.

Ανδόρρα

Το Πριγκηπάτο της Ανδόρρας (καταλανικά: Principat d'Andorra, γαλλικά: Principauté d'Andorre, ισπανικά: Principado de Andorra) είναι ένα πολύ μικρό κράτος, αποκλεισμένο από τη θάλασσα. Βρίσκεται στη νοτιοδυτική Ευρώπη, στα ανατολικά Πυρηναία, μεταξύ Γαλλίας και Ισπανίας. Έχει έκταση 468 τετρ. χλμ. και πληθυσμό 84.825 (εκτ. 2011)[2]. Το συνολικό μήκος της χώρας είναι 40 χλμ. Εκτός της Πρωτεύουσας περιλαμβάνει 7 χωριά. Πρωτεύουσα είναι η Ανδόρρα λα Βέλια (στα καταλανικά, λα Βιέχα στα ισπανικά). Το κράτος ονομάζεται και Πριγκιπάτο των Κοιλάδων της Ανδόρρας.[3]

Γεωγραφία και κλίμα

Χάρτης της Ανδόρρας.
Όρη της Ανδόρρας.

Εξαιτίας της θέσης της, στα ανατολικά Πυρηναία, η Ανδόρρα αποτελείται κυρίως από όρη με μέσο υψόμετρο 1.996 μ. Το μεγαλύτερο σε ύψος βουνό είναι το Κόμα Πεδρόσα (Coma Pedrosa) στα 2.946 μ. Το χαμηλότερο σημείο είναι 870 μ. στο σημείο που ενώνονται τρεις στενές κοιλάδες σε σχήμα Υ, στον ποταμό Βαλίρα.
Κλίμα
Δορυφορική φωτογραφία της Ανδόρρας.

Το εύκρατο κλίμα του κρατιδίου είναι παρόμοιο με εκείνο των όμορων χωρών της. Έτσι, εξαιτίας του μεγάλου υψομέτρου οι χειμώνες χαρακτηρίζονται από συχνές χιονοπτώσεις κατά μέσο όρο και παρατηρείται σχετική δροσιά το καλοκαίρι.Οι βροχοπτώσεις κατά μέσο όρο είναι της τάξης των 808 mm και η μέση θερμοκρασία κυμαίνεται από -1 ως 6 βαθμούς Κελσίου τον Ιανουάριο σε 12 με 26 βαθμούς Κελσίου τον Ιούλιο[4].
Χλωρίδα
Λουλούδια της Ανδόρρας.

Φυτογεωγραφικά η χώρα ανήκει στην ευρωπαϊκή ατλαντική περιοχή του Circumboreal. Σύμφωνα με το WWF, το έδαφος της Ανδόρρας ανήκει στην οικολογική ζώνη των κωνοφόρων και των μικτών δασών των Πυρηναίων. Τα δάση της αποτελούνται από πεύκα, ελάτη, βελανιδιές και άλλα δέντρα.[4]
Ιστορία
Ο θυρεός της Ανδόρας στην έδρα του επισκόπου της Ουρχέλ.

