Αναστάσιος Α΄ (Flavius Anastasius). http://www.cngcoins.com
Αναστάσιος Α΄. Αυτοκράτορας του Βυζαντίου από το 491 έως το 518.
Καταγωγή
Ο Φλάβιος Αναστάσιος γεννήθηκε περί το 430 στο Δυρράχιο από γονείς αφανείς και είχε ένα ιδιαίτερο φυσικό χαρακτηριστικό. Οι κόρες των ματιών του είχαν διαφορετικό χρώμα., έτσι το ένα μάτι φαινόταν μαύρο ενώ το άλλο γαλανό γι’ αυτό και τον ονόμαζαν Δίκορο. Πολύ νέος ήλθε στην Κωνσταντινούπολη και έγινε δεκτός στην υπηρεσία των ανακτόρων. Μ την πάροδο του χρόνου προήχθη σε μια δευτερεύουσα θέση αυλικού, αυτήν του Σιλεντιάριου, φημιζόταν όμως για τις διοικητικές του ικανότητες. Και εξασφάλισε την εύνοια της της κόρης του Λέοντα Α’ Αριάδνης.
Η αυτοκράτειρα Αριάδνη, σύζυγος του αυτοκράτορα Αναστασίου Α',
Ανάρρηση στον Θρόνο
Μετά τον θάνατο του Ζήνωνα, η χήρα πλέον αυτοκράτειρα, Αριάδνη, προώθησε και ανέβασε στον θρόνο στις 11 Απριλίου 491, τον εκλεκτό της αυλικό Αναστάσιο. Σαράντα μέρες μετά την αναγόρευσή του σε αυτοκράτορα, τον παντρεύεται εξακολουθώντας έτσι να αναμειγνύεται στις υποθέσεις της αυτοκρατορίας. Ο Αναστάσιος πρέσβευε το δόγμα της αίρεσης του Ευτυχούς, ήταν δηλαδή μονοφυσίτης. Για τον λόγο αυτό ο Πατριάρχης Ευφήμιος προέβαλλε αντιρρήσεις για την άνοδό του στον θρόνο. Η διένεξη όμως αυτή διευθετήθηκε με την έγγραφη ομολογία πίστης του Αναστασίου στο Ορθόδοξο δόγμα.
Στρατιωτική δραστηριότητα και Πόλεμοι
Από τις πρώτες πράξεις του σαν Αυτοκράτορας ήταν ο περιορισμός της δύναμης των Ισαύρων με την καταστολή της στάσης του Λογγίνου, αδελφού του αποθανόντα αυτοκράτορα Ζήνωνα που ήταν Ίσαυρος στην καταγωγή, ο οποίος προσπάθησε να σφετεριστεί τον θρόνο σαν διάδοχος του Ζήνωνα και στην συνέχεια τους υποχρέωσε να εγκαταλείψουν την Κωνσταντινούπολη περιορίζοντας και τις υπέρογκες αμοιβές που τους είχε παραχωρήσει ο Ζήνων. Οι Ίσαυροι εξοργισμένοι συγκρότησαν στρατό και με ορμητήριο την Ισαυρία κατέστρεφαν τις γύρω περιοχές της Φρυγίας. Τελικά ύστερα από εξαετή πόλεμο το 496, ο στρατός τους διαλύθηκε και έχασαν όλα τους τα προνόμια. Ο 502 οι Σασσανίδες Πέρσες κατέλαβαν την πόλη Αμίδη στην Μεσοποταμία και την Θεοδοσιούπολη. Αναγκάστηκαν όμως να επιστρέψουν τις κατακτηθείσες περιοχές και συνομολογήθηκε ειρήνη το 505. Για την εξασφάλιση των συνόρων ο Αναστάσιος έκτισε το οχυρό της Δάρα που αναπτύχθηκε σε πόλη που ονομάστηκε Αναστασιούπολη.
Οικονομική πολιτική και δημόσια έργα
Από τις πρώτες ενέργειες του Αναστασίου ήταν η κατάργηση του μισητού στους Βυζαντινούς κεφαλικού-επαγγελματικού φόρου του χρυσάργυρου. Το 498 αναμόρφωσε το μονεταριστικό σύστημα, εκδίδοντας νέα χρυσά solidus διαιρεμένα σε ακέραια, μισά και τρίτα καθώς και σε μικρότερα χάλκινα νομίσματα . Κατήργησε το παλαιό σύστημα συλλογής των φόρων δημιουργώντας μία κεντρική υπηρεσία φοροσυλλογής. Ήταν από τους ελάχιστους Αυτοκράτορες που άφησε γεμάτα τα δημόσια ταμεία , εφ’ όσον μετά τον θάνατό του υπήρχαν στον κρατικό θησαυρό 350.000 λίτρες χρυσού. Από τα μεγαλύτερα δημόσια έργα του ήταν η κατασκευή νέου τοίχους γύρω από την πρωτεύουσα για να περιλάβει όλα τα κτίσματα που είχαν κτισθεί πέρα από το παλαιό. Έτσι έκτισε το Αναστασιανό τοίχος της Κωνσταντινούπολης ενισχυμένο με πύργους που επικοινωνούσαν με διαδρόμους μέσα από το τοίχος.. Φρόντισε επίσης να οχυρώσει πολλές πόλεις της περιφέρειας, άνοιξε την διώρυγα που ένωσε την λίμνη Βοάνη κοντά στην Νικομήδεια με τον Αστακινό κόλπο, έκτισε υδραγωγεία και δημόσια λουτρά.
