Το έργο Όθων, Βασιλιάς της Γερμανίας (ιταλικά: Ottone, re di Germania) (HWV 15) είναι όπερα του Γκέοργκ Φρίντριχ Χαίντελ, σε λιμπρέτο του Νικολά Φραντσέσκο Χάιμ προσαρμοσμένο από το λιμπρέτο του Στέφανο Μπενεντέτο Παλαβίτσινο για την όπερα Θεοφανώ[1] (Teofane) του Αντόνιο Λότι. Ήταν η πρώτη νέα όπερα που γράφτηκε για την τέταρτη σεζόν της Βασιλικής Ακαδημίας Μουσικής (1719) και είχε την πρώτη της παράσταση στις 12 Ιανουαρίου 1723 στο King's Theatre, στο Χέιμαρκετ του Λονδίνου. Ο Χαίντελ είχε συγκεντρώσει ένα καστ από δημοφιλείς τραγουδιστές για αυτή τη σεζόν και η όπερα απεδείχθη τεράστια επιτυχία.
Η πλοκή της όπερας είναι μια μυθοπλασία ορισμένων γεγονότων της ζωής του Άνταλμπερτ της Ιταλίας, της μητέρας του Βίλλα της Τοσκάνης (με το όνομα "Γκισμόντα" στην όπερα), του Όθωνα Β' και της βυζαντινής πριγκίπισσας Θεοφανούς, η οποία έγινε σύζυγος του Όθωνα σε έναν κρατικό γάμο που προοριζόταν να σχηματίσει συμμαχία μεταξύ της Βυζαντινής και της Αγίας Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
Ιστορικό
To King's Theatre στο Λονδίνο, όπου ο Όθων είχε την πρώτη του παράσταση
Ο γερμανικής καταγωγής Χαίντελ, αφού πέρασε ένα μέρος της πρώιμης καριέρας του συνθέτοντας όπερες και άλλα κομμάτια στην Ιταλία, εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο, όπου το 1711 έφερε για πρώτη φορά την ιταλική όπερα εκεί με τον Ρινάλντο. Με τεράστια επιτυχία, ο Ρινάλντο δημιούργησε μια τρέλα στους κατοίκους του Λονδίνου για τις ιταλικές όπερες σέριες, μια φόρμα που επικεντρώθηκε σε μεγάλο βαθμό σε σόλο άριες για τους βιρτουόζους τραγουδιστές. Το 1719, ο Χαίντελ διορίστηκε μουσικός διευθυντής ενός οργανισμού που ονομαζόταν Βασιλική Ακαδημία Μουσικής (που δεν σχετίζεται με το σημερινό Ωδείο του Λονδίνου), μια εταιρεία υπό βασιλικό καταστατικό για την παραγωγή ιταλικών οπερών στο Λονδίνο. Ο Χαίντελ δεν επρόκειτο μόνο να συνθέσει όπερες για την εταιρεία, αλλά να προσλάβει τους τραγουδιστές, να επιβλέπει την ορχήστρα και τους μουσικούς και να προσαρμόζει ιταλικές όπερες για παραστάσεις στο Λονδίνο.[2][3]
