Σαλαμίνα

Σαλαμίνα

Σαλαμίνα

View Larger Map

Η Σαλαμίνα είναι νησί του Αργοσαρωνικού Κόλπου. Έχει 38.022 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2001. Χωρίζεται στο Δήμο Σαλαμίνας (30.962 κάτοικοι) και το Δήμο Αμπελακίων (7.060 κ.) ενώ διοικητικά ανήκει στη Νομαρχία Πειραιά. Πρωτεύουσα είναι η ομώνυμη πόλη με 25.730 κατοίκους.

Το νησί είναι πατρίδα του ομηρικού Αίαντα και του μεγάλου τραγικού Ευριπίδη, τόπος διαμονής και δημιουργίας του ποιητή Άγγελου Σικελιανού και φιλοξενίας του Γεωργίου Καραϊσκάκη. Η Σαλαμίνα είναι ευρύτερα γνωστή στην παγκόσμια ιστορία για τη μεγαλύτερη Ναυμαχία των αιώνων, που έγινε στο στενό της το 480 π.Χ. , από την έκβαση της οποίας, με νίκη των Ελλήνων, διασώθηκε και αναπτύχθηκε ο ελληνικός πολιτισμός και διαδόθηκε στη Δύση και στον κόσμο.

Αποτελεί μια όαση για πολλούς κατοίκους τής Αθήνας, τού Πειραιά και τών γύρω περιοχών, που την επισκέπτονται συχνά. Πολλοί την έχουν καταστήσει πρώτη κατοικία τους, ειδικά οι συνταξιούχοι. H οικονομία της Σαλαμίνας στηρίζεται κυρίως απο το ναύσταθμο και απο τον τουρισμό. Από τις πιο ωραίες περιοχές της είναι Άγιος Γεωργίοs , το Στενό , Φανερωμένη & Αιάντιο κ.α. Το μεγάλο της πλεονέκτημα είναι οι χαμηλές τιμές ακινήτων σε σχέση με τις τιμές στην υπόλοιπη Αττική , η εγγύτητα με το Μητροπολιτικό κέντρο και η πλήρης αγορά που διαθέτει ώστε να καλύπτονται τοπικά όλες οι ανάγκες των κατοίκων και των επισκεπτών. Ο τωρινός δήμαρχος της Σαλαμίνας είναι ο Σπύρος Σοφράς , ενώ των Αμπελακίων ο Μάριος Τραυλός .

Oνομασία

Σύμφωνα με τη μυθολογία, το όνομα Σαλαμίνα δόθηκε στο νησί από τον Κυχρέα, για να τιμήσει τη μητέρα του Σαλαμίνα που ήταν αδελφή της Αίγινας και μια από τις 50 κόρες του ποτάμιου θεού Ασωπού. Κατά την αρχαιότητα η Σαλαμίνα ήταν γνωστή με τα ονόματα Πιτυούσα (από το δένδρο πίτυς: πεύκος), Σκιράς (από τον ήρωα Σκίρο) και Κυχρεία (από τον Κυχρέα). Το νησί είναι επίσης γνωστό ήδη από την αρχαιότητα και με την ονομασία Κούλουρη, που προέρχεται από το ακρωτήριο «Κόλουρις άκρα» (σήμερα Πούντα), στο οποίο ήταν χτισμένη η αρχαία πόλη και το λιμάνι του 4ου αιώνα. π.Χ.


