Λας

.

Περιφέρεια: Πελοπόννησος
Νομός: Λακωνίας

H Λας ή Λάας, ακμάζουσα ελληνική πόλη της αρχαιότητας, βρισκόταν στη Λακωνία, κοντά στο σημερινό Βαθύ, το οποίο αποτελούσε και το λιμάνι της πόλης.

Η Λάας στον Όμηρο

Η σημασία και η αίγλη της πόλεως ήταν ισότιμη με όλες τις υπόλοιπες της Λακεδαίμονος που αναφέρονται στην Ιλιάδα από τον Όμηρο. Στην συγκεκριμένη δε περιοχή είναι η κυρίαρχη πόλη μαζί με το Οίτυλο.

Οἳ δ᾽ εἶχον κοίλην Λακεδαίμονα κητώεσσαν,
Φᾶρίν τε Σπάρτην τε πολυτρήρωνά τε Μέσσην,
Βρυσειάς τ᾽ ἐνέμοντο καὶ Αὐγειὰς ἐρατεινάς,
οἵ τ᾽ ἄρ᾽ Ἀμύκλας εἶχον Ἕλος τ᾽ ἔφαλον πτολίεθρον,
οἵ τε Λάαν εἶχον ἠδ᾽ Οἴτυλον ἀμφενέμοντο,

ΙΛΙΑΔΟΣ - ΡΑΨΩΔΙΑ Β΄(στίχοι : 581-585)

Η Λάας στον Παυσανία

Μετά από το Γύθειο, ο περιηγητής Παυσανίας (Λακωνικά ΧΙV.6-11, & XXV.1-10). φτάνει στην Λάα, την οποία ορίζει σαφώς «Τά δε εν δεξιά Γυθείου Λάς εστί». Η απόσταση της από το Γύθειο που αναφέρει, 40 στάδια (1 στάδιο=185 μέτρα), ταυτίζεται με την σημερινή θέση, που έχει αποδοθεί για την πόλη. Κάλυπτε λοιπόν η Λας την περιοχή, που σήμερα υπάρχουν τα χωριά Καρβελάς, Σκαμνάκι,Χωσιάριον,Αγερανός, με κέντρο τό κάστρο τού Πασσαβά, και από την πλευρά της θάλασσας έφτανε μέχριτους όρμους Βαθύ και Κάτω Βαθύ.

Τοποθεσία

Στην κορυφή του όρους Ασία, που σήμερα ονομάζεται λόφος του Πασσαβά βρισκόταν η αρχαία πόλη Λας. Αργότερα εκεί παρέμεινε η ακρόπολη της πόλεως και επανιδρύθηκε ανάμεσα σε τρία μικρά βουνά τής περιοχής. Στην περιοχή που υπήρχε η πόλη, κατά την φραγκοκρατία το 1254 κτίσθηκε το κάστρο του Πασσαβά και ιδρύθηκε η ομώνυμη Βαρωνία που αποτελούσε την μοναδική είσοδο στην Μάνη.

Ιστορικά στοιχεία

Στην δωρική γλώσσα λάας σημαίνει λίθος. Σύμφωνα με μία παράδοση, την πόλη ίδρυσαν άνθρωποι που δημιουργήθηκαν από τους λίθους που έριχναν ο Δευκαλίων και η Πύρρα μετά τον κατακλυσμό. Όπως αναφέρει η μυθολογία , για να δημιουργηθεί το ανθρώπινο γένος έριχναν λίθους και γεννιόνταν άνθρωποι. Πιθανόν κάποιοι από αυτούς τους ανθρώπους να δημιούργησαν και την πόλη Λάσσα στο Θιβέτ. Συγκεκριμένα η Λάας και η Λάσσα, σύμφωνα με τις παραδόσεις χτίστηκαν από τον Λας. Πλησίον της πόλεως στο Αεράεινον (σημερινό χωριό Αγερανός) αναφέρεται από τον Παυσανία ότι υπήρχε ο τάφος του ιδρυτή της πόλης. Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με μαρτυρίες δολοφονήθηκε από τον Πάτροκλο. Το όνομα λας είναι αρχαία ασιατική λέξη και σημαίνει «πνεύμα» ή «ουράνιος». Ο Παυσανίας αφιερώνει αρκετά στην περιγραφή τής πόλης (ναούς,ιερά), και της περιοχής (ποτάμια, πηγές)