Η Πολιτεία της Ανδόρρας δημιουργήθηκε το 1278 όταν η περιοχή περιήλθε στον Κόμη ντε Φουά (Comte de Foix) και στον επίσκοπο του Urgel. Τα δικαιώματα όμως της Κομητείας αυτής πέρασαν μετά από γάμο του Ερρίκου του Δ' στο Γαλλικό Στέμμα. Έτσι συνέχισε να βρίσκεται αυτοτελές μεν αλλά υπό την προστασία του εκάστοτε Βασιλέως, και σήμερα (κατά κληρονομικό δικαίωμα) Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η χώρα παραλείφθηκε από την συνθήκη του 1919, με αποτέλεσμα να παραμείνει σε εμπόλεμη κατάσταση με την Γερμανία ως το 1958[5]. Το 1982 ανέλαβε πρώτος πρωθυπουργός ο Όσκαρ Ρίμπας Ρέιγκ και στις 14 Μαρτίου[6] του 1993 εγκρίθηκε Σύνταγμα[7] με δημοψήφισμα. Σύμφωνα με το ίδιο το Σύνταγμα, τέθηκε σε ισχύ την ημέρα που δημοσιεύτηκε στην Butlletí Oficial del Principat d'Andorra, στις 28 Απριλίου του 1993. Μερικούς μήνες αργότερα, στις 28 Ιουλίου του 1993, η Ανδόρρα έγινε μέλος του ΟΗΕ. Έπειτα από τις γενικές εκλογές του 2009, οι Σοσιαλδημοκράτες του Τζάουμε Μπαρτουμέου κέρδισαν συνολικά 14 έδρες στο 28μελές Γενικό Συμβούλιο έναντι 11 για το συνασπισμό του απερχόμενου πρωθυπουργού, Αλμπέρτ Πιντάτ. Ο Μπαρτουμέου σχημάτισε κυβέρνηση συνασπισμού από κοινού με το Ανδορρανό Κόμμα για την Αλλαγή (ApC), το οποίο κατέλαβε 3 έδρες.Ο Μπαρτουμέου εξελέγη πρωθυπουργός τον Ιούνιο του 2009 και ανέλαβε καθήκοντα στις 5 Ιουνίου του ιδίου έτους.
Δημογραφία

Ο πληθυσμός της χώρας είναι 83.888 (195η στον κόσμο). Στο κρατίδιο ζουν Ισπανοί, Γάλλοι, Πορτογάλοι, Βρετανοί και Ιταλοί, σε ποσοστό 67,7%. Οι Ανδορρανοί αποτελούν μειονότητα στην ίδια τους τη χώρα, με 33% του συνολικού πληθυσμού. Ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού είναι 0,33% (εκτίμηση 2011) με τον ρυθμό γεννήσεων να είναι 9,66 γεννήσεις/1000 κατοίκους και θανάτων 6,35 θάνατοι/1000 κατοίκους πληθυσμού (εκτίμηση 2011)[2].
Γλώσσες

Η καταλανική γλώσσα είναι η εθνική γλώσσα της χώρας. Οι περισσότεροι κάτοικοι της χώρας μιλούν ισπανικά, γαλλικά ή και τις δύο γλώσσες. Αξίζει να σημειωθεί ότι το κρατίδιο είναι το μοναδικό μαζί με άλλα τρία (Γαλλία, Μονακό και Τουρκία) στην Ευρώπη που δεν έχει υπογράψει την Θεμελιώδη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Προστασία των Μειονοτήτων.[8]
Θρησκεία
Ναός στην Ανδόρρα.

Ο πληθυσμός πρεσβεύει κυρίως το Ρωμαιοκαθολικό δόγμα. Η προστάτιδά τους Αγία είναι η Κυρία του Μέρτιτξελ (Our Lady of Meritxell). Στις 8 Σεπτεμβρίου είναι εθνική εορτή, καθώς τιμάται η μνήμη της αγίας αυτής[2].
Μακροζωία
Πάρκο στο κρατίδιο.

Σύμφωνα με αμερικανική έρευνα του 2007, η Ανδόρα κατέχει το ρεκόρ μακροζωίας διεθνώς.[9].[10] Σύμφωνα με εκτιμήσεις για το 2011, το μέσο προσδόκιμο ζωής στη χώρα είναι 82,43 χρόνια (στους άνδρες 80,35 και στις γυναίκες 84,64)[2].
Διοικητική διαίρεση
Χάρτης με την διοικητική διαίρεση της Ανδόρρας.

Το κρατίδιο διαιρείται σε 7 ενορίες. Αυτές είναι:

Ανδόρρα Λα Βέγια
Κανίγιο (Canillo)
Ενκάμπ (Encamp)
Εσκάλδες-Ενχορδανί (Escaldes-Engordany)
Λα Μασσάνα (La Massana)
Ορδίνο (Ordino)
Σαντ Χούλια ντε Λόρια (Sant Julià de Lòria)

Οικονομία
Το Μουσείο Καπνού στην Σαν Χουλιά ντε Λορία.

