Ο Παύλος Α' (ρωσικά:Па́вел Петро́вич, 1 Οκτωβρίου 1754, Θερινό ανάκτορο της Αικατερίνης της Α΄, Αγία Πετρούπολη — 24 Μαρτίου 1801, Ανάκτορο Μιχαηλόβσκι, Αγία Πετρούπολη[1]) — Αυτοκράτωρ πασών των Ρωσιών από τις 6 Νοεμβρίου έτους 1796, της δυναστείας των Ρομάνοφ, γιος του Πέτρου Γ' και της Αικατερίνης Β΄ της Ρωσίας.

Παιδική ηλικία, μόρφωση και ανατροφή
Πάβελ Πετρόβιτς ο Α΄ (1777)

Ο Παύλος γεννήθηκε την 1η Οκτρωβρίου του έτους 1754 την Πετρούπολη, στο θερινό ανάκτορο της Ελισσάβετ, κόρης του Μεγάλου Πέτρου. Αργότερα αυτό το κάστρο γκρεμίστηκε, και στην θέση του κτίστηκε το Ανάκτορο Μιχαηλόβσκι, στο οποίο ο Παύλος δολοφονήθηκε στις 24 Μαρτίου του 1801.

Στις 20 Σεπτεμβρίου 1754 (με το παλαιό ημερολόγιο), στον ένατο χρόνο του γάμου της αυτού Αυτοκρατορικής Μεγαλειότητος Μεγάλης Πριγκίπισσας Αικατερίνης Αλεξέγιεβνα, γεννήθηκε εν τέλει το πρωτότοκο παιδί της. Από την οικογένεια παρίσταντο η Αυτοκράτειρα Ελισσάβετ Πετρόβνα, ο Μέγας Πρίγκιπας Πέτρος και τα αδέρφια Σουβάλοβ. Αφού πλύθηκε και ραντίστηκε με αγιασμένο ύδωρ ο νεογεννηθείς βλαστός, η Ελισσάβετ Πετρόβνα τον πήρε αμέσως στα χέρια της και τον έφερε στην αίθουσα, για να δείξει στους αυλικούς τον μελλοντικό διάδοχο. Η Αυτοκράτειρα βάπτισε το παιδί και ζήτησε να του δώσουν το όνομα Παύλος. Η Αικατερίνη, όπως και ο Πέτρος ο Γ΄, ήταν εντελώς αποξενωμένοι στο θέμα της διαπαιδαγώγησης του γιού τους.

Λόγω της μεταβλητότητας του αμείλικτου πολιτικού αγώνα ο Παύλος ήταν αντικειμενικά στερημένος της αγάπης κοντινών προς αυτόν ανθρώπων. Σίγουρα, αυτό αντανακλούσε στον ψυχισμό του παιδιού και στον τρόπο που αντιλαμβάνονταν τον κόσμο. Αλλά, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε στα υπέρ της Αυτοκράτειρας Ελισσάβετ Πετρόβνα, αφού αυτή έδωσε τις αναγκαίες εντολές για να τον περιστοιχίσουν με τους καλύτερους δασκάλους, σύμφωνα με τις ιδέες της.

Πρώτος δάσκαλός του υπήρξε ο διπλωμάτης Ф. Д. Бехтеев, ο οποίος ήταν ο εμπνευστής των κάθε είδους κανονισμών, ξεκάθαρων εντολών και στρατιωτικής πειθαρχίας που μπορούσε να συγκριθεί με στρατιωτική εκπαίδευση. Αυτό ενετύπωσε στις ιδέες του ευαίσθητου αγοριού, ότι όλα γίνονται έτσι και στην καθημερινή ζωή. Κι έτσι αυτός ούτε που σκέφτονταν οτιδήποτε χωρίς στρατιωτικές παρελάσεις και μάχες μεταξύ πολεμιστών. O Бехтеев επινόησε για τον μικρό πρίγκιπα ένα ειδικό αλφάβητο, τα γράμματα του οποίου είχαν φτιαχτεί από μόλυβδο και είχαν την μορφή στρατιωτών. Αρχίσε επίσης να εκδίδει μια μικρή εφημερίδα, όπου διηγούνταν τα πάντα, ακόμα και τις ασήμαντες πράξεις του Παύλου.

Η γέννηση του Παύλου έτυχε το ενδιαφέρον της πλειοψηφίας των ποιητών της εποχής του.