Για την τέταρτη σεζόν το 1723, για την οποία η πρώτη του όπερα ήταν ο Όθων, ο Χαίντελ συγκέντρωσε ένα καστ τραγουδιστών, συμπεριλαμβανομένου του διεθνούς φήμης καστράτο Σενεζίνο, ξεκινώντας μια μακρά και μερικές φορές θυελλώδη σχέση με τον Χαίντελ που περιλάμβανε την ερμηνεία δεκαεπτά πρωταγωνιστικών ρόλων στις όπερές του για το Λονδίνο, με τεράστιο μισθό. Η διάσημη σοπράνο Μαργκερίτα Ντουραστάντι, η οποία είχε ερμηνεύσει σε πολλά από τα πρώτα έργα του Χαίντελ στην Ιταλία καθώς και σε προηγούμενες όπερές του στο Λονδίνο, εντάχθηκε στο καστ, όπως και η Αγγλίδα σοπράνο Αναστασία Ρόμπινσον, η οποία ήταν δυσαρεστημένη για το μεγάλο μέρος της μουσικής που είχε γράψει ο Χαίντελ για εκείνη να τραγουδήσει στον Όθων, νιώθοντας ότι δεν μπορούσε να απεικονίσει, όπως ήθελε, την περιφρόνηση και το θυμό, και έκανε έκκληση σε μια επιστολή σε έναν από τους θαμώνες της Βασιλικής Ακαδημίας να παρέμβει και να πει στον Χαίντελ να γράψει μια πιο ήπια μουσική για να ταιριάζει στις δυνατότητές της.[4] Το καστ περιλάμβανε έναν άλλο διεθνούς φήμης καστράτο, τον Γκαετάνο Μπερενστάντ, στον πρώτο του από τους τρεις ρόλους που ερμήνευσε στις όπερες του Χαίντελ.[5]
Νέα στο Λονδίνο για τον Όθων, εκτός από τον Σενεζίνο, ήταν και η Ιταλίδα σοπράνο Φραντσέσκα Κουτζόνι.[6] Ήξερε ότι ο Χαίντελ είχε γράψει μεγάλο μέρος μουσικής για την όπερα πριν την προσλάβει, και στην πρώτη πρόβα με τον συνθέτη, του υποδείκνυε ότι θα ήθελε να γράψει μια νέα άρια ειδικά για εκείνη, για να δείξει τα μοναδικά της ταλέντα και να κάνει μια καλή πρώτη εντύπωση στο το κοινό του Λονδίνου. Όταν του ζητήθηκε να αντικαταστήσει την άρια Falsa immagine με μια νέα, ο Χαίντελ, σύμφωνα με τον πρώτο του βιογράφο Τζον Μέινγουόρινγκ, εξαγριώθηκε:
Έχοντας μια μέρα λίγα λόγια με την Κουτζόνι για την άρνησή της να τραγουδήσει το Falsa immagine στον Όθων. Ω! Κυρία, (είπε), je sçais bien que Vous êtes une véritable Diablesse: mais je Vous ferai sçavoir, moi, que je suis Beelzebub le Chef des Diables (Ξέρω ότι είσαι πολύ διάβολος: αλλά πρέπει να σου πω, εγώ είμαι ο Βελζεβούλ ο Αρχηγός των Διαβόλων). Με αυτό την πήρε από τη μέση και, αν συνέχιζε τα λόγια, ορκίστηκε ότι θα την πετούσε από το παράθυρο.[4]
Η Κουτζόνι απέδωσε και τραγούδησε την άρια που είχε γράψει ο Χαίντελ με τεράστια επιτυχία, συμπεριλαμβανομένης της σε όλη την καριέρα της σε ρεσιτάλ και συναυλίες.[4]
Ο Χαίντελ είχε δει την όπερα Teofane του Αντόνιο Λότι, στο ίδιο λιμπρέτο με τον Όθων, στη Δρέσδη το 1719, και με τρεις από τους ίδιους τραγουδιστές στους ίδιους ρόλους, αν και με τη νέα μουσική του Χαίντελ, είχαν παίξει στο έργο του Λότι - Ο Σενεζίνο, ο Τζουζέπε Μαρία Μπόστσι και η Μαργκερίτα Ντουραστάντι επανέλαβαν τους ρόλους τους από την όπερα του Λότι στον Όθων.
