πρώτες όπου Αιγύπτιος βασιλιάς απεικονίζεται, σε παραστάσεις της εποχής του, με τα εμβλήματα της Άνω και Κάτω Αιγύπτου ταυτόχρονα. Έτσι, κατά μία θεωρία, ο Ναρμέρ είναι το ίδιο πρόσωπο με τον Μήνη και η πρώτη ονομασία του είναι η θρησκευτική-τελετουργική προσωνυμία.[6] Είναι αξιοσημείωτο ότι, ενώ υπάρχουν αρκετές πινακίδες με το όνομα Ναρμέρ, η μοναδική βέβαιη αναφορά του Μήνη σε αντικείμενο της πρωτοδυναστικής περιόδου του βρίσκεται, μαζί με αυτό του Χορ-Αχά, σε μια δυσερμήνευτη πινακίδα από ελεφαντόδοντο, η οποία βρέθηκε σε μεγάλο τάφο στη Νακάντα.[7]
Κατά άλλη άποψη, ο Μήνης ήταν γιος του Ναρμέρ και επομένως ταυτίζεται με τον Άθωθι που αναφέρει ο Μανέθων (βασιλικό όνομα Χορ-Αχά).[8] Τέλος, είναι πιθανό η ενοποίηση της Αιγύπτου να συντελέστηκε στη διάρκεια περισσότερων από μία βασιλειών, οπότε το όνομα Μήνης συμβολίζει ολόκληρη τη σειρά των βασιλέων που ενεπλάκησαν σε αυτή τη διαδικασία.[9]
Παραπομπές
Μετὰ τοὺς θεοὺς τοίνυν πρῶτόν φασι βασιλεῦσαι τῆς Αἰγύπτου Μηνᾶν, καὶ καταδεῖξαι τοῖς λαοῖς θεούς τε σέβεσθαι καὶ θυσίας ἐπιτελεῖν, πρὸς δὲ τούτοις παρατίθεσθαι τραπέζας καὶ κλίνας καὶ στρωμνῇ πολυτελεῖ χρῆσθαι, κα[...] Διόδωρος Σικελιώτης [ι,45]
Ηρόδοτος, Ευτέρπη, 2.4.1 and 2.99.1
Για το ανάγλυφο, Seidlmayer (1998), σ. 25. Για τον κανόνα του Τορίνο, Gardiner (1961), σ. 62-63.
Είναι γνωστό ότι οι περισσότεροι φαραώ είχαν δύο ονόματα, το κοσμικό και το θρησκευτικό-τελετουργικό. Στο απόγειο του φαραωνικού πολιτισμού ο πλήρης βασιλικός τίτλος περιλάμβανε πέντε ξεχωριστά ονόματα. Βλ. Gardiner (1961), σ. 66, Seidlmayer (1998), σ. 25.
Gardiner (1961), σ. 443
Το τελετουργικό του όνομα -το όνομα του Ώρου- ήταν, ουσιαστικά, Χορ-Ναρμέρ.
Gardiner (1961), σ. 441-442.
Seidlmayer (1998), σ. 25 & 27.
Μπριτάνικα
Παραπομπές
Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα, λήμμα Menes (Αγγλικά)
Gardiner, Sir Alan (1961). Η Αίγυπτος των Φαραώ, εκδ. Φόρμιγξ, 1996
Heagy, Thomas C. (2014), «Who was Menes?», Archeo-Nil 24: 59–92. [1] (Αγγλικά)
Seidlmayer, Stephan. Egypt, the World of the Pharaohs, R. Schulz & M. Seidel (ed.), Könemann, 1998, ISBN 3-89508-913-3
Οι βασιλείς της Πρωτοδυναστικής Περιόδου, University College Λονδίνου (Αγγλικά)
Βιβλιοθήκη των Ελλήνων, Μανέθωνος Αιγυπτιακά, Εκδόσεις Γεωργιάδης, Γ΄έκδοσις, Αθήνα 1996, ISBN 960-316-059-8
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Αρχαία Αίγυπτος 1η δυναστεία (Αγγλικά)
Absolute Egyptology (Αγγλικά)
Υστερη προδυναστική και πρώιμη δυναστική Αίγυπτος (Αγγλικά)
eglyphica Pharaonen (Γερμανικά)
|