Η οικονομία της βασίζεται κυρίως στον τουρισμό και αποτελεί οικονομικό κέντρο χάρη στις φορολογικές απαλλαγές. Το 1982 το Πριγκιπάτο επισκέφθηκαν, διερχόμενοι, περισσότεροι από 6 εκατομ. τουρίστες, αριθμός που ανέρχεται σε περισσότερο από 11,5 εκατομμύρια[2] (εκτ. 2009). Επίσης οι κάτοικοι ασχολούνται με την καλλιέργεια πατάτας και καπνού. Καλλιεργούνται ακόμα κριθάρι και σίκαλη. Παράγεται επίσης ξυλεία και μόλυβδος. Οι εξαγωγές περιλαμβάνουν τσιγάρα, πούρα, έπιπλα, μεταλλικό νερό και γραμματόσημα[4]. Η παραγωγή ηλεκτρισμού το 1984 ήταν 140 εκατομμύρια kwh και εισήγαγε ακόμη 200 εκατομμύρια kwh. Νόμισμα της χώρας είναι το ευρώ.
Διακυβέρνηση
To παλαιό Κοινοβούλιο της Ανδόρρας.

Αρχηγός Κράτους είναι από κοινού, ο εκάστοτε Πρόεδρος της Γαλλίας και ο επίσκοπος του Ουρχέλ. Έτσι, Αρχηγοί Κράτους (συνηγεμόνες) είναι σήμερα ο Νικολά Σαρκοζί (από το Μάιο του 2007) και ο επίσκοπος του Ουρχέλ, Ζουάν Ενρίκ Βίβες Σισίλια. Ο Πρόεδρος της Γαλλίας εκπροσωπείται διά του προσωπικού του αντιπροσώπου στη συνηγεμονία. Στο αξίωμα αυτό υπηρετεί από τις 24 Σεπτεμβρίου του 2008 ο Κριστιάν Φρεμόν (γενν. το 1942). Αντιπρόσωπος του επισκόπου είναι ο Νεμέσι Μαρκές ι Όστε, από το 1993. Την εκτελεστική εξουσία ασκεί ο αρχηγός της κυβέρνησης, Πρωθυπουργός Αντονί Μαρτί (από το 2011). Το τελευταίο Σύνταγμα της χώρας εγκρίθηκε σε δημοψήφισμα, το 1993. Το Κοινοβούλιο (Γενικό Συμβούλιο) αποτελείται από 28 μέλη, των οποίων η θητεία διαρκεί 4 έτη και ο Πρόεδρός του (σήμερα ο Χοάν Γκαμπριέλ Εστάνι, γενν. το 1963, ανέλαβε καθήκοντα στις 17 Μαΐου του 2005) καλείται syndic. Δικαίωμα ψήφου έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω.
Εκλογές
Βουλευτικές εκλογές 2011

Οι τελευταίες εκλογές διεξήχθησαν στις 3 Απριλίου 2011. Οι Δημοκράτες για την Ανδόρα κέρδισαν σαρωτική νίκη, εξασφαλίζοντας όλες τις ενορίες στις οποίες κατήλθαν ως υποψήφιοι και κερδίζοντας τις εθνικές εκλογές, με 20 έδρες επί συνόλου 26 στο Γενικό Συμβούλιο. Πρόκειται για την μεγαλύτερη εκλογική νίκη στην ιστορία της χώρας.[11] Οι Σοσιαλδημοκράτες έχασαν όλες τις ενοριακές τους έδρες και κέρδισαν μόλις 6 έδρες στις εθνικές εκλογές, ενώ η Λαουρεντιανή Ένωση κέρδισε μόνο την ενορία της Σαντ Ζουλιά ντε Λόρια. Το κόμμα Ανδόρα για την Αλλαγή έχασε όλες του τις έδρες, ενώ απέτυχαν να κερδίσουν έδρες οι Πράσινοι. Ο Αντονί Μαρτί ανέλαβε πρωθυπουργός στις 12 Μαΐου 2011.