Η Ναυμαχία της Σαλαμίνας και η Σημασία της

Ναυμαχία της Σαλαμίνας

Μια από τις καθοριστικές συγκρούσεις Ελλήνων και Περσών, που έγινε στις 28 ή 29 Σεπτεμβρίου του 480 π.Χ. στα στενά μεταξύ του νησιού της Σαλαμίνας και των ακτών της Αττικής. Μετά τις Θερμοπύλες , η μόνη αμυντική γραμμή για τους Έλληνες ήταν ο ισθμός της Κορίνθου. Ύστερα από τις συγκρούσεις στο Αρτεμίσιο, την εκκένωση της Αθήνας από τους κατοίκους της και την κατάληψη της από τους Πέρσες , ένα μέρος του ελληνικού στόλου (350 περίπου τριήρεις με 85.000 άνδρες) υπό την αρχηγία του Ευρυβιάδη του Λακεδαιμονίου συγκεντρώθηκε στην Σαλαμίνα. Οι 180 τριήρεις ήταν Αθηναϊκές, υπό την αρχηγεία του Θεμιστοκλή. Ο Περσικός στόλος (1.200 πλοία με 300.000 άνδρες) αγκυροβόλησε στο Φάληρο . Οι αρχηγοί του Ελληνικού στόλου συσκέφθηκαν για να αποφασίσουν τον καταλληλότερο τόπο να ναυμαχήσουν. Ο Θεμιστοκλής πρότεινε τα στενά της Σαλαμίνας, διότι ο Ελληνικός στόλος, μικρότερος από τον Περσικό, μπορούσε να ελιχθεί καλύτερα και δεν κινδύνευε να κυκλωθεί από τα εχθρικά πλοία. Η πλειοψηφία όμως των στρατηγών πρότεινε να διεξαχθεί η ναυμαχία στον Ισθμό, για να υπερασπιστούν την Πελοπόννησο και σε έσχατη περίπτωση, αν επικρατούσαν οι Πέρσες, να έχουν τη δυνατότητα να διαφύγουν. Σε νέα σύσκεψη ο Θεμιστοκλής απείλησε ότι αν δεν ναυμαχούσαν στη Σαλαμίνα, ο Αθηναϊκός στόλος θα αποσυρόταν και οι αθηναίοι θα μετανάστευαν στη Σίρι της Κάτω Ιταλίας. Ο Ευρυβιάδης πείστηκε και άρχισαν οι ετοιμασίες, την επόμενη μέρα όμως – και παραμονή της ναυμαχίας- οι γνώμες των στρατηγών διχάστηκαν : Οι Αθηναίοι, Αιγινήτες και Μεγαρείς επέμεναν να ναυμαχήσουν στα στενά ενώ οι πελοποννήσιοι προτιμούσαν τον Ισθμό. Τότε ο Θεμιστοκλής, επειδή φοβήθηκε μήπως επικρατήσει η δεύτερη γνώμη, έστειλε κρυφά στον Ξέρξη τον παιδαγωγό των παιδιών του Σίκκινο, με το μήνυμα ότι ο ελληνικός στόλος ετοίμαζαν να διαφύγει, και πως αν ήθελε την νίκη έπρεπε να επιτεθεί αμέσως. Ο Περσικός στόλος κινητοποιήθηκε αμέσως προκειμένου να πετύχει αιφνιδιασμό. Το μεγαλύτερο μέρος του περσικού στόλου είχε συγκεντρωθεί μεταξύ Ψυτάλλειας και Σαλαμίνος, ενώ τα υπόλοιπα πλοία είχαν κλείσει όλα τα πιθανά περάσματα. Οι έλληνες όμως πληροφορήθηκαν τις κινήσεις του Περσικού στόλου μέσα στην νύχτα από τον Αριστείδη που με κόπο κατόρθωσε να περάσει ανάμεσα από τα εχθρικά πλοία, και από τον Τήνο Παναίτιο Σωσμένους που αυτομόλησε τους Πέρσες. Ενώ λοιπόν οι Πέρσες προσδοκούσαν να αιφνιδιάσουν τους έλληνες και να τους τρέψουν σε φυγή, μάταια τους περίμεναν όλοι την νύχτα. Με την ανατολή του ηλίου άκουσαν τους ήχους της σάλπιγγας και τον πολεμικό παιάνα «ω παίδες Ελλήνων, ίτε, ελευθερούτε πατρίδα ελευθερούτε δε παίδας , γυναίκας , Θεών τε πατρώων έδη , θήκας τε προγόνων. Νυν υπέρ πάντων ο αγών.» Η σύγκρουση έλαβε χώρα ακτές της Σαλαμίνος , όπου ο χώρος ήταν τόσο στενός , ώστε στο πρώτο μέτωπο τα περσικά πλοία που ήταν δυνατόν να παραταχθούν ήταν ισάριθμα με τα ελληνικά. Αυτά είχαν παραταχθεί ως εξής : το αριστερό άκρο καταλάμβαναν οι αθηναϊκές τριήρεις υπό τον Θεμιστοκλή απέναντι από του Φοίνικες, το δεξιό άκρο οι 16 σπαρτιατικές τριήρεις με τον Ευρυβιάδη απέναντι από τους Ίωνες. Δίπλα τους οι τριήρεις των Αιγινητών και στο ενδιάμεσο τα πλοία των άλλων ελληνικών πόλεων. Πρώτος επιτέθηκε ο Αθηναίος Αμεινίας ο Παλληνεύς. Αμέσως τον ακολούθησαν και τα υπόλοιπα πλοία και η ναυμαχία γενικεύτηκε. Και οι δύο αντίπαλοι αρχικά πολεμούσαν με την ίδια γενναιότητα, γρήγορα όμως φάνηκε η υπεροχή του ελληνικού στόλου και της τακτικής του. Μέχρι το σούρουπο ο Περσικός στόλος είχε κατατροπωθεί και αναζήτησε καταφύγιο στο Φάληρο. Οι απώλειες του ήταν 200 πλοία, ενώ οι Έλληνες είχαν χάσει 40. Η αναλογία σε άνδρες ήταν πολύ μεγαλύτερη για τους Πέρσες, γιατί πολλοί δεν ήξεραν να κολυμπούν. Επιπλέον, εξοντώθηκε η περσική φρουρά της Ψυτάλλειας που την αποτελούσαν κυρίως επιφανείς Πέρσες και εκλεκτοί πολεμιστές. Η νίκη αυτή των Ελλήνων, αποτέλεσμα όχι μόνο της στρατηγικής σκέψης και της ναυτικής δεινότητας τους, αλλά της ομοψυχίας και της γενναιότητας τους, σήμαινε την αρχή του τέλους για τα επεκτατικά σχέδια των Περσών. Στη Σαλαμίνα ιδρύθηκαν τάφοι με επιγράμματα για τους νεκρούς Σαλαμινομάχους κάθε πόλης. Στους Δελφούς στάλθηκαν πλούσια αφιερώματα και στους γενναιότερους δόθηκαν βραβεία. Η νίκη αυτή και η σημασία της υμνήθηκε από ποιητές, ρήτορες, και Ιστορικούς με σημαντικότερο έργο την τραγωδία του Αισχύλου «Πέρσαι» την πρώτη με ιστορικό θέμα

