.

Μαυροβούνιο

Το Μαυροβούνιο (Σερβικά/μαυροβουνιακά: Црна Гора=Τσέρνα Γκόρα) είναι ανεξάρτητο κράτος από το 2006, με πληθυσμό 672.180 (σύμφωνα με εκτίμηση του 2009)[2]. Στο βορρά συνορεύει με την Κροατία και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, ανατολικά με τη Σερβία, νότια με την Αλβανία και δυτικά βρέχεται από την Αδριατική θάλασσα. Ήταν η δεύτερη και μικρότερη συνιστώσα της Ομοσπονδίας Σερβίας-Μαυροβουνίου, διαδόχου κράτους της Γιουγκοσλαβίας. Δημοψήφισμα που διεξήχθη στις 21 Μαΐου 2006 είχε ως αποτέλεσμα (με 55,4% των ψήφων) την ανεξαρτητοποίηση του Μαυροβούνιου από την ομοσπονδία με τη Σερβία, κάτι που αποδέχθηκε και η ίδια. Η χώρα έγινε ανεξάρτητη στις 3 Ιουνίου 2006 και το 192ο μέλος του ΟΗΕ στις 28 Ιουνίου 2006[4] . Στις 11 Μαΐου του 2007 έγινε επίσης το 47ο μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης.[5]

Πρωτεύουσα είναι η Ποντγκόριτσα. Το 80% περίπου του πληθυσμού αυτοπροσδιορίζεται ως Μαυροβούνιοι και Σέρβοι, το 5% Αλβανοί ενώ το υπόλοιπο 15% είναι Σλάβοι μουσουλμάνοι που κατοικούν στην περιοχή Σαντζάκ, η οποία βρίσκεται μισή στο Μαυροβούνιο και μισή στη Σερβία.

Ιστορία
Επισκόπηση

Το Μαυροβούνιο ήταν μέχρι το 1910 ανεξάρτητο πριγκηπάτο. Στην περίοδο 1910 - 1918 μετετράπη σε βασίλειο ώσπου ενσωματώθηκε στο Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας. Στην Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας 1945 - 1992 το Μαυροβούνιο υπήρξε ως σοσιαλιστική συνιστώσα. Μετά τις ανεξαρτοποιήσεις των υπόλοιπων σοσιαλιστικών δημοκρατιών ( Σλοβενία, Κροατία, Βοσνία και Ερζεγοβίνη και ΠΓΔΜ ) αποτέλεσε μέλος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας με τη Σερβία.

Στις 4 Φεβρουαρίου του 2003 η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας, έπειτα από μία συμφωνία, μετασχηματίστηκε στην ομοσπονδία Σερβίας και Μαυροβουνίου. Η ομοσπονδία αυτή, διαλύθηκε τον Ιούνιο του 2006 με την ανεξαρτητοποίηση του Μαυροβούνιου ύστερα από δημοψήφισμα. Νομικά διάδοχο κράτος της Ένωσης Σερβίας και Μαυροβούνιου είναι η Σερβία. Μακροπρόθεσμα σκοπεύεται η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ.
Αρχαία ιστορία

Τα πρώτα ευρήματα που πιστοποιούν την ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή ανάγονται στην παλαιολιθική εποχή. Ειδικότερα, έχουν ανακαλυφθεί οικισμοί εκείνης της περιόδου σε μέρη όπως το Φαράγγι του Μόρατσα και σε σπηλιές του όρους Μαλίσινα. Στις ακτές της Αδριατικής αναπτύχθηκαν κέντρα των αρχαίων Ιλλυριών, τα οποία αργότερα υποτάχθηκαν στους Ρωμαίους. Στην περιοχή της κωμόπολης Κότορ (ιταλικά: Κάταρο) , στον ομώνυμο κόλπο εγκαταστάθηκαν τον 3ο αιώνα π.Χ. Έλληνες.
Από την εγκατάσταση των Σλάβων στα Βαλκάνια ως την οθωμανική κυριαρχία (7ος αι.-1499)

Aποτελώντας μέρος της ρωμαϊκής επαρχίας Praevalis το σημερινό Μαυροβούνιο, στους Βυζαντινούς χρόνους θα ονομαστεί Διόκλεια από την ομώνυμη πόλη της περιοχής και από τον 11ο αιώνα Ζέτα από τον ομώνυμο ποταμό της περιοχής.

Οι Σέρβοι θα εγκατασταθούν στην περιοχή τον 7ο αιώνα. Η Διόκλεια θα αποτελέσει έναν από τους δύο πυρήνες συγκρότησης του μεσαιωνικού Σερβικού κράτους. Ο 11ος αιώνας ήταν η περίοδος ακμής του: γνώρισε εδαφική επέκταση, η επισκοπή στο Αντίβαρη γίνεται αρχιεπισκοπή (1067) και ο ηγεμόνας Μιχαήλ Βοϊσλάβος στέφεται βασιλιάς από παπικό εκπρόσωπο. Ο γιος του Κωνσταντίνος Βοδινός συμμετείχε στη Βουλγαρική εξέγερση του 1072 και αυτοανακηρύχθηκε τσάρος της Βουλγαρίας στην πόλη Πριζρένη. Όταν η εξέγερση κατεστάλη αιχμαλωτίστηκε κι εξορίστηκε στην Αντιόχεια. Με τη βοήθεια των Βενετών δραπέτευσε και γύρισε για να κυβερνήσει τη χώρα του. Η πολιτική του ήταν αντιβυζαντινή: εδαφικές επεκτάσεις (προσαρτεί Ρασκία και Βοσνία, στενές σχέσεις με τη Ρώμη, μη ανάμειξη σε Νορμανδοβυζαντινή σύγκρουση). Τη δεκαετία του 1090 αιχμαλωτίζεται για δεύτερη φορά. Από τότε η Ζέτα περιέρχεται σε παρακμή και λόγω ενδοδυναστικής διαμάχης.[6]

