Μυκερίνος

Ο Μενκαουρέ (Menkaure), ήταν βασιλιάς (φαραώ) της Αρχαίας Αιγύπτου της Τέταρτης Δυναστείας του Παλαιού βασιλείου. Είναι γνωστός με το εξελληνισμένο όνομά του Μυκερίνος (από τον Ηρόδοτο) και Μένκερις (από τον Μανέθων). Σύμφωνα με τον Μανέθων διαδέχθηκε στο θρόνο τον Bikheris, αλλά τα αρχαιολογικά ευρήματα υποδηλώνουν ότι ήταν ο διάδοχος του Χεφρήνου. Ο Μυκερίνος είναι γνωστός από την πυραμίδα του στην Γκίζα και τα πανέμορφα συμπλέγματα των αγαλμάτων που τον αναπαριστούν δίπλα σε θεότητα και τη γυναίκα του Khamerernebty ΙΙ.

Ο Μυκερίνος και η βασίλισσα Khamerernebty ΙΙ.

Οικογένεια

Ο Μυκερίνος ήταν γιος του Χεφρήνου και εγγονός του Χέοπα. Ένα μαχαίρι από πυρόλιθο που βρέθηκε στον ταφικό ναό του, αναφέρεται στην μητέρα του βασιλιά Khamerernebty I, υποδηλώνοντας ότι ο Χέοπας και αυτή η βασίλισσα ήταν οι γονείς του. Είναι γνωστό ότι ο Μυκερίνος είχε τουλάχιστον δύο συζύγους.

Η βασίλισσα Khamerernebty IΙ είναι η κόρη της Khamerernebti I και μητέρα ενός γιου του Μυκερίνου, του Khuenre. Η τοποθεσία του τάφου του τελευταίου, υποδηλώνει ότι ήταν γιος του Μυκερίνου, κάνοντας τη μητέρα του σύζυγο του βασιλιά[2][3].
Η βασίλισσα Rekhetre είναι γνωστή σαν κόρη του Χέοπα, και συνεπώς ο σύζυγός της ήταν ο Μυκερίνος.[2]

Δεν υπάρχουν πολλά πιστοποιημένα παιδιά του Μυκερίνου.

Ο Khuenre ήταν γιος της βασίλισσας Khamerernebti II. Το Μυκερίνο δεν διαδέχτηκε αυτός ο γιος του που ήταν ο μεγαλύτερος, καθώς πέθανε πριν απ' αυτόν, αλλά ο νεώτερος γιος του Σεψεσκάφ[4].
Ο Σεψεσκάφ ήταν ο διάδοχος του Μυκερίνου και κατά πάσα πιθανότητα γιος του.
Ο Sekhemre είναι γνωστός από ένα άγαλμα, και είναι κι αυτός πιθανόν γιος του Μυκερίνου.
Ο Ηρόδοτος κάνει λόγο για μια κόρη που πέθανε νεαρή. Αναφέρει επίσης ότι ο Μυκερίνος έφτιαξε ένα ξύλινο ομοίωμα ταύρου σε φυσικό μέγεθος, και εκεί εναπόθεσε τη νεκρή κόρη του. Το ομοίωμα δεν θάφθηκε, αλλά τοποθετήθηκε σε χώρο στο παλάτι στη Σάις. Ήταν επιχρυσωμένο και καλυμμένο με πορφυρά ενδύματα, εκτός από το λαιμό και τα κέρατα, στα οποία είχαν προστεθεί επιπλέον φύλλα χρυσού[5]
H Khentkaus I - ίσως κόρη του Μυκερίνου[6].

Η βασιλική αυλή περιείχε πολλούς ετεροθαλείς αδελφούς του Μυκερίνου. Οι Nebemakhet, Duaenre, Nikaure και Iunmin υπηρέτησαν ως αξιωματούχοι κατά τη διάρκεια βασιλείας του αδελφού τους. Ο αφελφός του Sekhemkare μπορεί να ήταν νεώτερος, και ανέλαβε διοικητικά καθήκοντα μετά το θάνατο του Μυκερίνου[7].
Βασιλεία

