Πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου

.

Πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου
Ελληνική Επανάσταση του 1821
Χρονολογία	25 Οκτ.-31 Δεκ. 1822
Τόπος	Μεσολόγγι
Έκβαση	Ελληνική νίκη
Μαχόμενα μέρη
Έλληνες επαναστάτες	Οθωμανική αυτοκρατορία
Αρχηγοί
Αλ. Μαυροκορδάτος, Μπότσαρης	Κιουταχής Ομέρ Βρυώνης
Δυνάμεις
380+700	7000+3000

Μετά την καταστροφική μάχη του Πέτα για τους Έλληνες επαναστάτες στις 4 Ιουλίου 1822, ο τουρκικός στρατός κατευθύνονταν από την Ήπειρο προς το Μεσολόγγι με επικεφαλής τον Κιουταχή, χωρίς να συναντήσει αξιόλογη αντίσταση. Στις 10 Οκτωβρίου ο Ομέρ Βρυώνης, αφού εξασφάλισε την υποταγή των οπλαρχηγών του Ξηρομέρου και του Βάλτου Γεωργίου Βαρνακιώτη,[1] Γώγου Μπάκολα[2] και Ανδρέα Ίσκου, που είχαν δηλώσει υποταγή στους δύο πασάδες, συναντήθηκε με τις δυνάμεις του Κιουταχή και στις 25 Οκτωβρίου δύναμη επτά χιλιάδων ανδρών έφτασε έξω από το Μεσολόγγι, όπου βρισκόταν ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο Μάρκος Μπότσαρης και ο Κίτσος Τζαβέλλας αποφασισμένοι να κρατήσουν την πόλη με οποιαδήποτε θυσία.[3] Ο Γιουσούφ πασάς με τον στόλο του συμπλήρωνε τον αποκλεισμό της πόλης από τη θάλασσα. Η πόλη είχε άθλια οχύρωση και ελάχιστους υπερασπιστές· κατά τονΣπυρίδωνα Τρικούπην 380 και κατά Gordon 380.[4] Οχύρωση «εκ των ενόντων» είχε κάνει ο Μαυροκορδάτος στο Μεσολόγγι τον Σεπτέμβριο του 1821.[5]

Πολιορκία

Ο Μαυροκορδάτος στο Μεσολόγγι ,

Μετά την καταστροφή στο Πέτα «ο [Μάρκος] Μπότσαρης... ευρέθη εις το Μισολόγγι με δεκαπέντε μόνον στρατιώτας· και αυτός λοιπόν και άλλοι έλεγον τον Μαυροκορδάτον ότι δεν ήτο δυνατόν να ανθέξωσιν... διότι δεν είχον ανάλογον δύναμιν, και δια τούτο εγνωμοδότουν να καταλάβωσιν αλλού που άλλην θέσιν (sic). Αλλ΄ο Μαυροκορδάτος: 'εδώ΄ είπε, θ΄αποθάνω· τότε και ο Μπότσαρης απεκρίθη: αλλά και εγώ θ΄αποθάνω μετά σου».[6] Ο Μαυροκορδάτος οργάνωσε την άμυνα και χρησιμοποίησε όλες τις μεθόδους της οχυρωματικής τέχνης και τα τεχνάσματα που μπόρεσε να επινοήσει,[7] («Ο δε Μαυροκορδάτος, όστις είχεν επιδιορθώσει το τείχος και τους προμαχώνας και καθαρίσει την τάφρον ούσαν πλήρη πετρών και χωμάτων, και ευρών εις την αποθήκην λόγχας πολλάς τουφεκίων, είχε τας προσηλώσει εις ξύλα και παρατάξει επί του εκτεταμένου τείχους εις τρόπον ώστε να φαίνωνται ότι υπήρχον πλήθος στρατευμάτων... δεν έπαυε γράφων την Γερουσίαν της Πελοποννήσου και επικαλούμενος την βοήθειαν της»).[8]
Τοιχογραφία στο Μέγαρο της Βουλής του δεύτερου ανατολικού τοίχου. Ο Μαυροκορδάτος υπερασπίζεται γενναία το Μεσολόγγι[9]

Στο στρατόπεδο των πολιορκητών υπήρχε διχογνωμία για το σχέδιο ενεργειών. O Κιουταχής υποστήριζε την άμεση κατάληψη του Μεσολογγίου με έφοδο ενώ ο Ομέρ Βρυώνης ήταν της γνώμης να το καταλάβουν δια συμβιβασμού, προκειμένου να διατηρηθεί η πόλη αλώβητη για τις ανάγκες του στρατού μετά την ερήμωση της Αιτωλοακαρνανίας. Τελικά επικράτησε η γνώμη του Ομέρ Βρυώνη. Οι πολιορκούμενοι εξέλαβαν ως θείο δώρο την εξέλιξη αυτή και έτσι ο Μάρκος Μπότσαρης άρχισε ατέρμονες συνομιλίες- πλαστές διαπραγματεύσεις- («καπάκια») [10] περί παράδοσης με τους πολιορκητές, για να κερδίσουν χρόνο ώστε να προφτάσει η βοήθεια που είχαν ζητήσει από την Πελοπόννησο και τα νησιά.α[›]

