Χέωψ

Ο Χέωψ (αιγυπτιακά Khufu και στα ελληνικά κατά τον Μανέθων, Σούφις) ήταν Φαραώ του Παλαιού Βασιλείου της Αρχαίας Αιγύπτου. Αποτέλεσε τον δεύτερο φαραώ της 4η δυναστείας και η βασιλεία του διήρκεσε από το 2589 έως το 2566 π.Χ., περίπου. Σε αυτόν αποδίδεται η Μεγάλη Πυραμίδα της Γκίζα η οποία αποκαλείται γι' αυτό τον λόγο και ως η Πυραμίδα του Χέοπα. Το πλήρες όνομά του στα αιγυπτιακά ήταν "Κνουμ-Κχουφού" που σημαίνει, "ο θεός Κνουμ με προστατεύει".

Οικογένεια

Ο Χέοπας ήταν γιος του Βασιλιά Sneferu (Σνεφρού) και της Βασίλισσας Hetepheres I(Χετεφέρης Α'), αδελφός της Πριγκίπισσας Χετεφέρης. Σε αντίθεση με τον πατέρα του, ο Χέοπας ήταν ένας σκληρός και αδίστακτος μονάρχης, όπως αποτυπώνεται στη ντόπια παράδοση. Είχε αποκτήσει εννέα γιούς, με πρωτότοκο τον Ρετζεντέφ και ο οποίος τον διαδέχθηκε. Είχε επίσης δεκαπέντε κόρες, η μία από τις οποίες, η Χετεφέρη Β', έγινε βασίλισσα στο πλευρό του Ρετζεντέφ. Τα περισσότερα παιδιά του Χέοπα έγιναν γνωστά κυρίως από τον πάπυρο Westcar, ενώ μερικά ταυτοποιήθηκαν από τους τύμβους τους στη Νεκρόπολη.

Γιοί του Χέοπα

Πρίγκηπας Kawab - ο μεγαλύτερος γιος του Χέοπα και της Μεριτίτης Α'.
Djedefre (Ρετζεντέφ) - διάδοχος του Χέοπα ˙ τα στοιχεία της μητέρας του, είναι άγνωστα.
Khafre (Χεφρήνος) - γιος της Βασίλισσας Χενουτσέν, διαδέχθηκε στο θρόνο τον αδελφό του Ρετζεντέφ.
Djedefhor (Τζέντεφχορ) - γνωστός από τον πάπυρο Westcar. Θάφτηκε στο κοιμητήριο G 7000 της Νεκρόπολης.
Baufra (Μπάουφρα) - υποστηριζόταν ότι ο Μπάμπαεφ και ο Μπάουφρα αποτελούν το ίδιο πρόσωπο. Γνωστός από τον πάπυρο Westcar.
Babaef I (Μπάμπαεφ Α') - αποκαλούμενος επίσης και ώς Κνουμ-μπαφ. Γνωστοποιήθηκε από τον μασταμπά του στη Γκίζα.
Khufukhaf I (Κχούφουκχαφ Α') - γιος της Χενουτσέν. Γνωστοποιήθηκε από τον διπλό μασταμπά του στη Γκίζα.
Minkhaf I (Μινκαφ Α') - γιος της Henutsen(Χενουτσέν). Διετέλεσε βεζίρης τόσο στα χρόνια της βασιλείας του Ρετζεντέφ όσο και του Χεφρήνου.
Horbaef (Χόρμπαεφ) - Γνωστοποιήθηκε από τον τύμβο του στη Γκίζα, στον οποίο είναι θαμμένη η αδελφή του Meresankh II(Μερεσάνκ Β').

