Κωνσταντίνος ΙΑ' Παλαιολόγος

Στις 28 Μαΐου, ο Μωάμεθ αποφάσισε τη γενική και τελική επίθεση εναντίον της πόλης. Ο Κωνσταντίνος, μετά την τέλεση της θείας λειτουργίας στον ναό της Αγίας Σοφίας, ενθάρρυνε τη φρουρά που θα έδινε τον αγώνα για την απόκρουση τής μεγάλης επίθεσης. Πράγματι, η πρώτη επίθεση αποκρούστηκε, αλλά η αναπλήρωση των απωλειών τής φρουράς ήταν δύσκολη. Ο τραυματισμός του Γενουάτη Ιουστινιάνη υπήρξε σοβαρό πλήγμα. Τέλος και ενώ ο Κωνσταντίνος αγωνιζόταν με στο πλευρό των στρατιωτών του ως απλός στρατιώτης, οι Τούρκοι μπήκαν στην πόλη από την αφύλακτη Κερκόπορτα το πρωί της 29ης Μαΐου του 1453. Η Κωνσταντινούπολη έπεσε στον αλλόθρησκο κατακτητή και έγινε πηγή θρύλων και παραδόσεων στη μνήμη τού λαού.

Ο Κωνσταντίνος ΙΑ’ υπήρξε ο τελευταίος αυτοκράτορας τού Βυζαντίου, ο οποίος με το φρόνημα και την αυτοθυσία του, σημάδεψε χαρακτηριστικά το γεγονός τής πτώσης. Ο αυλικός του Γεώργιος Φραντζής διηγείται με απλότητα τον θάνατο τού τελευταίου βυζαντινού αυτοκράτορα: «Ο βασιλεύς ουν απαγορεύσας εαυτόν, ιστάμενος βαστάζων σπάθην και ασπίδα, είπε λόγον λύπης άξιον "ουκ έστι τις των χριστιανών του λαβείν την κεφαλήν μου απ΄ εμού;" ην γαρ μονώτατος απολειφθείς. τότε εις των Τούρκων δους αυτώ κατά πρόσωπον και πλήξας, και αυτός τω Τούρκω ετέραν εχαρίσατο' των όπισθεν δ΄ετέρος καιρίαν δους πληγήν, έπεσε κατά γης' ου γαρ ήδεισαν ότι ο βασιλεύς εστιν, αλλ΄ως κοινόν στρατιώτην τούτον θανατώσαντες αφήκαν».

Σύμφωνα με την περιγραφή του Φραντζή, οι κατακτητές, μετά το τέλος του αγώνα, αναζήτησαν το σώμα του αυτοκράτορα: «πλείονας κεφάλας των αναιρεθέντων έπλυναν, ει τύχοι και την βασιλικήν γνωρίσωσι, και ουκ ηδυνήθησαν γνωρίσαι αυτήν, ει μη το τεθνεώς πτώμα τού Βασιλέως ευρόντες ο εγνώρισαν εκ των βασιλικών περικνημίδων, ή και πεδίλων ένθα, χρυσοί αετοί ήσαν γεγραμμένοι, ως έθος υπήρχε τοις βασιλεύσι». Η αναγνώριση του νεκρού αυτοκράτορα συνοδεύθηκε από την εντολή τού σουλτάνου Μωάμεθ Β’ να ταφεί με τις αρμόζουσες βασιλικές τιμές, χωρίς όμως να ανακοινωθεί και ο τόπος της ταφής. Οι μυστικοί πόθοι τού λαού συνέδεσαν τον θρύλο τού μαρμαρωμένου βασιλιά, με την ελπίδα για την απελευθέρωση και την αποκατάσταση τής αυτοκρατορίας.

Ο θρύλος λέει ότι τη στιγμή που ο βασιλιάς περικυκλώθηκε από τους Τούρκους, ένας άγγελος του Κυρίου τον άρπαξε και τον έκρυψε σε μια σπηλιά, αφού πρώτα τον μαρμάρωσε. Στη σπηλιά αυτή περιμένει για αιώνες ο "Μαρμαρωμένος Βασιλιάς" να ξαναέρθει την κατάλληλη στιγμή, "το πλήρωμα του χρόνου", και ο άγγελος Κυρίου θα του ξαναδώσει τη ζωή και το σπαθί του για να διώξει του Τούρκους από την Κωνσταντινούπολη. Άλλοι θρύλοι και προφητείες αναφέρουν οτι θα τους κυνηγήσει μέχρι την Κόκκινη Μηλιά και στη μάχη που θα γίνει οι Τούρκοι θα νικηθούν και "θα κολυμπήσει το μοσχάρι στο αίμα τους", Ο θρύλος προσθέτει, ακόμα, ότι οι Τούρκοι ψάχνουν συνεχώς να ανακαλύψουν τη σπηλιά, όπου βρίσκεται ο Μαρμαρωμένος Βασιλιάς για να χτίσουν την είσοδο της, ώστε να μην μπορεί να ξαναβγεί από εκεί. Όμως, οι προσπάθειες τους είναι συνεχώς άκαρπες, αφού ο άγγελος προστατεύει τον Μαρμαρωμένο Βασιλιά και περιμένει την εντολή του θεού για να τον ξυπνήσει.