Ρόλοι
| Ρόλος | Τύπος φωνής | Καστ Πρεμιέρας, 12 Ιανουαρίου 1723 |
|---|---|---|
| Όθων, Βασιλιάς της Γερμανίας, ερωτευμένος με την Θεοφανώ | άλτο καστράτο | Σενεζίνο |
| Θεοφανώ, κόρη του Βυζαντινού Αυτοκράτορα | σοπράνο | Φραντσέσκα Κουτζόνι |
| Εμιρένο, ένας πειρατής όπου το πραγματικό του όνομα είναι Μπαζίλιο, αδελφός της Θεοφανούς | μπάσος | Τζουζέπε Μαρία Μπόστσι |
| Γκισμόντα, χήρα του Βερεγγάριου, ηγεμόνα της Ιταλίας | σοπράνο | Μαργκερίτα Ντουραστάντι |
| Άνταλμπερτ, ο γιος της | άλτο καστράτο | Γκαετάνο Μπερενστάντ |
| Ματίλντα, ξαδέρφη του Όθωνα και αρραβωνιασμένη με τον Άνταλμπερτ | κοντράλτο | Αναστασία Ρόμπινσον |
Σύνοψη
Τόπος: Ρώμη και περίχωρα
Χρόνος: Γύρω στο 970 μ.Χ
Η όπερα βασίζεται σε μια μυθοπλασία ορισμένων γεγονότων από τη ζωή του Άνταλμπερτ της Ιταλίας και του Όθωνα Β'. Το «Επιχείρημα» για την όπερα παρέχει το πλαίσιο των γεγονότων που προηγούνται της όπερας.
Είχε κανονιστεί ότι ο Όθων θα παντρευόταν την Θεοφανώ, κόρη του του Ανατολικού Ρωμαϊκού Αυτοκράτορα. Ο Μπαζίλιο, ο αδελφός της Θεοφανούς, είχε οδηγηθεί στην εξορία από έναν σφετεριστή, ωστόσο, έπειτα έγινε πειρατής και πήρε το όνομα Εμιρένο.
Ο Σενεζίνο, ο οποίος υποδύθηκε τον Όθωνα
Πράξη 1
Μια γκαλερί στολισμένη με αγάλματα
Το όνειρο της Γκισμόντα είναι να δει τον γιο της Άνταλμπερτ στον θρόνο της Ιταλίας (Άρια: Pur chi regni il figlio amato). Όταν ο Άνταλμπερτ έρχεται κοντά της, τον ενημερώνει για πραγματοποιήσει το σχέδιο της. Ο αποθανών σύζυγός της κυβέρνησε την Ιταλία παράνομα, καθώς η χώρα ανήκε στην πραγματικότητα στον Γερμανό βασιλιά Όθωνα, ο οποίος τώρα βρίσκεται στο δρόμο για να διεκδικήσει το βασίλειο του και να παντρευτεί την Βυζαντινή πριγκίπισσα Θεοφανώ, η οποία βρίσκεται ήδη στη Ρώμη και της έχει σταλεί ένα πορτρέτο του μελλοντικού της γαμπρού, που την έκανε να ανυπομονεί για τον γάμο της με χαρά. Ωστόσο, ο Όθων καθυστέρησε στο ταξίδι του στη Ρώμη εξαιτίας μιας επίθεσης πειρατών στην συνοδεία πλοίων του, και χρειάστηκε να πολεμήσει στη θάλασσα. Η Γκισμόντα δίνει εντολή στον γιο της να παρουσιαστεί στην Θεοφανώ ως Όθων και μετά να την παντρευτεί. Ο Άνταλμπερτ πιστεύει ότι αυτό είναι ένα πολύ έξυπνο σχέδιο και η Γκισμόντα περιμένει με χαρά την επιτυχία του γιου της. (Άρια: Giunt'in porto).
Η Θεοφανώ έρχεται να συναντήσει τον υποτιθέμενο μελλοντικό σύζυγό της, και όταν ο Άνταλμπερτ τη χαιρετά, παριστάνοντας τον Όθων, δεν μπορεί να καταλάβει γιατί δεν μοιάζει σε τίποτα με τον όμορφο και ευγενή νεαρό από το πορτρέτο μινιατούρα που της είχε σταλεί και κουβαλάει μαζί της μέσα σε ένα μενταγιόν. Αφού μένει μόνη, κατηγορεί το πορτρέτο ότι την παραπλάνησε βάναυσα (Άρια: Falsa immagine).
