Άδελε Ρεθύμνης

.

Περιφέρεια : Κρήτη
Νομός : Ρεθύμνης

-- Δήμος Αρκαδίου --

Το Άδελε είναι χωριό του δήμου Ρεθύμνου, της περιφερειακής ενότητα Ρεθύμνης της Κρήτης. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 489 κατοίκους. Βρίσκεται 8 χλμ. ανατολικά από το Ρέθυμνο, σε υψόμετρο 70 μ.[1] Στο χωριό λειτουργείο 12/θέσιο δημοτικό σχολείο, το οποίο εξυπηρετεί επίσης και τα όμορα χωριά.

Ιστορικά στοιχεία

Στη θέση Νταμουρού έχει εντοπιστεί λαξευτός θαλαμοειδής τάφος, ο οποίος χρονολογήθηκε στη υστερομινωική ΙΙΙΑ-ΙΙΙΒ περίοδο. Το σχήμα του είναι ακανόνιστο τετράγωνο, με πλευρές περίπου 2,5 μέτρων. Εντός του βρέθηκαν δύο λάρνακες, 9 αγγεία και δύο λαξευτές κοιλότητες με οστά.[2] Στη θέση Πύργος έχουν εντοπιστεί όστρακα της μινωικής και ρωμαϊκής εποχής.[3]

Η ετυμολογία του ονόματος είναι άγνωστη. Έχει προταθεί ότι προέρχεται από τις λέξης άδηλο, άδολος ή κάποια αραβική λέξη.[4] Το χωριό αναφέρεται από τον Φραντσέσκο Μπαρότσι το 1577 ως Adhele. Στην ενετική απογραφή του 1583 από Καστροφύλακα αναφέρεται ως Adele με 154 κατοίκους και ο Φραντσέσκο Μπαζιλικάτα το 1630 ως Adheli.[1] Στην απογραφή η οποία διενεργήθηκε το 1834 από τους Αιγυπτίους, απογράφεται μαζί με άλλα χώρια της περιοχής, με συνολικό πληθυσμό 50 χριστιανικές και 180 τουρκικές οικογένειες.[1]

Στην απογραφή του 1881 υπαγόταν στον δήμο Πηγής και είχε 245 χριστιανούς και 15 τούρκους κατοίκους. Στην απογραφή του 1900 υπάγεται στον ίδιο δήμο και είχε 230 κατοίκους.[1] Το 1925, το Άδελε ορίστηκε έδρα ομώνυμης κοινότητας στην Επαρχία Ρεθύμνης, και με την Καποδιστριακή διοικητική διαίρεση προσαρτήθηκε στον Δήμο Αρκαδίου, του οποίου ορίστηκε έδρα.[5]

Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, οι Γερμανοί συνέλαβαν 30 κατοίκους του χωριού ως αντίποινα για την αντιστασιακή δράση τους και τους ανάγκασαν να σκάψουν τον τάφο τους. Πριν τη εκτέλεσή τους, ένα από αυτούς, ο Στυλιανός Χαρκιανάκης, κατάφερε να αιφνιδιάσει τρεις φρουρούς και να τους σκοτώσει με το φτυάρι, πριν τον εκτελέσουν.[1] Μνημείο για τους εκτελεσμένους βρίσκεται στη θέση Σαρακήνα.[4]
Απογραφές πληθυσμού

Αναλυτικά η δημογραφική πορεία του χωριού σύμφωνα με τις απογραφές:
Απογραφή 1900 1920 1928 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011
Πληθυσμός[1] 230 444 466 479 471 374 269 435 489
Αξιοθέατα

Ο κεντρικός πυρήνας του χωριού διατηρεί ακόμη τον βενετσιάνικο χαρακτήρα του. Στην πλατεία του Αγίου Παντελεήμονα βρίσκονται δύο διαβατικά, τα οποία μπορεί να ήταν οι μεσαιωνικές πύλες του χωριού.[4] Ο ναός του Αγίου Παντελεήμονα είναι ο κεντρικός ναός της ενορίας. Άλλοι ναοί έντος του χωριού είναι οι Άγιος Nικόλαος και Άγιοι Aνάργυροι. Ο νεκροταφικός ναός του χωριού είναι αφιερωμένος στη Ζωοδόχο Πηγή.[6]
Οικονομία

