Η Άνω Γαρδενίτσα είναι οικισμός της τοπικής κοινότητας Κοίτας, της δημοτικής ενότητας Οιτύλου, του δήμου Ανατολικής Μάνης, της περιφερειακής ενότητας (τέως νομού) Λακωνίας, στην περιφέρεια Πελοποννήσου, σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης.[1][2] Πριν το σχέδιο Καποδίστριας και το πρόγραμμα Καλλικράτης, ανήκε στην επαρχία Οιτύλου του νομού Λακωνίας, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Πελοποννήσου.[3][4]

View Larger Map

Η Γαρδενίτσα αποτελείται από δύο γειτονιές την Άνω Γαρδενίτσα και την Κάτω Γαρδενίτσα.

Ολόκληρος ο οικισμός οφείλει το όνομα του στην Καρδιανή Παρθένο (χαϊδευτικά Καρδιανίτσα), κόρη του άρχοντα Καρδιανού, ανθρώπου που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ιστορία της Μέσα Μάνης. Η Καρδιανή ήταν ιδρύτρια και καθηγουμένη της Μονής του Σωτήρος (γνωστός σήμερα ως Σωτήρας Γαρδενίτας), που προϋπήρχε από τον 11ο αιώνα. Αργότερα, το Μοναστήρι εγκαταλείφθηκε και σκεπάστηκε από άγρια βλάστηση. Ανακαλύφθηκε μετά από χρόνια μέσα στο «Βατουριώνα» (λόχμη βάτων) από τον Νυκλιάνο – Γιανιτσαριάνο (Λιάνο), έγγαμο ιερέα γιο του Μαυροειδή που εγκαταστάθηκε στη περιοχή με τον αδελφό του. Γι’ αυτό και όλες οι οικογένειες της Κάτω Γαρδενίτσας αποκαλούνται Μαυροειδιάνοι.

Στην Άνω Γαρδενίτσα εγκαταστάθηκε μετά τον 17ο αιώνα, από την Κίττα (ή Κοίτα), ο Καουριάνος Κούρος-Μαυρομιχάλης, γενάρχης της οικογένειας Κουράκου, ο οποίος κάλεσε μαζί του μετέπειτα τις οικογένειες Κοκοράκη και Σεψά. Βορειότερα της Άνω Γαρδενίτσας βρίσκεται ο εγκαταλελειμμένος οικισμός «Λιόστιφα», τον οποίο ταυτίζουν πολλοί με την Ομηρική '''Μέσση''' (Πολυτρήρων). Σύμφωνα με τα αρχεία του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Ερευνών (ΦΕΚ 156/1928) στις 19/7/1928 ο οικισμός Γαρδενίτσα μετονομάστηκε σε Κοκκινόκαμπος. Ονομασία η οποία δεν επικράτησε τελικά επίσημα.

Μνημεία ευρύτερης περιοχής

• Δίστηλος σταυροειδής τρουλαίος ναός του Σωτήρα Γαρδενίτσας του 11ου αιώνα με το ιδιότυπο προστώο στη δυτική πλευρά του. Γεωγραφικές Συντεταγμένες 36°31'48.92"Β και 22°23'55.31"Ε

• Δίκογχος ναός του Αγίου Πέτρου Γαρδενίτσας

• Βάραθρο-σπήλαιο Χαραμπός Γαρδενίτσας.

Προσωπικότητες από την Γαρδενίτσα

• Γιάννης Κουράκος (γεννηθής 1956) Ανεξάρτητος Βουλευτής Β' Πειραιά. Κατάγεται από την Γαρδενίτσα.
Εξωτερικοί Σύνδεσμοι
• [1] - Χαραμπός Γαρδενίτσας. Σπηλαιολογικός Όμιλος Ταϋγέτου-Πάρνωνα Ο ΠΟΣΕΙΔΩΝ.

Γεωγραφία

Η Άνω Γαρδενίτσα είναι οικισμός στο νοτιοδυτικό τμήμα του νομού Λακωνίας, πάνω από τον Μεσσηνιακό κόλπο. Βρίσκεται στις νοτιοδυτικές υπώρειες του όρους Σαγγιάς, πολύ κοντά στον επαρχιακό δρόμο Αρεόπολης-Γερολιμένα και σε μέσο σταθμικό υψόμετρο 120. Απέχει 78 χλμ. περίπου Ν. ΝΔ. της Σπάρτης.[3][4][5][6]
Πληθυσμός
Μόνιμος [7][8][9]
Έτος Πληθυσμός
1991 44
2001 62
2011 34
Πραγματικός (de facto) [1][3][4]
Έτος Πληθυσμός
1961 60
1971 35
1981 66
1991 54
2001 81
2011 34
Διοικητικές μεταβολές μέχρι τον «Καλλικράτη»

Ο οικισμός αναγνωρίστηκε το 1951 και προσαρτήθηκε στην κοινότητα Κοίτας του νομού Λακωνίας. Με το ΦΕΚ 244Α – 04/12/1997 αποσπάστηκε από την κοινότητα Κοίτας και προσαρτήθηκε στον δήμο Οιτύλου. Με το ΦΕΚ 87Α – 07/06/2010 αποσπάστηκε από τον δήμο Οιτύλου και προσαρτήθηκε στον δήμο Ανατολικής Μάνης.[2]
Αξιοθέατα και διατηρητέα