Ο Κωνσταντίνος ΙΑ' θεωρείται Άγιος για την Ορθόδοξη Εκκλησία[εκκρεμεί παραπομπή]. Παρ' όλα αυτά, ο Αυτοκράτορας δεν απαρνήθηκε ποτέ την ένωση με την Ρώμη, πέθανε σε πλήρη ένωση με την Καθολική Εκκλησία και κοινώνησε Θεία Ευχαριστία από τα χέρια του Καρδινάλιου Ισιδώρου του Κιέβου λίγες μόνο ώρες πριν από τον θάνατό του. Ουσιαστικά πέθανε ως Ελληνόρυθμος Καθολικός, γι' αυτό και θεωρείται Άγιος και για τους Ελληνόρυθμους Καθολικούς.

Σύζυγοι

Η πρώτη του σύζυγος ήταν η Μαντελένα Τόκκο, ανηψιά του Καρόλου Α΄ Τόκκου, Δεσπότη Ηπείρου, η οποία μετά το γάμο τους το 1427 ή το 1428 έγινε ορθόδοξη και άλλαξε το όνομά της σε Θεοδώρα. Πέθανε το 1429 ή το 1430.

Η δεύτερη σύζυγός του ήταν η Caterina Gattilusio, κόρη του Ντορίνο της Λέσβου, η οποία πέθανε το 1442. Ο Κωνσταντίνος φέρεται να απέκτησε έναν γιο τον Ιωάννη.
Δείτε επίσης

Άλωση της Κωνσταντινούπολης

Παραπομπές

Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, τόμ. 5, σ. 135, εκδ. Αθηνών, 1986
Timothy E. Gregory, A History of Byzantium, Blackwell, 2009, ISBN 1-4051-8471-X, σελ. 378.
Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Γεννήθηκα στο 1402, Τόμος Β΄σ.332, εκδ Βιβλιοπωλείον της Εστίας 5η έκδοση 1997 ISBN 960-05-0317-8
Γεώργιος Φραντζής «Χρονικό» (chronicon majus)
Γεώργιος Βιζυηνός «Ο τελευταίος παλαιολόγος» Τον είδες γαγιά τον βασιλέα

Πηγές

S. Runciman, The Fall of Constantinopole (Καίμπριτζ 1965)
Διονύσιος Ζακυθηνός, Le Despotat grec de Moree, Λονδίνο 1975
Ιωάννης Α. Μελισσείδης, " Συνοπτική Ιστορία των Γεγονότων στην Κωνσταντινούπολη κατά την περίοδο 1440-1453 " (1998/2004), σελ. 91-176, "Εάλω η Πόλις " (Γεωργίου Φραντζή), έκδ. 5η επηυξημένη, Εκδόσεις Βεργίνα, Αθήνα 2004, Ελληνική Εθνική Βιβλιογραφία 1999/2004, ISBN 9607171918

Λογοτεχνικές αναπλάσεις

Καζαντζάκης Νίκος, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, εκδ.Καζαντζάκη
Χρήστος Ζαλοκώστας , Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, 1991 ISBN 960-05-0744-9
Ο Τελευταίος Αυτοκράτορας, Γιώργος Λεονάρδος, Εκδ. ΛΙΒΑΝΗ Α.Α. 2007, ISBN 960-14-1644-1
Κώστας Κυριαζής, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος (Τόμοι Α΄- Β΄), 1997, Εκδ. ΕΣΤΙΑ ISBN 960-05-0325-7
Λούφα-Τζοάνα Θεοδώρα, Εκδ. Άγκυρα ISBN 960-234-263-3
Δημήτρης Λαζογιώργος, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος,«Σειρά: Μορφές του Ελληνισμού»,1998, εκδ. Πελασγός ISBN 960-522-041-5
Γκυστάβ-Λεόν Σλυμπερζέ, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, Εκδ. ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΣ
Γκυστάβ-Λεόν Σλυμπερζέ, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος και Η Άλωσις της Κωνσταντινουπόλεως υπό του Τούρκων τω 1453, Εκδ. Δημιουργία.
ΚΡΟΟΥΛΙ ΡOΤΖΕΡ, Κωνσταντνούπολις 1453, εκδ. ΩΚΕΑΝΙΔΑ, 2005 ISBN 960-410-412-8
G.SCHLUMBERGER, " Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, Πολιορκία και ΄Αλωσις της Κωνσταντινουπόλεως ", Παρίσι 1914. Μετάφραση (στη Καθαρεύουσα): Σπυρίδων Π. Λάμπρου (Αθήνα,1914), Απόδοση στη Νέα Ελληνική : Ιωάννης Α. Μελισσείδης και Ρίτα Ζαβολέα Μελισσείδου (Αθήνα,1997). Εκδόσεις Βεργίνα, Αθήνα,1997/2002, Ελληνική Εθνική Βιβλιογραφία 1999, ISBN 960717190X, ISBN 9789607171900