Το χωριό περιβάλλεται από εκτεταμένο ελαιώνα και αμπελώνα.[1] Από τις ελιές της περιοχής παράγεται πρώτης ποιότητας ελαιόλαδο.[4] Οι τοπικοί παραγωγοί το 1967 ίδρυσαν αγροτικό συνεταιρισμό. Από 79 μέλη κατά την ίδρυσή του, σήμερα αριθμοί περίπου 150 και διαθέτει ιδιόκτητο ελαιοτριβείο και ιδιόκτητο τυποποιητήριο για επιτραπέζιες ελιές, και συγκεκριμένες χοντροελιές και ρεθυμνιώτικες ελιές.[7]

Προσωπικότητες

Κωστής Γιαμπουδάκης (- 1866) - πυρπολητής της πυριδιταποθήκης της Μονής Αρκαδίου
Εμμανουήλ Σκουντρής - οπλαρχηγός και μακεδονομάχος
Στυλιανός Χαρκιανάκης (1935-2019) - Ελληνορθόδοξος ιερέας ο οποίος διετέλεσε Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας[8]

Παραπομπές

Σπανάκης, Στέργιος (1993). Πόλεις και χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των αιώνων, τόμος Α΄. Ηράκλειο: Γραφικές Τέχνες Γ. Δετοράκης. σελ. 84.
«ΝΤΑΜΟΥΡΟΥ». Ανακτήθηκε στις 2019-12-03.
«ΠΥΡΓΟΣ». Ανακτήθηκε στις 2019-12-03.
«Άδελε». www.rethymno.gr. Δήμος Ρεθύμνης. Ανακτήθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 2019.
«Άδελε (Ρεθύμνης)». Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών - Αναλυτικά. ΕΕΤΑΑ-Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης Α.Ε. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2019.
«Επαρχία Ρεθύμνου». www.imra.gr. Ιερά Μητρόπολις Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου. 2010. Ανακτήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2019.
«Ο ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ». Αγροτικός Συνεταιρισμός Άδελε (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Δεκεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 2019.
«Έφυγε από τη ζωή ο Ρεθυμνιώτης Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας Στυλιανός Χαρκιανάκης». Rethemnos. 2015-03-25. Ανακτήθηκε στις 2019-12-03.

Δημοτική Ενότητα Αρκαδίου
Τοπική Κοινότητα Άδελε
Αγία Παρασκευή, η
Άδελε, το
Αδελιανός Κάμπος, ο
Τοπική Κοινότητα Αμνάτου
Αμνάτος, η
Καψαλιανά, τα
Μονή Αρκαδίου, η
Πίκρης, ο
Τοπική Κοινότητα Αρχαίας Ελεύθερνας
Αρχαία Ελεύθερνα, η
Τοπική Κοινότητα Ελευθέρνης
Ελεύθερνα, η
Τοπική Κοινότητα Έρφων
Άγιος Νικόλαος, ο
Άνω Βιρανεπισκοπή, η
Βιρανεπισκοπή, η
Έρφοι, οι
Μαγνησία, η
Τοπική Κοινότητα Κυριάννας
Κυριάννα, η
Τοπική Κοινότητα Μέσης
Αγία Τριάς, η
Λούτρα, η
Μέση, η
Τοπική Κοινότητα Παγκαλοχωρίου
Παγκαλοχώρι, το
Σφακάκι, το
Τοπική Κοινότητα Πηγής
Άγιος Δημήτριος, ο
Πηγή, η
Πηγιανός Κάμπος, ο
Τοπική Κοινότητα Πρίνου
Πρίνος, ο
Σκαλέτα, η
Τοπική Κοινότητα Σκουλουφίων
Ρούπαι, αι
Σκουλούφια, τα
Τοπική Κοινότητα Χαμαλευρίου
Αστέριον, το
Σταυρωμένος, ο
Χαμαλεύριον, το
Τοπική Κοινότητα Χαρκίων
Καβούσιον, το
Χάρκια, τα

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License