Ο Σοφοκλής έφηβος έλαβε μέρος στα Επινίκια, ενώ ο τραγικότερος των τριών, ο Ευριπίδης γεννήθηκε στη Σαλαμίνα όταν διαδραματιζόταν το μεγάλο ιστορικό γεγονός.


Μυθολογικοί και αρχαίοι χρόνοι

Αίαντας

Στο νησί βασίλεψε ο Ασωπός ποταμός, αφού σκότωσε τον πρώτο βασιλιά του νησιού, τον Όφι. Από τον γάμο του με τη Μετώπη, απέκτησε δύο κόρες, τις νεράϊδες Σαλαμίνα και Αίγινα. Την κόρη του, Σαλαμίνα την αγάπησε παράφορα ο θεός της θάλασσας, Ποσειδώνας. Καρπός αυτού του έρωτα ήταν ο Κυχρέας (μισός άνθρωπος, μισός φίδι) ο οποίος βασίλεψε στο νησί. Ο Κυχρέας απέκτησε μια κόρη, τη Γλαύκη, η οποία παντρεύτηκε τον Τελαμώνα, γιό του Βασιλιά της Αίγινας Αιακού. Ο Τελαμώνας που διαδέχτηκε τον Κυχρέα στο θρόνο, απέκτησε αργότερα δυο γιούς: τον Αίαντα (από τον γάμο του με την Ερίβοια, κόρη του βασιλιά των Μεγάρων Αλκάθου) και τον Τεύκρο (από τον γάμο του με την Ησιόνη). Τα δυό αδέλφια έλαβαν μέρος στον Τρωϊκό Πόλεμο με 12 πλοία. Βασιλιάς του νησιού τότε ήταν ο Αίαντας, ο οποίος περιγράφεται ως ένας από τους γενναιότερους Έλληνες. Το τέλος του όμως ήταν τραγικό. Αυτοκτόνησε, όταν νικήθηκε από τον Οδυσσέα στους αγώνες που έγιναν με έπαθλο τα όπλα του νεκρού Αχιλλέα. Μετά το τέλος του πολέμου επέστρεψαν στο νησί ο Τεύκρος με τον Ευρυσάκη, γιος του Αίαντα και της Τέκμησας.

Ο Τεύκρος αντιμετώπισε την οργή του πατέρα του Τελαμώνα, επειδή δεν εκδικήθηκε το θάνατο του αδελφού του. Έτσι εγκατέλειψε το νησί και πήγε στην Κύπρο, όπου ίδρυσε πόλη με το όνομα Σαλαμίνα, ενώ ο Ευρυσάκης βασίλεψε στο νησί και απέκτησε έναν γιό, τον Φιλαίο, που έγινε Αθηναίος πολίτης και δώρισε τη Σαλαμίνα στους Αθηναίους. Για αιώνες μετά, η Σαλαμίνα υπήρξε το … «μήλον της έριδος» μεταξύ Αθηνών και Μεγάρων. Κάποια εποχή η Σαλαμίνα βρέθηκε στη κατοχή των Μεγαρέων. Μετά δε την παρέμβαση του Σόλωνα η Σαλαμίνα τέθηκε υπό τον έλεγχο των Αθηναίων.

Η κατάκτηση από τους Μεγαρείς

Περί τα μέσα του 7ου αιώνα π.Χ. , η Σαλαμίνα υποτάχθηκε στους Μεγαρείς, οι οποίοι την κατείχαν από το 640 π. Χ. έως το 570 π.Χ. Την περίοδο εκείνη ο Αθηναίος νομοθέτης Σόλωνας έγραψε την πολεμική ελεγεία με τίτλο «Σαλαμίς» , με απώτερο στόχο να διεγείρει τον πατριωτισμό των συμπολιτών του , ώστε να ξαναποκτήσουν τη Σαλαμίνα . Τελικά και μετά από εικοσαετή πόλεμο , μεταξύ Αθηναίων και Μεγαρέων , η Σαλαμίνα περιήλθε εκ νέου στην κυριαρχία των Αθηναίων μέχρι το έτος 318 π.Χ., στη διάρκεια του οποίου καταλήφθηκε από τους Μακεδόνες και συγκεκριμένα από τον Κάσσανδρο, έναν από τους επιγόνους του Μ. Αλεξάνδρου . Από το 350 ως το 318 π.χ. δόθηκε στη Σαλαμίνα η δυνατότητα να κόψει δικό της νόμισμα. Από τη μία όψη είχε το κεφάλι της νεράϊδας Σαλαμίνας και από την άλλη την ασπίδα του Αίαντα.