Συγχρόνως ο Μαυροκορδάτος διήγειρε την αντιζηλία μεταξύ των πασάδων. Γιατί ξαφνικά εμφανίζεται και τρίτος επίδοξος εκπορθητής, ο Γιουσούφ πασάς της Πάτρας, που είχε αναλάβει τον αποκλεισμό του Μεσολογγίου από την θάλασσα, και ζητά από τον Μαυροκορδάτο να παραδοθεί σ’αυτόν κάνοντας δελεαστικότερες προτάσεις. Ο Μαυροκορδάτος φροντίζει να μάθει την πρόταση αυτή ο Ομέρ Βρυώνης, ο οποίος εξαγριώνεται με τον Γιουσούφ, που θέλει να του αρπάξει το τρόπαιο «με τρία ψωρόπλοια» και επιμένει στην άποψή του.β[›] Τελικά έρχεται η βοήθεια, ο Μάρκος δηλώνει στους Τούρκους ότι λυπάται αλλά τώρα δεν γίνεται τίποτε.γ[›] Από τις 8 Νοεμβρίου, οκτώ υδραιοσπετσιώτικα πλοία αποβίβασαν στο Μεσολόγγι επτακοσίους Πελοποννησίους με τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, τον Ανδρέα Ζαϊμη και τον Κανέλλο Δεληγιάννη και λίγες μέρες αργότερα έφτασαν οπλαρχηγοί της Δυτικής Στερεάς με τους άνδρες τους.[11]

Ήδη ο βαρύς χειμώνας ταλαιπωρούσε το τουρκικό στρατόπεδο, τα τρόφιμα και πολεμοφόδιά του άρχισαν να ελαττώνονται και είχε δημιουργηθεί «μέγας γογγυσμός κατά των πασάδων και εψιθυρίζετο και η διάλυσίς του». Έτσι ο Ομέρ Βρυώνης αποφάσισε έφοδο λίγο πριν τα ξημερώματα της 25ης Δεκεμβρίου 1822 με την ελπίδα να βρίσκονται οι Έλληνες στις εκκλησίες και όχι στα τείχη. Αλλά η φρουρά είχε ειδοποιηθεί.δ[›] Ο Μαυροκορδάτος ανακάλεσε ένα τμήμα έτοιμο να φύγει σε αποστολή και διέταξε να μην ανοίξουν οι εκκλησίες. Η έφοδος απέτυχε οικτρά. Οι Τούρκοι είχαν πεντακόσιους νεκρούς, οι Έλληνες τέσσερις και δύο τραυματίες. Στη συνέχεια άλλα τμήματα που είχαν ήδη βγει από το Μεσολόγγι επέπεσαν στον εχθρό και του προξένησαν νέες σοβαρές απώλειες, οι οπλαρχηγοί που είχαν προσκυνήσει εγκατέλειψαν τους Τούρκους, ο Καραϊσκάκης τους χτύπησε κι αυτός, κι ο όλεθρος ολοκληρώθηκε κατά την διάβαση του πλημμυρισμένου Αχελώου. Τα υπολείμματα των δυνάμεων του Κιουταχή και του Ομέρ Βρυώνη έφθασαν σε κακή κατάσταση στις 21 Φεβρουαρίου 1823 στον Κραβασσαρά (σημερινή Αμφιλοχία) και στη συνέχεια πέρασαν με πλοία στην Πρέβεζα.[12]
Η λαϊκή μούσα για την πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου

Νάμουν πουλί να πέταγα, να πήγαινα του ψήλου,
ν΄' αγνάντευα τη Ρούμελη, το δόλιο Μεσολόγγι,
πώς πολεμά με την Τουρκιά, με τέσσερους πασάδαις.
πέφτουν η μπόμπες σα βροχή, η μπάλαις σα χαλάζι,
κι' αυτό το λιανοντούφεκο σαν άμμος της θαλάσσης.
κλαίουν μαννούλαις για παιδιά, γυναίκες για τους άνδραις
κλαίει κι' η μαύρη μας η γη πώχασε τη σπορά της....[13]
Ο Διονύσιος Σολωμός και η πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου

Το σπαθί σου αντισηκώνεις,
Τρία πατήματα πατάς,
Σαν τον πύργο μεγαλώνεις,
Και εις το τέταρτο κτυπάς·

— Διονύσιος ΣολωμόςΣτρ.96.
Ύμνος εις την Ελευθερίαν

ο Διονύσιος Σολωμός με νωπά τα γεγονότα στο νου του, αναφέρεται στην πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου και την καταστροφική διάβαση του Αχελώου από τους Τούρκους στο ποίημα του «Ύμνος εις την Ελευθερίαν», που έγραψε το Μάιο του 1823 (στροφές 88-121).

