Το Χρωμοναστήρι είναι χωριό του δήμου Ρεθύμνης της περιφέρειας Κρήτης (πρόγραμμα Καλλικράτης). Από το 1999 έως το 2010 σύμφωνα με την τότε διοικητική διαίρεση της Ελλάδας ήταν έδρα του ομώνυμου δημοτικού διαμερίσματος του Καποδιστριακού δήμου Ρεθύμνης. Κτίσματα με βενετσιάνικα αρχιτεκτονικά στοιχεία είναι διάσπαρτα στο χωριό. Τα έτη 2005, 2007, 2008 και 2009 έλαβε βραβείο "καθαρότερου οργανωμένου παραδοσιακού οικισμού" από τη Νομαρχιακή Επιτροπή Τουριστικής Προβολής Ρεθύμνης[1].

Προέλευση του ονόματος, ιστορία

Το Χρωμοναστήρι είναι χωριό του νομού Ρεθύμνου στην Κρήτη. Βρίσκεται 11 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του Ρεθύμνου, βορειοανατολικά του όρους Βρύσινας σε υψόμετρο 360 μέτρα[2] Για την ετυμολογία του ονόματος διατυπώνονται διάφορες απόψεις: Έχει υποστηριχθεί η άποψη ότι η ονομασία προέρχεται από τη συνύπαρξη του χωριού και του μοναστηριού της Παναγιάς Κεράς (ήδη κατά τη Β' Βυζαντινή και τη Βενετική περιόδο), δηλαδή Χωριό-Μοναστήρι, γι' αυτό σε βενετικά και οθωμανικά έγγραφα συναντάται γραμμένο "Χωριομοναστήριον" και "Χώρα Μοναστήρ"[3]. Κατά άλλη άποψη ονομάστηκε έτσι γιατί το μοναστήρι της Κεράς Παναγιάς που βρίσκεται κοντά στο χωριό είχε πολλές χρωματιστές εικόνες (χρώμα +μοναστήρι) ή από την κίτρινη ώχρα με την οποία ήταν βαμμένη η εκκλησία[4]. Μετά το 1940 σε όλους τους απογραφικούς πίνακες συναντάται γραμμένο Χρομοναστήρι[5], αλλά συνεχίζει να απαντάται και η ορθογραφία με –ω- (Χρωμοναστήρι). Χτίστηκε γύρω στον 12ο-13ο αιώνα και έχει χαρακτηριστεί σαν παραδοσιακός οικισμός, αφού αρκετά κτίριά του είναι χτισμένα κατά την ενετική περίοδο.
Χρωμοναστήρι ή Χρομοναστήρι;
Ναοί, Μνημεία, Σημαντικά Κτίρια

Η Εκκλησία της Παναγιάς Κεράς

Αγιογραφίες της Παναγιάς Κεράς

Η Εκκλησία της Παναγίας Κεράς, έξω από το Χρωμοναστήρι, έχει ένα τρούλο και δύο πρόσθετες αψίδες στον βόρειο και στον νότιο τοίχο, ένα σπάνιο αρχιτεκτονικό φαινόμενο στην Κρήτη. Κτίσθηκε τον 11ο αιώνα, σώζονται λίγες τοιχογραφίες της εποχής εκείνης, ενώ σημαντικές προσθήκες και διαφορετικού στυλ τοιχογραφίες έγιναν τον 14ο αιώνα. [6]

Η Εκκλησία Άγιος Ευτύχιος

Η Εκκλησία Άγιος Ευτύχιος, εσωτερικό

Εκκλησία Άγιου Ευτύχιου: Στην θέση Περδίκη Μετόχι, βρίσκεται ο μονόκλιτος, σταυροειδής με τρούλο ναός του Αγίου Ευτυχίου. Πρόκειται για κατάγραφο ναό με τοιχογραφίες του 11ου μ.Χ. αι. [7] Ο λαϊκός ανατολίζων ζωγράφος έδωσε στα έργα του ισορροπία, συμμετρία και αίσθηση μακαριότητας. Καταπλήσσουν οι πελώριοι οφθαλμοί των αγίων και ιδιαίτερα του Χριστού [8]. Μελετητές αναφέρουν ότι ο έντονα λαϊκός αυτός χαρακτήρας των αγιογραφιών δυσκολεύει την ακριβέστερη χρονολόγησή τους, αποδίδει όμως το μέσο επίπεδο "μιας επαρχιακής τέχνης του 11ου αιώνα, όπως διαμορφώθηκε από την εξάσκησή της τοπικά, παρά την αναφορά της σε κάποια πρότυπα κέντρα"[9]

