.
Ο Αντίοχος Θ' Κυζικηνός (??? – 95 π.Χ.) ήταν ηγεμόνας της Δυναστείας των Σελευκιδών, βασιλέων της Συρίας κατά την ελληνιστική περίοδο. Ήταν γιος του Αντίοχου Ζ' Σιδήτη και της Κλεοπάτρας Θεάς και κυβέρνησε κατά την περίοδο 114 π.Χ. – 95 π.Χ..
Νεανικά χρόνια
Την περίοδο που βρισκόταν στο θρόνο της Συρίας ο πατέρας του Αντίοχου, ο Αντίοχος Στ' Σιδήτης, το κράτος των Σελευκιδών διήνυε μια φάση αποδιοργάνωσης, με τους ηγεμόνες του να αλλάζουν κάθε λίγα χρόνια και εξωτερικούς εχθρούς να επιβουλεύονται τα εδάφη του ελληνιστικού αυτού βασιλείου. Αλώβητη από αυτή τη δύσκολη περίοδο βγήκε η μητέρα του Αντίοχου, Κλεοπάτρα Θεά, η οποία και διατήρησε τη θέση της ως βασίλισσα στο πλάι μιας μακράς σειράς ηγεμόνων που είτε υπήρξαν σύζυγοι είτε γιοι της.
Όταν ο Αντίοχος Σιδήτης ηττήθηκε από τους Πάρθους και έχασε τη ζωή του, στο θρόνο των Σελευκιδών επανήλθε ο αδελφός του, Δημήτριος Β' Νικάτωρ, που βρισκόταν για δέκα έτη στην αιχμαλωσία. Μαζί διεκδίκησε και τη βασίλισσά του, Κλεοπάτρα Θεά. Η τελευταία απομάκρυνε για προληπτικούς λόγους από την αυλή το γιο της από τον Αντίοχο Σιδήτη, επίσης Αντίοχο, και τον έστειλε στην Κύζικο όπου και μεγάλωσε.
Μετά το θάνατο του Δημητρίου, η Κλεοπάτρα Θεά εξασφάλισε τη διαδοχή για το γιο τους με το Δημήτριο, Αντίοχο Η' τον Γρυπό. Έπειτα από μια αποτυχημένη προσπάθεια δολοφονίας του, η Κλεοπάτρα αναγκάστηκε σε αυτοκτονία, κι έτσι ο Γρυπός έμεινε μόνος κύριος του βασιλείου το 121 π.Χ.
Ο εμφύλιος πόλεμος
Εκείνη την περίοδο προβλήματα διαδοχής αντιμετώπιζε και η Πτολεμαϊκή Αίγυπτος. Η έκπτωτη βασίλισσα της Αιγύπτου, Κλεοπάτρα Δ', κόρη του Πτολεμαίου Η' Φύσκονα που απομακρύνθηκε από το θρόνο εξαιτίας της μητέρας της, πήγε αρχικά στην Κύπρο και συγκέντρωσε στρατό. Όταν δεν κατάφερε να δημιουργήσει την έδρα της στο νησί, χάρισε το χέρι και το στρατό της στον Αντίοχο Κυζικηνό (που έλαβε το προσωνύμιο αυτό από την Κύζικο όπου και μεγάλωσε). Μαζί σχεδίασαν την κατάκτηση της βασιλείας από τον ετεροθαλή αδερφό του Κυζικηνού, του Αντίοχου Γρυπού. Η επανάσταση ξέσπασε το 114 / 113 π.Χ.
Τον επόμενο χρόνο ο Κυζικηνός είχε κατακτήσει το νότιο κομμάτι της Συρίας, με τον Αντίοχο Γρυπό να έχει ακόμη στα χέρια του τις κυριότερες πόλεις και την Κιλικία. Το 112 π.Χ. και αφού επικράτησε στην πόλη της Αντιόχειας, ο Γρυπός συνέλαβε τη σύζυγο του Κυζικηνού, την Κλεοπάτρα Δ', όταν αυτή κατέφυγε ικέτιδα στο ναό του Απόλλωνα, έξω από την Αντιόχεια. Επρόκειτο να την λυπηθεί είτε για λόγους διπλωματίας, είτε για να μη διαπράξει ιεροσυλία. Ωστόσο, η σύζυγός του και αδερφή της Κλεοπάτρας, η Τρύφαινα, επέμεινε για την εκτέλεσή της, πράγμα που και έγινε με ανατριχιαστικό τρόπο (112 π.Χ.) Την επόμενη χρονιά, ο Αντίοχος Κυζικηνός αιχμαλώτισε με τη σειρά του την Τρύφαινα και εκδικούμενος τη θανάτωσε.
Στα επόμενα χρόνια, με τις εμφύλιες διαμάχες να φθείρουν τόσο τη Συρία όσο και την Αίγυπτο, τα δύο αντιμαχόμενα αδέρφια βρίσκουν από έναν σύμμαχο αιγυπτιακής καταγωγής: ο μεν Αντίοχος Η' Γρυπός τον Πτολεμαίο Ι' Αλέξανδρο (του οποίου και την εναπομείνασα αδερφή παντρεύτηκε το 103 π.Χ.), ο δε Αντίοχος Θ' Κυζικηνός τον Πτολεμαίο Θ' Λάθυρο. Οι δυο τελευταίοι επίσης υποστήριξαν τους Σαμαρείτες κατά του βασιλιά της Ιουδαίας. Υπέρ των Εβραίων επενέβη τότε η Ρώμη. Τελικά η Ιουδαία κήρυξε την ανεξαρτησία της και επιπροσθέτως κατέκτησε τη Σαμάρεια και την Ιδουμέα.