Σκηνές κατά μήκος της ακτής της θάλασσας με τα πλοία στην άγκυρα
Ο αληθινός Όθων έχει φτάσει για να διεκδικήσει το νόμιμο βασίλειό του και τη νύφη του. Ο πειρατής Εμιρένο, ο οποίος νικήθηκε από τον Όθων και τώρα τον φέρνουν αλυσοδεμένο, υπαινίσσεται ότι είναι πραγματικά κάποιος πολύ ισχυρός, αλλά αρνείται να αποκαλύψει την πραγματική του ταυτότητα και οδηγείται μακριά (Άρια: Del minacciar del vento). Η ξαδέρφη του Όθων Ματίλντα, η οποία υποδέχεται τον ξάδερφό της τώρα, ήταν επίσημα αρραβωνιασμένη με τον Άνταλμπερτ και είναι έξαλλη που τώρα αυτός κάνει πρόταση γάμου στην Θεοφανώ και τον πληροφορεί ότι η Γκισμόντα και ο Άνταλμπερτ σχεδιάζουν κάτι εναντίον του. Ο Όθων ελπίζει ότι η Θεοφανώ μπορεί ακόμα να γίνει είναι δική του παρά αυτό (Άρια: Ritorna, o dolce amore). Η Ματίλντα, μόνη, λαχταρά να εκδικηθεί τον Άνταλμπερτ που την παράτησε (Άρια: Diresti poi così).
Αίθουσα θρόνου του παλατιού της Γκισμόντα
Δεδομένου ότι ο γιος της τώρα υποδύεται τον Όθωνα, η Γκισμόντα υποδύεται τη μητέρα του Όθωνα Αδελαΐδα σε μια συνάντηση με την Θεοφανώ. Η «Αδελαΐδα» αναθέτει αγέρωχα την Θεοφανώ να δώσει στον γιο της την καρδιά της καθώς και το χέρι της (Άρια: Pensa ad amare) και φεύγει. Ο Άνταλμπερτ έρχεται για να οδηγήσει την Θεοφανώ στο γάμο τους, αλλά η μητέρα του εμφανίζεται ξανά με την είδηση ότι ο Όθων εισβάλλει με στρατό, βάζει ένα σπαθί στο χέρι του γιου της και τον στέλνει στη μάχη. Αφού μένει μόνη, η Θεοφανώ συνειδητοποιεί ότι ο Άνταλμπερτ προσποιούταν τον Όθωνα και θρηνεί που την εξαπάτησε (Άρια: Affanni del Pensier).
Ένα πεδίο μάχης
Μια συμφωνία παίζεται καθώς μια μάχη επί σκηνής δείχνει την ήττα του στρατού του Άνταλμπερτ και τη σύλληψή του από τις δυνάμεις του Όθωνα. Ο Άνταλμπερτ οδηγείται μακριά, προκλητικός αλλά αλυσοδεμένος (Άρια: Tu puoi straziarmi). Μόνος, ο Όθων εξακολουθεί να ελπίζει ότι θα κερδίσει την Θεοφανώ και το βασίλειο του και να κυβερνήσει ειρηνικά, δίνοντας δικαιοσύνη σε όλους (Άρια: Dell'onda ai fieri moti).
Πράξη 2
Ο Όθων Β' της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
Μια σύντομη ορχηστρική συμφωνία εισάγει αυτήν την πράξη.
Ένας διάδρομος του παλατιού
Καθοδόν προς τη φυλακή, ο Άνταλμπερτ συναντά τη Ματίλντα, η οποία του λέει ότι δεν θα έπρεπε ποτέ να είχε δεχτεί να την αρραβωνιαστεί αν αγαπούσε την Θεοφανώ. Έρχεται και η Γκισμόντα, η οποία κατηγορεί τον γιο της ότι ηττήθηκε στη μάχη από τον Όθωνα. Ο Άνταλμπερτ ελπίζει ότι θα μάθει την πιστότητα από το παράδειγμα της Ματίλντα και οδηγείται μακριά (Άρια: Lascia, che nel suo viso). Η Ματίλντα και η Γκισμόντα είναι και οι δύο αναστατωμένες με την ήττα και τη φυλάκιση του Άνταλμπερτ και η Ματίλντα πιστεύει ότι θα έπρεπε να ικετεύσουν τον Όθωνα για έλεος, αλλά η Γκισμόντα θα προτιμούσε να θανατωθούν και η ίδια και ο γιος της παρά να ταπεινωθούν έτσι, όμως η Ματίλντα λέει ότι δεν θα επιτρέψει να συμβεί αυτό, ο Άνταλμπερτ πρέπει να ελευθερωθεί (Άρια: Ah! Tu non sai). Αφού μένει μόνη, η Γκισμόντα παραδέχεται στον εαυτό της ότι και εκείνη νιώθει οίκτο για τον γιο της και λαχταρά να τον παρηγορήσει στη στενοχώρια του (Άρια: Vieni, o figlio, e mi consola).