Οι Νεμανίδες ηγεμόνες της Ρασκίας θα προσαρτήσουν οριστικά τη Διοκλεία/Ζετα όπου εγκατέστησαν τοποτηρητές. Μετά το θάνατο του Στέφανου Δουσάν το 1355 εκδηλώθηκαν διάφορες αποσχιστηκές τάσεις πολυδιασπάσθηκε το κράτος σε διάφορα ανεξάρτητα πριγκηπάτα. Το 1360 η Ζέτα πολιορκήθηκε από την οικογένεια των Balšici. Θα κυβερνήσουν μέχρι το 1421 και κατέκτησαν την πόλη Πριζρένη, τη Βοσνία κι ένα μεγάλο μέρος της Αλβανίας. Η εμφάνιση του Τουρκικού κινδύνου στην Βαλκανική θα τους κάνει να προσεγγίσουν τη Βενετία και να τους παραχωρήσουν το Δυρράχιο και τα Σκόδρα. Με το θάνατο και του τελευταίου εκπροσώπου των Balšici την περιοχή διεκδίκησαν οι Βενετοί και ο Σέρβος δεσπότης Στέφανος Λαζάρεβιτς. Η περιοχή στο παραλιακό της μέρος θα περιέλθει στους Βενετούς και η ενδοχώρα σε κλάδο της οικογένειας των Balšici.[7] Η οικογένεια των Crnojevic θα πρωταγωνιστήσει στις τελευταίες προσπάθεις για να μην κατακτηθεί το Μαυροβούνιο από τους Τούρκους, άλλοτε συμμαχόντας με τους Βενετούς κι άλλοτε με το στρατό του Σκεντέρμπεη. Παρά τις εφήμερες επιτυχίες τους τελικά το 1499 το Μαυροβούνιο έγινε Οθωμανικό και έγινε μέρος του σαντζακίου της Σκόδρας.
Το Μαυροβούνιο υπό Οθωμανική κατοχή

Η γεωγραφική απομόνωση και το ορεινό ανάγλυφό της, ήταν οι δύο κύριες αιτίες για την αδυναμία επιβολής άμεσου ελέγχου εκ μέρους της Οθωμανικής εξουσίας. Υπαγόμενο στον πασά της Σκόρδας δεν του παρείχε τις προϋποθέσεις για οικονομική εκμετάλλευση: έχοντας πρωτόγονη οικονομική αλλά και κοινωνική οργάνωση ήταν μια επαρχία αρκετά φτωχή. Οι δεσμοί οι οποίοι ένωναν τους κατοίκους ήταν βασισμένοι στις γενιές και τα φύλα. Οι προεστοί που εκλέγονταν από τους ίδιους ρύθμιζαν θέματα κληρονομιών και δικαιοσύνης. Η φυλετική οργάνωση θα αποτελέσει όμως και το μειονέκτημα των κατοίκων αφού αποτελεί πηγή εσωτερικών ερίδων. Έτσι, ενώ από το 1505 δημιουργούν μετά από εξέγερση ξεχωριστό σαντζάκι και εξασφαλίζουν φορολογικές ελλαφρύνσεις, πάλι περιέρχονται στον πιο στενό Οθωμανικό έλεγχο. Ρόλο καθοδηγητικό θα αναλάβει ο μητροπολίτης Ζέτας με έδρα την μονή της Κετίγγης, ο οποίος εκτός από εκκλησιαστικός ηγέτης θα είναι και πολιτικός. Από τα τέλη του 17ου αιώνα το αξίωμάτου γίνεται κληρονομικό και σε συνδυασμό με το ότι ήταν ντόπιος κι όχι αλλοεθνής διορισμένος από τον Σουλτάνο ή το Φανάρι, ενίσχυε αυτήν την ανεαρτησία των Μαυροβούνιων. Ο πρώτος επίσκοπος που το καθιέρωσε ήταν ο Δανιήλ Πέτροβιτς Νιέγος (1697-1735. Ενδεικτικό αυτής της χειραφέτησης τους ήταν οι αλλεπάλληλες νίκες τους καθόλο τον 17ο αιώνα σε βάρος των Οθωμανών: 1603,1612,1613, 1623, 1624, 1687, 1690. Προσεγγίζουν την Βενετία η οποία εκπροσωπείται με αξιωματούχο της στο Μαυροβούνιο.[8] Με τον Δανιήλ Πέτροβιτς Νιέγος η οικογένεια των Νιέγος θα κυβερνήσει μέχρι το 1918[9].

