Σέγκεντ

Ουγγαρία

Το Σέγκεντ (Szeged) (στα γερμανικά Szegedin, στα πολωνικά Segedyn, στα ρουμανικά Seghedin, στα ιταλικά Seghedino και στα λατινικά Partiscum) είναι η τέταρτη σε πληθυσμό πόλη της Ουγγαρίας, το περιφερειακό κέντρο του νοτιοανατολικού τμήματος της χώρας και η πρωτεύουσα της κομητείας Τσονγκράντ. Ο πληθυσμός του το 2005 έφθανε τους 162.889 κατοίκους.

Γεωγραφία

Το Σέγκεντ βρίσκεται κοντά στα νότια σύνορα της Ουγγαρίας και είναι κτισμένο σε αμφότερες τις όχθες του ποταμού Τίσα, λίγο μετά την εκβολή του παραποτάμου του Μούρες ή Μάρος (ο ίδιος ο Τίσα είναι ο σημαντικότερος ίσως παραπόταμος του Δούναβη). Οι γεωγραφικές συντεταγμένες της πόλης είναι 46° 15΄ βόρειο πλάτος και 20° 9΄ ανατολικό μήκος. Η έκτασή της ανέρχεται σε 280,84 km2 και επομένως η μέση πυκνότητα πληθυσμού είναι 582 κάτοικοι ανά km2. Εξαιτίας των πολλών ωρών μέσης ετήσιας ηλιοφάνειας (για την Ουγγαρία βέβαια), το Σέγκεντ αποκαλείται συχνά «Πόλη της λιακάδας», όπως και μία άλλη ουγγρική πόλη, το Ντέμπρετσεν.

Δημογραφία

Το 2003 από τους 175.301 κατοίκους το 93,5% ήταν Ούγγροι, 0,7% Αθίγγανοι, 0,5% Γερμανοί (Σουηβοί του Δούναβη), 0,2% Σέρβοι, 0,2% Ρουμάνοι, 0,1% Κροάτες, 0,1% Σλοβάκοι και 5,9% άλλοι. Υπάρχουν 70.787 κατοικίες (μονοκατοικίες ή διαμερίσματα), δηλαδή 252,05 κατοικίες ανά km².
Ιστορία

Το Σέγκεντ και η περιοχή του κατοικούνται από την αρχαιότητα. Ο Κλαύδιος Πτολεμαίος αναφέρει το αρχαιότερο γνωστό όνομα για την πόλη: Παρτίσκον (Partiscum). Είναι πιθανό ότι ο Αττίλας, ο ηγέτης των Ούνων, είχε την έδρα του κάπου στην περιοχή αυτή. Το όνομα Σέγκεντ αναφέρεται για πρώτη φορά το 1183, σε έγγραφο του βασιλιά Μπέλα Γ΄.

Ο Μπέλα Δ΄ έδωσε τον τίτλο της πόλεως στο Σέγκεντ.
Πύργος του 13ου αιώνα.

Κατά την εισβολή των Μογγόλων η πόλη καταστράφηκε και οι κάτοικοί της κατέφυγαν στους γειτονικούς βάλτους, αλλά σύντομα επέστρεψαν και ξανάχτισαν την πόλη τους. Τον 14ο αιώνα, κατά τη βασιλεία του Λουδοβίκου του Μέγα, το Σέγκεντ έγινε η σημαντικότερη πόλη της νότιας Ουγγαρίας και – καθώς ο τουρκικός στρατός προσέγγιζε την Ουγγαρία – η στρατηγική του σημασία αυξήθηκε. Ο βασιλιάς Σιγισμούνδος του Λουξεμβούργου διέταξε και κτίσθηκε τείχος γύρω από την πόλη. Το Σέγκεντ προάχθηκε στη θέση της «ελεύθερης βασιλικής πόλεως» το 1498.