Πολιτικό κόμμα Υποψήφιοι Κερδισμένες έδρες Διαφορά % των εδρών
Δημοκράτες για την Ανδόρα 26 20 Green Arrow Up Darker.svg9 71,4
Σοσιαλδημοκράτες 28 6 Red Arrow Down.svg8 21,4
Λαουρεντιανή Ένωση 2 2 Green Arrow Up Darker.svg2 7,1
Ανδόρα για την Αλλαγή 14 0 Red Arrow Down.svg3 0
Πράσινοι 14 0 = 0
Σύνολο 84 28 - -
Εθνικές λίστες

Κόμμα Ψήφοι Κερδισμένες έδρες Διαφορά % έδρες % ψήφοι Διαφορά
στις ψήφους
Δημοκράτες για την Ανδόρα 8553 8 Green Arrow Up Darker.svg3 57,1 55,1 Green Arrow Up Darker.svg3806
Σοσιαλδημοκράτες 5397 6 = 42,9 34,8 Red Arrow Down.svg1213
Ανδόρα για την Αλλαγή 1040 0 Red Arrow Down.svg3 0 6,7 Red Arrow Down.svg1728
Πράσινοι 520 0 = 0 3,3 Green Arrow Up Darker.svg54
Σύνολο 15.510 14 - - Συμμετοχή 74,1%
Άμυνα

Η Ισπανία και η Γαλλία έχουν την ευθύνη για την άμυνα της Ανδόρρας. Σήμερα έχει πολύ μικρή στρατιωτική δύναμη, η οποία χρησιμοποιείται μόνο για εθιμοτυπικούς λόγους.
Επικοινωνίες και μεταφορές
Λογότυπο της εθνικής ραδιοφωνίας της Ανδόρρας.

Οι αναλογικές τηλεοπτικές μεταδόσεις σταμάτησαν στις 25 Σεπτεμβρίου του 2007 και έκτοτε όλες οι τηλεοπτικές υπηρεσίες παρέχονται από την Επίγεια Ψηφιακή Τηλεόραση (Televisió Digital Terrestre ή TDT),η οποία μεταδίδει εκτός από τον μοναδικό τηλεοπτικό σταθμό της Ανδόρας και ισπανικά και γαλλικά κανάλια.[12] Η κρατική ραδιοφωνία (Radio Nacional d’Andorra) ευθύνεται για τη λειτουργία του Radio Andorra και του μουσικού σταθμού Andorra Música.
Συγκοινωνία
Δρόμος στα σύνορα της χώρας με την Γαλλία.
Πινακίδα οχήματος στην Ανδόρρα.
Τοπογραφικός χάρτης της Ανδόρρας.

Η Ανδόρρα συνδέεται με τις εθνικές οδούς Ισπανίας και Γαλλίας. Στερείται σιδηροδρομικού δικτύου και αεροδρομίου, με πλησιέστερους αερολιμένες αυτούς του Σέο ντε Ουρχέλ (Seo de Urgel), της Βαρκελώνης και του Περπινιάν. Καθώς αποτελεί περίκλειστη χώρα, η Ανδόρα στερείται και λιμανιών. Η οδήγηση γίνεται στην δεξιά πλευρά του δρόμου. Για τις μεταφορές του κοινού γίνονται τακτικά δρομολόγια λεωφορείων.[13]
Εκπαίδευση

Ο αλφαβητισμός είναι της τάξης του 100%. Το 1986 στα σχολεία του κράτους φοιτούσαν 3.490 μαθητές και μαθήτριες πρωτοβάθμιας, 3.113 δευτεροβάθμιας, 170 τεχνολογίας και 46 ειδικών σχολών. Η χώρα διαθέτει δημόσιο πανεπιστήμιο (Universitat d'Andorra) από το 1997. Αποτελείται από νοσηλευτική σχολή, μία σχολή επιστημών πληροφορικής και ένα κέντρο για σπουδές εξ αποστάσεως. Είναι μέλος της Ένωσης Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων.[14]
Πολιτισμός
Μουσική
Η Ανδόρα στο διαγωνισμό τραγουδιού της Γιουροβίζιον, το 2007, με το συγκρότημα Anonymous.