Το 318 π.χ. στον πόλεμο μεταξύ Αθηναίων και Μακεδόνων, ο Κάσσανδρος κατέλαβε την Σαλαμίνα, στην οποία εγκατέστησε Μακεδονική φρουρά. Το 294 π.χ., ο Δημήτριος ο Πολιορκητής, επιχειρώντας να καταλάβει την Αθήνα, χρησιμοποίησε τη Σαλαμίνα και την Αίγινα ως ορμητήριο και επέτυχε. Από την κυριαρχία των Μακεδόνων απήλλαξε το νησί πολύ αργότερα το 229 π.χ., ο στρατηγός της Αχαϊκής Συμπολιτείας, Άρατος, οπότε επανήλθε και πάλι στους Αθηναίους. Τότε οι Αθηναίοι, επειδή θεώρησαν τους Σαλαμίνιους ενόχους προδοσίας στον πόλεμο κατά του Κασσάνδρου και ότι εσκεμμένα είχαν παραδώσει οι Σαλαμίνιοι το νησί τους σ’ αυτόν, αποβιβάστηκαν στο νησί, το λεηλάτησαν και έδιωξαν τους κατοίκους. Τον εκλεγμένο αρχηγό του νησιού, τον Ασκητάδη, τον καταδίκασαν σε θάνατο για προδοσία και τον σκότωσαν. Στη συνέχεια εγκαταστάθηκαν οι ίδιοι ως κληρούχοι και έκτοτε η Σαλαμίνα εδιοικείτο από έναν Αθηναίο «Άρχοντα», εκλεγμένο με κλήρο κάθε χρόνο, και έναν Αθηναίο Στρατηγό. Αρκετά χρόνια αργότερα, το 229 π.Χ. , ο αρχηγός της Αχαϊκής Συμπολιτείας , ο Άρατος, την παρέδωσε εκ νέου στους ΑθηναίουςΑπό τότε η Σαλαμίνα ακολούθησε, κατά κανόνα, την τύχη της Αθήνας και της υπόλοιπης Ελλάδας σ΄ όλες της φάσεις της πολυκύμαντης ιστορίας της ( ρωμαϊκοί χρόνοι , βυζαντινή περίοδος, φραγκοκρατία, τουρκοκρατία ) .

2ος αιώ. π.Χ - 8ος αιώ. μ.Χ.

Σύμφωνα με τον περιηγητή της αρχαιότητας, Παυσανία, η αρχαία πόλη της Σαλαμίνας (σημερινά Αμπελάκια) είχε εγκαταλειφθεί καθόσον , πριν από το τέλος του 2ου μ. Χ. αιώνα , ο ίδιος διαπίστωσε ερείπια στην αγορά αυτής . Οι κάτοικοι, που την εγκατέλειψαν, εγκαταστάθηκαν σ΄ άλλα σημεία του νησιού . Από τα υπάρχοντα αρχαιολογικά στοιχεία της Σαλαμίνας , τεκμαίρεται η ύπαρξη δύο οικισμών κατά τη διάρκεια αυτής της χιλιετίας: ενός στη νότια πλευρά εκεί , όπου σήμερα ευρίσκεται το χωριό Αιάντειο και ενός άλλου στη βόρεια πλευρά στη θέση, όπου είναι η σημερινή πόλη της Σαλαμίνας. Αξιομνημόνευτο είναι το γεγονός ότι , επί εποχής Ιουστινιανού (527-565), η Σαλαμίνα κατατασσόταν μεταξύ των πόλεων της βυζαντινής αυτοκρατορίας .

9ος αιώ. μ.Χ. - 12ος αιώ. μ.Χ

Χαρακτηριστικό στοιχείο αυτής της περιόδου αποτελεί, όχι μόνο για τη Σαλαμίνα αλλά και γι΄ όλο τον ελλαδικό χώρο , η ύπαρξη «τοπικών δυναμικών αρχόντων- γαιοκτημόνων, που εκμεταλλεύονταν τη γη, δημιουργώντας τοπικούς χώρους εξουσίας, η οποία είτε τους αποδόθηκε με αυτοκρατορική παραχώρηση (πρόνοιες) , είτε οι ίδιοι την οικειοποιήθηκαν με άλλο τρόπο» .

