Βανάδα Μεσσηνίας

Περιφέρεια : Πελοποννήσου
Νομός : Μεσσηνίας

Η Βανάδα[4] είναι ορεινός οικισμός κοντά στο Σιδηρόκαστρο και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Τριφυλίας, του Νομού Μεσσηνίας.

Τοποθεσία

Η Βανάδα βρίσκεται περίπου 17,5 χιλιόμετρα προς τα βορειοανατολικά της Κυπαρισσίας και περίπου 1,5 χιλιόμετρο βορειοδυτικά από το Σιδηρόκαστρο. Έχει υψόμετρο 528[1][5] μέτρα και απέχει 7 περίπου χιλιόμετρα από τις ακτές του Ιονίου Πελάγους. Κοντά στην Βανάδα, προς τα ανατολικά της, βρίσκεται ο Αυλώνας, σε απόσταση 7 περίπου χιλιομέτρων και προς τα δυτικά και τα βορειοδυτικά της τα χωριά Αγαλιανή και Πρόδρομος, σε απόσταση 3 και 4 περίπου χιλιομέτρων αντίστοιχα.

Ιστορία

Το χωριό έχει μακρόχρονη ιστορία που ακολουθεί την γενικότερη ιστορία της Τριφυλίας. Η Βανάδα προσαρτήθηκε αρχικά στον παλαιό Δήμο Αυλώνος το 1835.[6][7][8] Ο οικισμός αναφέρεται επίσης, το 1853, στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή, ως χωριό του Δήμου Αυλώνος της Επαρχίας Τριφυλίας, με πληθυσμό 39 κατοίκων, με βάση την απογραφή του 1851.[9] Έδρα του Δήμου Αυλώνος τότε, βάση της ίδιας πηγής, ήταν το χωριό Σιδηρόκαστρον. Το 1889[10] ο οικισμός καταργείται πρόσκαιρα, ενώ 8 χρόνια αργότερα, το 1897,[11] αναγνωρίζεται και επαναπροσαρτάται εκ νέου στον Δήμο Αυλώνος, όπου και παρέμεινε ως το 1912 που ο δήμος καταργήθηκε. Το 1899 το χωριό μεταφέρεται από το Νομό Μεσσηνίας και υπάγεται στον Νομό Τριφυλίας,[12] για μια περίπου δεκαετία, ως το 1909, που επανέρχεται ξανά στον Νομό Μεσσηνίας,[13] ως οικισμός της Επαρχίας Τριφυλίας. Το 1912 η Βανάδα προσαρτάται στην Κοινότητα Σιδηροκάστρου,[14][15] στην οποία έδρα ήταν το Σιδηρόκαστρον και είχε ενταχθεί επίσης ο οικισμός Τσαμπουλίδι (καταργήθηκε το 1920). Το 1927[16] η Βανάδα αποσπάται από την Κοινότητα Σιδηροκάστρου και γίνεται έδρα στην Κοινότητα Βανάδας.[17] Το χωριό παρέμεινε στην Κοινότητα Βανάδας, από το 1927 ως το 1997, όταν τότε, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», η Βανάδα υπήχθη στον κατηργημένο Δήμο Αυλώνα Μεσσηνίας,[18] [19] ως το 2010. Από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» η Βανάδα ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Τριφυλίας.[20][4] Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Αετού, Αυλώνος, Γαργαλιάνων, Κυπαρισσίας, Φιλιατρών και την κοινότητα Τριπύλας. Η Βανάδα σήμερα είναι η έδρα και ο μοναδικός οικισμός της Τοπικής Κοινότητας της Βανάδας του Δήμου Τριφυλίας.[4]

Κάτοικοι

Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 51 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται κυρίως σε διάφορες αγροτικές εργασίες.

Εξέλιξη Πληθυσμού της Βανάδας Μεσσηνίας Απογραφή Πληθυσμός Διάγραμμα εξέλιξης Πληθυσμού
1851 39[9]
1879 95[21]
1896 158[22]
1907 194[23]
1920 235[24]
1928 247[25]
1940 244[26]
1951 235[27]
1961 184[28]
1971 119[29]
1981 84[30]
1991 134[31]
2001 65[32]
2011 51[33]

