Κάκκαβας Μεσσηνίας

Περιφέρεια : Πελοποννήσου
Νομός : Μεσσηνίας

Ο Κάκκαβας,[4] αναφερόμενος παλαιότερα ως ο Κάκαβας ή το Κάκαβα, είναι οικισμός κοντά στο Σιδηρόκαστρο και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Τριφυλίας, του Νομού Μεσσηνίας.

Τοποθεσία

Ο Κάκκαβας βρίσκεται περίπου 11 χιλιόμετρα προς τα βορειοανατολικά της Κυπαρισσίας και περίπου 8 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά από το Σιδηρόκαστρο. Έχει υψόμετρο 122[1][5] μέτρα και απέχει 6,5 περίπου χιλιόμετρα από τις ακτές του Ιονίου Πελάγους. Κοντά στον Κάκκαβα, προς τα ανατολικά του, βρίσκεται το Γλυκορρίζι σε απόσταση 5,5 περίπου χιλιομέτρων και προς τα δυτικά του το Καλό Νερό σε απόσταση 6 περίπου χιλιομέτρων αντίστοιχα.
Ιστορία

Το χωριό έχει ιστορία που ακολουθεί την γενικότερη ιστορία της Τριφυλίας. Με την παλαιότερη ονομασία του ως ο Κάκαβας προσαρτήθηκε αρχικά στον παλαιό Δήμο Αυλώνος το 1845,[6][7][8] όπου και παρέμεινε, ως το 1912, που ο δήμος καταργήθηκε. Το χωριό πάντως δεν αναφέρεται, το 1853, στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή, ως χωριό του Δήμου Αυλώνος της Επαρχίας Τριφυλίας, με βάση την απογραφή του 1851.[9] Έδρα του Δήμου Αυλώνος τότε, βάση της ίδιας πηγής, ήταν το χωριό Σιδηρόκαστρον. Το 1899 το χωριό μεταφέρεται από το Νομό Μεσσηνίας και υπάγεται στον Νομό Τριφυλίας,[10] για μια περίπου δεκαετία, ως το 1909, που επανέρχεται ξανά στον Νομό Μεσσηνίας,[11] ως οικισμός της Επαρχίας Τριφυλίας. Από το 1907 ως το 1940 το χωριό ονομαζόταν επίσημα ως το Κάκαβα. Το 1912 το Κάκαβα προσαρτάται στην Κοινότητα Μουρτάτου,[12][13] με έδρα το Μουρτάτον (σήμερα το Γλυκορρίζι). Το 1927[14] το Μουρτάτον και η κοινότητά του μετονομάζονται σε Γλυκόριζον και Κοινότητα Γλυκορίζου αντίστοιχα. Το 1940[15] το όνομα Κάκαβα διορθώνεται ως ο Κάκκαβας, το Γλυκόριζον διορθώνεται ως το Γλυκορρίζιον και η Κοινότητα Γλυκορίζου διορθώνεται ως η Κοινότητα Γλυκορριζίου, ενώ το 1974[16] ο Κάκκαβας αποσπάται από την Κοινότητα Γλυκορριζίου και προσαρτάται στην Κοινότητα Καλού Νερού.[17] Το χωριό παρέμεινε στην ''Κοινότητα Καλού Νερού, από το 1974 ως το 1997, όταν τότε, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», ο Κάκκαβας υπήχθη στον κατηργημένο Δήμο Αυλώνα Μεσσηνίας,[18] [19] ως το 2010. Από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» ο Κάκκαβας ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Τριφυλίας.[20][4] Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Αετού, Αυλώνος, Γαργαλιάνων, Κυπαρισσίας, Φιλιατρών και την κοινότητα Τριπύλας. Ο Κάκκαβας σήμερα είναι οικισμός της Τοπικής Κοινότητας του Καλού Νερού του Δήμου Τριφυλίας,[4] με έδρα το Καλόν Νερόν, ενώ στην τοπική κοινότητα αυτή ανήκουν επίσης οι εξής οικισμοί: Το Άνω Καλόν Νερόν, το Βουνάκι, τα Δρεκολαίικα, το Μάρμαρο και η Στάση Σιδηροκάστρου.
Κάτοικοι

Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 56 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται κυρίως με την κτηνοτροφία και σε διάφορες αγροτικές εργασίες.
Εξέλιξη Πληθυσμού του Κάκκαβα Μεσσηνίας Απογραφή Πληθυσμός Διάγραμμα εξέλιξης Πληθυσμού
1907 45[21]
1920 22[22]
1928 77[23]
1940 107[24]
1951 141[25]
1961 153[26]
1971 102[27]
1981 101[28]
1991 118[29]
2001 73[30]
2011 56[31]
Κτίρια

Στο χωριό εκτός από τις κατοικίες και το παλαιό Δημοτικό Σχολείο,[32] υπάρχει και η εκκλησία του, ο Ιερός Ναός της Αναλήψεως, ο οποίος υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Τριφυλίας και Ολυμπίας. Στην περιοχή του χωριού λειτουργούν επίσης κτηνοτροφικές μονάδες για την παραγωγή κρέατος, πρόβειου γάλακτος και διαφόρων τυροκομικών προϊόντων.[33] [34]
Παραδόσεις - τοπικά έθιμα
Το έθιμο της «μπουκουβάλας»

Στο χωριό διασώζεται επίσης το Έθιμο της μπουκουβάλας, το οποίο πραγματοποιείται κατά την εορτή της Αναλήψεως. Η μπουκουβάλα, την οποία φτιάχνουν οι νοικοκυρές του χωριού, είναι πίτα τριμμένη, αποτελούμενη από 3 υλικά (ψωμί τριμμένο σε κομματάκια, βούτυρο και ζάχαρη), την οποία μοιράζουν στις γειτονιές του χωριού και στους φιλοξενούμενους. Το έθιμο έχει ως σκοπό τη συγχώρηση, από Τον Χριστό, όλων όσων έχουν φύγει από τη ζωή. Μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας στον ναό της Αναλήψεως, οι κάτοικοι και οι φιλοξενούμενοί τους πηγαίνουν ακριβώς απέναντι από την εκκλησία, στον προαύλιο χώρο του παλαιού Δημοτικού Σχολείου, όπου και εορτάζουν τρώγοντας «μπουκουβάλα» και πίνοντας ντόπιο γλυκό κρασί που προσφέρει ο Πολιτιστικός Σύλλογος Κάκκαβα. Παλαιότερα η πίτα αυτή μοιραζόταν έξω από τον ναό, στον προαύλιο χώρο του, όπου και πραγματοποιούταν φαγοποσία.[35]
Γιορτή του Αρνιού

Τα τελευταία χρόνια διοργανώνεται επίσης στον Κάκκαβα, από τον τοπικό σύλλογο, η "Γιορτή του Αρνιού". Κατά τη διάρκεια της γιορτής προσφέρονται τοπικά εδέσματα, μεζέδες από αρνί μαγειρεμένο στο φούρνο και προβατίνα σε λαδόκολλα, ενώ η διασκέδαση συνεχίζεται με μουσική και χορό.[33]
Δείτε επίσης

Κυπαρισσία
Σιδηρόκαστρο
Δήμος Τριφυλίας
Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας
Διοικητική διαίρεση νομού Μεσσηνίας
πρώην Δήμος Αυλώνα Μεσσηνίας