Η ημιτελής μορφή της επεξεργασίας 1834-44 στους Ελεύθερους Πολιορκημένους[14] (Δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου) Β΄σχεδίασμα και Γ΄σχεδίασμα δημοσιεύτηκε το 1844 από τον Ιάκωβο Πολυλά.
Σημειώσεις

^ α: «Αυτός ο Μαυροκορδάτος [λέει ο Μάρκος Μπότσαρης στον Τουρκαλβανό Άγο Βασσιάρη] έχει στις διαταγες του ένα σύνταγμα φράγκων • πρέπει να τους εξαγοράσω • μόνο δός μου χρόνο» • και άλλα ψέματα για τρομερές δυνάμεις Ελλήνων και Φράγκων (δεκαεπτά μόνο Φιλέλληνες είχαν διασωθεί στο Πέτα). «Μπέσα για μπέσα, γιε του Κίτσου ! -Μπέσα για μπέσα, ένδοξε αγά !»[15]

^ β: «ούτος δ΄ενεργεί και μανθάνει ο Ωμερβριώνης την πρόσκλησιν του Γιουσούφ πασιά, επί σκοπώ να τους εμπνεύσει αντιζηλίαν δια να κερδίζει καιρόν, και επιτυγχάνει τον σκοπόν».[16]

^ γ: Τελική απάντηση του Μάρκου Μπότσαρη προς τους Τούρκους:«Εγώ ζήτησα δια να σας κάμω δούλευσιν δια προσκύνησιν, πλην τώρα δεν ημπορώ, επειδή και έφθασαν οι πρώτοι του Μορέως, και λέγουν ότι έχουν δια την ευγένειάν της μπαρούτι και μολύβι»[17]

^ δ: Κατά τον Τρικούπη το σχέδιο της τουρκικής επίθεσης αποκάλυψε στον γραμματέα του στρατηγού Μακρή ο Ιωάννης Γούναρης, κυνηγός του Ομέρ Βρυώνη, ο οποίος, μη μπορώντας να τον συλλάβει, έσφαξε κατά την επιστροφή του στην Άρτα την γυναίκα και τα παιδιά του Γούναρη.[18]
Παραπομπές- Υποσημειώσεις

↑ Ανδρέας Κάλβος, Λυρικά, Ωδής ενάτη, Και καταφρονημένος/ ο Βαρνικώτης έγινε./Γύρευε από την μοίραν σου/κρυπτόν ΄να σου χαρίση/ τάφον εις όλους. στρ.ιε.
↑ Κώστας Κρυστάλλης, Σκιαί του Άδου «Η άτιμη η προδοσιά/ του Γώγου του Μπακόλα»
↑ Ελληνική Ιστορία, Εκδοτική Αθηνών, Τόμ. 25 σ.287
↑ Thomas Gordon, History of the Greek revolution, 1832, I 458
↑ Ιωάννης Φιλήμων, Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως, Δ΄247
↑ Νικόλαος Σπηλιάδης, Απομνημονεύματα δια να χρησιμεύσωσιν εις την Νέαν Ελληνικήν Ιστορίαν, 1851 Α΄σ.365
↑ Νικόλαος Σπηλιάδηςο.π. Α΄454, 455
↑ Νικόλαος Σπηλιάδης ο.π. Α΄454-455.
↑ Πίνακες στο Μέγαρο της Βουλής
↑ Κωστής Παπαγιώργης, «Τα καπάκια», εκδ, Καστανιώτη
↑ Ελληνική Ιστορία, Εκδοτική Αθηνών 1992, Τόμ. 25 σ.287
↑ Η εξιστόρηση του τέλους της πολιορκίας στον Τρικούπη, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, Λονδίνο 1857 (Γιοβάνης 1978), τ. Β΄σ. 350-357.
↑ Τρικούπης, ο.π., τ. Β΄σ. 357.
↑ Σχεδιάσματα Διονυσίου Σολωμού
↑ Αλέξανδρος Σούτσος : Histoire de la révolution grecque, 1829, σ.255.
↑ Νικόλαος Σπηλιάδης, ο.π. Α΄ 486
↑ Απόστολος Βακαλόπουλος, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, Θεσσαλονίκη 1980 κ.ε. ΣΤ΄σ.314
↑ Τρικούπης, ο.π., τ. Β΄σσ.351 και 393.}}

Πηγές

Σπυρίδων Τρικούπης, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, Λονδίνο 1857 (Γιοβάνης 1978)
Ιωάννης Φιλήμων, Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως 18959-1861
Yemeneniz Eugene, Scenes et recits des gueres de l΄Independance, Paris 1869, όπου περιλαμβάνεται η βιογραφία του Μαυροκορδάτου (σελ.131-189)
Pouqueville François: Histoire de la régénération de la Grèce, 1824.
Ιστορικόν Αρχείον Μαυροκορδάτου (ΙΑΜ) που βρίσκεται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους και εκδίδεται από την Ακαδημία Αθηνών στη σειρά Μνημεία της Ελληνικής Ιστορίας με επιμέλεια Εμμ. Πρωτοψάλτη (1963 κ.ε.)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Το ελληνικό δημοτικό τραγούδι και η επανάσταση του 1821
Στις 2 Ιανουαρίου 1823 φθάνει στο Μεσολόγγι ο Βύρων

Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαίδεια

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License