Στην διάρκεια του 18ου αιώνα θα προσεγγίσει ευρωπαϊκές δυνάμεις όπως την Αυστρία και τη Ρωσία. Όταν εκδηλώθηκε ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος (1710–1711) θα ζητήσε η Ρωσία αρωγούς στα Βαλκάνια κι ένα εξ αυτών θα είναι οι Μαυροβούνιοι. Με τη συμμετοχή τους λειτούργησαν σαν αντιπερισπασμός σε μέρος των δυνάμεών των Τούρκων. Αυτό θα προκαλέσει σκληρά αντίποινα σε βάρος τους. Ο Δανιήλ Πέτροβιτς Νιέγος θα προσφύγει στην Ρωσία για να ζητήσει βοήθεια για τις προκληθείσες καταστροφές. Την έντονη ρωσοφιλία θέλησε να εκμεταλλευτεί και πέτυχε να ανέλθει στην εξουσία του Μαυροβουνίου ένας τυχοδιώκτης ο επονωμαζόμενος Στέφανος ο Μικρός, ο οποίος στα 1767 εμφανίστηκε ως καταδιωγμένος τσάρος Πέτρος Γ' σύζυγος της Αικατερίνης Β΄. θα κυβερνήσει το Μαυροβούνιο από τα 1767 έως τα 1773 Στα επιτεύγματα της διακυβέρνησής του θα είναι η εξάλειψη της βεντέτας[10] Στις αρχές του 19ου αιώνα ο επίσκοπος Πέτρος ο Α΄(1782-1830) θα προωθήσει τον εκσυγχρονισμό του δικαίου της χώρας του με την έκδοση του πρώτου, γραπτού, Γενικού νομικού κώδικα και την αναμόρφωση της διακαιοσύνης. Θα εξασφαλίσει την εκκλησιστική αναγνώρισή του από την Ρωσική Εκκλησία και το Φανάρι. Ο αναβαθμισμένος ρόλος του Μαυροβουνίου στις εξελήξεις της εποχής αποτυπώνεται στην εμπλοκή του στους Ναπολεόντειους Πολέμους πέρνοντας το μέρος των Άγγλων και των Ρώσων κατά των Γάλλων.
Νεότερη και σύγχρονη ιστορία

Το 18ο αιώνα υποστηρίχθηκε από τη Ρωσία και στα χρόνια του ηγεμόνα Νικολάου Α΄ (1860- 1918) επαναστάτησε και διεκδίκησε την ανεξαρτησία του. Το τελευταίο επιτεύχθηκε το 1878, όταν επικυρώθηκε από το Συνέδριο του Βερολίνου.
Το Μαυροβούνιο από το τέλος του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι τον Β Παγκόσμιο πόλεμο

Από το 1918 και μετά, οπότε ενώθηκε με τη Γιουγκοσλαβία, ακολούθησε την ιστορική τύχη της Γιουγκοσλαβίας.
Το Μαυροβούνιο στην διάρκεια του Β Παγκοσμίου πολέμου

Μετά την κατάληψη του Βελιγραδίου από τα γερμανικά στρατεύματα στις 11 Απριλίου του 1941, ο βασιλιάς και η κυβέρνηση θα αποσυρθούν για λίγο στο Μαυροβούνιο κι έπειτα θα εγκατελείψουν τη χώρα. Γερμανοί και Ιταλοί θα μοιραστούν τα Γιουγκοσλαβικά εδάφη, ενώ οι Ιταλοί θα λάβουν μεταξύ άλλων σαν μερίδιο το Μαυροβούνιο. Ο Μουσσολίνι θα αποπειραθεί να ανασυστήσει το ανεξάρτητο βασιλείο του Μαυροβουνίου. Η εθνοσυνέλευση της χώρας τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς ψήφισε την επιστροφή στη συνταγματική μοναρχία υπό τον ιταλικό βασιλικό οίκο: η βασίλισσα της Ιταλίας ήταν η κόρη του Νικολάου του τελευταίου ηγεμόνα του Μαυροβουνίου[11] Όμως ο βασιλικός οίκος του Μαυροβουνίου ήταν χωρίς οπαδούς κι έτσι μια τέτοια προσπάθεια ναυάγησε. Η αντίσταση κατά των κατακτητών υπήρξε διασπασμένη,στην κομμουνιστική με αρχηγό τον Άρσο Γιοβάνοβιτς ο οποίος προσχώρησε στο επιτελείο του Τίτο και στην εθνική του Ντράζα Μιχαήλοβιτς. Επικράτησαν οι σκληροπυρινικοί κομμουνιστές υπό τον πολιτικό επίτροπο Μίλοβαν Τζίλας οι οποίοι έφτασαν να ανακηρύξουν το Μαυροβούνιο σε Σοβιετική δημοκρατία.[12]Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας, τον Σεπτέμβριο του 1943 απελευθερώθηκε.
Το Μαυροβούνιο στο πλαίσιο της σοσιαλιστικής Γιουγκοσλαβίας

Θα ανακηρυχθεί μεταπολεμικά ομόσπονδη Δημοκρατία με πρωτεύουσα το Τίτογκραντ (πριν το 1946 και σήμερα ονομάζεται Ποντγκόριτσα). Η εκπροσώπηση των Μαυροβουνίων στα πολτικά και οικονομικά πράγματα της Γιουγκοσλαβίας θα είναι έντονη.[13] Η ρίξη Τίτο-Στάλιν, δεν άφησε ανεπιρέαστο το Μαυροβούνιο καθώς υπήρχε εκεί έντονο φιλορωσικό ρεύμα, τέτοιο μάλιστα που έφτασε στη συγκρότηση φιλοσοβιετικού κινήματος από στελέχη της τοπικής κομμουνιστικής οργάνωσης. Ο Τίτο όμως τους απομάκρυνε από τις θέσεις τους. Στα τέλη της δεκαετίας του 80' είναι στενή η συνεργασία με τον Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς.
Το Μαυροβούνιο μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας

Στις 4 Φεβρουαρίου του 2003 αποτέλεσε τμήμα ενός Ομοσπονδιακού Κράτους, με την ονομασία Σερβία και Μαυροβούνιο. Πρόεδρος της Δημοκρατίας εξελέγη ο Φίλιπ Βουγιάνοβιτς και πρωθυπουργός ανέλαβε ο Μίλο Τζουκάνοβιτς. Δόθηκε η δυνατότητα στους κατοίκους του να διεκδικήσουν με δημοψήφισμα την ανεξαρτησία τους. Οι Μαυροβούνιοι θεμελιώνουν το αίτημά τους για διακριτή εθνική υπόσταση επικαλούμενοι την ιστορική συνέχεια του Μαυροβουνίου κατά την Οθωμανική περίοδο έως το 1918, αλλά και τη διαδεδομένη προφορά της σερβικής γλώσσας στο Μαυροβούνιο, η οποία είναι η ije-καβική, ενώ στη Σερβία η e-καβική[14]. Με δημοψήφισμα που διεξήχθη στις 21 Μαΐου του 2006 αποφασίστηκε κατά πλειοψηφία (55,4% υπέρ) ανεξαρτησία από την Ομοσπονδία. Συνεπεία του δημοψηφίσματος, το Μαυροβούνιο έγινε ανεξάρτητο κράτος στις 3 Ιουνίου του 2006. Το Σεπτέμβριο του ιδίου χρόνου, ο κεντροαριστερός συνασπισμός του Τζουκάνοβιτς αναδείχθηκε νικητής των βουλευτικών εκλογών.
Ονομασία

Το όνομα Crna Gora αναφέρεται για πρώτη φορά το 1296 από το Βασιλιά Στέφανο Ούρος Α΄ στα διατάγματά του για τη σερβική Ορθόδοξη Επισκοπή της Ζέτα, στο νησί Vranjina της λίμνης Σκούταρι.[15] Ο όρος ανάγεται στην αναφορά στα σλαβικά για τις πολύ ορεινές περιοχές του τόπου. Το 13ο και το 14ο αιώνα ο όρος συναντάται σε ενετικές πηγές.Υπάρχει η εκδοχή πως η ονομασία αυτή πρέρχεται από το όνομα της οικογένειας των τοπικών ηγεμόνων του 15ου αιώνα Crnojevici ή από μετάφραση της ιταλικής ονομασίας Montenegro.[16] Η ίδια η περιοχή είναι γνωστή ως παλαιό Μαυροβούνιο (Стара Црна Гора / Stara Crna Gora) ήδη πριν από το 19ο αιώνα και έπειτα. Στη συνέχεια προστέθηκαν στο κράτος τα Υψίπεδα (Brda) και ως τον 20ό αιώνα η έκταση του Μαυροβουνίου αυξήθηκε. Στη διάρκεια των πολέμων με τους Οθωμανούς, το Μαυροβούνιο επαύξησε το όνομά του και προσήρτησε την Παλαιά Ερζεγοβίνη και τμήματα της Παλαιάς Σερβίας (κυρίως τα Μετόχια του δυτικού Κοσσυφοπεδίου και το νότιο Σαντζάκ (Rashka). Οι μεταβολές που έγιναν στο κράτος μέχρι τις μέρες μας ήταν μικρές, καθώς έχασε τα Μετόχια (δυτικό Κόσοβο) και κέρδισε τον Όρμο του Κοτόρ. Ο ίδιος όρος έδωσε το όνομά του στο λαό, τους Μαυροβούνιους (Црногорци / Crnogorci).

Στη σύγχρονη αγγλική γλώσσα επικράτησε από τα ενετικά το monte negro, που σημαίνει "μαύρο βουνό", που πιθανότατα ανάγει στην ηγεμονία των Βενετών κατά το Μεσαίωνα στην περιοχή. Σε άλλες χώρες, ιδίως σε αυτές που γειτνιάζουν με το Μαυροβούνιο, χρησιμοποιούνται άλλα ονόματα, όπως στην αλβανική: Mali i Zi, στη βουλγαρική: Черна гора, Cherna gora, στην τσεχική: Černá Hora, στην ελληνική Μαυροβούνιο, στην πολωνική Czarnogóra, στη ρουμανική Muntenegru, στη σλοβακική Čierna hora, στην τουρκική Karadağ και ούτω καθεξής.

Ο κωδικός ISO Alpha-2 για το Μαυροβούνιο είναι ME και ο κωδικός Alpha-3 είναι MNE.[17]
Γεωγραφία
Χάρτης του Μαυροβουνίου.
Ο όρμος του Κότορ.
Το Φαράγγι στον Ποταμό Μόρατσα.

Σε σύγκριση με άλλα ευρωπαϊκά κράτη, το Μαυροβούνιο είναι μία αραιοκατοικημένη χώρα στις νοτιοανατολικές Διναρίδες. Μοιράζεται σύνορα με την Κροατία, τη Σερβία , τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη και την Αλβανία. Η θέση του είναι στις νότιες απολήξεις των Δειναρικών Άλπεων. Συνεπεία αυτού, το κλίμα στη χώρα είναι ορεινό, όπως και το έδαφος. Κύριοι ποταμοί είναι ο Μόρατσα και ο παραπόταμός του, Ζέτα, ο Πίβα, ο Ρίβα, ο Τάρα, ο Λιμ και ο Τσεοτίνα, όπως επίσης και ο Βογιάνας. Μέσω του Δρίνου και άλλων παραποτάμων, τα νερά του Μαυροβουνίου εκβάλλουν στο Δούναβη. Στα νότια και στα κεντρικά του Μαυροβουνίου βρίσκεται η χαμηλή κοιλάδα του Μόρατσα, που αποτελεί πηγή τροφοδοσίας και για τη λίμνη Σκόδρα (Σκούταρι). Η εν λόγω λίμνη αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες λίμνες των Βαλκανίων, με έκταση 370 τετραγωνικά χιλιόμετρα.