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ομιλία του Κωνσταντίνου ΙΑ' Παλαιολόγου λίγο πριν από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης

Odysseas Elytis's poem on Constantine XI Palaeologos
Ποιήματα για την άλωση
Τον ήρωα τον γνωρίζεις από την πτώση

Μαρμαρωμένος βασιλιάς

Ζωή ή Σοφία Παλαιολογίνα Μεγάλη Δούκισσα της Μόσχας, ανηψιά του Κωνσταντίνου ΙΑ'

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ομιλία του Κωνσταντίνου ΙΑ' Παλαιολόγου λίγο πριν από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης
  

Προηγούμενος Ιωάννης Η' Παλαιολόγος
Αυτοκράτορας του Βυζαντίου
Επόμενος —

Βυζαντινοί Αυτοκράτορες Κωνσταντίνος Α΄ | Κωνστάντιος Β΄ | Ιουλιανός | Ιοβιανός | Ουάλης | Θεοδόσιος Α΄ | Αρκάδιος | Θεοδόσιος Β΄ | Μαρκιανός | Λέων Α΄ | Λέων Β΄ | Ζήνων | Βασιλίσκος | Αναστάσιος Α΄ | Ιουστίνος Α΄ | Ιουστινιανός Α΄ | Ιουστίνος Β΄ | Τιβέριος Β΄ | Μαυρίκιος | Φωκάς | Ηράκλειος | Κωνσταντίνος Γ΄ | Ηρακλεωνάς | Κώνστας Β΄ | Κωνσταντίνος Δ΄ | Ιουστινιανός Β΄ | Λεόντιος | Τιβέριος Γ΄ | Φιλιππικός Βαρδάνης | Αναστάσιος Β΄ | Θεοδόσιος Γ΄ | Λέων Γ΄ | Κωνσταντίνος Ε΄ | Λέων Δ΄ | Κωνσταντίνος ΣΤ΄ | Ειρήνη | Νικηφόρος Α΄ | Σταυράκιος | Μιχαήλ Α΄ | Λέων Ε΄ | Μιχαήλ Β΄ | Θεόφιλος | Μιχαήλ Γ΄ | Βασίλειος Α΄ | Λέων ΣΤ΄ | Αλέξανδρος | Κωνσταντίνος Ζ΄ | Ρωμανός Α΄ | Ρωμανός Β΄ | Νικηφόρος Β΄ | Ιωάννης Α΄ | Βασίλειος Β΄ | Κωνσταντίνος Η΄ | Ζωή Α΄ | Ρωμανός Γ΄ | Μιχαήλ Δ΄ | Μιχαήλ Ε΄ | Κωνσταντίνος Θ΄ | Θεοδώρα | Μιχαήλ ΣΤ΄ | Ισαάκιος Α΄ | Κωνσταντίνος Ι΄ | Ρωμανός Δ΄ | Μιχαήλ Ζ΄ | Νικηφόρος Γ΄ | Αλέξιος Α΄ | Ιωάννης Β΄ | Μανουήλ Α΄ | Αλέξιος Β΄ | Ανδρόνικος Α΄ | Ισαάκιος Β΄ | Αλέξιος Γ΄ | Αλέξιος Δ΄ | Αλέξιος Ε΄ | †Βαλδουίνος Α΄ | †Ερρίκος | †Πέτρος ντε Κουρτεναί | †Γιολάνδη | †Ροβέρτος Β΄ ντε Κουρτεναί | †Βαλδουίνος Β΄ | *Θεόδωρος Α΄ | *Ιωάννης Γ΄ | *Θεόδωρος Β΄ | *Ιωάννης Δ΄ | Μιχαήλ Η΄ | Ανδρόνικος Β΄ | Μιχαήλ Θ΄ | Ανδρόνικος Γ΄ | Ιωάννης Ε΄ | Ιωάννης ΣΤ΄ | Ανδρόνικος Δ΄ | Ιωάννης Ζ΄ | Μανουήλ Β΄ | Ιωάννης Η΄ | Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Για το διάστημα 1204 - 1261: †: Λατίνοι Αυτοκράτορες *: Αυτοκράτορες της Νίκαιας