Θρησκευτικές διαμάχες
Την εποχή του Αναστασίου, το Βυζάντιο σπαρασσόταν από θρησκευτικές διαμάχες ανάμεσα στους Ορθοδόξους και τους Μονοφυσίτες της αίρεσης του Ευτυχούς. Ο αυτοκράτορας όντας κρυφός μονοφυσίτης δήλωσε επίσημα την αποδοχή του Ορθόδοξου δόγματος και προσπάθησε να ακολουθήσει ήπια πολιτική ανάμεσα στις αντιμαχόμενες μερίδες εφαρμόζοντας το ενωτικό του Ζήνωνα. Η διαμάχη όμως είχε πάρει τεράστιες διαστάσεις με τους πληθυσμούς της Αιγύπτου, Συρίας και Παλαιστίνης να ασπάζονται τον μονοφυσιτισμό ενώ στην πρωτεύουσα και τις ευρωπαϊκές κτήσεις επικρατούσε η Ορθοδοξία. Φανατικοί και από τις δύο πλευρές ξεσήκωναν τον πληθυσμό και ταραχές ξεσπούσαν στη Αλεξάνδρεια και την Κωνσταντινούπολη. Το 496 ο Αναστάσιος αναγκάστηκε να καθαιρέσει τον Πατριάρχη Ευφήμιο ο οποίος αντιπολιτεύονταν τον αυτοκράτορα ερχόμενος σε κρυφές συνεννοήσεις με τους αρχιερείς της Ρώμης. Στην θέση του τοποθέτησε τον Μακεδόνιο ο οποίος ενώ στην αρχή έδειξε κάποια διαλλακτικότητα στην συνέχεια αντιτάχθηκε και αυτός στον Αναστάσιο κατηγορώντας τον ότι προστατεύει τους αιρετικούς. Το 514 ο Μακεδόνιος καθαιρείται και στην θέση του τοποθετείται ο Τιμόθεος ο οποίος διοίκησε την Εκκλησία με μετριοπάθεια.
Στάση του Βιταλιανού
Μετά την καθαίρεση του Πατριάρχου Μακεδόνιου, οι φανατικοί Ορθόδοξοι της Κωνσταντινούπολης υποκίνησαν δεινή στάση στην πρωτεύουσα η οποία όμως κατεστάλη. Στην συνέχεια όμως εκδηλώθηκε κίνημα στην Θράκη υπό την ηγεσία του Βιταλιανού που ήταν εγγονός του Άσπαρ. Ο Βιταλιανός – κόμης των φοιδεράτων δηλαδή αρχηγός των Γότθων Αλανών και άλλων Βαρβάρων μισθοφόρων του Βυζαντινού στρατού κατευθύνθηκε προς τις βορειότερες επαρχίες του κράτους όπου συγκέντρωσε στρατό από Βουλγάρους και Ούννους και αφού έφτιαξε και στόλο εμφανίστηκε μπροστά από την πρωτεύουσα απειλώντας να την κυριεύσει ζητώντας την επαναφορά του Μακεδόνιου και τον διορισμό του ίδιου σαν γενικού διοικητού Θράκης.. Σύμφωνα με τον ιστορικό Μαλάλα ο στόλος αυτός καταστράφηκε από εύφλεκτη ουσία κατασκευασμένη με βάση το θειάφι το περίφημο Ελληνικό Πυρ που επινόησε ο Αθηναίος φιλόσοφος φυσικός και χημικός Πρόκλος και που εκτοξεύονταν πάνω στα ξύλινα καράβια και άναβε με μόνη την θέρμανση του ήλιου κατακαίγοντας τον στόλο των πολιορκητών.
Επίλογος
Ο Αναστάσιος πέθανε το 518 χωρίς να αφήσει απογόνους. Είχε βέβαια τρεις ανεψιούς από τους οποίους όμως δεν εξέλεξε κανένα για διάδοχό του. Πολλοί σύγχρονοί του έγραψαν ατελείωτους επαίνους για τα έργα του και την προσφορά του στην Αυτοκρατορία ενώ άλλοι τον πολέμησαν με φανατισμό επικρίνοντας τα θρησκευτικά του πιστεύω και την στάση του απέναντι στην Εκκλησία. Όπως και να έχουν τα πράγματα μπορεί μεν να μην έφερε τον Χρυσό Αιώνα στο Βυζάντιο, πέτυχε όμως όσο λίγοι να αντιμετωπίσει πολλούς εξωτερικούς κινδύνους, να ανακουφίσει τις λαϊκές μάζες να προάγει την τεχνολογία την οικονομία και την δικαιοσύνη. Ήταν ο τελευταίος Ρωμαίος-Βυζαντινός Αυτοκράτορας που θεοποιήθηκε. Νέος αυτοκράτορας αναγορεύτηκε ο αρχηγός των βασιλικών σωματοφυλάκων Ιουστίνος
Προηγούμενος Ζήνων
Αυτοκράτορας του Βυζαντίου
Επόμενος Ιουστίνος Α'
Εγκυκλοπαίδεια Βυζαντινής Αυτοκρατορίας
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
