Γεννήθηκε στη Μόσχα στις 12 Ιουλίου 1596, γόνος μίας από τις ισχυρότερες βογιαρικές οικογένειες. Ο παππούς του Νικίτα Ζαχάριν - Γιούριεφ (μετέπειτα Ρομάνοφ) ήταν προσωπικός σωματοφύλακας και κουνιάδος του Ιβάν του Τρομερού (αδελφός της τσαρίνας Αναστασίας), ο δε πατέρας του Φιοντόρ έλαβε σημαντικά στρατιωτικά και διπλωματικά αξιώματα επί βασιλείας του Φιοντόρ του Κωδωνοκρούστη. Όμως έπεσε σε δυσμένεια όταν στο θρόνο ανήλθε ο Μπαρίς Γκοντουνόφ και αναγκάσθηκε να ασπασθεί το μοναχισμό με το όνομα Φιλάρετος.

Ο Μιχαήλ εξελέγη το Φεβρουάριο του 1613 από ένα ευρύ εκλεκτορικό σώμα, τη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση, η οποία συνεκλήθη μετά τη λήξη της πολωνικής κατοχής. Η θρόνος ήταν κενός ήδη από το 1610, όταν άνθρωποι των Πολωνών είχαν καθαιρέσει το Βασίλειο Δ' (πέθανε δύο χρόνια αργότερα έγκλειστος στη Βαρσοβία). Στο μεταξύ ο πατέρας του Φιλάρετος είχε ανέλθει στο αξίωμα του Πατριάρχη Μόσχας, ευνοούμενος από τους δύο πρώτους φιλοπολωνούς Ψευδοδημήτριους, αλλά κατά την πολωνική κατοχή άλλαξε στρατόπεδο και γι' αυτό συνελήφθη από τους κατακτητές.

Όταν πάρθηκε η απόφαση που τον έχριζε νέο τσάρο, ο Μιχαήλ δεν είχε καν συμπληρώσει τα δεκαεπτά του χρόνια. Ο πατέρας του ήταν αιχμάλωτος των πολωνών και η μητέρα του Ξένια (μοναχή Μάρθα) τον κρατούσε μυστικά στο μοναστήρι της, συμβουλεύοντάς τον να μην αποδεχθεί την τοποθέτησή του - χρειάσθηκαν μήνες στους αντιπροσώπους της Εθνοσυνέλευσης να τον πείσουν, μέχρι να φορέσει το στέμμα στις 22 Ιουλίου.

Σταδιοδρομία ως τσάρος

Οι κινήσεις του νέου τσάρου στα πρώτα χρόνια αποσκοπούσαν στην αναδιοργάνωση της διαλυμένης και αναρχούμενης χώρας. Βασική μέριμνά του ήταν η πάταξη των ληστών που επί σχεδόν μια δεκαετία λεηλατούσαν ανεξέλεγκτοι την ύπαιθρο. Παράλληλα έκλεισε τα πολεμικά μέτωπα με τη Σουηδία (Συνθήκη του Στόλμποβο, 17/02/1717) και την Πολωνο-λιθουανική Κοινοπολιτεία (Ανακωχή του Ντεουλίνο, 11/12/1718), παραχωρώντας τους αντίστοιχα την Ίνγκρια και το Σμόλενσκ.

Μετά την Ανακωχή του Ντεουλίνο ο Φιλάρετος απελευθερώθηκε από τους πολωνούς και επέστρεψε στη Μόσχα. Ο ρόλος του στα πολιτικά πράγματα έγινε πολύ σημαντικός - στην πραγματικότητα μέχρι το θάνατό του (1633) η Ρωσία είχε δυαρχία, με τον Φιλάρετο να κυβερνά και το Μιχαήλ απλά να επικυρώνει τις αποφάσεις του πατέρα του. Σε αυτήν την περίοδο σημαντικότερα έργα είναι η μεταρρύθμιση προς το ορθολογικότερον του φορολογικού συστήματος και η ενθάρρυνση της θεολογικής έρευνας. Έγινε επίσης απόπειρα να ανακτηθεί το Σμόλενσκ, αλλά η Ρωσία σύντομα ηττήθηκε.

Αφού πέθανε ο Φιλάρετος, ο Μιχαήλ ξαναέγινε απόλυτος μονάρχης αλλά αδυνατούσε να ανταπεξέλθει στα καθήκοντά του. Πάσχοντας από ένα παλαιό τραύμα που προοδευτικά παρέλυε τα πόδια του, προτιμούσε να αφήνει τη διακυβέρνηση της χώρας στα χέρια των συμβούλων του. Γενικά το υπόλοιπο της θητείας του έως το θάνατό του δε χαρακτηρίσθηκε από σημαντικά γεγονότα ή αποφάσεις.

Πέθανε στις 14 Ιουλίου 1645, μάλλον από το συνδυασμό της ασθένειάς του και κατάθλιψης. Δύο ημέρες νωρίτερα, ανήμερα στα 49α γενέθλιά του, τις τύχες της χώρας είχε αναλάβει ο γιος του Αλεξέι Μιχαήλοβιτς.

Οικογενειακή ζωή

Ο Μιχαήλ παντρεύθηκε δύο φορές. Η πρώτη του σύζυγος Μαρία Ντολγκορούκοβα απεβίωσε ξαφνικά τέσσερις μήνες μετά το γάμο (1625). Η δεύτερη ήταν η Ευδοκία Στρέσνιοβα, την οποία παντρεύθηκε το 1626. Απέκτησαν δέκα τέκνα, εκ των οποίων τα έξι πέθαναν σε βρεφική ηλικία. Η Ευδοκία πέθανε ένα μήνα μετά τον άνδρα της.

Ρωσία: Τσάροι και Αυτοκράτορες της Ρωσίας Ρουρικίδες: Ιβάν Δ' (Τρομερός) | Φιοντόρ Α' (Κωδωνοκρούστης) Εποχή των Αναστατώσεων: Μπόρις Γκοντουνόβ | Φιοντόρ Β' Γκοντουνόβ | Δημήτριος Β' (Ψευδοδημήτριος) | Βασίλειος Δ' Σούισκι Ρομάνοβ: Μιχαήλ Α' | Αλέξιος | Φιοντόρ Γ' | Ιβάν Ε' | Πέτρος Α' (Μέγας) | Αικατερίνη Α' | Πέτρος Β' | Άννα Ιβάνοβνα | Ιβάν ΣΤ΄ | Ελισάβετ | Πέτρος Γ' | Αικατερίνη Β' (Μεγάλη) | Παύλος Α' | Αλέξανδρος Α' | Νικόλαος Α' | Αλέξανδρος Β' (Απελευθερωτής) | Αλέξανδρος Γ' | Νικόλαος Β' (Αιματοβαμμένος)