Κόρες του Χέοπα

Nefertiabet (Νεφέρτιαμπετ) - Γνωστοποιήθηκε από τον τύμβο της στη Γκίζα.
Hetepheres II (Χετεφέρη Β') - κόρη της Meritites A, παντρεύτηκε τον Πρίγκηπα Kawab, και αργότερα τον φαραώ Djedefre.
Meresankh II (Μερεσάνκ Β') - Γνωστοποιήθηκε από τον μασταμπά της (G 7410).
Meritites II (Μεριτίτη Β') - Παντρεύτηκε τον Akhethotep (υπεύθυνου του Παλατιού). Θάφτηκε μαζί με τον σύζυγό της στη Γκίζα.
Khamerernebty I (Κχαμερεντέμπτη Α') - μητέρα του Μυκερίνου, παντρεμένη με τον Χεφρήνο. Πιθανώς θάφτηκε στον τύμβο Galarza στη Γκίζα.

Ζωή

Ο Χέοπας ανέλαβε τον θρόνο της Αιγύπτου σε ηλικία 20 ετών, και βασίλευσε για 23 χρόνια. Ωστόσο άλλες πηγές κάνουν λόγο για μεγαλύτερη περίοδο βασιλείας. Ο Μανέθων αναφέρει ότι βασίλευσε για 63 χρόνια ενώ ο Ηρόδοτος για 50. Η πυραμίδα του στη Γκίζα, αποτέλεσε τη πρώτη πυραμίδα που χτίστηκε ποτέ εκεί. Ακόμα, σύμφωνα με όσα πληροφορούμαστε από αρχαίες επιγραφές εκστράτευσε στο Σινά, τη Νουβία και τη Λιβύη.

Κατά τη διάρκεια του Μέσου Βασιλείου γράφτηκε ο πάπυρος Westcar (από τον Χεφρήνο και τον Djedefre) στον οποίο αναγράφονται ιστορίες με αναφορές σε μαγεία. Στον πάπυρο αυτό, ο Χέοπας αποτυπώνεται ως κακός και σκληρός άνθρωπος όντας απογοητευμένος να διασφαλίσει τη συνέχιση της δυναστείας του και μετέπειτα των δύο διαδόχων του. Παραμένει άγνωστο μέχρι σήμερα, το κατά πόσο τα γραφόμενα του παπύρου βασίζονται σε αληθινά γεγονότα, ωστόσο η κακή φήμη του Χέοπα διατηρήθηκε τουλάχιστον μέχρι τα χρόνια στα οποία έζησε ο Ηρόδοτος, ο οποίος συνέχιζε να ακούει δυσφημιστικές διηγήσεις για τη σκληρότητα του φαραώ ακόμα και στην ίδια του την οικογένεια, έτσι ώστε να διασφαλίσει το χτίσιμο της πυραμίδας του. Αυτό που είναι σίγουρα γνωστό, είναι ότι το όνομά του μνημονευόταν περίπου για 2000 χρόνια και μέχρι την 26η Δυναστεία, η οποία αποτέλεσε την τελευταία γνήσια Αιγυπτιακή βασιλική δυναστεία.
Ταφικά μνημεία
Η Πυραμίδα του Χέοπα.

Ελάχιστα μνημειακά αντικείμενα έχουν βρεθεί που να απεικονίζουν τον Χέοπα. Το πρώτο αγαλματίδιο που τον απεικονίζει, βρέθηκε εντός ενός ναού στην Άβυδο το 1903 και στεγάζεται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Καίρου. Πιο πρόσφατα, βρέθηκαν άλλες δύο αρχαιότητες που αναγνωρίστηκαν ότι απεικονίζουν τον Χέοπα, κρίνοντας από τις στιλιστικές ομοιότητες με το αρχικό αγαλματίδιο που είχε βρεθεί στην Άβυδο. Η μία, αποτελεί ένα γιγαντιαίο κεφάλι, φτιαγμένο από κόκκινο γρανίτη που απεικονίζει ένα βασιλέα που φοράει το στέμμα της Άνω Αιγύπτου και βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο του Μπρούκλυν. Η δεύτερη αρχαιότητα, είναι μια μινιατούρα κεφαλιού φτιαγμένη από ασβεστόλιθο η οποία επίσης φοράει το στέμμα της Άνω Αιγύπτου και βρίσκεται στο Αιγυπτιακό Μουσείο του Μονάχου.

