Πορτραίτο του Άνθιμου Γαζή.

Βιογραφία

Σπούδασε στη γενέτειρά του και στην Κωνσταντινούπολη, όπου και χειροτονήθηκε αρχιμανδρίτης. Το 1796 έγινε εφημέριος του ναού της ελληνικής παροικίας στη Βιέννη της Αυστρίας.

Από το 1799 έως και το 1812 ανέπτυξε ιδιαίτερη συγγραφική και εκδοτική δραστηριότητα, εκδίδοντας έργα Ελλήνων ή ξένων συγγραφέων μεταφρασμένα από τον ίδιο. Από αυτά ξεχωρίζουν τα δικά του έργα, όπως η πεντάτομη Ελληνική Βιβλιοθήκη (1807), η οποία περιλαμβάνει βιογραφίες αρχαίων συγγραφέων, και το τρίτομο Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής (1809–1816). Το 1811, με υπόδειξη του Κοραή εξέδωσε στην Βιέννη το περιοδικό Ερμής ο Λόγιος, το πιο αξιόλογο προεπαναστατικό έντυπο, μέσα από το οποίο σχολιάζει ο ίδιος τα φιλολογικά γεγονότα και την δημιουργία πνευματικών ευρωπαϊκών κινημάτων. Ο ίδιος είχε την επιμέλεια του περιοδικού μέχρι το 1814. Το περιοδικό συνέχισε να κυκλοφορεί μέχρι το 1821. H χαρτογραφική του ενασχόληση ήταν πολύ αξιόλογη. Σημαντικότερο έργο του είναι ο Πίναξ Γεωγραφικός της Ελλάδος τον οποίο εξέδωσε στη Βιέννη το 1800, που θεωρείται μία νέα έκδοση της Χάρτας του Ρήγα. Μικρότερων διαστάσεων από αυτήν (102 Χ 104 εκ.), είναι σήμερα, ένας από τους σπανιότερους ελληνικούς χάρτες, αφού σώζονται μόνο 6 αντίτυπά του στο εξωτερικό. Ένα από αυτά κοσμεί την Κεντρική Εθνική Βιβλιοθήκη της Ιταλίας στη Φλωρεντία [1]. Ένας άλλος εξαιρετικά σπάνιος χάρτης του Γαζή (Άτλας περιέχων καθολικούς γεωγραφικούς πίνακας της υδρογείου σφαίρας) αποκτήθηκε από την Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστραλίας[2].

Ο Γαζής πίστευε ότι μόνο με την πνευματική αφύπνιση των υποδούλων θα επιτυγχανόταν η Επανάσταση. Όντας άνθρωπος πνευματικής αναζήτησης, ο Γαζής επιθυμούσε να αναπτυχθεί το επίπεδο του εκπαιδευτικού συστήματος στην Ελλάδα. Το 1814, σε συνεργασία με τον Καποδίστρια και άλλους σημαντικούς Έλληνες, ίδρυσε την Φιλόμουσο Εταιρεία (Βιέννης), πολιτιστική οργάνωση, η οποία είχε ουσιαστικά πολιτική χροιά. Παράλληλα, ξεκίνησε την ανέγερση στην πατρίδα του προτύπου σχολείου, εστιασμένου στις φυσικές επιστήμες (βλ. Δημόσια Βιβλιοθήκη Μηλεών).

Το 1817 έφτασε μέχρι την Οδησσό, προκειμένου να συλλέξει συνδρομές για την Σχολή. Εκεί τον βρήκε ο Σκουφάς και του προτείνει να γίνει μέλος της Φιλικής Εταιρείας. Ο Γαζής δίστασε και έτσι επέστρεψε στις Μηλιές, όπου, μαζί με τον Γρηγόριο Κωνσταντά, οργάνωσε την Σχολή. Εκεί τον συνάντησε ο Ξάνθος, ο οποίος κατάφερε να τον πείσει να μπει στην Εταιρεία. Ήταν ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες της, καθώς συνέβαλε στη μύηση νέων μελών και συνεννοήθηκε με ντόπιους οπλαρχηγούς, έτσι ώστε να προετοιμάσει την Επανάσταση. Υπήρξε ένα είδος συνδέσμου για τους Φιλικούς που βρίσκονταν στην Ρωσία και στην Μολδοβλαχία και τους μυημένους στην Πελοπόννησο και την Στερεά Ελλάδα.