Το 1760 η Ελισσάβετ Πετρόβνα διόρισε για τον εγγονό της νέο δάσκαλο. Και αυτός ήταν, σύμφωνα με την επιλογή της, ο κόμης Никита Иванович Панин. Ήταν ένας άντρας σαράντα δύο ετών, που υπηρετούσε στην αυλή σε πολύ εξέχουσα θέση. Έχοντας στην κατοχή γνώσεις επί ευρέος φάσματος, πριν απ'αυτό είχε για αρκετά χρόνια ακολουθήσει την διπλωματική καρριέρα στην Δανία και στην Σουηδία, όπου διαμόρφωση την κοσμοαντίληψή του. Έχοντας πολύ στενές επαφές με τους μασόνους, πήρε απ'αυτούς ιδέες περί Διαφωτισμού και έγινε επίσης υποστηρικτής της συνταγματικής μοναρχίας. Ο αδερφός του Πιότρ Ιβάνοβιτς ήταν ο μεγάλος αρχηγός της τάξης των γαιοκτημόνων του μασονικού τάγματος στην Ρωσία.

Οι πρώτες επιφυλάξεις προς τον νέο παιδαγωγό σύντομα εξαλείφθησαν, και ο Παύλος αρκετά γρήγορα προσκολλήθηκε σ'αυτόν. Ο Панин άνοιξε στα μάτια του νεαρού Παύλου τον κόσμο της ρωσικής και της δυτικοευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Ο νεαρός με αρκετή διάθεση ασχολήθηκε με το διάβασμα, και ήδη τον επόμενο χρόνο διάβασε πάρα πολλά βιβλία. Γνωρίστηκε καλά με τα κείμενα των Σουμαρόκοβ, Λεμονόσοφ, Ντερζάβιν, Ρακίνα, Κορνέϊγ, Μολιέρου, Γκαίτε, Θερβάντες, Βολαταίρου και Ρουσσώ. Απέκτησε έξοχη γνώση της λατινικής, γαλλικής και γερμανικής γλώσσας, και αγαπούσε τα μαθηματικά.

Η ψυχική του ανάπτυξη εξελίχθηκε χωρίς οποιαδήποτε παρέκλιση. Ένας από τους νεότερους δασκάλους του, ο Πορόσιν, κρατούσε ημερολόγιο,στο οποίο από μέρα σε μέρα κατέγραφε τις δραστηριότητες του μικρού Παύλου. Μέσα σ΄αυτό το ημερολόγιο δεν καταγράφτηκε καμία παρέκλιση στην ψυχική ανάπτυξη της προσωπικότητας του μελλοντικού αυτοκράτορα, για τις οποίες τόσο πολύ αρέσκονταν μεταγενέστερα να συζητούν οι πολλοί άσπονδοι εχθροί του Παύλου Πετρόβιτς.

Στις 23 Φεβρουαρίου 1765 ο Πορόσιν έγραψε: «Διάβασα στην Αυτού Υψηλότητα την ιστορία για το Τάγμα των Ιπποτών της Μάλτας. Του άρεσε, και μετά παίζοντας το έδεσε στο οικόσημο της δικής του ναυτικής σημαίας, προκειμένου να αυτοπαρουσιαστεί ως ιππότης της Μάλτας».

Ήδη από τα νεανικά του χρόνια ο Παύλος άρχισε να ενδιαφέρεται για την ιδέα του ιπποτισμού, ιδέα τιμής και δόξας. Και στην παρουσίαση του εικοσαετούς στρατιωτικού δόγματος της μητέρας του, η οποία ήδη εκείνο τον καιρό ήταν η Αυτοκράτειρα Πασών των Ρωσιών, αυτός αποποιήθηκε την ευθύνη ενός επιθετικού πολέμου, και εξήγησε την ιδέα του ως μια ανάγκη διατήρησης της αρχής της εύλογης επάρκειας, και γι' αυτό όλες οι ενέργειες τηςν Αυτοκρατορίας θα έπρεπε να στοχεύουν στην δημιουργία μιας εσωτερικής τάξης.

Εξομολογητής και πνευματικός πατέρας του Πρίγκιπα ήταν ένας από τους καλύτερους ρώσους ιεροκύρηκες και θεολόγους, ο Αρχιμαντρίτης και μετέπειτα μητροπολίτης Μόσχας Πλάτων (Λέβσιν). Χάρη στην ιερατική του δουλειά και καθοδήγηση σύμφωνα με τον νόμο του θεού, ο Παύλος Πετρόβιτς σ΄ όλη την υπόλοιπη διάρκεια της σύντομης ζωής του έγινε ένας πραγματικός πιστός, ένας αληθινός ορθόδοξος άνθρωπος. Στην Γκάτσινα μέχρι την Οκτωβριανή Επανάσταση φυλάσσονταν το χαλάκι, πάνω στο οποίο έτριβε τα γόνατά του ο Πάβελ Πετρόβιτς στην διάρκεια των παρατεταμένων νυχτερινών του προσευχών.