Το ακριβές διάστημα της βασιλείας του Μυκερίνου δεν είναι γνωστό με βεβαιότητα. Ο ιστορικός Μανέθων του αναλογεί 63 χρόνια βασιλείας, το οποίο είναι σχεδόν σίγουρα υπερβολικό. Ο Κανόνας του Τορίνο είναι κατεστραμμένος στο σημείο που αναφέρει το συνολικό χρόνο βασιλείας, αλλά τα ψήγματα μπορούν να οδηγήσουν σε μια ερμηνεία "..;.. + 8 χρόνια". Οι αιγυπτιολόγοι πιστεύουν ότι η πρόθεση ήταν να καταγραφεί "18 χρόνια", το οποίο είναι σήμερα και το γενικώς αποδεκτό διάστημα βασιλείας του. Μια εγχάραξη εργατών της εποχής αναφέρεται στη "χρονιά μετά την 11η καταμέτρηση των αγελάδων". Αν η καταμέτρηση γινόταν κάθε δύο χρόνια (όπως ήταν η παράδοση τουλάχιστον μέχρι και τη βασιλεία του Σνεφρού), ο Μυκερίνος μπορεί να βασίλεψε μέχρι και 22 χρόνια[8].
Συγκρότημα Πυραμίδας

Κύριο λήμμα: Πυραμίδα του Μυκερίνου

Η πυραμίδα του Μυκερίνου στην Γκίζα λεγόταν Netjer-er-Menkaure, το οποίο σημαίνει "ο Μυκερίνος είναι Θεϊκός". Η πυραμίδα του είναι η μικρότερη από τις τρεις πυραμίδες της Γκίζας. Δίπλα στην πυραμίδα του υπάρχουν τρεις μικρές πυραμίδες "δορυφόροι". Αυτές οι πυραμίδες καποιες φορές αναφέρονται ως G-IIIa (Ανατολική βοηθητική πυραμίδα), G-IIIb (Μεσαία βοηθητική πυραμίδα) και G-IIIc (Δυτική βοηθητική πυραμίδα). Στην G-IIIa a έχει βρεθεί ένα άγαλμα μιας βασίλισσας. Είναι πιθανόν και οι τρεις αυτές μικρές πυραμίδες να προοριζόταν για τις συζύγους του Μυκερίνου, και η Khamerernebti II να ήταν θαμμένη σε μία από αυτές[3][7].
Ναός στην κοιλάδα των Βασιλέων

Ο ναός στην Κοιλάδα των Βασιλέων είναι κατασκευασμένος κυρίως από τούβλα και επεκτάθηκε κατά την 5η και 6η δυναστεία. Από αυτόν τον ναό προέρχονται οι τριάδες αγαλμάτων που αναπαριστούν τον Μυκερίνο με θεότητα και τη γυναίκα του. Ενδεικτικά, κάποια αγάλματα είναι[7]:

Τριάδα, Αθώρ-Κυρία της Συκομουριάς καθισμένη, Βασιλιάς και τοπική θεά όρθιοι, σχιστόλιθος. Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστώνης, έκθεμα 09.200.
Τριάδα, Βασιλιάς, Αθώρ-Κυρία της Συκομουριάς, τοπική θεά των Θηβών, όρθιοι, σχιστόλιθος. Μουσείο του Καΐρου, έκθεμα 40678.
Τριάδα, King, Βασιλιάς, Αθώρ-Κυρία της Συκομουριάς, τοπική θεά σε μορφή τσακαλιού, όρθιοι, σχιστόλιθος. Μουσείο του Καΐρου, έκθεμα 40679.
Τριάδα, King, Βασιλιάς, Αθώρ-Κυρία της Συκομουριάς, τοπική θεά Bat, όρθιοι, σχιστόλιθος. Μουσείο του Καΐρου, έκθεμα 46499.
Τριάδα, King, Βασιλιάς, Αθωρ|Αθώρ-Κυρία της Συκομουριάς, τοπική θεά, όρθιοι, σχιστόλιθος. Το μεσαίο μέρος στο Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστώνης, έκθεμα 11.3147, το κεφάλι του βασιλιά στο Μουσείο Καλών Τεχνών, Βρυξέλλες, έκθεμα 3074.
Διπλό άγαλμα, Βασιλιάς και σύζυγος (Khamerernebti II), όρθιοι, χωρίς επιγραφή, σχιστόλιθος. Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστώνης, έκθεμα 11.1738.
Βασιλιάς, καθισμένος, σε φυσικό μέγεθος, θραύσμα, αλάβαστρο. Μουσείο του Καΐρου, έκθεμα 40703.
Βασιλιάς, καθισμένος, το κάτω μέρος, το κάθισμα με επιγραφή, αλάβαστρο. Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστώνης, έκθεμα 09.202.