Την 1η Μαΐου του 1821, ανήμερα του Πάσχα, κήρυξε την επανάσταση στη Θεσσαλία και τη Μαγνησία και έλαβε μέρος σε όλες τις μετέπειτα μάχες στην περιοχή. Στις 7 Μαϊου 1821 έβγαλε την διακήρυξή του με τίτλο "Προς τους λαούς της Ζαγοράς, των Φερών και της Αγυιάς". Μεταξύ των άλλων τονιζει τη σημασία του Ρήγα και της θυσίας του και ότι ο ίδιος ο Ρήγας προϊσταται στην επαναστατημένη Θεσσαλία και ο Θύριος του θα γίνει "εγερτήριον σάλπισμα". Συνιστά να συγκληθεί Συνέλευση με αντιπροσώπους από τις κοινότητες της Θετταλομαγνησάς με σκοπό να συντάξουν Σύνταγμα στα πρότυπα του δημοκρατικού συντάγματος του Ρήγα. Να συστήσουν τη ΒΟΥΛΗ ΘΕΤΤΑΛΟΜΑΓΝΗΣΙΑΣ. Η Συνέλευση των επαναστατών προς τιμήν του Ρήγα συνεδρίασε στο Βελεστίνο στις 11 Μαϊου 1821 και η Συνέλευση ονομάτηκε "Βουλή Θετταλομαγνησίας". Πρόεδρος ήταν ο Ανθιμος Γαζής και γραμματέας ο Φίλιππος Ιωάννου, ο μετέπειτα καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μετά την αποτυχία της επανάστασης στην Θεσσαλία, κατέφυγε στον Νότο και διορίσθηκε μέλος του Αρείου Πάγου. Συμμετείχε στις πρώτες εθνοσυνελεύσεις ως εκπρόσωπος της Θεσσαλίας (Α' Εθνοσυνέλευση Επιδαύρου[3][4], Β' Εθνοσυνέλευση Άστρους[5] και Τροιζήνας[6]), αλλά ύστερα έγινε σχολάρχης στην Τήνο και την Σύρο, όπου και πέθανε το 1828 σε ηλικία 70 ετών.

Εργογραφία
Εξώφυλλο του περιοδικού Ερμής ο Λόγιος του 1818.

Άτλας περιέχων καθολικούς γεωγραφικούς πίνακας της υδρογείου σφαίρας, Βιέννη, 1800
Carte de la Grece ή Πιναξ Γεωγραφικός της Ελλάδος, επιδ. [ιορθωθείς υπό Α.Α. Γαζή, εκδοθείς παρά Φρανσουα Μύλλερ, Βιέννη 1800. Επανεκδόθηκε το 1810. (βλ. http://issuu.com/pinax.gazis/docs/gazis20100710versionb)
Πίναξ Γεωγραφικός της Ευρώπης, 1801
Πίναξ γεωγραφικός της Ασίας, 1802
Πίναξ Καθολικός των δύο ημισφαιρίων, Βιέννη 1804, (Προσθήκη στο βιβλίο "Στοιχεία Γεωγραφίας" του Νικηφόρου Θεοτόκη, Βιέννη 1804.
Η Ευρώπη δια την Γεωγραφίαν του Μελετίου,τόμ. 1, Βενετία 807
Η Ελλάς δια την Γεωγραφίαν του Μελετίου, τόμ. 2, Βενετία 1807
Η Ασία δια την Γεωγραφίαν του Μελετίου, τόμ. 3, Βενετία 1807
Η Αμερική δια την Γεωγραφίαν του Μελετίου, τόμ. 4, Βενετία 4
Η Αφρική δια την Γεωγραφίαν του Μελετίου, τόμ. 4, Βενετία 1807
'Πίναξ χωρογραφικός της μεγάλης αρχισατραπίας Ικονίου...τύποις εκδοθείς..παρά του πρότερον εν εκείνη τη επαρχία αρχιερατεύσαντος...μητροπολίτου Αδριανουπόλεως κυρίου Κυρίλλου, επιστασία Ανθίμου Γαζή, Βιέννη 1812.
Ασία δια την Ρουμουνίαν. (Βιέννη 1816).Προσθήκη στο βιβλίο του Δ.Φιλιππίδη, Γεωγρφικόν της Ρουμουνίας, 1816
Ρουμουνία, Βιέννη 1816. Προσθήκη στο βιβλίο του Δ. Φιλιππίδη, Γεωγρασφικόν της Τουμουνίας, 1816.
Άνθιμος Γαζής (1807). Βιβλιοθήκης Ελληνικής βιβλία δύο, Τόμος Α' : Περιέχοντα κατά χρονικήν πρόοδον τας περί των εξόχων Ελλήνων Συγγραφέων βεβαιωτέρας ειδήσεις / Συνερανισθέντα εκ παλαιών και νεωτέρων Κριτικών, και εκδοθέντα υπό Ανθίμου Γαζή του Μηλιώτου. Εν Βενετία: Εκ της Τυπογραφίας Πάνου Θεοδοσίου του εξ Ιωαννίνων. Ανακτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2011.
Άνθιμος Γαζής (1807). Βιβλιοθήκης Ελληνικής βιβλία δύο, Τόμος Β' : Περιέχοντα κατά χρονικήν πρόοδον τας περί των εξόχων Ελλήνων Συγγραφέων βεβαιωτέρας ειδήσεις / Συνερανισθέντα εκ παλαιών και νεωτέρων Κριτικών, και εκδοθέντα υπό Ανθίμου Γαζή του Μηλιώτου. Εν Βενετία: Εκ της Τυπογραφίας Πάνου Θεοδοσίου του εξ Ιωαννίνων. Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2011.
Λεξικόν Ελληνικόν, Α΄ τόμος, Βενετία, 1809
Λεξικόν Ελληνικόν, Β΄ τόμος, 1812
Μαγνησία, [Βιέννη] 1805, επανέκδοση 1814
Λεξικόν Ελληνικόν, Γ΄ τόμος, 1816