13ος αιώ. μ.Χ - 14ος αιώ. μ.Χ.

Μετά το τέλος της Δ΄ Σταυροφορίας (1202-1204) και την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους , η Σαλαμίνα περιήλθε στην κυριαρχία των Βενετών και το έτος 1294 παραδόθηκε από το Γουΐδο Δελαρός στον άρχοντα της Ευβοίας, το Βονιφάτιο εκ Βερόνας . Στην περίοδο εκείνη ανάγεται το κτίσιμο του καθολικού της Μονής Φανερωμένης . Στη συνέχεια και κατά τη διάρκεια του 14ου αιώνα η Σαλαμίνα περιήλθε διαδοχικά στην κυριαρχία: των Καταλανών (1311) , των αυτοκρατορικών Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης (1319) , των Καταλανών εκ νέου (1350) και του Φλωρεντιανού οίκου των Ατσαγιόλι (1388) . Στα τέλη του 14ου αιώνα αποικίστηκε από τους Αρβανίτες .

15ος αιώ. μ.Χ. - 19 αιώ. μ.Χ.

Λίγα χρόνια μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από το Μωάμεθ Β΄ (1453), οι Τούρκοι κυρίευσαν τη Σαλαμίνα (1462). Επί τουρκοκρατίας η κοινωνική και οικονομική ζωή σ΄ όλο τον ελλαδικό χώρο ατόνησε. Το ίδιο συνέβηκε και στη Σαλαμίνα, που αποκαλείται έκτοτε Κούλουρη. Τα ιστορικά στοιχεία για τα πρώτα διακόσια χρόνια αυτής της περιόδου (1450-1650) είναι ελάχιστα έως ανύπαρκτα. Στα μέσα του 17ου αιώνα επισκέφθηκαν τη Σαλαμίνα δύο σημαντικές προσωπικότητες. Το 1670 ο Μεγαρίτης θεοσεβής Λάμπρος Κανέλλος (μετέπειτα Όσιος Λαυρέντιος), ο οποίος επανίδρυσε, ή κατ΄ άλλους επανακαίνισε, το καθολικό της Μονής Φανερωμένης και το 1674 ο Άγγλος πρόξενος Jean Siraud. Ο τελευταίος, σε σχετική έκθεσή του, έγραφε: «Επάνω στο νησί υπάρχουν τρία χωριά: το ένα ονομαζόμενο Κούλουρη (σημερινή πόλη Σαλαμίνας), το άλλο Μητρόπολη (πρόκειται περί του Αιαντείου) και το Αμπελάκι. Σ΄ όλο το νησί δεν υπάρχουν παρά εξακόσιες ψυχές, εν μέρει Έλληνες εν μέρει Αρβανίτες». Λίγα χρόνια αργότερα, το 1688, ο ελληνικός πληθυσμός της νήσου ενισχύθηκε με την αναγκαστική μετακίνηση αθηναϊκών οικογενειών από την Αθήνα προς τη Σαλαμίνα , λόγω της παρουσίας σ΄ ολόκληρη την Αττική των Ενετών με επικεφαλής το Φραγκίσκο Μοροζίνη. Η μετακίνηση αυτή έδωσε πνοή ανάπτυξης και προόδου στο νησί, δημιουργώντας κατ΄ αυτό τον τρόπο τις προϋποθέσεις για τη συμμετοχή της Σαλαμίνας στα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δρώ-μενα εκείνης της εποχής. Μιας εποχής, όπου οι δραστηριότητες του νεοελληνικού διαφωτισμού οδήγησαν στην πνευματική αφύπνιση του ελληνικού γένους, που είχε ως αποτέλεσμα την επανάσταση του 1821 και την απελευθέρωση των Ελλήνων από τον οθωμανικό ζυγό. Απόρροια αυτής της ανάπτυξης ήταν η Σαλαμίνα, κατά τη διάρκεια του 18ου αιώνα, να διέθετε αρκετά μικρά πλοιάρια. Πολλά απ΄ αυτά έλαβαν μέρος στην ελληνική επανάσταση του 1769-70 , που εκδηλώθηκε μετά από υποκίνηση των Ρώσων και έμεινε γνωστή στην ιστορία ως Ορλωφικά. Παρ΄ όλη την ατυχή έκβαση των Ορλωφικών, ο ατρόμητος αγωνιστής εκείνης της περιόδου Μητρομάρας συνέχισε μόνος του τον αγώνα της ανεξαρτησίας και το Φεβρουάριο του 1771 ύψωσε στη Σαλαμίνα τη ρώσικη σημαία της επανάστασης.

