Μεσιέ 74

.

Ο Μεσιέ 74 (γνωστός και ως Μ74 και NGC 628) είναι ένας σπειροειδής γαλαξίας που φαίνεται κατά μέτωπο σε απόσταση περίπου 30 εκατομμυρίων ετών φωτός τον αστερισμό Ιχθύες. Ο γαλαξίας περιέχει δύο καθαρά διακριτούς σπειροειδείς βραχίονες και γι´αυτό το λόγο είναι το αρχέτυπο των σπειροειδών γαλαξιών Grand Design.[4] Η χαμηλή επιφανειακή φωτεινότητα του γαλαξία τον κατατάσσει ως το πιο δύσκολο αντικείμενο Μεσιέ να παρατηρηθεί από τους ερασιτέχνες αστρονόμους. [5][6] Όμως, το σχετικά μεγάλο γωνιακό μέγεθος και ο προσανατολισμός του γαλαξία τον κάνουν ιδανικό στόχο για τους επαγγελματίες αστρονόμους που θέλουν να μελετήσουν την σπειροειδή δομή των βραχιόνων και τη σπειροειδή πυκνότητα των κυμάτων.

Μεσιέ 74

Μεσιέ 74.
Παρατηρησιακά Δεδομένα (εποχή J2000)
Αστερισμός	Ιχθύες[1]
Ορθή Αναφορά	01h 36m 41.8s[2]
Απόκλιση	+15° 47′ 01″[2]
Μετατόπιση στο ερυθρό	657 km/s[2]
Απόσταση	30 ± 6 Mly[3]
Τύπος Γαλαξία	SA(s)c[2]
Φαινόμενη διάμετρος (V)	10′.5 × 9′.5[2]
Φαινόμενο μέγεθος (V)	9,4
Άλλες ονομασίες
NGC 628, UGC 1149, PGC 5974[2]
Δείτε επίσης: Γαλαξίες, Κατάλογος γαλαξιών

Ιστορικό

Ο Μεσιέ 74 ανακαλύφθηκε από τον Πιέρ Μεσαίν το 1780, ο οποίος και ενημέρωσε για την ανακάλυψή του τον Σαρλ Μεσιέ, ο οποίος πρόσθεσε τον γαλαξία στον κατάλογό του. [6] Πριν το 1850 ο Λόρδος Ρος τον κατέταξε ως ένα από τα 14 σπειροειδή νεφελώματα, εκ των οποίων τα περισσότερα αναγνωρίστηκαν αργότερα ως σπειροειδείς γαλαξίες.
Υπερκαινοφανείς

Δύο υπερκαινοφανείς αστέρες έχουν ανιχνευτεί στον M74:[2] ο SN 2002ap[7] και ο SN 2003gd.[8]

Ο SN 2002ap έχει προσελκύσει την προσοχή επειδή είναι ένας από τους λίγους υπερκαινοφανείς τύπου Ic (ή υπερνόβα) που έχουν παρατηρηθεί εντός 10 εκατομμυρίων παρσέκ τα τελευταία χρόνια.[9][10][11] Αυτός ο υπερκαινοφανής έχει χρησιμοποιηθεί για να ελεχθούν οι θεωρίες για την προέλευση άλλων παρόμοιων υπερκαινοφανών τύπου Ic σε μεγαλύτερες αποστάσεις [10] και οι θεωρίες σχετικά με την σύνδεση μεταξύ δύο υπερκαινοφανών και των εκλάμψεων ακτινών γ. [11]

O SN 2003gd είναι ένας υπερκαινοφανής τύπου II-P.[12] Οι υπερκαινοφανείς τύπο ΙΙ έχουν γνωστές φωτεινότητες, και γι’αυτόν το λόγο μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να μετρηθούν αποστάσεις. Η απόσταση του Μ74 χρησιμοποιώντας τον SN 2003gd είναι 9.6 ± 2.8 Mpc, ή 31 ± 9 εκατομμύρια έτη φωτός.[3] Για σύγκριση, οι υπολογισμοί της απόστασης χρησιμοποιώντας τους λαμπρότερους υπεργίγαντες είναι 7.7 ± 1.7 Mpc και 9.6 ± 2.2 Mpc.[3] Ο Ben E. K. Sugerman ανακάλυψε μία «ηχώ φωτός», δηλαδή μία ανάκλαση του υπερκαινοφανή που εμφανίστηκε ύστερα από την έκρηξη αυτή κάθε αυτή, που σχετίζεται με τον SN 2003gd.[13] Είναι ένας από τους λίγους υπερκαινοφανείς στους οποίους έχει ανακαλυφθεί μία τέτοια αντανάκλαση. Αυτή η αντανάκλαση φαίνεται να σχηματίζεται από τη σκόνη ενός σύννεφου που βρίσκεται ακριβώς μπροστά από τον υπερκαινοφανή, και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να καθοριστεί η σύνθεση του διαστρικού ενδιάμεσου.[13][14]