Επίσης, επιμελήθηκε την έκδοση των παρακάτω έργων:

Γραμματική των φιλοσοφικών επιστημών ή σύντομος ανάλυσις της πειραματικής νεωτερας φιλοσοφίας του Αγγλου Βενιαμίν Μαρτίνου,(Benjamin Martin, 1704-1782) Βιέννη 1799.
Αδολεσχία Φιλόθεος του Ευγένιου Βούλγαρi, Βιέννη, 1801
Λογική του Κοντιγιάκ σε μετάφραση Δ.Φιλιππίδη, Βιέννη, 1801
Εγχειρίδιον συμβουλευτικόν περί φυλακής των πέντε αισθήσεων του Νικόδημου Αγιορείτου, Βιέννη, 1801
Χημική Φιλοσοφία του Φουρκρουά σε μετάφραση Ηλιάδη Θεοδόσιου, Βιέννη, 1802
Επιτομή Αστρονομίας του Λαλάνδ σε μετάφραση Δανιήλ Φιλιππίδη, Βιέννη, 1802
Σύνοψις των κωνικών τομών Γουίδωνος του Γρανδή σε μετάφραση του Γερμανού Σπαρμιώτη, Βιέννη, 1802
Ακολουθία των μαρτύρων Μανουήλ, Σαβέλ και Ισμαήλ toy Manoy;hl m;anoy Byzant;ioy, Βιέννη, 1803
Αναλυτική πραγματεία των κωνικών τομών του Καϊλλέ σε μετάφραση Κωνσταντίνου Κούμα, Βιέννη, 1803
Στοιχεία Γεωγραφίας του Νικ. Θεοτόκη, Βιέννη, 1804, όπου πρόσθεσε και τον χάρτη "Πίναξ καθολικός των δύο ημισφαιρίων".
Ιστορία Καρόλου του ΙΒ΄ Βασιλέως της Σουηδίας του Βολταίρου σε μετάφραση του Κ.Τζιγαρά, Βιέννη, 1806
Γεωγραφία παλαιά και νέα του Μελετίου Μήτρου, Βενετία, 1807.

Παραπομπές

↑ Teca Digitale Ricerca - Home
↑ Gazes, Santini and the Sydney 2000 Paralympics – recent map acquisitions
↑ History of the Greek revolution: and of the wars and campaigns arising from the struggles of the Greek patriots in emancipating their country from the Turkish yoke, Τόμος 1, Thomas Gordon, Έκδοση 2, σελ. 323, εκδ. W. Blackwood, 1844
↑ Οι εγγενείς αδυναμίες των Εθνοσυνελεύσεων και των Προσωρινών Κυβερνήσεων και οι επιπτώσεις τους στην εκπαίδευση της επαναστατικής περιόδου (1821-1827) Γιώργος Τσουκαλάς, Eπιστημονικό Bήμα, τ. 6, Ιούνιος 2006
↑ Συγκριτική μελέτη της Εκπαιδευτικής Πολιτικής του 19ου και του 20ου αιώνα στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Αθανασία Λουκοβίτη, Μεταπτυχιακή Διατριβή, Πάντειο Πανεπιστήμιο, Αθήνα 2007, 2.1. Η περίοδος του απελευθερωτικού αγώνα
↑ Κωνσταντάς Γρηγόριος 1753(;), Μηλιές Πηλίου - 1844, Μηλιές Πηλίου «όπου θα λάβει μέρος μαζί με τον Γαζή στην Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας. Βουρβέρης, 1974: 17», Βουρβέρης Κ., (1974), Γρηγόριος Κωνσταντάς, Ελληνική Ανθρωπιστική Εταιρεία, σ. 7-22, Αθήνα