Ταφικός Ναός

Σε αυτόν τον ναό έχουν βρεθεί κι άλλα αγάλματα και μέρη αγαλμάτων. Ένα θραύσμα από ράβδο της βασίλισσας Khamerernebty I, τώρα στο Μουσείο καλών Τεχνών της Βοστώνης, παρουσιάζει ενδιαφέρον, γιατί σ' αυτό η Khamerernebty ονομάζεται η μητέρα του βασιλιά[7].
Σαρκοφάγος

Το 1837 ο αξιωματικός του αγγλικού στρατού Richard William Howard Vyse και ο μηχανικός John Shae Perring ξεκίνησαν ανασκαφές στην πυραμίδα του Μυκερίνου. Στον κυρίως ταφικό θάλαμο βρήκαν σαρκοφάγο από βασάλτη με διαστάσεις 244 εκατοστά μήκος, 91 εκατοστά πλάτος και 89 εκατοστά ύψος. Η σαρκοφάγος δεν είχε επιγραφές σε ιερογλυφικά, αλλά ήταν διακοσμημένη με τη βασιλική τεχνοτροπία. Δίπλα στον ταφικό θάλαμο βρέθηκαν υπολείμματα ξύλινου φέρετρου με το όνομα του Μυκερίνου και μέρος σκελετού τυλιγμένου σε ύφασμα. Η σαρκοφάγος αφαιρέθηκε για να σταλθεί στο Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο, αλλά το εμπορικό πλοίο Beatrice που τη μετέφερε, βυθίστηκε μετά που έφυγε από το λιμάνι της Μάλτας στις 13 Οκτωβρίου 1838. Τα υπόλοιπα ευρήματα είχαν σταλεί με άλλο πλοίο, και τώρα εκτίθενται με τα υπολείμματα του φέρετρου στο μουσείο.

Πιστεύεται σήμερα ότι το φέρετρο είναι υποκατάστατο του αρχικού, και ότι ανήκει στην πολύ μεταγενέστερη εποχή της Σαϊτικής περιόδου (26η δυναστεία), σχεδόν 2 χιλιετίες μετά τον ενταφιασμό του φαραώ. Η ραδιοχρονολόγηση των οστών τα τοποθετεί στην ακόμα μεταγενέστερη Κοπτική περίοδο, πρώτοι αιώνες μετά Χριστόν[9].

Μεταγενέστερες αναφορές

Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο ο Μυκερίνος ήταν γιος του Χέοπα, και ανακούφισε τους κατοίκους από την καταπιεστική βασιλεία του πατέρα του. Προσθέτει ότι αντιμετώπισε μεγάλη δυστυχία: η μοναχοκόρη του (που θάφθηκε σε σε ξύλινο ομοίωμα ταύρου που Ηρόδοτος αναφέρει ότι υπήρχε στην εποχή του και είδε), πέθανε πριν από αυτόν. Επιπλέον, το μαντείο στη Βουτώ είχε προβλέψει ότι θα βασίλευε μόνο 6 χρόνια, αλλά ο Μυκερίνος κατάφερε να διαψεύσει την προφητεία, βασιλεύοντας για 12 χρόνια[5].

Trivia

Ο Μυκερίνος είναι το θέμα ενός ποιήματος του άγγλου ποιητή του 19ου αιώνα Matthew Arnol, με τίτλο Mycerinus.

Εικόνες

Κολοσσιαίο άγαλμα του Μυκερίνου από βασάλτη, Μουσείο Καλών Τεχνών, Βοστώνη.

Άγαλμα του Μυκερίνου και τ ης βασίλισσας Khamerernebty II από σχιστόλιθο, Μουσείο Καλών Τεχνών, Βοστώνη.

Η Πυραμίδα του Μυκερίνου στην Γκίζα.

Ο Μυκερίνος με την θεά Αθώρ στα αριστερά και την τοπική θεά Bat στα δεξιά. Βαλσάτης, Μουσείο του Καΐρου.