Ιστορικά, το έδαφός του απαρτιζόταν από το Παλαιό Μαυροβούνιο, τα Υψίπεδα, την Παλαιά Ερζεγοβίνη , το Μαυροβουνιακό Littoral ή ειδικότερα τον Όρμο του Κοτόρ και ως κάποια έκταση την Παλαιά Σερβία.

Οι ψηλότερες κορυφές βρίσκονται στο Ντούρμιτορ και η κορυφή του όρους Λόβτσεν (1.749 μέτρα) ονομάζεται από τους ντόπιους Μαύρο Βουνό, εξαιτίας των πετρωμάτων του από βασάλτη, από όπου έλαβε το όνομά της και ολόκληρη η χώρα.
Πόλεις

Από τις μεγαλύτερες πόλεις στη χώρα είναι:

Ποντγκόριτσα (Podgorica) (πρωτεύουσα, με 136.473 κατοίκους). Αποτελεί έδρα Πανεπιστημίου και το διοικητικό, εμπορικό και οικονομικό κέντρο της χώρας.
Νίκσιτς (58.212), στη θέση όπου βρισκόταν στρατόπεδο (Anagastum) κατά τα ρωμαϊκά χρόνια. Πρόκειται για σημαντικό βιομηχανικό κέντρο με υδροηλεκτρικό σταθμό. Εκεί βρίσκεται και το παλαιό κοιμητήριο στο ναό του Αγίου Πέτρου, όπου θάβονταν οι οπαδοί της αίρεσης των Βογομίλων.
Πλιέβλια (Pljevlja) (21.377)
Μπιέλο Πόλιε (15.883)
Κετίγνη (Cetinje) (πρώην έδρα του Βασιλείου, 15.137). Η απόστασή της από την Ποντγκόριτσα είναι περίπου 30 χιλιόμετρα. Εκεί βρίσκονται η Μονή της Θεοτόκου (15ος αιώνα) και το βασιλικό ανάκτορο (σήμερα μουσείο) του Νιέγκος Μπιλγιάρντα.
Μπαρ (13.719)
Χέρτσεγκ Νόβι (12.739)
Μπεράνε (11.776)

Αξιοσημείωτα σημεία

Μεγαλύτερη σε μήκος παραλία: Βέλικα Πλάζα (Velika Plaža), στο Ούλτσιν (Ulcinj)— 13.000 μ. (8 μίλια)
Υψηλότερη κορυφή: Ζλα Κόλατα (Zla Kolata), Προκλέτιγιε (Prokletije) στα 2.534 m
Μεγαλύτερη σε έκταση λίμνη: Λίμνη Σκαντάρ — 391 τετραγωνικά χλμ. (151 τετραγωνικά μίλια).
Μεγαλύτερο σε βάθος φαράγγι: Φαράγγι του Ποταμού Τάρα-1.300 m (4.265 πόδια)
Μεγαλύτερο Όρμος: Όρμος του Κότορ
Εθνικά πάρκα: Ντουρμιτόρ (Durmitor) — 390 km² (150 sq mi), Λοβτσέν (Lovćen) — 64 km² (25 sq mi), Μπιόγκραντσκα Γκόρα (Biogradska Gora) — 54 km² (21 sq mi), Λίμνη Σκούταρι — 400 km² (154 sq mi)
Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO: Ντούρμιτορ και Φαράγγι του Ποταμού Τάρα, Παλαιά Πόλη του Κότορ. Ειδικότερα, στο εθνικό πάρκο του Ντούρμιτορ (έκταση περίπου 39.000 εκτάρια) στο ομώνυμο υψίπεδο βρίσκεται και το Φαράγγι του Τάρα, όπως επίσης και 18 λίμνες παγετωνικής προέλευσης, όλες σε υψόμετρο από 1.500 μέτρα και πάνω. Η γνωστότερη από αυτές είναι η λεγόμενη Μαύρη Λίμνη (Τσρνο Γιέζερο), που αποτελεί δημοφιλή τουριστικό προορισμό. Η περιοχή αποτελεί μνημείο της ΟΥΝΕΣΚΟ από το 1980.

Κλίμα

Το Μαυροβούνιο έχει κλίμα γενικά ορεινό. Στα ψηλά ανάγλυφα μπορεί να χαρακτηριστεί ηπειρωτικό ή και αλπικό. Η μέση ετήσια θερμοκρασία κυμαίνεται από -1,4 βαθμούς Κελσίου τον Ιανουάριο ως 27 βαθμούς Κελσίου τον Ιούλιο, στα νοτιοδυτικά της χώρας. Στα ορεινά είναι άφθονες οι βροχές αλλά τους καλοκαιρινούς μήνες υπάρχει ξηρασία, εξαιτίας της διηθητικότητας των καρστικών εδαφών. Οι βροχοπτώσεις στην περιφέρεια των στομίων του Κότορ φθάνουν και τα 2.400 χιλιοστά ετησίως με μέγιστο τα 4.600 χιλιοστά. Στις παραθαλάσσιες περιοχές οι βροχές είναι περισσότερες το φθινόπωρο και το χειμώνα.
Πληθυσμός