Το Σέγκεντ λεηλατήθηκε για πρώτη φορά από τον τουρκικό στρατό στις 28 Σεπτεμβρίου 1526, αλλά καταλήφθηκε οριστικά μόλις το 1543, οπότε κατέστη διοικητικό κέντρο των Οθωμανών. Η πόλη απελευθερώθηκε από την τουρκική κατοχή στις 23 Οκτωβρίου 1686 και ανακηρύχθηκε και πάλι «ελεύθερη βασιλική πόλη» το 1715. Το 1719 το Σέγκεντ απέκτησε τον θυρεό του (παραμένει ο ίδιος σήμερα) από τον Αυτοκράτορα Κάρολο της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Στη συνέχεια, η πόλη αναπτύχθηκε και ευδοκίμησε. Πιαριστές μοναχοί έφθασαν στο Σέγκεντ το 1719 και άνοιξαν σχολείο το 1721. Επίσης, διοργάνωναν επιστημονικές διαλέξεις και θεατρικές παραστάσεις. Ωστόσο, παρά την ευδοκίμηση και τον διαφωτισμό, την ίδια περίοδο οι δίκες μαγισσών ήταν συχνές στην πόλη, ιδίως μεταξύ 1728 και 1744. Σε απογραφή του 1720, ο πληθυσμός ήταν 193 νοικοκυριά, από τα οποία τα 99 ήταν σερβικά.

Το Σέγκεντ είναι γνωστό και ως «το σπίτι της πάπρικας». Η πάπρικα έφθασε στην Ουγγαρία το δεύτερο μισό του 16ου αιώνα ως διακοσμητικό φυτό. Περίπου 100 χρόνια αργότερα το φυτό άρχισε να καλλιεργείται ως εδώδιμο και η πάπρικα όπως τη γνωρίζουμε γεννήθηκε.[1] Το Σέγκεντ είναι επίσης γνωστό για το Σεκελιγκούλας, ένα γκούλας που παρασκευάζεται με χοιρινό, ζαουερκράουτ και ξινή κρέμα.[2]

Οι κάτοικοι του Σέγκεντ διεδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην επανάσταση και τον πόλεμο του 1848-49. Ο Λάγιος Κόσουθ έβγαλε τον περίφημο λόγο του στην πόλη. Το Σέγκεντ υπήρξε η τελευταία έδρα της επαναστατικής κυβερνήσεως τον Ιούλιο 1849. Οι Αψβούργοι τιμώρησαν τους επικεφαλής της πόλης, αλλά αργότερα το Σέγκεντ άρχισε να ευδοκιμεί και πάλι, όταν έφθασε ο σιδηρόδρομος το 1854, και η πόλη πήρε πίσω τον τίτλο της «ελεύθερης βασιλικής πόλεως» το 1860. Το κατάστημα του Μαρκ Πικ (ο πρόδρομος του σημερινού παγκόσμιας φήμης εργοστασίου σαλαμιών Pick) άνοιξε εδώ το 1869.

Σήμερα η εντός των τειχών πόλη του Σέγκεντ διαθέτει όμορφα κτήρια και πλατιές λεωφόρους. Αυτό οφείλεται κυρίως στη μεγάλη πλημμύρα του 1879, που κυριολεκτικά σάρωσε ολόκληρη την πόλη (μόνο 265 από τα 5723 σπίτια έμειναν και 165 άνθρωποι σκοτώθηκαν). Ο Αυτοκράτορας Φραγκίσκος Ιωσήφ επισκέφθηκε την πληγείσα πόλη και υποσχέθηκε ότι «το Σέγκεντ θα γίνει ομορφότερο από ό,τι ήταν». Κράτησε την υπόσχεσή του. Κατά τα επόμενα χρόνια, μια νέα, σύγχρονη πόλη ξεπρόβαλε από τα ερείπια, με παλάτια και φαρδείς δρόμους.

Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η Ουγγαρία έχασε τα νότια εδάφη της, που προσαρτήθηκαν στη Ρουμανία και τη Σερβία, οπότε το Σέγκεντ έγινε παραμεθόρια πόλη και η σημασία του μειώθηκε, αλλά καθώς ανέλαβε έδρα ιδρυμάτων και λειτουργιών που πριν ανήκαν στις χαμένες για την Ουγγαρία πόλεις, ανέκαμψε αργά. Το πανεπιστήμιο του Κόλοσβαρ (το σημερινό Κλουζ-Ναπόκα της Ρουμανίας) μετεγκαταστάθηκε στο Σέγκεντ το 1921 (βλ. Πανεπιστήμιο του Σέγκεντ). Το 1923 το Σέγκεντ έγινε η έδρα του ρωμαιοκαθολικού επισκόπου του Τέμεσβαρ (της σημερινής Τιμισοάρα της Ρουμανίας).

Το Σέγκεντ υπέστη πολλά δεινά κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. 6.000 κάτοικοι σκοτώθηκαν, οι Εβραίοι πολίτες περιορίσθηκαν σε γκέτο και μετά μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως πριν ο σοβιετικός στρατός εισέλθει στην πόλη, το 1944. Κατά την κομμουνιστική εποχή το Σέγκεντ έγινε κέντρο ελαφράς βιομηχανίας και βιομηχανίας τροφίμων. Το 1965 ανακαλύφθηκε πετρέλαιο κοντά στην πόλη. Η περιοχή παράγει σήμερα αρκετό για να καλύπτει το 67% των αναγκών της χώρας σε πετρέλαιο.
Το άγαλμα του Κούνο Κλέμπελσμπεργκ.

Το 1962 το Σέγκεντ έγινε η πρωτεύουσα της κομητείας Τσονγκράντ. Ολόκληρες νέες συνοικίες χτίστηκαν και πολλά γειτονικά χωριά (π.χ. τα Ταπέ, Σούρεγκ, Κισκούντοροσμα, Σεντμιχάλιτελεκ, Γκιάλαρετ) προσαρτήθηκαν στην πόλη το 1973. Σήμερα το Σέγκεντ είναι πόλη σημαντική για το πανεπιστήμιό της και προσελκύει τουρισμό. Οι περίφημες υπαίθριες θεατρικές παραστάσεις του Σέγκεντ κάθε καλοκαίρι (πρωτοδιοργανώθηκαν το 1931) αποτελούν μία από τις κυριότερες ατραξιόν. Σημερινός δήμαρχος είναι ο Δρ. Λάσλο Μπότκα.

Εκπαίδευση
Το Πανεπιστήμιο του Σέγκεντ.

Η πόλη διαθέτει 62 νηπιαγωγεία, 32 δημοτικά σχολεία, 18 γυμνάσια-λύκεια και 1 πανεπιστήμιο, που προήλθε από τη συγχώνευση των προηγούμενων κέντρων ανώτερης παιδείας. Τα 2 κυριότερα γυμνάσια-λύκεια (το Ságvári Endre Gyakorló Gimnázium και το Radnóti Miklós Gimnázium) κατατάσσονται ανάμεσα στα 15 καλύτερα της χώρας. Το Σέγκεντ είναι το κέντρο ανώτατης εκπαιδεύσεως της νότιας Ουγγαρίας και έχει αρκετή φήμη. Το Πανεπιστήμιο του Σέγκεντ κατατάχθηκε το 2005 ως το καλύτερο πανεπιστήμιο της Ουγγαρίας. Χιλιάδες φοιτητές φοιτούν εδώ, πολλοί από τους οποίους προέρχονται από ξένες χώρες. Το Κέντρο Βιολογικών Ερευνών της Ουγγρικής Ακαδημίας Επιστημών, που κτίσθηκε με τη βοήθεια της UNESCO, είναι επίσης σημαντικό ίδρυμα ερευνών. Οι επιστήμονες των εργαστηρίων του ήταν οι πρώτοι που παρήγαγαν «τεχνητό υλικό κληρονομικότητας» το έτος 2000.

Οικονομία

Το Σέγκεντ είναι ένα από τα κέντρα της βιομηχανίας τροφίμων στην Ουγγαρία, ιδιαίτερα γνωστό για την πάπρικα, το σεκελιγκούλας και το σαλάμι Πικ.