Η Θεοφανώ και ο Όθων πρόκειται να συναντηθούν πρόσωπο με πρόσωπο για πρώτη φορά, και οι δύο ανυπομονούν για αυτό, αλλά η Ματίλντα εμφανίζεται ξαφνικά και ρίχνεται στα πόδια του Όθωνα, παρακαλώντας τον να δείξει έλεος στον Άνταλμπερτ. Η Θεοφανώ αποσύρεται σε μια κόγχη και παρακολουθεί τον Όθωνα να αρνείται να συγχωρήσει τον Άνταλμπερτ αλλά αγκαλιάζει τη Ματίλντα σε μια προσπάθεια να την παρηγορήσει. Η Θεοφανώ παρερμηνεύει αυτή τη χειρονομία ως σημάδι ότι ο Όθων είναι ερωτευμένος με τη Ματίλντα. Σε κάθε περίπτωση, η αγκαλιά δεν μπορεί να παρηγορήσει την Ματίλντα, η οποία εξοργίζεται με τον Όθωνα για την άρνησή του να δείξει επιείκεια στον Άνταλμπερτ, καλώντας τέρατα και δαιμόνια τον κυνηγήσουν (Άρια: All'orror d'un duolo eterno). Αφού η Θεοφανώ και ο Όθων συναντιούνται τελικά, τον κατηγορεί ότι προσποιείται ψευδώς ότι είναι ερωτευμένος μαζί της (Άρια: Alla fama, dimmi il vero) και, αφού μένει μόνος του, ο Όθων προσεύχεται να υποχωρήσει αυτή η καταιγίδα (Άρια: Dopo l' orrore).
Ένας υπέροχος κήπος δίπλα στον Τίβερη με πηγές και σπηλιές και ένα υπόγειο πέρασμα κλειστό από έναν βράχο. Νύχτα
Η Θεοφανώ περπατά απογοητευμένη στον κήπο, νιώθοντας εντελώς μόνη (Άρια: S’io dir potessi). Ο Εμιρένο και ο Άνταλμπερτ βγαίνουν από την σπηλιά, σπρώχνοντας τον βράχο στην άκρη. Έχουν δραπετεύσει από τη φυλακή με τη βοήθεια ενός χάρτη που τους έστειλε η Ματίλντα. Ο Εμιρένο ανυπομονεί να είναι πια ελεύθερος και νικήσει τους εχθρούς που τον αδίκησαν (Άρια: Le profonde vie dell’onde). Ο Εμιρένο πηγαίνει να βρει το σκάφος που του είπε η Mατίλντα να περιμένει, και η ίδια η Ματίλντα, αφού φτάνει ο Όθων, ψάχνει την σπηλιά και ο Όθων αναζητά την Θεοφανώ. Ο Άνταλμπερτ και η Θεοφανώ κρύβονται καθώς η Ματίλντα οδηγεί τον Όθωνα μακριά, λέγοντάς του ότι δεν είναι ασφαλές να περιπλανιέται μόνος του τη νύχτα, όμως ο Όθων ανησυχεί περισσότερο για την Θεοφανώ παρά για τον εαυτό του (Άρια: Deh! Non dir). Ο Εμιρένο βρήκε τη βάρκα και επιστρέφει, και ο Άνταλμπερτ αρπάζει την Θεοφανώ, η οποία λιποθυμά καθώς τη μεταφέρει στη βάρκα και την οδηγεί μακριά, μαζί με τον Εμιρένο και μερικούς από τους άντρες τους. Η Γκισμόντα ενώνει την Ματίλντα στον κήπο και γιορτάζουν τη νύχτα για την επιτυχία του σχεδίου τους να απελευθερώσουν τον Άνταλμπερτ (Ντουέτο: Notte cara).