Ο Ιερός Ενοριακός ναός του χωριού είναι ο Αγ. Γεώργιος. Στο χωριό υπάρχει ξενώνας για τα μέλη του Συλλόγου Χρωμοναστηριωτών Αθήνας. [10]

Η Βίλα Κλόντιο: Κτίσματα με βενετσιάνικα αρχιτεκτονικά στοιχεία είναι διάσπαρτα στο χωριό, ωστόσο το πιο σημαντικό κτίσμα είναι η επονομαζόμενη Villa Clοdio, ένα θαυμάσιο αρχοντικό που έχει αναστηλωθεί πλήρως και στεγάζει από 21-5-2010 [11] το Στρατιωτικό Μουσείο Χρωμοναστηρίου (ώρες λειτουργίας: Δευτέρα έως Παρασκευή 8.00πμ-13.30μμ., είσοδος: 1.50€, τηλ.: 28310 75135) [12], λειτουργεί δε και ως χώρος εκδηλώσεων [13]Η βίλα αυτή ήταν η θερινή κατοικία Ενετών αρχόντων από το Ρέθυμνο. [14] Στην τουρκοκρατία το μέγαρο χρησίμευε για κατοικία τούρκου αγά γι’ αυτό και μέχρι σήμερα είναι γνωστό στο χωριό με το όνομα “κονάκι”. [15]

Ο μύλος του Πρινάρη: Στην κεντρική πλατεία του χωριού βρίσκεται η παλιά φάμπρικα, ελαιόμυλος του Πρινάρη, πλήρως ανακαινισμένη, με όλο τον παλιό της εξοπλισμό, που μπορεί να δουλέψει και σήμερα, λειτουργεί ως Κέντρο Εκπαίδευσης και Ενημέρωσης για τον Πολιτισμό της ελιάς, του λαδιού και των Μύλων. Σε ειδική αίθουσα υπάρχει όλος ο εξοπλισμός ενός χωριάτικου νοικοκυρόσπιτου των μέσων του περασμένου αιώνα και πίσω, όταν τα σπίτια ήταν μονόχωρα ή μονόσπιτα, που σημαίνει πως όλες οι δραστηριότητες της « κατ’ οίκον » διαβίωσης, γίνονταν μέσα σε ένα και μοναδικό χώρο. (ώρες λειτουργίας: Ιούνιος – Οκτώβριος: 08:00 – 14:00, 17:30 – 20:30) [16]

Μεταφορές, συγκοινωνία

Υπάρχουν δρομολόγια του ΚΤΕΛ Χανίων-Ρεθύμνου που εξυπηρετούν τη συγκεκριμένη περιοχή (δύο δρομολόγια, πρωί και μεσημέρι, τις καθημερινές και όχι τα Σαββατοκύριακα) [17]
Καθημερινή ζωή, Εθνολαογραφία

Στο χωριό γίνεται πανηγύρι για τον εορτασμό του Αγίου Παντελεήμονα (27 Ιουλίου)[18]
Άλλες πληροφορίες

Η περιοχή έχει ενταχθεί στο Κτηματολογικό Γραφείο Ρεθύμνου, ήδη από 7-7-2005 (Διεύθυνση: Χορτατζή 20, ΤΚ: 74100, Ρέθυμνο.Τηλέφωνο: 28310-22403) (Άλλες περιοχές που εξυπηρετούνται από το γραφείο αυτό: Ρέθυμνο, ΄Αδελε, Αργυρούπολη, Αρμένοι, Ατσιπόπουλο, Γεράνι, Επισκοπή , Μαρουλάς, Πρασιές, Πρινές, Ρουσσοσπίτι [19]