Αξιοθέατα

Κέντρο της πόλης - Dóm tér («Πλατεία Μητροπόλεως») με τη Βοτιβική Εκκλησία
Μέγαρο αρχιεπισκοπής (έδρα της επισκοπής Σέγκεντ-Τσανάντ)
Ναός των Φραγκισκανών (γοτθική αρχιτεκτονική, 15ος αιώνας)
Σερβικός ορθόδοξος ναός (1773-1778)
Συναγωγή (http://zsinagoga.szeged.hu/)
Ναός των Μενοριτών (μπαρόκ, 18ος αιώνας)
Μουσείο Φέρεντς Μόρα
Εθνικό Θέατρο
Βοτανικός Κήπος του Πανεπιστημίου
Ζωολογικός κήπος
Φέκετε Χαζ («Μαύρο Σπίτι»), νομισματικό μουσείο
Εκλεκτικό κτήριο του Γυμνασίου Ραντνότι Μικλός (Radnóti Miklós Gimnázium)

Γεννήθηκαν στο Σέγκεντ

Αντριάν Άνους (1975), σφυροβόλος
Γκάμπορ Αγκάρντι (1922–2006), ηθοποιός
Μπέλα Μπαλάς (1884–1949), συγγραφέας, ποιητής και κριτικός κινηματογράφου
Ζολτ Μπετσέι (1964), πολιτικός
Ράιμουντ Φοντόρ (1976), αθλητής της υδατοσφαιρίσεως
Γιένου Χούσκα (1875–1960), μουσικοσυνθέτης
Έβα Γιάνικοφσκι (1926–2003), συγγραφέας
Γκιούλα Γιουχάς (1883-1937), ποιητής
Γκέζα Μαρότσι (1870–1951), γκραν μάστερ στο σκάκι
Ταμάς Μολνάρ (1975), αθλητής της υδατοσφαιρίσεως
Λάσλο Πασκάι (1927), Αρχιεπίσκοπος του Έστεργκομ και πάσης Ουγγαρίας
Βίλι Πόγκανι (1882-1955), εικονογράφος
Βίλμος Σίγκμοντ (1930), κινηματογραφιστής

«Αδελφές» πόλεις

Το Σέγκεντείναι «αδελφοποιημένο» με τις εξής 19 πόλεις άλλων κρατών:

Καίμπριτζ, Ηνωμένο Βασίλειο
Ντάρμσταντ, Γερμανία
Νίκαια (Γαλλία), Γαλλία
Οδησσός, Ουκρανία
Ραχίβ, Ουκρανία
Πάρμα, Ιταλία
Λιέγη, Βέλγιο
Κότορ, Μαυροβούνιο
Ρότερνταμ, Ολλανδία
Τίργκου Μούρες, Ρουμανία
Σουμπότιτσα, Σερβία
Τιμισοάρα, Ρουμανία
Τολίντο, Οχάιο, ΗΠΑ
Τούρκου, Φινλανδία
Λοτζ, Πολωνία
Γουέι-ναν, Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας
Λάρνακα, Κύπρος
Πούλα, Κροατία
Ιερουσαλήμ, Ισραήλ

Εικόνες

Το Μουσείο Φέρεντς Μόρα.

Γέφυρα του ποταμού Τίσα στο Σέγκεντ.

Ο καθεδρικός ναός τη νύχτα.

Αεροφωτογραφία.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Εικόνες του Σέγκεντ από τον Jim at SnapGalaxy
Το Σέγκεντ τότε και τώρα... (στην ουγγρική γλώσσα)
Ο επίσημος ιστοτόπος του Σέγκεντ με webcam
Αεροφωτογραφίες
Ιστοτόπος από το πανεπιστήμιο της πόλης
Szeged.hu (στην ουγγρική γλώσσα)
Szegedinfo.de (στη γερμανική και στην ουγγρική γλώσσα)
Ο επίσημος ιστοτόπος του υπαίθριου φεστιβάλ

Σημειώσεις και παραπομπές

«Paprika». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Σεπτεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2007.
«Szeged Gulyas Recipe». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 25 Απριλίου 2012.

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Εγκυκλοπαίδεια Ουγγαρίας

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License