Παραπομπές

Κάκκαβας, από την ιστοσελίδα: buk.gr
Ταχυδρομικός Κώδικας Κάκκαβας Μεσσηνίας.
Τηλεφωνικοί κωδικοί της Ελλάδας, Ζώνη 27: Κυπαρισσία: 27610
6) Τ.Κ. Καλού Νερού: Ο Κάκκαβας, από την ιστοσελίδα: www.dimostrifylias.gr του Δήμου Τριφυλίας.
Κάκκαβας, από την ιστοσελίδα: moriasnow.gr.
ΦΕΚ 32Α - 08/12/1845.
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Κάκαβας (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Δ. Αυλώνος (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
Ιακώβου Ρ. Ραγκαβή, Τα Ελληνικά, Εν Αθήναις, 1853, τόμος δεύτερος, σ. 583.
ΦΕΚ 136Α - 08/07/1899.
ΦΕΚ 282Α - 04/12/1909.
ΦΕΚ 262Α - 31/08/1912.
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών Κ. Μουρτάτου (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
ΦΕΚ 206Α - 28/09/1927.
16/10/1940.
ΦΕΚ 20Α - 23/01/1974.
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών Κ. Καλονερού (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Δ. Αυλώνα (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997.
ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010.
Υπουργείο των Εσωτερικών, Υπηρεσία Απογραφής, Στατιστικά Αποτελέσματα της Γενικής Απογραφής του Πληθυσμού, κατά την 27 Οκτωβρίου 1907", Επιμέλεια: Γεωργίου Χωματιανού, τόμος δεύτερος, εκ του Τυπογραφείου Μιχαήλ Νικολαΐδου, Εν Αθήναις 1909, σελ. 395.
Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, Διεύθυνσις Στατιστικής, "Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920", εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1921. Επίσης: "Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920", σελ. 239.
Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928". (Πραγματικός πληθυσμός κυρωθείς δια του από 23 Νοεμβρίου 1928 διατάγματος), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1935. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928", σελ. 278.
Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας, Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας, πόλεις και χωρία), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1950. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940", σελ. 306.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας, πόλεις και χωρία), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1955. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951", σελ. 149.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας και οικισμούς. Κυρωθείς δια της υπ' αριθ. 46929/6877/1961 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Συντονισμού και Εσωτερικών), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1962. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961", σελ. 144.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους , κοινότητας και οικισμούς. Κυρωθείς δια της υπ' αριθ, 3893/Ε637/1972 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Βοηθού Πρωθυπουργού και Εσωτερικών), Αθήναι 1972. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971", σελ. 140.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 5 Απριλίου 1981". (Κυρώθηκε με την 7908/Δ'554/12-4-1982 κοινή απόφαση των Υπουργών Συντονισμού και Εσωτερικών), Αθήναι 1982. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 5 Απριλίου 1981", σελ. 151.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991". (Κυρώθηκε με την 24197/Γ' 3812/24-11-1993 κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Εσωτερικών), Αθήνα 1994. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991", σελ. 184.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001". (Κυρώθηκε με την 6821/Γ5-908/4-6-2002 κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών και Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης), Αθήνα 2003. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001", σελ. 181.
"Απογραφή Πληθυσμού - Κατοικιών 2011. Μόνιμος Πληθυσμός", Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ).
Δημήτρη Α. Δριμή, "Το Δημοτικό Σχολείο Κάκκαβα το 1953", 21/01/2013, από την ιστοσελίδα: kopanakinews.wordpress.com του τοπικού ΜΜΕ "Kopanaki news".
Kώστας Μπούρας, ""Γιορτή Αρνιού" στον Κάκκαβα", 20/08/2012, από την ιστοσελίδα: www.eleftheriaonline.gr της εφημερίδας "Ελευθερία" της Μεσσηνίας.
Kώστας Μπούρας, "Σύγχρονη μονάδα κτηνοτροφίας στο Κάκαβα", 30/01/2012, από την ιστοσελίδα: www.eleftheriaonline.gr της εφημερίδας "Ελευθερία" της Μεσσηνίας.

Δήμητρα Δημητροπούλου, "Έθιμα αναλήψεως - συνταγή μπουκουβάλας", από την ιστοσελίδα του 1ου Δημοτικού Σχολείου Κυπαρισσίας.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δήμος Τριφυλίας, από την ιστοσελίδα: www.dimostrifylias.gr του Δήμου Τριφυλίας.

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΥΛΩΝΟΣ
Τοπική Κοινότητα Αγαλιανής
Αγαλιανή, η
Βλασσάδα, η
Ξυφάρα, η
Παλιοβλασσάδα, η
Πηγαδούλια, τα
Τοπική Κοινότητα Αυλώνος
Αυλών, ο
Πανόραμα, το
Πτέρη, η
Τοπική Κοινότητα Βανάδας
Βανάδα, η
Τοπική Κοινότητα Ελαίας
Αγιαννάκης, ο
Ελαία, η
Φόνισσα, η
Τοπική Κοινότητα Καλιτσαίνης
Καλίτσαινα, η
Τοπική Κοινότητα Καλού Νερού
Άνω Καλόν Νερόν, το
Βουνάκι, το
Δρεκολαίικα, τα
Κάκκαβας, ο
Καλόν Νερόν, το
Μάρμαρο, το
Στάση Σιδηροκάστρου, η
Τοπική Κοινότητα Καρυών
Καρυαί, οι
Τοπική Κοινότητα Πλατανίων
Πλατάνια τα
Τοπική Κοινότητα Προδρόμου
Πρόδρομος, ο
Τοπική Κοινότητα Σιδηροκάστρου
Σιδηρόκαστρον, το