Το 43% των κατοίκων είναι Μαυροβούνιοι και το 32% Σέρβοι. Επίσης, υπάρχουν Βόσνιοι (8%), Αλβανοί (5%), Ρομ, Κροάτες και άλλες μικρότερες εθνολογικές ομάδες. Ομιλούν τη σερβοκροατική γλώσσα, η οποία είναι επίσημη. Λίγοι μιλούν και την αλβανική γλώσσα, σε ποσοστό 5%, η οποία είναι κατοχυρωμένη συνταγματικά. Χρησιμοποιείται το κυριλλικό αλλά και το λατινικό αλφάβητο. Η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι και οι υπόλοιποι ανήκουν στο Ρωμαιοκαθολικό δόγμα και επίσης άλλοι είναι πιστοί στο Ισλάμ. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι οι κάτοικοι του Μαυροβουνίου συνιστούν σλαβική ομάδα στα Βαλκάνια, που διατήρησε τα εθνικά της χαρακτηριστικά, λόγω της εγκατάστασής της ανάμεσα στα τραχιά όρη, τα οποία ήταν απομονωμένα από τη γύρω περιοχή. Το ζήτημα αν οι Μαυροβούνιοι είναι σερβικός λαός ή αν αποτελούν ξεχωριστό σλαβικό λαό, είναι αμφιλεγόμενο. Γεγονός όμως είναι ότι οι κάτοικοι του Μαυροβουνίου έχουν συγγένεια με τους Σέρβους ως λαοί.

Το CIA World Factbook δεν δημοσιεύει στοιχεία για το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού και κατά φύλο.

Οικονομία

Γενικά, η οικονομία της χώρας βρίσκεται σε μεταβατικό στάδιο, καθώς με την ανεξαρτησία της σήμανε και ο τερματισμός του ελέγχου από την ομοσπονδία. Παλιά η κύρια ασχολία ήταν η κτηνοτροφία (αιγοπρόβατα) και η γεωργία (κριθάρι, καπνός, σίκαλη). Τις τελευταίες δεκαετίες αναπτύχθηκε και η βιομηχανία.
Νομισματική πολιτική

Νόμισμα του κράτους είναι το Ευρώ από το 2000. Νωρίτερα, χρησιμοποιούσε το Δηνάριο Γιουγκοσλαβίας. Έχει επίσης Κεντρική Τράπεζα, η οποία είναι αρμόδια για τα νομισματικά θέματα. Το 2004 ο πληθωρισμός ήταν της τάξης του 3,4% και η ανεργία το 2005 ήταν πάνω από 27%. Το 2005 το κατά κεφαλήν ΑΕΠ ήταν 3.800 δολάρια ΗΠΑ το χρόνο. Περισσότερο από το 12% (με βάση στοιχεία του 2003) ζει υπό το όριο της φτώχειας.
Θρησκεία

Η Ορθόδοξη Εκκλησία του Μαυροβουνίου (στα σερβικά): Црногорска православна црква, ЦПЦ / Crnogorska pravoslavna crkva, CPC) είναι μία Εκκλησία που δεν υπάγεται σε Εκκλησιαστικό Κανόνα και δρα στο Μαυροβούνιο και στους μαυροβουνιακούς μεταναστευτικούς κύκλους, κυρίως στη βόρεια σερβική επαρχία της Βοϊβοντίνα.

Θεωρεί ότι είναι η μόνη νόμιμη Ορθόδοξη Ανατολική Εκκλησία στο Μαυροβούνιο και ισχυρίζεται ότι όλη η Ορθόδοξη χριστιανική περιουσία του Μαυροβουνίου, η οποία ανήκει στη Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία, ανήκει σε αυτήν. Ωστόσο, δεν είναι αναγνωρισμένη διεθνώς από τους ορθοδόξους θεολογικούς κύκλους. Στο ίδιο το Μαυροβούνιο επικρατεί η Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία. Ο ηγέτης της Ορθόδοξης Εκκλησίας του Μαυροβουνίου είναι αφορισμένος από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Επικεφαλής της Εκκλησίας από το 1997 είναι ο Μητροπολίτης Κετίγνης και Μαυροβουνίου, Μιχαήλο.

Ξεκίνησε το 2000 ως μη κυβερνητική οργάνωση και το 2001 εγγράφηκε ως θρησκευτικός θεσμός, με βάση τη νομοθεσία της χώρας.[18]. Η Σερβία αρνήθηκε να αναγνωρίσει την Εκκλησία, όπως και όλες οι υπόλοιπες Ορθόδοξες Εκκλησίες. Ένα μικρό πολιτικό κόμμα (κροατικό) στο Μαυροβούνιο αναγνωρίζει μόνο την εν λόγω Εκκλησία.
Διακυβέρνηση

Κύριο λήμμα: Πολιτικά στο Μαυροβούνιο

Το πολίτευμα είναι Κοινοβουλευτική Δημοκρατία και Αρχηγός του Κράτους είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Η νομοθετική εξουσία ασκείται από το Εθνικό Συμβούλιο, το οποίο εκλέγεται άμεσα από το λαό και απαρτίζεται από 77 μέλη. Δικαίωμα ψήφου έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω.
Διεθνείς οργανισμοί

Στις 15 Απριλίου του 2008 η χώρα υπέγραψε συμφωνία με τον ΠΟΕ για ένταξη στο διεθνή αυτό οργανισμό[19]. Την ίδια χρονιά, στις 15 Δεκεμβρίου, κατέθεσε στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επίσημα αίτηση για ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ευελπιστώντας να καταστεί υποψήφιο μέλος το 2009. [20]
Διοικητική διαίρεση
Δήμοι του Μαυροβουνίου

Η χώρα υποδιαιρείται σε 21 διοικητικές περιφέρειες (opština) και 2 αστικούς δήμους, υποδιαιρέσεις του δήμου της Ποντγκόριτσα. Πρωτεύουσες των διοικητικών περιφερειών είναι οι ομώνυμες πόλεις. Οι δήμοι αυτοί είναι:

Αντριέβιτσα
Ζάμπλιακ
Κολάσιν
Κότορ
Μόικοβατς
Μπαρ
Μπεράνε
Μπιέλο Πόλιε
Μπούντβα
Νίκσιτς
Ντανίλοβγκραντ
Ούλτσιν
Πλαβ
Πλιέβλια
Πλούζινε
Ποντγκόριτσα
Γκολούμποβτσι
Τούζι
Ρόζαγιε
Σάβνικ
Κετίγνη
Τιβάτ
Χέρτσεγκ Νόβι

Εκπαίδευση

Κύριο λήμμα: Εκπαίδευση στο Μαυροβούνιο

Η εκπαίδευση στο Μαυροβούνιο ρυθμίζεται από το Υπουργείο Παιδείας και Επιστημών της εκάστοτε Κυβέρνησης του Μαυροβουνίου.

Η εκπαίδευση ξεκινά στα ιδρύματα προσχολικής ηλικίας ή στα σχολεία στοιχειώδους εκπαίδευσης. Τα παιδιά εγγράφονται στα σχολεία στοιχειώδους εκπαίδευσης (στα σερβικά: Osnovna škola) στην ηλικία των 6/7 ετών και η φοίτησή τους διαρκεί για οκτώ χρόνια (9 χρόνια σε πειραματικό πρόγραμμα).
Επικοινωνίες και Μεταφορές
Συγκοινωνίες

Το δίκτυο σιδηροδρόμων καλύπτει 250 χλμ. με βάση στοιχεία του 2005 και το οδικό δίκτυο εκτείνεται σε 7.353 χλμ. Στο Μαυροβούνιο λειτουργούν 2 διεθνή αεροδρόμια, αυτά της Ποντγκόριτσα και του Τιβάτ. Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά.
Τηλεπικοινωνιακό δίκτυο

Το 2005 υπήρχαν 177.663 τηλεφωνικές συνδέσεις σε λειτουργία. Κύριες εταιρείες που παρέχουν τηλεφωνική σύνδεση είναι οι T-Com Montenegro, που αποτελεί ιδιοκτησία της Crnogorski Telekom και η MTEL, ιδιοκτησία της Telekom Srbija και της Ogalar B.V. Το Φεβρουάριο του 2008 υπήρχαν 1.089.140 κινητά τηλέφωνα[21]. Στη βαλκανική χώρα μάλιστα βρίσκονται τα περισσότερα τηλέφωνα με δίκτυο GSM στην Ευρώπη, σε ποσοστό 175,63%. Πάροχοι υπηρεσιών είναι οι ProMonte (ιδιοκτησία της Telenor), T-Mobile Montenegro, ιδιοκτησία της Crnogorski Telekom και MTEL (ιδιοκτησία της Telekom Srbija και της Ogalar). . Το καλοκαίρι του 2007 ξεκίνησε και η εφαρμογή τηλεφωνικών υπηρεσιών τεχνολογίας 3G.

Αναφορικά με το Διαδίκτυο, το 2004 οι χρήστες του Ίντερνετ ήταν 50.000. Κύριος πάροχος είναι η T-Com Montenegro. Εκτός από σύνδεση dial-up, το 2005 ξεκίνησε και η παροχή υπηρεσιών ADSL, με κύριο πάροχο την Crnogorski Telekom.

Στο Μαυροβούνιο υπήρχαν το 2004 συνολικά 31 ραδιοφωνικοί σταθμοί και 13 τηλεοπτικά κανάλια. Ο κρατικός ραδιοτηλεοπτικός φορέας ονομάζεται RTCG και έχει πανεθνική εμβέλεια. Λειτουργούν επίσης και άλλοι, ιδιωτικοί τηλεοπτικοί σταθμοί.
Πολιτισμός και αξιοθέατα

Ο πολιτισμός του Μαυροβουνίου αποτελεί κράμα που προήλθε από την επίδραση ποικίλων πολιτισμών, τόσο από την Ανατολή όσο και από τη Δύση. Στα αξιοθέατα στη χώρα συμπεριλαμβάνονται πολλά μοναστήρια που χρονολογούνται κυρίως από την εποχή του Μεσαίωνα, χριστιανικοί ναοί και παλαιές πόλεις.
Μονές

Από αρχιτεκτονική άποψη σημαντικά είναι τα μοναστήρια που χρονολογούνται από την πρωτοχριστιανική εποχή και βρίσκονται σε μέρη κοντά στη λίμνη Σκόδρα. Η Μονή του Μόρατσα έχει τοιχογραφίες, όπως αυτές που αναφέρονται στο βίο του Προφήτη Ηλία. Η μονή αυτή, όπως και η Μονή της Αγίας Τριάδας στην Πλιέβλια, η Μονή του Όστρογκ και άλλες, χρονολογούνται από το 13ο αιώνα .
Ναοί

Στο Κότορ βρίσκεται ο καθεδρικός Ναός του Αγίου Τρύφωνα, του 12ου αιώνα, ο Πύργος του Ρολογιού (από το 17ο αιώνα), ο Ναός του Αγίου Λουκά (τέλη 12ου αιώνα), καθώς επίσης και διάφορα μέγαρα του 16ου και 17ου αιώνα. Το 1979 το Κότορ ανακηρύχθηκε Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ.