Θάνατος και διαδοχή
Το 96 π.Χ. ο Αντίοχος Γρυπός απεβίωσε από φυσικά αίτια, ενώ η σύζυγός του, Κλεοπάτρα Σελήνη Α', πήρε για τρίτο της σύζυγο τον Αντίοχο Κυζικηνό που ετοιμάστηκε να επανενώσει το διαιρεμένο βασίλειο. Ωστόσο ο γιος του Γρυπού, Σέλευκος Στ' Επιφανής συνέχισε το έργο του πατέρα του. Στα πλαίσια της νέας διαμάχης, ο Κυζικηνός έχασε τη ζωή του στις αρχές του νέου έτους. Άφησε πίσω το γιο του, Αντίοχο Ι' τον Ευσεβή, ο οποίος στο τέλος του έτους εκδικήθηκε τον πατέρα του νικώντας το Σέλευκο.
Χρονολόγιο
| Έτος (π.Χ.) | Γεγονός | ||
|---|---|---|---|
| Γέννηση του Αντίοχου Θ' Κυζικηνού, γιου του βασιλιά Αντίοχου Ζ' Σιδήτη και της Κλεοπάτρας Θεάς. | |||
| 128 π.Χ. | Θάνατος του Αντίοχου Σιδήτη καθώς μάχεται τους Πάρθους. Στο θρόνο της Συρίας επιστρέφει ο αδερφός του, Δημήτριος Β' Νικάτωρ, που βρισκόταν στην αιχμαλωσία. | ||
| Ο νεαρός Αντίοχος αποστέλλεται από τη μητέρα του στην Κύζικο για ασφάλεια, όπου και περνά τα παιδικά του χρόνια. | |||
| 125 π.Χ. | Ο Δημήτριος Β' ηττάται από τον Αλέξανδρο Β' Ζαβίνα και, χωρίς συμμάχους, χάνει τη ζωή του. Το θρόνο διεκδικεί ο γιος του Σέλευκος Ε' Φιλομήτωρ, ο οποίος επίσης θανατώνεται κατά πάσα πιθανότητα από τη μητέρα του. Ξεκινά η συμβασιλεία της Κλεοπάτρας Θεάς με τον Αντίοχο Η' τον Γρυπό. | ||
| 121 π.Χ. | Απόπειρα δολοφονίας του Αντίοχου Γρυπού από την Κλεοπάτρα Θεά με δηλητηριασμένο κρασί. Τελικά υποχρεώνεται να το πιει η ίδια. | ||
| 115 π.Χ | Ο φαραώ της Αιγύπτου, Πτολεμαίος Θ' Λάθυρος παίρνει διαζύγιο από τη σύζυγό και αδερφή του, Κλεοπάτρα Δ', έπειτα από εξαναγκασμό από τη μητέρα τους. | ||
| Η Κλεοπάτρα Δ' συγκεντρώνει στρατό ανάμεσα στους άνδρες που διέμεναν στην Κύπρο. | |||
| Η Κλεοπάτρα Δ', μεταβαίνει στη Συρία, όπου και προσφέρει το χέρι της και το στρατό της, στον Αντίοχο Θ' τον Κυζικηνό. | |||
| 114 / 113 π.Χ. | Ο Κυζικηνός πραγματοποιεί επανάσταση κατά του ετεροθαλούς αδερφού του, Αντίοχου Η' του Γρυπού. | ||
| 112 π.Χ. | Η πόλη όπου διέμενε η Κλεοπάτρα Δ' πέφτει σε εχθρικά χέρια και η ίδια καταφεύγει ικέτιδα σε ναό του Απόλλωνα. Εκεί θανατώνεται με παρότρυνση της αδερφής της και συζύγου του Γρυπού, Τρύφαινας. | ||
| 111 π.Χ. | Σε αντίποινα ο Κυζικηνός θανατώνει την Τρύφαινα ένα χρόνο μετά. | ||
| Ο πόλεμος ανάμεσα στο Γρυπό και τον Κυζικηνό συνεχίζεται, ενώ το βασίλειο παραμένει διαιρεμένο στα δύο. Ο καθένας από τους δύο βασιλείς βρίσκει σύμμαχο στο πρόσωπο ενός Αιγυπτίου ηγέτη, καθώς και οι Πτολεμαίοι αντιμετώπιζαν προβλήματα διαδοχής. | |||
| Ο Αντίοχος Θ' Κυζικηνός και ο Πτολεμαίος Θ' Λάθυρος υποστηρίζουν την εξέγερση των Σαμαρειτών κατά των Ιουδαίων. Εναντίον τους επεμβαίνει η Ρώμη, και τελικά η Ιουδαία κερδίζει την ανεξαρτησία της. | |||
| 96 π.Χ. | Ο Αντίοχος Θ' Γρυπός πεθαίνει από φυσικά αίτια. Τη νέα του σύζυγο, Κλεοπάτρα Σελήνη Α' παντρεύεται Κυζικηνός, ο οποίος βρίσκεται πλέον έτοιμος να επανενώσει το κράτος. Ωστόσο ο Σέλευκος Στ' Επιφανής, γιος του Γρυπού, συνεχίζει τις μάχες του πατέρα του. | ||
| 95 π.Χ. | Ο Κυζικηνός ηττάται από το Σέλευκο και χάνει τη ζωή του. | ||
Πηγές
* The House of Ptolemy από τον E. R. Bevan, κεφ.11
* www.livious.org, Antiochus IX
* virtualreligion.net, Antiochus IX
Δείτε επίσης
* Αντίοχος Η' Γρυπός
* Σέλευκος Στ' Επιφανής
* Δυναστεία των Σελευκιδών
* Βασίλειο του Πόντου
* Αυτοκρατορία των Σελευκιδών
* Ελληνιστική Περίοδος
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