Στη χώρα διοργανώνονται μουσικά φεστιβάλ και παρουσιάζονται παραδοσιακοί χοροί, όπως οι κοντραπάς (contrapàs) και μαράτσα (marratxa). Σημαντικός χορός, ο οποίος παρουσιάζει διαφορές από τους ισπανικούς και τους γαλλικούς χορούς είναι και ο σαρδάνα (sardana). Επίσης, στο Εσκαλδές-Ενχορδανί (Escaldes-Engordany χορεύεται και ο "χορός της Αγίας Άννας".[15] Στην Κάμπρα ντε Ανδόρα δραστηριοποιείται και Ορχήστρα Νέων. Από το 2004 η χώρα μετέχει στον ευρωπαϊκό διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision.
Αθλητισμός

Η Ανδόρρα είναι δημοφιλής τόπος για χειμερινά αθλήματα, εξαιτίας των ορέων της. Ωστόσο, το ποδόσφαιρο είναι επίσης σημαντικό άθλημα για το μικρό κράτος. Η εθνική της ποδοσφαιρική ομοσπονδία (Federació Andorrana de Fútbol)[16] ιδρύθηκε το 1994. Είναι μέλος της ΦΙΦΑ από το 1996. Έχει επίσης εθνική ομάδα ανδρών (εθνικά χρώματα είναι το κόκκινο, το μπλε και το κίτρινο), η οποία τον Απρίλιο του 2009 ήταν 195η στην παγκόσμια κατάταξη.

Σημαντικότερη, είναι η παρουσία της Ανδόρρας στο άθλημα του Ράγκμπυ Γιούνιον. Στην Ευρώπη (FIRA - AER)[17] η εθνική ομάδα της Ανδόρρας αγωνίζεται στην τέταρτη (από επτά υπάρχουσες) τη τάξει κατηγορία (ENC 2B). Διεθνώς, το IRB [18](Διεθνές Συμβούλιο Ράγκμπυ) την κατατάσσει 58η μεταξύ 93 χωρών
Διεθνείς σχέσεις

Στην Ανδόρρα υπάρχουν πολλές πρεσβείες και προξενεία από χώρες που εκπροσωπούνται άμεσα σε αυτήν.

Αργεντινή
Βέλγιο
Κολομβία
Κόστα Ρίκα
Γερμανία
Ουγγαρία
Ιρλανδία
Ιταλία
Λουξεμβούργο
Πορτογαλία
Ισπανία
Σουηδία
Ηνωμένο Βασίλειο
ΗΠΑ
Γαλλία

Αναφορές

Brutails La Coutume d'Andorre Paris 1904.
Corts Peyret J. Geografia Historia d'Andorra Barcelona, 1945.
Statesman's Year Book by John Paxton.

Παραπομπές

↑ Πληθυσμός της Ανδόρας Λα Βέγια
↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 CIA World Fact Book
↑ Funk and Wagnalls Encyclopedia, 1991
↑ 4,0 4,1 4,2 Atlapedia, Ανδόρρα.
↑ The Guardian, Προφίλ της χώρας, πρώτη δημοσίευση 18 Απριλίου 2009.
↑ Coming of age in Andorra. (referendum on a constitution) - The Economist (US) | Encyclopedia.com
↑ Σύνταγμα της Ανδόρρας
↑ "conventions.coe.int".
↑ Ελευθεροτυπία
↑ CNN
↑ "Toni Martí obté una victòria aclaparadora amb 21 escons" (στα Catalan). Diari d'Andorra. 3-4-2011. Ανακτήθηκε την 3-4- 2011.
↑ !- Tdt -!
↑ Δημόσια συγκοινωνία στην Ανδόρα (σε διάφορες γλώσσες)
↑ Πανεπιστήμιο της Ανδόρας
↑ "For Culture Lovers". FEVA. Ανακτήθηκε την 2009.
↑ FIFA- σελίδα της Ανδόρρας.
↑ http://www.fira-aer-rugby.com/competition-1.htm
↑ http://www.irb.com/rankings/full.html

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License