Φαραώ Προδυναστική περίοδος Κάτω Αίγυπτος Χσέκιου Κάγιου Τιου Τες Νεχέμπ Γουάζνερ Μεκ Ώρος Σερέκ Άνω Αίγυπτος Σκορπιός Α΄ Ώρος Ιρύ Ώρος Κα Σκορπιός Β΄ Νάρμερ/Μήνης Πρώιμη δυναστική περίοδος 1η Δυναστεία Νάρμερ/Μήνης Ώρος Αχά Ζερ Ώρος Ζετ Μερνείθ♀ Ντεν Ανετζίμπ Σεμερκέτ Ώρος Κάα Σνεφέρκα Ώρος Πουλί 2η Δυναστεία Ώρος Χετέπ Σεχεμουί Καιέχως Ώρος Νινουτέρ Μπα Νουμπνεφέρ Ώρος Σα Τλας Ουατζένες Σεθένης Περιψέν Σέσωχρις Νεφερκάρα Α' Νεφερχέτης Χουνττζέφα Α' Χασεχεμουί Αρχαίο βασίλειο 3η Δυναστεία Νέμπκα Ζοζέρ Σεχεμχέτ Σανάχτ Χαμπά Καχετντζέντ Ουνί 4η Δυναστεία Σνεφρού Χέωψ Ρετζεντέφ Χεφρήν Βίχερις Μυκερίνος Σεψεσκάφ Θαμφθίς 5η Δυναστεία Ουζερκάφ Σαχουρέ Νεφεριρκαρέ Νεφερεφρέ Σεψεσκάρε Νιουζερέ Μενκαουχόρ Ζεντκαρέ Ουνίς 6η Δυναστεία Τετί Ουσερκαρέ Πεπί Α΄ Μερενρέ Α΄ Πεπί Β΄ Μερενρέ Β΄ Νετζερκαρέ Σιπτά 1η Μεταβατική περίοδος 7η & 8η Δυναστεία Γουαντζκάρε Κακαρέ Ιμπί 9η & 10η Δυναστεία Ουακάρε Χέτι Α' Μεργίμπρε Χέτι Μερικάρε Κανεφέρε Νεμπκάουρε Αχτόι Μέσο βασίλειο 11η Δυναστεία Μεντουχοτέπ Α΄ Ιντέφ Α΄ Ιντέφ Β΄ Ιντέφ Γ΄ Μεντουχοτέπ Β΄ Μεντουχοτέπ Γ΄ Μεντουχοτέπ Δ΄ 12η Δυναστεία Αμενεμχέτ Α΄ Σέσωστρις Α΄ Αμενεμχέτ Β΄ Σέσωστρις Β΄ Σέσωστρις Γ΄ Αμενεμχέτ Γ΄ Αμενεμχέτ Δ΄ Νεφρουσομπέκ♀ 2η Μεταβατική περίοδος 13η Δυναστεία Ουεγκάφ Αμενεμχέτ Δ' Χορ Σομπεκχοτέπ Β΄ Χενζέρ Σομπεκχοτέπ Γ΄ Νεφερχοτέπ Α' Σομπεκχοτέπ Δ΄ Μερνεφέρε Άϊ Μερχοτέπρε Ίνι 14η Δυναστεία Νεχέσι Γιακούμπ-Χαρ 15η Δυναστεία Σακίρ-Χαρ Χιάν Απέπι Χαμούντι 16η Δυναστεία Ντζεχούτι Σομπεκχοτέπ Η' Νεφερχοτέπ Γ' Μεντουχοτέπ ΣΤ' Νεμπιριράου Α' Νεμπιριάου Β' Σεμένρε Σεουσερένρε Μπεμπιάνχ Σεχέμρε Σεντουάστ 17η Δυναστεία Ραχοτέπ Σομπεκεμσάφ Α' Σομπεκεμσάφ Β' Ιντέφ Ε' Ιντέφ Ζ' Σεναχτένρε Τάο Καμόσε Νέο βασίλειο 18η Δυναστεία Άμωσις Α΄ Αμένωφις Α΄ Τούθμωσις Α΄ Τούθμωσις Β΄ Τούθμωσις Γ΄ Χατσεψούτ♀ Αμένωφις Β΄ Τούθμωσις Δ΄ Αμένωφις Γ΄ Ακενατών Σμενκαρέ Τουταγχαμών Άι Χορεμχέμπ 19η Δυναστεία Ραμσής Α΄ Σέθος Α΄ Ραμσής Β΄ Μερναφθά Αμενμνέσις Σέθος Β΄ Σιπτάχ Ταουζέρτ♀ 20η Δυναστεία Σετνάχτ Ραμσής Γ΄ Ραμσής Δ΄ Ραμσής Ε΄ Ραμσής ΣΤ΄ Ραμσής Ζ΄ Ραμσής Η΄ Ραμσής Θ΄ Ραμσής Ι΄ Ραμσής ΙΑ΄ 3η Μεταβατική περίοδος 21η Δυναστεία Σμένδις Α΄ Αμενεμνέσου Ψουσέννης Α΄ Αμενεμοπέ Οζορκών ο Πρεσβύτερος Σιαμών Ψουσέννης Β΄ 22η Δυναστεία Σωσένκ Α΄ Οζορκών Α΄ Σωσένκ Β΄ Τακελότ Α΄ Οζορκών Β΄ Τακελότ Β΄ Σωσένκ Γ΄ Παμί Σωσένκ Ε΄ Οζορκών Δ΄ 23η Δυναστεία Πετοβάτης Σωσένκ Δ΄ Οζορκών Γ΄ Τακελότ Γ΄ Ρουντιμέν Ιουπούτ 24η Δυναστεία Τεφνάχτ Βόκχορις 25η Δυναστεία Πιύ Σαμπάκα Σεμπιτκού Ταχάρκα Τανουταμών 26η Δυναστεία Ψαμμήτιχος Α΄ Νεχώ Β΄ Ψαμμήτιχος Β΄ Απρίης Άμωσις Β΄ Ψαμμήτιχος Γ΄ Ύστερη περίοδος 27η Δυναστεία Καμβύσης Β΄ Δαρείος Α΄ Ξέρξης Α΄ Αρταξέρξης Α΄ Δαρείος Β΄ 28η Δυναστεία 29η Δυναστεία Νεφερίτης Α΄ Ψαμμύθης Άκορις Νεφερίτης Β΄ 30η Δυναστεία Νεκτανεβώ Α΄ Τέως Νεκτανεβώ Β΄ 31η Δυναστεία Αρταξέρξης Γ΄ Άρσης Δαρείος Γ΄ Ελληνιστική περίοδος Δυναστεία των Αργεαδών (32η) Μέγας Αλέξανδρος Φίλιππος Γ΄ Αλέξανδρος Δ΄ Δυναστεία των Πτολεμαίων Πτολεμαίος Α΄ Πτολεμαίος Β΄ Πτολεμαίος Γ΄ Πτολεμαίος Δ΄ Πτολεμαίος Ε΄ Πτολεμαίος ΣΤ΄ Γενεολογικά δέντρα δυναστειών: 4η 11η 12η 18η 19η 20η 21η-23η 25η 26η 27η 31η Πτολεμαϊκή |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