Η εκκλησία του Aγίου Iωάννη, στη θέση «Kωσταράκα» του οικισμού. Είναι μονοκάμαρος ναός που διασώζει τμήματα γραπτού διακόσμου των 12ου - 13ου αιώνων. Έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο
Η εκκλησία του Σωτήρος, στη νότια είσοδο του οικισμού

[10]
Παραπομπές

https://www.statistics.gr/2011-census-pop-hous
https://www.eetaa.gr/metaboles/oikmet_details.php?id=24280
ΠΛ 4:787
ΠΛΜ 16:195
Εκδόσεις «Ελλάδα»
«Διακοπές», σ. 506
https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2011_monimos.pdf
https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2001_monimos.pdf
https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1991_monimos.pdf

«Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2022.

Πηγές

Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1996, 2006 (ΠΛΜ)
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, εκδ. 1963 (ΠΛ)
Περιοδικό «Διακοπές», εκδ. Δ.Ο.Λ., 2010
Οργανισμός εκδόσεων «Ελλάδα», χάρτες (εκδ. Βαρελάς)
eetaa.gr

---

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΟΙΤΥΛΟΥ
Τοπική Κοινότητα Αλίκων
Άλικα, τα
Κυπάρισσος, η
Μάραθος, ο
Τοπική Κοινότητα Άνω Μπουλαριών
Άνω Μπουλαριοί, οι
Βαθιά, η
Γιαλιά, τα
Κάτω Μπουλαριοί, οι
Λεοντάκης, ο
Τοπική Κοινότητα Αρεοπόλεως
Αρεόπολις, η
Δρυάλια, τα
Λαγοκοίλι, το
Λιμένι, το
Ομαλαί, οι
Σωτήρας, ο
Τοπική Κοινότητα Βάθειας
Βάθεια, η
Κάποι, οι
Μιαναί, οι
Τοπική Κοινότητα Βάχου
Βάχος, ο
Σκάλα, η
Τοπική Κοινότητα Γέρμας
Αβραμιάνικα, τα
Γέρμα, η
Τοπική Κοινότητα Γερολιμένος
Γερολιμήν, ο
Οχιά, η
Τοπική Κοινότητα Δρυάλου
Αγία Βαρβάρα, η
Δρύαλος, ο
Καφιόνα, η
Παλαιόχωρα, η
Τσόπακας, ο
Φραγκούλιας, ο
Τοπική Κοινότητα Καρέας
Καρέα, η
Μπουτσελιάνικα, τα
Τοπική Κοινότητα Κελεφά
Κελεφά, η
Τοπική Κοινότητα Κοίτας
Άγιος Γεώργιος, ο (Τ.Κ.Κοίτας)
Ανω Γαρδενίτσα, η
Αρχιά, η
Καλονιοί, οι
Κάτω Γαρδενίτσα, η
Κεχριάνικα, τα
Κοίτα, η
Νόμια, η
Ψίον, το
Τοπική Κοινότητα Κούνου
Αγία Κυριακή, η
Άγιος Αθανάσιος, ο
Δρυ, το
Ελαία, η
Καλόπυργος, ο
Καραβάς, ο
Κέρια, η
Κηπούλα, η
Κούνος, ο
Λαγουδιαί, οι
Πάγκια, τα
Σταυρίον, το
Τροχάλακας, ο
Τοπική Κοινότητα Κρυονερίου
Κάτω Καρέα, η
Κρυονέρι, το
Τοπική Κοινότητα Μίνας
Αγγειαδάκι, το
Άγιος Γεώργιος, ο (Τ.Κ.Μίνας)
Βάμβακα, η
Έρημος, η
Καρύνια, η
Κουλούμι, το
Κουτρέλα, η
Λάκκος, ο
Μέζαπος, ο
Μερμυγκιάνικα, τα
Μίνα, η
Μπρίκι, το
Πολεμίτας, ο
Τοπική Κοινότητα Νέου Οιτύλου
Νέο Οίτυλον, το
Τοπική Κοινότητα Οιτύλου
Αρφίγκια, τα
Ελαιοχώρι, το
Καραβοστάσι, το
Οίτυλον, το
Χοτάσια, η
Τοπική Κοινότητα Πύργου Διρού
Βελούσι, το
Γκλέζι, το
Καλός, ο
Καμπινάρες, οι
Μαρματσούκα, η
Νικάνδρει, το
Ξεπαπαδιάνικα, τα
Πύργος Διρού, ο
Τριανταφυλλιά, η
Χαριά, η
Χαρούδα, η
Τοπική Κοινότητα Τσικκαλιών
Κοτράφι, το
Μουντανίστικα, τα
Ξερόλακκος, το
Συχαλάσματα, τα
Τσικκαλιά, τα

Νομός Λακωνίας: Δήμος, Κοινότητα Σπάρτης | Ανατολικής Μάνης | Ασωπού | Βοιών | Γερονθρών | Γυθείου | Έλους | Ζάρακα | Θεραπνών | Κροκέων | Μολάων | Μονεμβασίας | Μυστρά | Νιάτων | Οινούντος | Οιτύλου | Πελλάνας | Σκάλας | Σμήνους | Φαρίδος | Ελαφονήσου | Καρυών Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Λακωνίας