Ανοιχτή είναι η συζήτηση για την αναστήλωση μνημείων της περιοχής [20]
Δείτε επίσης

Κατάλογος παραδοσιακών οικισμών της Ελλάδας

Δήμος Ρεθύμνης

Διοικητική διαίρεση νομού Ρεθύμνης (πρόγραμμα Καποδίστριας)

Δήμος Ρεθύμνης (πρόγραμμα Καποδίστριας)
Παραπομπές,Πηγές

↑ www.rethymnon.gr/download.php?id=2323288,500,1
↑ Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, Αθήνα, 1996
↑ Μιχάλης Εμμ. Αντωνογιαννάκης, Ο Βρύσινας, Το βουνό του Ρεθέμνους, τοπογραφική, γεωγραφική, ιστορική, κοινωνική και λαογραφική θεώρηση, Αθήνα 2010, σελ. 365-366
↑ Λευτ. Κρυοβρυσανάκης, Ρεθυμνιώτικος Πανδέκτης, εκδόσεις Τυποσπουδή, Ρέθυμνο 1993, σελ. 194-195
↑ Μιχάλης Εμμ. Αντωνογιαννάκης, ο.π., σελ. 382
↑ Ιωάννης Σπαθαράκης, Βυζαντινές τοιχογραφίες Νομού Ρεθύμνου, εκδόσεις Μίτος, Ρέθυμνο, 1999, σελ.26-27
↑ http://www.rethymnon.gr/index.php?eklisiesnom
↑ Α. Μαλαγάρη-Χ. Στρατιδάκης, Ρέθυμνο, οδηγός για την πόλη και τα περίχωρά της, Αθήνα, 1985-1986, σελ. 95
↑ Μιχάλης Τρούλης, Ιερά Μητρόπολις Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, Ιστορία-Μνημεία-Θησαυροί, Ι.Μ.Ρ.Α., Ρέθυμνο, 2000, σελ. 64
↑ Λευτ. Κρυοβρυσανάκης, ο.π., σελ. 195
↑ http://www.rethymno.gr/municipality/greetings/25-12011fragoulis.html , όπου αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι: " Το ενετικό κτίσμα η «Βίλα Κλόντιο», στην οποία στεγάζεται το Μουσείο σήμερα ήταν κυριολεκτικά ένα ερείπιο. Το 1998, η Κοινότητα Χρωμοναστηρίου δώρισε το κτίσμα στο Ταμείο Εθνικής Άμυνας προκειμένου, αφού αναστηλωθεί, να λειτουργήσει ως Στρατιωτικό Μουσείο. Το 2006, το ακίνητο περιήλθε στην ιδιοκτησία του Γενικού Επιτελείου Στρατού. Για την αναστήλωσή του, η οποία μάλιστα απέσπασε τις θερμότερες κριτικές σε τέτοιο βαθμό ώστε η «Βίλα Κλοντιο» να θεωρείται ως το καλύτερα αναστηλωμένο ενετικό κτίσμα της Μεσογείου, το ΓΕΣ δαπάνησε ένα μεγάλο ποσό με στόχο τη να δημιουργηθεί ένας χώρος που θα πληρούσε όλες τις σύγχρονες προδιαγραφές για να φιλοξενήσει και να εκθέσει στρατιωτικό υλικό, θα ήταν επισκέψιμο από το κοινό και θα αναβάθμιζε τη δωρήτρια περιοχή."
↑ http://www.rethymnon.gr/index.php?id=35,2713,0,0,1,0
↑ http://www.rethymno.gr/agenda/summer-events/3470.html , http://www.rethymno.gr/agenda/events/2829.html
↑ Λευτ. Κρυοβρυσανάκης, ο.π., σελ. 195
↑ Α. Μαλαγάρη-Χ. Στρατιδάκης, ο.π, σελ. 94
↑ http://www.rethymno.gr/city/agrotourism/prinarismill.html Ο μύλος στην ιστοσελίδα του Δήμου Ρεθύμνης (αγροτουρισμός), http://www.rethymnon.gr/index.php?id=35,69,0,0,1,0 Ιδιωτικές Συλλογές
↑ http://bus-service-crete-ktel.com/timetabledet.php?line=11&lg=1
↑ http://www.rethymnon.gr/index.php?agenda
↑ http://www.ktimatologio.gr/ktima/index.php?ID=search_grafeia
↑ Αναφέρεται σε δελτίο τύπου του Δήμου Ρεθύμνης, με ημερομηνία 2-4-2007 (http://www.rethymno.gr/information-services/press-release-2007/02-04-2007.html ) ότι (ανάμεσα σε άλλα): “…Στη διάρκεια της συνεργασίας με την Υπουργό Τουρισμού ο Δήμαρχος εξέτασε τη δυνατότητα αναστήλωσης σημαντικών μνημείων που βρίσκονται στους Οικισμούς (Χρωμοναστήρι, Μαρουλάς, Καπεδιανά κ.α.) προκειμένου να καθοριστούν και να εμπλουτιστούν οι τουριστικές διαδρομές του Ρεθύμνου.”