Στην πρώιμη και ατελέσφορη αυτή προσπάθεια αποτίναξης του οθωμανικού ζυγού, το μοναδικό επίτευγμα ήταν η καταστροφή του τουρκικού στόλου στο Τσεσμέ (1770) από το ρωσικό ναυτικό , γεγονός που ανάγκασε τους Οθωμανούς να υπογράψουν το 1774 τη συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή. Μια συνθήκη που, παρέχοντας το δικαίωμα της ελεύθερης ναυσιπλοΐας στα ελληνικά πλοία υπό ρώσικη σημαία, αποτέλεσε σταθμό για την ανάπτυξη της ελληνικής ναυτιλίας , μετατρέποντας τους Έλληνες σε πραγματικούς αμαξηλάτες της Μεσογείου. Η ανάπτυξη της ελληνικής ναυτιλίας έλαβε τέτοιες διαστάσεις, που ο Α. Κοραής στο «Υπόμνημα περί της παρούσης καταστάσεως εν Ελλάδι», υπολόγιζε ότι το 1803 οι Έλληνες διέθεταν 556 πλοία με εκτόπισμα 131.000 τόνων και πλήρωμα 16.131 ναυτών . Στους Έλληνες ναυτικούς επιτράπηκε να εξοπλίσουν τα εμπορικά τους πλοία με κανόνια, προκειμένου αυτοί να αντιμετώπιζαν τον κίνδυνο των πειρατών, που ελλόχευε κατά τη διάρκεια των ταξιδιών τους. Έτσι ο θαλάσσιος αγώνας κατά των πειρατών αποτέλεσε το πρώτο πολεμικό σχολείο για τους Έλληνες ναυτικούς, παρέχοντας σ΄ αυτούς την απαραίτητη πολεμική εμπειρία, που σε τελική ανάλυση τους έδω-σε τη δυνατότητα να κυριαρχήσουν στη θάλασσα κατά την επανάσταση του 1821 .

Σαλαμίνα 1838

Σύγχρονοι και νεότεροι χρόνοι

Η Σαλαμίνα ειναι μία απο τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές στην Ελλάδα.. Πολλοί ξένοι επισής εχούν χτίσει τις εξοχικές τους κατοικίες στη Σαλαμίνα , ιδιαίτερα στις περιοχές Άγιος Γεώργιος , Στενό , Ξένο , Ηλιακτή και Σπιθάρι . Οι παραλίες και οι ακτές της Σαλαμίνας προσφέρονται για κολύμπι , για ψάρεμα , για κατάδυση και για ηλιοθεραπεία . Περιοχές για τέτοιου είδους απολαύσης είναι καταλληλες οι προαναφερόμενες περιοχές η οργανωμένη πλαζ στο Αιάντειο . Σε όλο το νησί οι επισκέπτες μπορούν να βρουν ταβέρνες και καφετέριες .



Συγκοινωνία

Η συγκοινωνία είναι πυκνή. Ανά 15’ λεπτά φεύγει πλοιάριο (Βενζινάκι) ή φεριμπότ από το Πέραμα (διαδρομή 15’) για Παλούκια και αντίστροφα. Επίσης υπάρχει και η γραμμή Παλούκια – Πειραιάς (40’). Η γραμμή Φεριμπότ δεν διακόπτεται την νύχτα. Γραμμή Φεριμπότ υπάρχει ακόμα από τη φανερωμένη στη νέα πέραμο (ανά 30’, διάρκεια διαδρομής 3’). Η συγκοινωνία στο νησί γίνετε με λεωφορεία (ΚΤΕΛ) για κάθε οικισμό καθώς και από άφθονα ταξί που εξυπηρετούν χωρίς διακοπή.

Τοπικές εφημερίδες

• Ανατροπές
  
• Η Νέα Σαλαμίνα
  
• Νέο Ήθος
  
• Ενότητα
  
• Άποψη
  
• Η Φωνή της Σαλαμίνας
  
• Παλμός της Σαλαμίνας
  
• Αθλητικοί Παλμοί
  
• Πολίτης με Δικαίωμα
  
• Σαλαμινία
  
• Τα Νέα του Πειραιά και του Σαρωνικού
  
  

Περιοχές , οικισμοί και χωριά

T.δ. Σαλαμίνας [ 26.277 ]

η Σαλαμίνα [ 25.730 ]
ο Άγιος Γεώργιος (νησίδα) [ 0 ]
το Ελληνικό [ 20 ]
η Λέρος (νησίδα) [ 0 ]
η Μακρόνησος (νησίδα) [ 0 ]
η Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Φανερωμένης [ 45 ]
το Μπατσί (τ. ο Μπατσής) [ 194 ]
η Ρεβυθούσα (νησίδα) [ 0 ]
το Στενό [ 288 ]

T.δ. Αιαντείου [ 4.685 ]

το Αιάντειο [ 3.652 ]
το Δημήτρανι (τ. η Δημήτρανη) [ 69 ]
τα Κανάκια (τ. το Καρακιάνι) [ 278 ]
οι Κολώνες [ 192 ]
το Μαρούδι [ 108 ]
τα Ν. Κανάκια (νησίδα) [ 0 ]
το Πέρανι (τ. το Περάνι) [ 171 ]
τα Περιστέρια [ 215 ]