Αστρική δημιουργία
Ο Μεσιέ 74 στο ορατό φως

Οι σπειροειδείς βραχίονες του Μ74, που έχουν πλάτος περίπου 1000 έτη φωτός, είναι γεμάτοι νεαρά μπλε άστρα και διάχυτα νεφελώματα. Έχουν μετρηθεί σχεδόν 200 διάχυτα νεφελώματα στο Μεσιέ 74. Αυτό το γεγονός, σε συνδυασμό με την διακριτή δομή του γαλαξία, δείχνει ότι ο Μ74 βρίσκεται σε έντονη αστρογονό δραστηριότητα.
O M74 όπως παρατηρήθηκε από το διαστημικό τηλεσκόπιο Σπίτζερ ως μέρος της υπέρυθρης μελέτης του Σπιτζέρ των κοντινών γαλαξιών. Τα μπλε χρώματα εκπροσωπούν της εκπομπή των 3,6 μικρομέτρων από τα άστρα. Τα πράσινα και κόκκινα χρώματα εκπροσωπούν την εκπομπή 5,8 και 8 μικρομέτρων από τους πολύκυκλους αρωματικούς υδρογονάνθρακες και πιθανόν την σκόνη.
Πιθανή μαύρη τρύπα

Τις 22 Μάρτιου 2005, ανακοινώθηκε [15] ότι το παρατηρητήριο ακτίνων Χ Τσάντρα είχε παρατηρήσει μία υπέρλαμπρη πηγή ακτίνων Χ (ULX) στο Μεσιέ 74, που ακτινοβολεί περισσότερες ακτίνες Χ από ότι ένας αστέρας νετρονίων με περιοδικές διακοπές περίπου κάθε δύο ώρες. Έχει υπολογιστεί ότι έχει μάζα 10.000 φορές μεγαλύτερη από την ηλιακή. Είναι μία ένδειξη μίας μαύρης τρύπας ενδιάμεσης μάζας, μίας σχετικά ασυνήθιστης κατηγορίας μαύρων τρυπών, με μέγεθος μεταξύ των αστρικών και των υπέρμαζων μαύρων τρυπών που βρίσκονται στο κέντρο πολλών γαλαξιών. Η πηγή ακτίνων Χ έχει λάβει την ονομασία CXOU J013651.1+154547.
Ομάδα γαλαξιών

Ο M74 είναι το λαμπρότερο μέλος της ομάδας Μ74, μίας ομάδας 5 με 7 γαλαξιών που περιλαμβάνει επίσης τον παράξενο σπειροειδή γαλαξία NGC 660 και λίγους ακανόνιστους γαλαξίες, όπως οι UGC 891, UGC 1176, UGC 1195 και UGCA 20.[16][17][18] Αν και διαφορετικές μέθοδοι αναγνώρισης ομάδας μπορεί συνέχεια να αναγνωρίζουν τους ίδιους γαλαξίες ως μέλη της ομάδας,[18] δεν είναι σίγουρο αν ανήκουν στην ομάδα.