Στον κόλπο του βρίσκεται και η εκκλησία Κυρία των Βράχων, σε ρυθμό μπαρόκ. Ο αρχικός ναός οικοδομήθηκε το 1452, ενώ αυτός που κατασκευάστηκε σήμερα στην ίδια θέση χρονολογείται από το 1632 και επεκτάθηκε το 18ο αιώνα. Η νησίδα σύμφωνα με το θρύλο, που δικαιολογεί και την ονομασία της εκκλησίας, δημιουργήθηκε από τους ντόπιους ναυτικούς, που έριχναν και έναν βράχο στην είσοδο του Κόλπου του Κότορ.

The Land of the Black Mountain, Gerald Prance and Reginald Wyon

Παραπομπές

↑ Η μαυροβουνιακή θεωρείται γενικά παρακλάδι της σερβικής γλώσσας. Ωστόσο, αναγνωρίζεται ως επίσημη γλώσσα στο Σύνταγμα του Μαυροβουνίου του 2007.
↑ 2,0 2,1 CIA World Fact Βook
↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 "World Economic Outlook Database". ΔΝΤ. Οκτώβριος 2009. Ανακτήθηκε την 18-10-2009.
↑ Κατάλογος κρατών-μελών του ΟΗΕ κατά ημερομηνία ένταξης
↑ Directorate of Communication - The Republic of Montenegro becomes 47th Council of Europe member state
↑ Dimitri Obolensky, Η Βυζαντινή Κοινοπολιτεία. Η Ανατολική Ευρώπη, 500-1453 τομ.2 , μτφρ.Γιάννης Τσεβρεμές,εκδ. Βάνιας, Θεσσ/ίκη, 1991 σελ.361-362 και Γιάννα Κατσόβσκα-Μαλιγκούδη, Οι Σλάβοι των Βάλκανίων. Εισαγωγή στην ιστορία και τον πολιτισμό τους, εκδ.Gutenberg, Αθήνα, 2004, σελ.238
↑ Γιάννα Κατσόβσκα-Μαλιγκούδη, οπ.π., σελ.239
↑ Γιάννα Κατσόβσκα-Μαλιγκούδη, όπ.π., σελ.240-241 και Μαρία Νυσταζοπούλου Πελεκίδου, Οι Βαλκανικοί λαοί. Από την τουρκική κατάκτηση στην εθνική αποκατάσταση (14ος-19ος αιώνας), εκδ. Βάνιας, Θεσσ/ίκη, 1991 σελ.180 κ.εξ
↑ Η εξουσία μεταβιβαζόταν στους ανιψιούς κι όχι στους γιους αφού οι vladika, οι ανώτεροι αυτοί εκκλησιαστικοπολιτικοί ηγέτες ήταν άγαμοι
↑ Γιάννα Κατσόβσκα-Μαλιγκούδη, όπ.π.,σελ.242-243
↑ Γιάννα Κατσόβσκα-Μαλιγκούδη, όπ.π., σελ.251 και Ζωρζ Καστελλάν, Η ιστορία των Βαλκανίων, μτφρ. Βασιλική Αλιφέρη, εκδ.Γκοβόστης, Αθήνα, χ.χ., σελ.635
↑ Γιάννα Κατσόβσκα-Μαλιγκούδη, όπ.π. και Ζωρζ Καστελλάν, όπ.π.
↑ Χρακτηριστικό ο παράδειγμα ο στενός συνεργάτης του Τίτο, ο Μαυροβούνιος Milovan Djilas, υπέυθυνος προπαγάνδας, τεχνών και πολιτισμού.Γιάννα Κατσόβσκα-Μαλιγκούδη, όπ.π.,σελ.251
↑ Γιάννα Κατσόβσκα-Μαλιγκούδη, όπ.π.,σελ.252, υποσ.18
↑ Γεωγραφία
↑ Γιάννα Κατσόβσκα-Μαλιγκούδη, όπ.π., σελ.237
↑ ISO 3166-1 Newsletter No. V-12, Date: 26-09-2006
↑ Επίσημος ιστότοπος της Ορθόδοξης Εκκλησίας του Μαυροβουνίου
↑ Ελεύθερος Τύπος, ΟΚ από Ε.Ε για την ένταξη του Μαυροβουνίου στον ΠΟΕ, 16/04/2008
↑ (EU Observer)
↑ Στοιχεία για τα κινητά τηλέφωνα, Φεβρουάριος 2008

Πηγές

Γιάννα Κατσόβσκα-Μαλιγκούδη,«Μαυροβούνιο», στο: Οι Σλάβοι των Βάλκανίων. Εισαγωγή στην ιστορία και τον πολιτισμό τους, εκδ.Gutenberg, Αθήνα, 2004, σελ.237-253
Rene Ristelhauber, Ιστορία των Βαλακανικών λαών, μτφρ.Αναστασία Μεθενίτη, Αθανάσιος Στεφανής, εκδ.Παπαδήμας, Αθήνα, 1995
Μαρία Νυσταζοπούλου Πελεκίδου, Οι Βαλκανικοί λαοί. Από την τουρκική κατάκτηση στην εθνική αποκατάσταση (14ος-19ος αιώνας), εκδ. Βάνιας, Θεσσ/ίκη, 1991
Dimitri Obolensky, Η Βυζαντινή Κοινοπολιτεία. Η Ανατολική Ευρώπη, 500-1453 τομ.2 , μτφρ.Γιάννης Τσεβρεμές,εκδ. Βάνιας, Θεσσ/ίκη, 1991
Ζωρζ Καστελλάν, Η ιστορία των Βαλκανίων, μτφρ. Βασιλική Αλιφέρη, εκδ.Γκοβόστης, Αθήνα, χ.χ.

Βιβλιογραφία

Παγκόσμιος Γεωγραφικός Άτλας, τόμος 3, εκδ. ΔΟΜΗ, 2006.

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License