T.δ. Αμπελακίων [ 4.714 ]

τα Αμπελάκια [ 4.537 ]
η Κυνοσούρα [ 137 ]
το Σπιθάρι [ 40 ]

T.δ. Σεληνίων -- τα Σελήνια [ 2.346 ]

Αξιοθέατα , διατηρητέα και αναπαλαιωμένα κτήρια

Κτήριο	Έτος κατασκευής	Τοποθεσία
Μοναστήρι Φανερωμένης	15ος αιώνας	Φανερωμένη
Εκκλησία Αγίου Γεωργίου	περίπου στα 1250	Άγιος Γεώργιος
Ευριπίδειο θέατρο	1993	στα προάστια της πόλης της Σαλαμίνας ( στο λόφο Πατρίς )
Εκκλησία Αγίου Δημητρίου	1806	στο κέντρο της πόλης ( Σαλαμίνα )
Σπήλαιο Ευριπίδη	450 π.Χ.	Περιστέρια
Εξοχικό Άγγελου Σικελιανού	1935	Φανερωμένη
Πέτρινος Φάρος	1901	Περιστέρια
Η προτομή του Γ.Καραισκακή	1982	στο κέντρο της πόλης , στη περιοχή Βουρκάρι
Οι Μύλοι	19 αιώνας	στα προάστια της πόλης ( σε ένα λόφο )
Ξωκκλήσι του προφήτη Ηλία	20ος αιώνας	πόλη Σαλαμίνας ( σε ένα πέτρινο λόφο )
Παρεκκλήσι Αγίου Γρηγορίου	12ος αιώνας	Ψιλή 'Αμμος
Το μικρό πέτρινο θεατράκι	1990	Σελήνια
Το Δημαρχείο Σαλαμίνας	2000	πόλη Σαλαμίνας
Το Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου των Λεμονίων	17ος αιώνας	στη νότια Σαλαμίνα ( κοντά στα Κανάκια )
Το παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννη του Καλυβίτη	9ος αιώνας	στη νότια Σαλαμίνα ( κοντά στα Κανάκια )
Tο Μουσείο Λαογραφίας και Τέχνης της Σαλαμίνας	2000	στεγάζεται στο Δημαρχείο Σαλαμίνας
Το Άρχοντικό της Οικογένειας Γαλέου	19ος αιώνας	πόλη της Σαλαμίνας
Εκκλησία Αγίου Μηνά	1869	πόλη Σαλαμίνας
Δημαρχείο Αμπελακίων	1999	Αμπελάκια

Γνωστοί και Επιφανείς Σαλαμίνιοι

Το Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου

Μυθολογικά και ιστορικά πρόσωπα

• Αίας , μυθικός βασιλιάς της Σαλαμίνας
  
• Ευριπίδης , τραγικός ποιητής
  
• Τελαμώνας , βασιλιάς του νήσιου , πατέρας του Αίαντα και του Τεύκρου
  
• Τεύκρος , ετεροθαλής αδελφός του Αίαντα , ιδρυτής της Σαλαμίνας της Κύπρου
  
• Κυχρέας , πρώτος βασιλιάς της Σαλαμίνας

Νεότερα και μεταγενέστερα πρόσωπα

• Πολυχρόνης Λεμπέσης , ζωγράφος της Σχολής του Μονάχου
  
• Δημήτριος Μπόγρης , θεατρικός συγγραφέας
  
• Γιώργος Παπασιδέρης , δημοτικός τραγουδιστής
  
• Γεώργιος Καραισκάκης , αγωνιστής της Ελληνικής Επανάστασης όπου θάφτηκε στο νησί
  
• Αγγελος Σικελιανός , νεοέλληνας ποιητής όπου είχε το εξοχικό του απέναντι απο το Μοναστήρι της Παναγίας Φανερωμένης

Βιβλία για τη Σαλαμίνα

• Γκητάκου Μιχαήλ, Η μονή Φανερωμένης Σαλαμίνος, Αθήνα 1981
  
• Δριβα Ηλία – Μπούτση Μαρίας, Κατάλογος Έργων Σαλαμινίων συγγραφέων, Σαλαμίνα 1996
  
• Κανάκη Βασιλική – Κανάκης Άγγελος, Γνωριμία με τη Σαλαμίνα μας, Αθηνα 1995
  
• Κανάκη Βασιλική, Η Παναγία η Κόλαινα, εκδόσεις Ιωλκός, Αθήνα 2000
  
• Καραντής Π. Τάσος, Παραμύθια από τη Σαλαμίνα, Αθήνα 1997
  
• Καραντής Π. Τάσος, Η παρουσία των Αρβανιτών στη Σαλαμίνα, Αθήνα 1997
  
• Καραντής Π. Τάσος, Νίκος Μάθεσης ο θρυλικός τρελάκιας του Ρεμπέτικου, Εκδόσεις Στοχαστής, Αθήνα 1999
  