Δείτε επίσης

NGC 3184 - ένας παρόμοιος σπειροειδής γαλαξίας με κατά μέτωπο θέαση
Μεσιέ 101 - ένας παρόμοιος σπειροειδής γαλαξίας με κατά μέτωπο θέαση
Γαλαξίας της Δίνης - ένας διάσημος σπειροειδής γαλαξίας με κατά μέτωπο θέαση

Παραπομπές

R. W. Sinnott, editor (1988). The Complete New General Catalogue and Index Catalogue of Nebulae and Star Clusters by J. L. E. Dreyer. Sky Publishing Corporation and Cambridge University Press. ISBN 0-933-34651-4.
«NASA/IPAC Extragalactic Database». Results for NGC 628. Ανακτήθηκε στις 2006-08-12.
M. A. Hendry, S. J. Smartt, J. R. Maund, A. Pastorello, L. Zampieri, S. Benetti, M. Turatto, E. Cappellaro, W. P. S. Meikle, R. Kotak, M. J. Irwin, P. G. Jonker, L. Vermaas, R. F. Peletier, H. van Woerden, K. M. Exter, D. L. Pollacco, S. Leon, S. Verley, C. R. Benn, G. Pignata (2005). «A study of the Type II-P supernova 2003gd in M74». Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 359: 906–926. doi:10.1111/j.1365-2966.2005.08928.x.
A. Sandage, J. Bedke (1994). Carnegie Atlas of Galaxies. Washington, D.C.: Carnegie Institution of Washington. ISBN 0-87279-667-1.
S. J. O'Meara (1998). The Messier Objects. Cambridge: Cambridge University. ISBN 0-521-55332-6.
K. G. Jones (1991). Messier's Nebulae and Star Clusters (2nd έκδοση). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-37079-5.
S. Nakano, R. Kushida, Y. Kushida, W. Li (2002). «Supernova 2002ap in M74». IAU Circular 7810.
R. Evans, R. H. McNaught (2003). «Supernova 2003gd in M74». IAU Circular 8150.
P. A. Mazzali, J. Deng, K. Maeda, K. Nomoto, H. Umeda, K. hatano, K. Iwamoto, Y. Yoshii, Y. Kobayashi, T. Minezaki, M. Doi, K. Enya, H. Tomita, S. J. Smartt, K. Kinugasa, H. Kawakita, K. Ayani, T. Kawabata, H. Yamaoka, Y. L. Qiu, K. Motohara, C. L. Gerardy, R. Fesen, K. S. Kawabata, M. Iye, N. Kashikawa, G. Kosugi, Y. Ohyama, M. Takada-Hidai, G. Zhao, R. Chornock, A. V. Filippenko, S. Benetti, M. Turatto (2002). «The Type Ic Hypernova SN 2002ap». Astrophysical Journal 572: L61–L65. doi:10.1086/341504.
S. J. Smartt, P. M. Vreeswijk, E. Ramirez-Ruiz, G. F. Gilmore, W. P. S. Meikle, A. M. N. Ferguson, J. H. Knapen (2002). «On the Progenitor of the Type Ic Supernova 2002ap». Astrophysical Journal 572: L147–L151. doi:10.1086/341747.
A. Gal-Yam, E. O. Ofek, O. Shemmer (2002). «Supernova 2002ap: the first month». Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 332: L73–L77. doi:10.1046/j.1365-8711.2002.05535.x.
S. D. Van Dyk, W. Li, A. V. Filippenko (2003). «On the Progenitor of the Type II-Plateau Supernova 2003gd in M74». Publications of the Astronomical Society of the Pacific 115: 1289–1295. doi:10.1086/378308.
B. E. K. Sugerman (2005). «Discovery of a Light Echo from SN 2003gd». Astrophysical Journal 632: L17–L20. doi:10.1086/497578.
S. D. Van Dyk, W. Li, A. V. Filippenko (2006). «The Light Echo around Supernova 2003gd in Messier 74». Publications of the Astronomical Society of the Pacific 118: 351–357. doi:10.1086/500225.
Chandra :: Photo Album :: M74 :: 22 Mar 05
R. B. Tully (1988). Nearby Galaxies Catalog. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-35299-1.
A. Garcia (1993). «General study of group membership. II - Determination of nearby groups». Astronomy and Astrophysics Supplement 100: 47–90.

G. Giuricin, C. Marinoni, L. Ceriani, A. Pisani (2000). «Nearby Optical Galaxies: Selection of the Sample and Identification of Groups». Astrophysical Journal 543: 178–194. doi:10.1086/317070.

Εξωτερικούς σύνδεσμοι

Spiral Galaxy M74 @ SEDS Messier pages

Εγκυκλοπαίδεια Αστρονομίας

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License