Την γεωμετρική εποχή η Λας εγκαταλείφθηκε, και επανιδρύθηκε σε τοποθεσία μεταξύ των βουνών Ασία (Πασσαβάς), Ίλιον (Μαστρολέου), Κνακάδιον (Ταρμπολιάς). Δεν μπορούμε παρά να συνδέσουμε και την επίσης αρχαία και γειτονική με την Λας πόλη Ασίνη. Η σημερινή περιοχή Καμμάρες αποτελούσε ανέκαθεν αναπόσπαστο μέρος της πόλης Λας, που έφτανε μέχρι το ιερό του Διός, στις εκβολές του ποταμού Σκύρα. Κεντρικό σημείο αποτελούσε το Αεράινον (Αγερανός), επειδή σε αυτό υπήρχε ο τάφος του οικιστή της πόλης, με το ομώνυμο όνομα Λας. Στην ευρύτερη γεωγραφική επικράτεια της Λας, ανήκε όλη η παραθαλάσσια περιοχή από το χωριό Μαυροβούνι, μέχρι και το Σκουτάρι. Σε κάποια κείμενα την βρίσκουμε να ονομάζεται Amathea. Στην Ασία, την ακρόπολη της Λας, υπήρχε ιερό για την Αθηνά Σωτήρα. Επίσης και ο Ποσειδώνας, ετιμάτο σε ναό που ίδρυσε ο Οδυσσέας, όταν επέστρεψε από την Τροία. Κατά τον Παυσανία, το ιερόν της Αθηνάς Ασίας ίδρυσαν οι Διόσκουροι, Κάστωρ και Πολυδεύκης, όταν επέστρεψαν από την Αργοναυτική εκστρατεία, ενώ ονομάζονται και "Λαπέρσες" σύμφωνα με αναφορά τού Στράβωνα (Η΄ V3), επειδή κατέλαβαν την πολιν Λάαν.
Από τα χρόνια του βασιλιά Μενελάου ως και τα πρώτα χρόνια του τυράννου Νάβη (207-192 π.Χ.), η Λας υπαγόταν στη δικαιοδοσία τής Σπάρτης, και οι κάτοικοί της ανήκαν στούς Περίοικους. Μέ αφορμή τα σκληρά μέτρα τού Νάβη στην τάξη των ευγενών Σπαρτιατών πολιτών,οι τελευταίοι κατέφυγαν, για να σωθούν, στή Λά.
Αργότερα 24 λακωνικές -επί το πλείστον παραθαλάσσιες πόλεις- που ήθελαν να απαλλαγούν από Νάβη, αποσπάστηκαν από τη Σπάρτη και αποτέλεσαν μία ομοσπονδία, που ονομάστηκε Κοινόν των Ελευθερολακώνων. Στην ομοσπονδία αυτή ανήκε η Λας, καθώς και οι γειτονικές πόλεις πόλεις, Γύθειο, Οίτυλο, και η Πύρριχος, μιά εξίσου αρχαία πόλις, ίσως και προγενέστερη από την Λα.
Από τα νομίσματα τής πόλης επιβεβαιώνεται η ύπαρξη και την ακμή τής μέχρι στον 3ο μ.Χ. αιώνα. Η επιδρομή όμως τών Βανδάλων με τόν Γιζέριχο, πιθανόν να είναι η κύρια αιτία καταστροφής τής πόλεως, που συμπληρώθηκε και από άλλες επιδρομές εναντίον των περιοχών τής Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Επίσης ο καταστρεπτικός σεισμός του 375 μ.Χ. που έπληξε το Λακωνικό κόλπο και το Γύθειο πρέπει να καταβύθισε και μέρος του λιμανιού τής Λας, όχι όμως και την ίδια την πόλη, η οποία βρισκόταν στην ενδοχώρα. Με διάθεση για δημιουργία θρύλων, αλλά και την ουσιαστική ανάμνηση, που πέρασε από στόμα σε στόμα, μιας πόλης πολύ ισχυρής - άρα πολυπληθούς - η ντόπια παράδοση λέει πως ο σεισμός αυτός καταβύθισε την πόλη και πήρε μαζί 20.000 ανθρώπους.

Παραπομπές

* «Στράβωνος Πελοποννησιακά», εκδόσεις Κάκτος
* «Ιστορία Μάνης», του Ανάργυρου Κουτσιλιέρη, εκδόσεις Παπαδήμα
* «Παυσανίου Λακωνικά», του Iωάννη Β.Βίγλα, εκδόσεις Μοριάς

Σύνδεσμοι

• Μάνη, Χθες, σήμερα, αύριο
• Πύρριχος-Λάς-Οίτυλο

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License