Μέσα στη Μεγάλη Πυραμίδα, και συγκεκριμένα στο θάλαμο του Βασιλιά, βρέθηκε μια άδεια σαρκοφάγος. Παραμένει άγνωστο όμως, εάν χρησιμοποιήθηκε ποτέ για τον σκοπό που δημιουργήθηκε. Η μούμια του φαραώ δεν έχει βρεθεί. Δύο εντυπωσιακά διατηρημένα πλοιάρια βρέθηκαν θαμμένα ακριβώς στη βάση της πυραμίδας του Χέοπα στη Γκίζα, το 1954. Το ένα από τα δύο πλοία του Χέοπα όπως αποκαλούνται, επανασυναρμολογήθηκε και σήμερα εκτίθεται σε ειδικό μουσείο στη Γκίζα, ενώ εργασίες ανασκαφής για την ανάκτηση και του δεύτερου πλοίου ξεκίνησαν το 2011.
Το αποκαλούμενο "Δαχτυλίδι του Χέοπα" το οποίο φέρει το σημάδι του, και θεωρείτο ότι ανήκε σε αυτόν. Σήμερα, θεωρείται ότι ανήκε σε κάποιο ιερέα του Χέοπα.

Πριν τα χρόνια του Χέοπα, οι πυραμιδικοί τύμβοι χτίζονταν αποκλειστικά για τον βασιλεύοντα φαραώ. Κατά τη διάρκεια όμως της βασιλείας του, εμφανίστηκαν για πρώτη φορά, μικρότερες πυραμίδες για τα μέλη της βασιλικής οικογένειας, δημιουργώντας έτσι τα πρώτα μαζικά βασιλικά κοιμητήρια. Στην ανατολική πλευρά της πυραμίδας του Χέοπα, υπάρχουν τρεις μικρές πυραμίδες. Οι δύο από αυτές. πιστεύεται ότι ανήκουν στις δυο από τις συζύγους του, ενώ η τρίτη στη μητέρα του Hetepheres Α', τα ταφικά αντικείμενα της οποίας βρέθηκαν σε έναν διπλανό τύμβο. Μια σειρά από μαστάμπες καθώς και μικροί τύμβοι έχουν βρεθεί γειτονικά των τριών αυτών πυραμίδων. Οι πιο κοντινοί τύμβοι δίπλα στη πυραμίδα του Χέοπα, ανήκουν στους Πρίγκηπες Kawab και Khufukhaf A' και στις συζύγους τους. Οι επόμενοι πιο κοντινοί ανήκουν στον Πρίγκηπα Minkhaf και τη Βασίλισσα Hetepheres B' όπως επίσης και στις Meresankh B' και Γ' (εγγονής του Χέοπα). Κατά την ανασκαφή του μεγαλύτερου από αυτούς τους τύμβους το 1927, ανακαλύφθηκε η προτομή του Πρίγκηπα Ankhhaf, νεότερου ετεροθαλή αδελφού του Χέοπα, η οποία σήμερα εκτίθεται στο Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστόνης.
Ο Χέοπας στην Αρχαία Ελληνική Παράδοση

Ηρόδοτος

Ο Έλληνας ιστορικός Ηρόδοτος παρουσιάζει τον Χέοπα ως έναν αιρετικό και σκληρό τύραννο. Στο κεφάλαιο 124 - 126 του έργου «Ιστορίαι» αναφέρει: «Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ραμψίνιτου, όπως μου είπανε, δεν υπήρχε παρά μόνο ομαλή διακυβέρνηση και η χώρα ευημερούσε. Αλλά μετά ο Χέοπας έγινε βασιλιάς τους και τους έφερε κάθε είδος δυστυχίας: Έκλεισε όλους τους ναούς. Εμπόδισε τους ιερείς να κάνουν θυσίες σε αυτούς και έπειτα ανάγκασε όλους τους Αιγύπτιους να δουλεύουν για αυτόν.»