Κτίρια – εκδηλώσεις

Στο χωριό εκτός από τις παραδοσιακές κατοικίες και την πλατεία, υπάρχει η εκκλησία του, ο Ιερός Ναός της Αγίας Τριάδος, ο οποίος υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Τριφυλίας και Ολυμπίας. Στο χωριό διοργανώνεται επίσης ετήσια εκδήλωση με θέμα την Μεσσηνιακή και Μεσογειακή διατροφή, από τον Δήμο Τριφυλίας, την Ένωση Ελλήνων Φυσικών και την Ομοσπονδία Συλλόγων – Συνδέσμων Τριφυλίας, με την παράλληλη συμμετοχή και άλλων φορέων.[34][35][36]
Προσωπικότητες από την Βανάδα

Σοφία Φίλντιση, (1937–2011), συγγραφέας παιδικών βιβλίων και στιχουργός (1ο Βραβείο παιδικού λογοτεχνικού βιβλίου 2004, για το βιβλίο «Ποιήματα για παιδιά»).[37][38][39]

Βιβλιογραφικές αναφορές για την Βανάδα

Για το χωριό της Βανάδας υπάρχουν σχετικές αναφορές και στα εξής βιβλία:

Ευάγγελος Κ. Βαλσαμίδης, «Ονοματολογικά Α: Περί της ονομασίας του τριφυλιακού χωριού Βανάδα», εκδόσεις "Δρομεύς", Αθήνα 1996, ISBN 960-7576-06-3, ISBN 978-960-7576-06-4.
Δημήτρης Π. Φίλντισης (Μητσοπανάγος), «Βανάδα Μεσσηνίας Τριφυλλίας: Χθες... Σήμερα... Αύριο...», έκδοση: Ένωση Ελλήνων Φυσικών, Αθήνα 2009, ISBN 978-960-89657-6-8.

Δείτε επίσης

Κυπαρισσία
Σιδηρόκαστρο
Δήμος Τριφυλίας
Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας
Διοικητική διαίρεση νομού Μεσσηνίας
πρώην Δήμος Αυλώνα Μεσσηνίας