Πράξη 3
H Aναστασία Ρόμπινσον, η οποία υποδύθηκε την Ματίλντα
Ένα δωμάτιο του παλατιού
Ο Όθων είναι έρημος που ο Θεοφανώ έχει εξαφανιστεί (Άρια: Dove sei, dolce mia vita). Η Γκισμόντα έρχεται κοντά του και χαίρεται που ο γιος της έχει δραπετεύσει (Άρια: Trema, tiranno). Ο Όθων νιώθει προδομένος και εγκαταλελειμμένος από όλους (Άρια: Tanti affanni).
Ένα δάσος με θέα στον Τίβερη
Μετά από μια σύντομη ορχηστρική συμφωνία, οι Άνταλμπερτ, Εμιρένο και Θεοφανώ εμφανίζονται με τους φρουρούς τους. Η διαφυγή τους έχει σταματήσει από μια ξαφνική καταιγίδα που έχει ανατιναχθεί. Ο Άνταλμπερτ ελπίζει τόσο για καλύτερο καιρό όσο και για την αγάπη του Θεοφανώ (Άρια: D’innanlzar i flutti al ciel). Φεύγει για να αναζητήσει μια κατοικία όπου μπορούν να βρουν καταφύγιο από την καταιγίδα. Μόνος με τον Εμιρένο, η Θεοφανώ απαιτεί σεβασμό ως κόρη του βασιλιά του Βυζαντίου. Σε αυτό, ο Εμιρένο προσπαθεί να την αγκαλιάσει και ο Θεοφανώ, καθώς και ο Άνταλμπερτ που επιστρέφει ακριβώς τη στιγμή που συμβαίνει, παρερμηνεύουν τη δράση ως απόπειρα αποπλάνησης. Ο Άνταλμπερτ επιτίθεται στον Εμιρένο αλλά οι φρουροί τον καταλαμβάνουν. Η Θεοφανώ είναι αναστατωμένη και ζητά από τους φρουρούς να τη σκοτώσουν, ο θάνατος θα είναι απελευθέρωση (Άρια: Benchè mi sia crudele). Ο Εμιρένο της λέει ότι δεν έχει λόγο να φοβάται (Άρια: No, non temere, o bella). Η Θεοφανώ φαντάζεται τον Όθωνα στην αγκαλιά της Ματίλντα, αλλά ακόμα κι έτσι, ορκίζεται ότι θα τον αγαπάει πάντα (Άρια: Gode l’alma consolata).
Ένα δωμάτιο του παλατιού
Η Mατίλντα λέει στον Όθωνα ότι ο Άνταλμπερτ απήγαγε τον Θεοφανώ. Η Γκισμόντα θριαμβεύει στις πράξεις του γιου της, αλλά η Mατίλντα της λέει ότι θα αλλάξει τη μελωδία της όταν δει το κεφάλι του γιου της να κόβεται από τους ώμους του. Η Γκισμόντα απαντά αποκαλύπτοντας στον Όθωνα ότι ο Άνταλμπερτ κατάφερε να δραπετεύσει λόγω της Mατίλντα. Η Mατίλντα παραδέχεται ότι αυτό είναι αλήθεια, αλλά λυπάται που βοήθησε τον Άνταλμπερτ και τώρα θα ήθελε να τον σκοτώσει η ίδια (Άρια: Nel suo sangue). Ο Εμιρένο έρχεται με τον Άνταλμπερτ αλυσοδεμένος. Ο Όθων διατάζει τον Άνταλμπερτ να εκτελεστεί, αλλά η Ματίλντα ζητά το δικαίωμα να τον διατρέχει η ίδια. Ωστόσο, δεν μπορεί να το κάνει, συνειδητοποιώντας ότι τον αγαπά ακόμα. Η Γκισμόντα αρπάζει το μαχαίρι από τη Ματίλντα και ετοιμάζεται να αυτοκτονήσει, όταν η Θεοφανώ ορμάει μέσα και αυτή και ο Όθων συναντιούνται ξανά χαρούμενα (Ντουέτο: A’ teneri affetti). Η Θεοφανώ εξηγεί ότι τώρα ξέρει ότι ο Εμιρένο είναι πραγματικά ο αδερφός της. Η Γκισμόντα και ο Άνταλμπερτ ζητούν και λαμβάνουν τη συγχώρεση του Όθωνα και του υπόσχονται την πίστη τους, και η Mατίλντα δέχεται την πρόταση γάμου του Άνταλμπερτ. Όλοι γιορτάζουν την τυχερή εξέλιξη των γεγονότων (Ρεφραίν: Faccia ritorno l’antica pace).