Ο Ηρόδοτος κλείνει την εξιστόρηση για τους κακούς βασιλιάδες στο κεφάλαιο 128 με αυτά τα λόγια: Δεν αναφέρουν οι Αιγύπτιοι τα ονόματά τους, εξαιτίας του μίσους τους προς αυτούς. Επιπλέον, ονομάζουν τις πυραμίδες σύμφωνα με το όνομα του Φιλίτου του ποιμένα, ο οποίος βοσκούσε τα κοπάδια του σε εκείνες τις περιοχές.»[1] [2] [3]

Πηγές

Ηρόδοτος, Ιστορία 2 Ευτέρπη, Εκδόσεις Κάκτος, Αθήνα: Ιούλιος 1994, σσ. 185-9, ISBN 960-352-071-3.

Δείτε επίσης

Αρχαία Αίγυπτος
Κατάλογος δυναστειών της αρχαίας Αιγύπτου
Ανώτατο συμβούλιο αρχαιοτήτων Αιγύπτου

Παραπομπές

«Ηροδότου, Ιστορίαι, Βιβλίο 2ο, Ευτέρπη, κεφάλαιο 128.1». Ανακτήθηκε στις 19-5-2015. Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο: |accessdate= (βοήθεια)
Dietrich Wildung: Die Rolle ägyptischer Könige im Bewußtsein ihrer Nachwelt, Band 1: Posthume Quellen über die Könige der ersten vier Dynastien (= Münchener Ägyptologische Studien, Bd. 17). Hessling, Berlin 1969, S. 105–205.
Morenz, Siegfried (1971). : Traditionen um Cheops. In: Zeitschrift für Ägyptische Sprache und Altertumskunde, vol. 97, 1971. Berlin: Akademieverlag, σελ. 111–118.. ISBN 0044-216X.

Φαραώ
♀ γυναίκα Φαραώ • αβέβαιο

Προδυναστική περίοδος
(πριν από 3150 π.Χ.)

Κάτω Αίγυπτος

Χσέκιου Κάγιου Τιου Τες Νεχέμπ Γουάζνερ Μεκ Ώρος Σερέκ

Άνω Αίγυπτος

Σκορπιός Α΄ Ώρος Ιρύ Ώρος Κα Σκορπιός Β΄ Νάρμερ/Μήνης

Πρώιμη δυναστική περίοδος
(3150–2686 π.Χ.)

1η Δυναστεία

Νάρμερ/Μήνης Ώρος Αχά Ζερ Ώρος Ζετ Μερνείθ♀ Ντεν Ανετζίμπ Σεμερκέτ Ώρος Κάα Σνεφέρκα Ώρος Πουλί

2η Δυναστεία

Ώρος Χετέπ Σεχεμουί Καιέχως Ώρος Νινουτέρ Μπα Νουμπνεφέρ Ώρος Σα Τλας Ουατζένες Σεθένης Περιψέν Σέσωχρις Νεφερκάρα Α' Νεφερχέτης Χουνττζέφα Α' Χασεχεμουί

Αρχαίο βασίλειο
(2686–2181 π.Χ.)

3η Δυναστεία

Νέμπκα Ζοζέρ Σεχεμχέτ Σανάχτ Χαμπά Καχετντζέντ Ουνί

4η Δυναστεία

Σνεφρού Χέωψ Ρετζεντέφ Χεφρήν Βίχερις Μυκερίνος Σεψεσκάφ Θαμφθίς

5η Δυναστεία

Ουζερκάφ Σαχουρέ Νεφεριρκαρέ Νεφερεφρέ Σεψεσκάρε Νιουζερέ Μενκαουχόρ Ζεντκαρέ Ουνίς

6η Δυναστεία

Τετί Ουσερκαρέ Πεπί Α΄ Μερενρέ Α΄ Πεπί Β΄ Μερενρέ Β΄ Νετζερκαρέ Σιπτά

1η Μεταβατική περίοδος
(2181–2040 π.Χ.)

7η & 8η Δυναστεία

Γουαντζκάρε Κακαρέ Ιμπί