Παραπομπές

Βανάδα, από την ιστοσελίδα: buk.gr
Ταχυδρομικός Κώδικας Βανάδα Μεσσηνίας.
Τηλεφωνικοί κωδικοί της Ελλάδας, Ζώνη 27: Κυπαρισσία: 27610
3) Τ.Κ. Βανάδας: Η Βανάδα, από την ιστοσελίδα: www.dimostrifylias.gr του Δήμου Τριφυλίας.
Βανάδα, από την ιστοσελίδα: moriasnow.gr.
21-04-1835.
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Βανάδα (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Δ. Αυλώνος (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
Ιακώβου Ρ. Ραγκαβή, Τα Ελληνικά, Εν Αθήναις, 1853, τόμος δεύτερος, σ. 582.
ΦΕΚ 251Α - 04/10/1889
ΦΕΚ 59Β - 17/06/1897
ΦΕΚ 136Α - 08/07/1899.
ΦΕΚ 282Α - 04/12/1909.
ΦΕΚ 262Α - 31/08/1912.
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών Κ. Σιδηροκάστρου (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
ΦΕΚ 296Α - 30/11/1927.
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών Κ. Βανάδας (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Δ. Αυλώνα (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997.
ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010.
Υπουργείο Εσωτερικών, "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός 1879, εκ του Τυπογραφείου Σ. Κ. Βλαστού, Εν Αθήναις 1881. Επίσης: "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός 1879", σελ. 124.
Υπουργείο Εσωτερικών, Τμήμα Δημόσιας Οικονομίας και Στατιστικής, "Στατιστικά Αποτελέσματα της Απογραφής του Πληθυσμού, κατά την 5-6 Οκτωβρίου 1896", Μέρος Δεύτερον - Πίνακες - Α' Πληθυσμός κατά Νομούς, Επαρχίας, Δήμους, εκ του Εθνικού Τυπογραφείου και Λιθογραφείου, Εν Αθήναις 1897, σελ. 106.
Υπουργείο των Εσωτερικών, Υπηρεσία Απογραφής, Στατιστικά Αποτελέσματα της Γενικής Απογραφής του Πληθυσμού, κατά την 27 Οκτωβρίου 1907", Επιμέλεια: Γεωργίου Χωματιανού, τόμος δεύτερος, εκ του Τυπογραφείου Μιχαήλ Νικολαΐδου, Εν Αθήναις 1909, σελ. 395.
Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, Διεύθυνσις Στατιστικής, "Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920", εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1921. Επίσης: "Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920", σελ. 240.
Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928". (Πραγματικός πληθυσμός κυρωθείς δια του από 23 Νοεμβρίου 1928 διατάγματος), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1935. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928", σελ. 278.
Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας, Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας, πόλεις και χωρία), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1950. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940", σελ. 306.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας, πόλεις και χωρία), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1955. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951", σελ. 149.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας και οικισμούς. Κυρωθείς δια της υπ' αριθ. 46929/6877/1961 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Συντονισμού και Εσωτερικών), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1962. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961", σελ. 144.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους , κοινότητας και οικισμούς. Κυρωθείς δια της υπ' αριθ, 3893/Ε637/1972 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Βοηθού Πρωθυπουργού και Εσωτερικών), Αθήναι 1972. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971", σελ. 140.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 5 Απριλίου 1981". (Κυρώθηκε με την 7908/Δ'554/12-4-1982 κοινή απόφαση των Υπουργών Συντονισμού και Εσωτερικών), Αθήναι 1982. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 5 Απριλίου 1981", σελ. 150.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991". (Κυρώθηκε με την 24197/Γ' 3812/24-11-1993 κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Εσωτερικών), Αθήνα 1994. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991", σελ. 183.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001". (Κυρώθηκε με την 6821/Γ5-908/4-6-2002 κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών και Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης), Αθήνα 2003. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001", σελ. 181.
"Απογραφή Πληθυσμού - Κατοικιών 2011. Μόνιμος Πληθυσμός", Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ).
Βραδιά Μεσογειακής διατροφής στη Βανάδα, 24/07/2013, από την ιστοσελίδα του τοπικού ΜΜΕ best-tv.gr
Συμμετοχή του Μανιατακείου Ιδρύματος στην εκδήλωση «Μεσσηνιακή – Μεσογειακή Ορθομοριακή Διατροφή» που διοργανώνει η Ένωση Ελλήνων Φυσικών και η Ομοσπονδία Συλλόγων – Συνδέσμων Τριφυλίας, 22/07/2016 και Συμμετοχή του Μανιατακείου Ιδρύματος στην εκδήλωση ««Μεσσηνιακή – Μεσογειακή Ορθομοριακή Διατροφή» στη Βανάδα Τριφυλίας, 08/08/2016 από την ιστοσελίδα: www.maniatakeion.gr του "Μανιατακείου Ιδρύματος".
Εκδήλωση για τη Μεσσηνιακή Μεσογειακή Ορθομοριακή Διατροφή στη Βανάδα Τριφυλίας, 19/07/2017, από την ιστοσελίδα: www.gargalianoionline.gr του τοπικού ΜΜΕ "Γαργαλιάνοι οnline".
"Πέθανε η συγγραφέας παιδικών βιβλίων Σοφία Φίλντιση", 27/04/2011, από την ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας το Βήμα.
"Αύριο το ύστατο "χαίρε" στη Σοφία Φίλντιση", 27/04/2011, από την ιστοσελίδα: www.eleftheriaonline.gr της εφημερίδας "Ελευθερία" Μεσσηνίας.
"Απονομή των βραβείων «Σοφία Φίλντιση» στο Εργατικό Κέντρο Καλαμάτας", 06/05/2017, από την ιστοσελίδα: www.eleftheriaonline.gr της εφημερίδας "Ελευθερία" Μεσσηνίας.

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΥΛΩΝΟΣ
Τοπική Κοινότητα Αγαλιανής
Αγαλιανή, η
Βλασσάδα, η
Ξυφάρα, η
Παλιοβλασσάδα, η
Πηγαδούλια, τα
Τοπική Κοινότητα Αυλώνος
Αυλών, ο
Πανόραμα, το
Πτέρη, η
Τοπική Κοινότητα Βανάδας
Βανάδα, η
Τοπική Κοινότητα Ελαίας
Αγιαννάκης, ο
Ελαία, η
Φόνισσα, η
Τοπική Κοινότητα Καλιτσαίνης
Καλίτσαινα, η
Τοπική Κοινότητα Καλού Νερού
Άνω Καλόν Νερόν, το
Βουνάκι, το
Δρεκολαίικα, τα
Κάκκαβας, ο
Καλόν Νερόν, το
Μάρμαρο, το
Στάση Σιδηροκάστρου, η
Τοπική Κοινότητα Καρυών
Καρυαί, οι
Τοπική Κοινότητα Πλατανίων
Πλατάνια τα
Τοπική Κοινότητα Προδρόμου
Πρόδρομος, ο
Τοπική Κοινότητα Σιδηροκάστρου
Σιδηρόκαστρον, το

Γεωγραφία της Ελλάδας