Έτσι, μπορούμε να δούμε, ότι στην παιδική ηλικία, την εφηβεία και στα νεανικά του χρόνια ο Παύλος έλαβε μια λαμπρή παιδεία,απέκτησε μια ευρεία αντίληψη και ήδη από την εποχή εκείνη ασπάστηκε τα ιπποτικά ιδανικά, ενώ ευλαβικά πίστευε στον Θεό. Όλα αυτά αντανακλούσαν στην πολιτική που ακολούθησε αργότερα, στις ιδέες και τις πράξεις του.

Σχέσεις με την Αικατερίνη την Β΄

Αμέσως μετά την γέννηση του ο Παύλος απομονώθηκε από την μητέρα του. Η Αικατερίνη μπορούσε να τον βλέπει πολύ σπάνια και μόνο με την άδεια της Αυτοκράτειρας[2]. Όταν ο Παύλος ήταν οχτώ ετών, η μητέρα του Αικατερίνη, στράφηκε κατά της φρουράς επιχειρώντας πραξικόπημα, όπου στην διάρκεια αυτής της επιχείρησης ο πατέρας του Παύλου, Αυτοκράτορας Πέτρος ο Γ΄, σκοτώθηκε. Στον θρόνο έπρεπε να ανέβει ο Παύλος.

H Αικατερίνη Β΄ της Ρωσίας πίεζε τον Παύλο με τις παρεμβάσεις της στις αποφάσεις σε κάθε είδους κρατικές υποθέσεις, και αυτός με την σειρά του, καταδίκαζε την όλη της παρουσία και δεν υιοθετούσε εκείνες τις πολιτικές που εκείνη καθοδηγούσε.

Ο Παύλος θεωρούσε, ότι η πολιτική αυτή στηρίζεται στην περηφάνεια και την υποκρισία, ονειρεύονταν την εγκαθίδρυση στην Ρωσία υπό την αιγίδα της αυτοκρατίας μιας αυστηρά γνώριμης διοίκησης, κατεπείγουσα επιβολή του δικαίου της αριστοκρατίας, με την επιβολή αυστηρής πειθαρχίας στον στρατό, σύμφωνα με το ρωσικό παράδειγμα. Το 1780 σαγηνεύτηκε από την μασονία.

Όλη την ώρα οι αμοιβαίας σχέσεις του Παύλου με την μητέρα του ήταν σε ένταση, την οποία αυτός υποψιάζονταν για συμμετοχή στην δολοφονία του πατέρα του — Πέτρου του Γ΄, και οδήγησε σε αυτό το γεγονός ότι η Αικατερνίη Β΄ δώρισε στον γιο της το 1783 τη Γκάτσινα (που σημαίνει ότι τον «απομάκρυνε» από την πρωτεύουσα). Εδώ ο Παύλος ξεκίνησε ένα έθιμο, εντελώς διαφορετικό από αυτά της Αγίας Πετρούπολης. Αλλά λόγω της έλλειψης οποιωνδήποτε άλλων ανησυχιών συγκέντρωσε όλες του τις δυνάμεις για την ίδρυση του Στρατού της Γκάτσινα: μερικά τάγματα, που βρίσκονταν υπό τις διαταγές του. Αξιωματικοί με πλήρη εξάρτηση, περούκες, στενές στολές, άψογη τάξη, την τιμωρία του παραδειγματικού ραβδισμού για την παραμικρή αμέλεια και απαγόρευση των κρατικών συνηθειών.

Το 1794 η αυτοκράτειρα αποφάσισε να απομακρύνει τον γιό της από τον θρόνο και να τον δώσει στον μεγαλύτερο εγγονό της Αλέξανδρο Παύλοβιτς, αλλά συνάντησε την αντίδραση από την πλευρά υψηλών κρατικών αξιωματούχων. Ο θάνατος της Αικατερίνης Β΄στις 6 Νοεμβρίου του 1796 άνοιξε στον Παύλο τον δρόμο για τον θρόνο.

Παραπομπές

1. ↑ Хронограф КМ: этот день в истории. Даты России. Памятные исторические даты
2. ↑ От дворцовых переворотов до эпохи Великих реформ, История России, εκδόσεις Аванта+ , 1997, τόμος 5, σελ. 61—67 της σειράς Энциклопедия для детей, isbn 5-89501-002-4