Πηγές

Β. Σκουβαράς και Κ. Μακρής, Αρχαιολογικός και ιστορικός οδηγός Θεσσαλίας. Εκδόσεις Όμηρος, Βόλος 1999, σσ. 66–69.
Φουρνάρος, Σωτήρης, Η πειραματική φιλοσοφία κατά τον Άνθιμο Γαζή. Ο ελληνισμός της Διασποράς και η νεοτερικότητα. «Τραυλός», Αθ. 2009
Δημήτριος Καραμπερόπουλος, Γνώσεις ανατομίας και φυσιολογίας του Θεσσαλού Διδασκάλου του Γένους Ανθίμου Γαζή, έκδοση Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 1993.
Δημήτριος Καραμπερόπουλος, "Περί Ανθίμου Γαζή και ιατρού Αγγέλου Μελισσηνού", Θεσσαλικό Ημερολόγιο, τόμ. 32 (1997), σελ. 167-171, και ανάτυπο Αθήνα 1998, όπου τεκμηριώνεται το έτος γεννήσεως του Ανθίμου Γαζή, το 1764, όπως ο ίδιος ο Γαζής αναγράφει στη χαλκογραφία του στο βιβλίο του "Γραμματική των φιλοσοφικών επιστημών,Βιέννη 1799.
Δημήτριος Καραμπερόπουλος, "Ο διαφωτιστικός ρόλος του Ανθίμου Γαζή (1764-1828). Παράρτημα: Η εργογραφία του", Θεσσαλικό Ημερολόγιο, τόμ. 63, Λάρισα 2012.
Δημήτριος Καραμπερόπουλος, Βουλή Θετταλομαγνησίας, Βελεστίνο 11 Μαίου 1821. Η ανέγερση του Μνημείου το 2000 και το γκρέμισμά του το 2008, έκδοση Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 2009.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Γαζής Άνθιμος, 1758, Μηλιές Πηλίου – 1828, Ερμούπολη Σύρου, Ελληνομνήμων

Για τον Πίνακα Γεωγραφικό της Ελλάδος βλ. http://issuu.com/pinax.gazis/docs/gazis_20100710versionb

Για τη "Βουλή Θετταλομαγνησιας" βλ. http://www.karaberopoulos.gr/karaberopoulos/b_r9.asp

Νεοελληνικός Διαφωτισμός
Δημοσιεύσεις	Γεωγραφία νεωτερική vΕλληνική Νομαρχία - Εφημερίς - Ερμής ο Λόγιος - Χάρτα του Ρήγα - Καλλιόπη
Ακαδημίες	Στην Οθωμανική Αυτοκρατορία: Αθωνιάδα Ακαδημία - Ακαδημία Κυδωνιών - Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης - Καπλάνειος - Μαρουτσαία - Νέα Ακαδημία - Μεγάλη του Γένους Σχολή - Φιλολογικό Γυμνάσιο Σμύρνης - Φροντιστήριο Τραπεζούντας - Φροντιστήριο Χερσώνος Στη διασπορά: Φλαγγινιανό φροντιστήριο - Αυθεντική Ακαδημία - Βουκουρεστίου Αυθεντική Ακαδημία Ιασίου
Εκπρόσωποι	Μεθόδιος Ανθρακίτης - Νεόφυτος Δούκας - Θεόκλητος Φαρμακίδης - Ρήγας Φεραίος - Άνθιμος Γαζής - Θεόφιλος Καΐρης - Δημήτριος Καταρτζής - Θεόδωρος Καβαλιώτης - Γρηγόριος Κωνσταντάς - Μηνάς Μηνωίδης - Αδαμάντιος Κοραής - Βενιαμίν Λέσβιος - Ιώσηπος Μοισιόδακας - Δανιήλ Φιλιππίδης - Αθανάσιος Ψαλίδας - Αθανάσιος Σταγειρίτης - Νικηφόρος Θεοτόκης - Ευγένιος Βούλγαρης

Γαζή, Έφη
Γαζής, Ανδρέας
Γαζής, Άνθιμος
Γαζής, Αντώνιος
Γαζής , Γεώργιος
Γαζής , Θεόδωρος
Γαζής, Νικόλαος
Γαζής, Παναγιώτης
Γαζής, Σπυρίδων