• Καραντής Π. Τάσος, Κουλουριώτικο Γλωσσάριο, σπάνιες και ιδιωματικές λέξεις και εκφράσεις της Σαλαμίνας, Σαλαμίνα 2001
  
• Μαγιάτης Ε. Γιάννης, Αμφιθεατρικά, Εκδόσεις Δωδώνη, Αθήνα-Γιαννενα 1989
  
• Πάλλας Ι. Δημήτριος, Σαλαμινιακά έγγραφα, Εκδόσεις Εταιρία Μελέτης Νέου Πολιτισμού. Παράρτημα του περιοδικού «Μνήμων» αρ.11, Αθήνα 1996
  
• Παναγόπουλος Γεώργιος, Η Σαλαμίνα στην Αρχαιότητα, Εκδόσεις ΚΑΣΗ, Αθήνα 1984
  
• Παντελή Θεοφανώ, Σαλαμίνα, Αθήνα 1992
  
• Πατάπης Χαράλαμπος, Η πόλη Σαλαμίνας στη δεκαετία του 1940, Εκδόσεις Ναυτικών και Τεχνικών Βιβλίων, Εμμανουήλ Ν. Σταυρίδη, Πειραίας 1997
  
• Ροκίδη Δ. Ειρήνη, Η μονή Φανερωμένης Σαλαμίνας, Εκδόσεις Ιωλκός, Αθήνα 1997 και β’ έκδοση Αθήνα 1999
  
• Σαλτάρης Ι. Νίκος, Η ζωή των Αρβανιτών, Εκδόσεις ΓΕΡΟΥ, Αθήνα 1987
  
• Σαλτάρης Ι. Νίκος, Αρβανίτικές ιστορίες και Θρύλοι, Εκδόσεις ΓΕΡΟΥ, Αθήνα 1987
  
• Σαλτάρης Ι. Νίκος, Μήτρος Τρούκης, Εκδόσεις ΓΕΡΟΥ, Αθήνα 1987
  
• Σπύρου Ν. Γεώργιος, Η Σαλαμίνα άλλοτε και τώρα
  
• Τσαπράζη Γ. Νικολάου, Ο πολεμικός Ναύσταθμος Σαλαμίνος, Εκδόσεις Ιστορικής Υπηρεσίας Πολεμικού Ναυτικού, Αθήνα 1991
  
• Τσιλιβίγκος Αθανάσιος , Σαλαμίνα , Μονή Φανερωμένης και ο Πρώτος Ναύσταθμος 1878 - 1881 . Εκδόσεις Ίανθος , Αθήνα 2005
  
• Φουρίκης Α. Πέτρος, Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Λεμονιών, το παλαιομονάστηρον Αγίου Νικολάου, Σαλαμίνα 1994
  
• Φουρίκης Α. Πέτρος, Γάμος και Γαμήλια σύμβολα στη Σαλαμίνα, Αθήνα 1996
  
• Χατζής Περικλής, Νήσος Σαλαμίς, Εκδόσεις Ιωλκός, Αθήνα 1972
  

Ναύσταθμος Σαλαμίνος

Πολεοδομικό Συγκρότήμα Αθηνών : Δήμος, Κοινότητα Νομαρχία Αθηνών: Αθήνα | Αγία Βαρβάρα | Αγία Παρασκευή | Άγιοι Ανάργυροι | Άγιος Δημήτριος | Αιγάλεω | Άλιμος | Αμαρούσιο | Βριλήσσια | Βύρωνας | Γαλάτσι | Γλυφάδα | Δάφνη | Ελληνικό | Ζωγράφου | Ηλιούπολη | Ηράκλειο | Ίλιον | Καισαριανή | Καλλιθέα | Καματερό | Κηφισιά | Λυκόβρυση | Μελίσσια | Μεταμόρφωση | Μοσχάτο | Νέα Ερυθραία | Νέα Ιωνία | Νέα Σμύρνη | Νέα Φιλαδέλφεια | Νέα Χαλκηδόνα | Νέο Ψυχικό | Παπάγου | Περιστέρι | Πετρούπολη | Πεύκη | Ταύρος | Υμηττός | Φιλοθέη | Χαϊδάρι | Χαλάνδρι | Χολαργός | Ψυχικό Εκάλη | Νέα Πεντέλη | Πεντέλη Νομαρχία Πειραιώς: Πειραιάς | Άγιος Ιωάννης Ρέντης | Δραπετσώνα | Κερατσίνι | Κορυδαλλός | Νίκαια | Πέραμα

Αίγινας | Αμπελακίων | Κυθήρων | Μεθάνων | Πόρου | Σαλαμίνος | Σπετσών | Τροιζήνος | Ύδρας | Αγκιστρίου | Αντικυθήρων