Παραπομπές
MCLAUGHLAN, F. (1997-08-01). «LOTTI'S 'TEOFANE' (1719) AND HANDEL'S 'OTTONE' (1723): A TEXTUAL AND MUSICAL STUDY». Music and Letters 78 (3): 349–390. doi:10.1093/ml/78.3.349. ISSN 0027-4224.
Serwer, Howard (1992). «Review: Handel's Operas, 1704-1726 by Winton Dean, John Merrill Knapp; Handel Sources: Materials for the Study of Handel's Borrowing by John H. Roberts». Journal of the American Musicological Society 45 (2): 352–361. doi:10.2307/831453. ISSN 0003-0139.
Strohm, Reinhard (1985). Essays on Handel and Italian opera. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-26428-6. 11210695.
Burrows, Donald (1997). The Cambridge companion to Handel (1st edition έκδοση). Cambridge. ISBN 0-521-45425-5. 36008584.CS1 maint: Extra text (link)
Macy, Laura Williams (2008). The Grove book of opera singers. New York, NY: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-533765-5. 213449631.
Rogers, Francis (1943). «HANDEL AND FIVE PRIMA DONNAS» (στα αγγλικά). The Musical Quarterly XXIX (2): 214–224. doi:10.1093/mq/XXIX.2.214. ISSN 0027-4631.
Gran teatro la fenice.jpg Αυτό το λήμμα που σχετίζεται με την Όπερα χρειάζεται επέκταση. Βοηθήστε τη Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το!.
|
Όπερες του Γκέοργκ Φρήντριχ Χαίντελ Αλμίρα (1705) | Νέρων (1705) | Φλορίντο (1708) | Ροντρίγκο (1707) | Αγριππίνα (1709) | Ρινάλντο (1711) | Ο πιστός ποιμένας (1712) | Θησέας (1713) | Άμαδις της Γαλατίας (1715) | Άκις και Γαλάτεια (1718) | Ραντάμιστο (1720) | Μούκιος Σκαιβόλας (1721) | Φλοριντάντε (1721) | Όθων (1723) | Φλάβιος (1723) | Ιούλιος Καίσαρ (1724) | Ταμερλάνος (1724) | Ροντελίντα (1725) | Σκιπίων (1726) | Αλέξανδρος (1726) | Άδμητος (1727) | Ριχάρδος Α' (1727) | Σιρόης (1728) | Πτολεμαίος (1728) | Λοθάριος (1729) | Παρθενόπη (1730) | Πώρος (1731) | Έτζιο (1732) | Σωσάρμης (1732) | Ορλάνδος (1733) | Αριάδνη εν Κρήτη (1734) | Ορέστης (1734) | Αριοδάντης (1735) | Αλτσίνα (1735) | Αταλάντη (1736) | Αρμίνιο (1737) | Ιουστίνος (1737) | Βερενίκη (1737) | Αλέξανδρος Σέβηρος (1738) | Φαραμόντο (1738) | Ξέρξης (1738) | Ο Ζευς στο Άργος (1739) | Ιμενέο (1740) | Δηιδάμεια (1741) |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