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Πληροφορίες στην ιστοσελίδα της (πρώην) Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Ρεθύμνου (αξιόλογα ιδιωτικά κτίρια Ρεθύμνου).
[ http://www.prinarismill.com]
Πληροφορίες στην ιστοσελίδα της (πρώην) Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Ρεθύμνου (διαδρομή Ρέθυμνο - Αγία Ειρήνη - Ρουσσοσπίτι - Χρωμοναστήρι - Μύλοι - Ρέθυμνο)
Οι οικισμοί της τοπικής κοινότητας Χρωμοναστηρίου

Το Χρωμοναστήρι στην ιστοσελίδα του Δήμου

Το Μουσείο στην ιστοσελίδα του ΓΕΣ

-----------

Δημοτική Ενότητα Ρεθύμνης
Δημοτική Κοινότητα Ρεθύμνης
Αγία Ειρήνη, η
Ανώγεια, τα
Γάλλος, ο
Γιαννούδιον, το
Μεγάλο Μετόχι, το
Μικρό Μετόχι, το
Ξηρόν Χωρίον, το
Ρέθυμνον, το
Τρία Μοναστήρια, τα
Τοπική Κοινότητα Αρμένων
Άγιος Γεώργιος, ο
Αρμένοι, οι
Σωματάς, ο
Φωτεινός, ο
Τοπική Κοινότητα Γουλεδιανών
Γενή, η
Γουλεδιανά, τα
Τοπική Κοινότητα Καρές
Αμπελάκιον, το
Καρέ, η
Τοπική Κοινότητα Καστέλλου
Κάστελλος, ο
Τοπική Κοινότητα Κούμων
Κούμοι, οι
Τοπική Κοινότητα Μαρουλά
Δίλοφο, το
Μαρουλάς, ο
Τοπική Κοινότητα Όρους
Όρος, το
Τοπική Κοινότητα Πρασιών
Πρασιαί, αι
Τοπική Κοινότητα Ρουσσοσπιτίου
Ρουσσοσπίτιον, το
Τοπική Κοινότητα Σελλίου
Μύρθιος, η
Σελλίον, το
Τοπική Κοινότητα Χρομοναστηρίου
Καπεδιανά, τα
Μύλοι, οι
Πρινέδες, οι
Χρομοναστήριον, το

Νομός Ρεθύμνης : Δήμος, Κοινότητα Ρεθύμνου | Ανωγείων | Αρκαδίου | Γεροποτάμου | Κουλούκωνα | Κουρήτων | Λάμπης | Λαππαίων | Νικηφόρου Φωκά | Σιβρίτου | Φοίνικα | Ζωνιανών Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε: Διοικητική διαίρεση νομού Ρεθύμνης