Θραύσμα τριάδας με τον Μυκερίνο, την Αθώρ στα αριστερά και τοπική αρσενική θεότητα στα αριστερά, Μουσείο Καλών Τεχνών, Βοστώνη.

Θραύσμα κεφαλής του Μυκερίνου από αλάβαστρο, Μουσείο Καλών Τεχνών, Βοστώνη.

Σκίτσο του Richard Vyse , 1840, του ξύλινου φέρετρου που φέρει το όνομα του Μυκερίνου.

Ο Μυκερίνος με την Αθώρ και την Bat.

Παραπομπές

Thomas Schneider: Lexikon der Pharaonen. Albatros, Düsseldorf 2002, ISBN 3-491-96053-3, page 163–164.
Grajetzki, Ancient Egyptian Queens: A Hieroglyphic Dictionary, Golden House Publications, London, 2005, p13-14 ISBN 978-0-9547218-9-3
Tyldesley, Joyce. Chronicle of the Queens of Egypt. Thames & Hudson. 2006. ISBN 0-500-05145-3
Clayton, pp.57-58
Ηρόδοτος, Ιστορία, Βιβλίο 2, «129».-«132».
Hassan, Selim: Excavations at Gîza IV. 1932–1933. Cairo: Government Press, Bulâq, 1930. pp 18-62
Porter, Bertha and Moss, Rosalind, Topographical Bibliography of Ancient Egyptian Hieroglyphic Texts, Statues, Reliefs and Paintings Volume III: Memphis, Part I Abu Rawash to Abusir. 2nd edition (revised and augmented by Dr Jaromir Malek, 1974. Retrieved from gizapyramids.org
Miroslav Verner: Archaeological Remarks on the 4th and 5th Dynasty Chronology. In: Archiv Orientální, Vol. 69. Prague 2001, page 363–418.

Boughton, Paul "Menkaura's Anthropoid Coffin: A Case of Mistaken Identity?" Ancient Egypt. August/September 2006. p.30-32.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Menkaure and His Queen by Dr. Christopher L.C.E. Witcombe.
View photos, videos, current status and other information on the pyramid of Menkaure at Talking Pyramids

Φαραώ
♀ γυναίκα Φαραώ • αβέβαιο

Προδυναστική περίοδος
(πριν από 3150 π.Χ.)

Κάτω Αίγυπτος

Χσέκιου Κάγιου Τιου Τες Νεχέμπ Γουάζνερ Μεκ Ώρος Σερέκ

Άνω Αίγυπτος

Σκορπιός Α΄ Ώρος Ιρύ Ώρος Κα Σκορπιός Β΄ Νάρμερ/Μήνης

Πρώιμη δυναστική περίοδος
(3150–2686 π.Χ.)

1η Δυναστεία

Νάρμερ/Μήνης Ώρος Αχά Ζερ Ώρος Ζετ Μερνείθ♀ Ντεν Ανετζίμπ Σεμερκέτ Ώρος Κάα Σνεφέρκα Ώρος Πουλί

2η Δυναστεία

Ώρος Χετέπ Σεχεμουί Καιέχως Ώρος Νινουτέρ Μπα Νουμπνεφέρ Ώρος Σα Τλας Ουατζένες Σεθένης Περιψέν Σέσωχρις Νεφερκάρα Α' Νεφερχέτης Χουνττζέφα Α' Χασεχεμουί

Αρχαίο βασίλειο
(2686–2181 π.Χ.)

3η Δυναστεία

Νέμπκα Ζοζέρ Σεχεμχέτ Σανάχτ Χαμπά Καχετντζέντ Ουνί

4η Δυναστεία

Σνεφρού Χέωψ Ρετζεντέφ Χεφρήν Βίχερις Μυκερίνος Σεψεσκάφ Θαμφθίς

5η Δυναστεία

Ουζερκάφ Σαχουρέ Νεφεριρκαρέ Νεφερεφρέ Σεψεσκάρε Νιουζερέ Μενκαουχόρ Ζεντκαρέ Ουνίς

6η Δυναστεία

Τετί Ουσερκαρέ Πεπί Α΄ Μερενρέ Α΄ Πεπί Β΄ Μερενρέ Β΄ Νετζερκαρέ Σιπτά

1η Μεταβατική περίοδος
(2181–2040 π.Χ.)

7η & 8η Δυναστεία

Γουαντζκάρε Κακαρέ Ιμπί