.
Μάχη του Πέτα | |
---|---|
Ελληνική Επανάσταση του 1821 | |
Χρονολογία | 4 Ιουλίου 1821 |
Τόπος | Πέτα της Άρτας |
Έκβαση | ήττα των Ελλήνων |
Μαχόμενα μέρη | |
Έλληνες επαναστάτες | Οθωμανική αυτοκρατορία |
Αρχηγοί | |
Μπότσαρης, Μαυροκαρδάτος | Ρεσίτ Μεχμέτ Πασά Κιουταχής |
Δυνάμεις | |
3000 | 7000 - 8000 |
Απώλειες | |
ολοσχερής συμφορά |
|
Η μάχη του Πέτα ήταν μία από τις μάχες του απελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων του 1821. Έλαβε χώρα κατά το δεύτερο έτος της επανάστασης, στις 4 Ιουλίου του 1822, στο χωριό Πέτα, 5 χιλιόμετρα ανατολικά της Άρτας. Εμπλεκόμενες πλευρές ήταν οι Έλληνες αγωνιστές, συνεπικουρούμενοι από το Τάγμα των Φιλελλήνων, και ο οθωμανικός τακτικός στρατός συνεπικουρούμενος από σώματα ατάκτων μισθοφόρων Τουρκαλβανών. Η έκβαση της μάχης ήταν η ολέθρια ήττα Ελλήνων και Φιλελλήνων, και οι συνέπειές της υπήρξαν ιδιαίτερα δυσάρεστες για τους Σουλιώτες και για τη συνέχιση του απελευθερωτικού αγώνα στην Ήπειρο.
Ιστορικό
Μετά τη θανάτωση του Αλή Πασά από εκτελεστικό απόσπασμα του Χουρσίτ Πασά, κατ΄ εντολή του Σουλτάνου Μαχμούτ Β' στις 24 Ιανουαρίου 1822, και τη διάλυση του Πασαλικίου των Ιωαννίνων που επακολούθησε, η κατάσταση των Σουλιωτών άρχισε να επιδεινώνεται. Η δε Συμφωνία του Πέτα (1821), που αφορούσε συμμαχία των Σουλιωτών με τους Τουρκαλβανούς, είχε πάψει να υφίσταται μετά από ραδιουργίες του Αλβανού πασά Ομέρ Βρυώνη. Υπό τις συνεχείς πιέσεις του Μεγάλου Βεζίρη Χαλέτ Εφέντη για διάλυση κάθε επαναστατικής εστίας, ο Χουρσίτ Πασάς αναγκάζεται, παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες συμβιβασμού, να βαδίσει εναντίον των Σουλιωτών με 14.000 πεζούς άνδρες και αρκετό ιππικό, συνάπτοντας σφοδρές μάχες. Οι Σουλιώτες, εφαρμόζοντας μια επιδέξια ελαστική άμυνα, ακολουθώντας τακτική σύμπτυξης προκειμένου να κερδίσουν χρόνο, αποσύρθηκαν στο Σούλι. Οργάνωσαν την αντίστασή τους στα εξωτερικά οχυρά του Σουλίου, τον Αβαρίκο, την Κιάφα, και τα Χόικα, αποτρέποντας κάθε προσπάθεια κατάληψής τους. Ο Χουρσίτ αποσύρθηκε στη Λάρισα, αναθέτοντας τη συνέχιση των επιχειρήσεων στον Ομέρ Βρυώνη.
Στο μεταξύ, αναλαμβάνοντας νέος πασάς της Ηπείρου, ο Ρεσίτ Πασάς Κιουταχής, θέλοντας να δώσει ένα τέλος στις επαναστατικές δράσεις στην περιοχή, ενέτεινε την πολιορκία του Σουλίου. Υπό την πίεση της συνεχούς πολιορκίας, οι Σουλιώτες αναγκάστηκαν να ζητήσουν τη βοήθεια του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου και του Μάρκου Μπότσαρη.
Κινήσεις πριν τη μάχη
Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, πρόεδρος του Εκτελεστικού, «ήρχισε τον ανταγωνισμό προς τον Δ. Υψηλάντη, τον οποίον ήθελε να υπερτερήση και ως στρατιωτικόν».[1] Στις 9 Ιουνίου, ο Μαυροκορδάτος έφτασε στο Κομπότι με 3.000 άνδρες, ανάμεσά τους και το σύνταγμα του τακτικού στρατού με 560 άνδρες, οι 93 από αυτούς Φιλέλληνες. Στις 10 Ιουνίου, οι Τούρκοι βγήκαν από την Άρτα, αλλά η ελληνική πλευρά τούς αναχαίτισε. Ξεχώρισε για την ανδρεία του ο Γερμανός στρατηγός Νόρμαν.
Ο στρατάρχης Μαυροκορδάτος έστειλε τον Μάρκο Μπότσαρη με 1.200 άνδρες προς βοήθεια των Σουλιωτών. Από τους υπόλοιπους, 1.500, χωρίς τον Μαυροκορδάτο, προχώρησαν προς την Άρτα, καταλαμβάνοντας το χωριό Πέτα. Ο Ομέρ Βρυώνης συνάντησε το ολιγάριθμο στράτευμα του Μάρκου Μπότσαρη στην Πλάκα, στις 29 Ιουνίου, όπου δόθηκε η Μάχη της Πλάκας. Οι Οθωμανοί υπερίσχυσαν και ο Μπότσαρης οπισθοχώρησε στο Πέτα έχοντας χάσει 100 άνδρες.
Ένα άλλο λάθος που έκρινε την τύχη της μάχης, ήταν η στάση των Ευρωπαίων απέναντι στον τρόπο πολέμου με τους Τούρκους. Οι Έλληνες οπλαρχηγοί συμβούλεψαν τους Φιλέλληνες να κάνουν ταμπούρια (οχυρώματα) και αυτοί απάντησαν πως «έχουν τα στήθη τους για ταμπούρια και πως ξέρουν και αυτοί να πολεμούν»[2]. Έτσι πολλοί οπλαρχηγοί αποχώρησαν από το Πέτα, όπως ο Γεώργιος Καραϊσκάκης και ο Γενναίος Κολοκοτρώνης.
Η μάχη του Πέτα
Σχεδιάγραμμα της μάχης του Πέτα
Τη νύχτα της Δευτέρας 3η προς 4η Ιουλίου 1822, μία δύναμη αποτελούμενη από περίπου 8.000 Οθωμανούς στρατιώτες και επικεφαλής τους πασάδες Μεχμέτ Ρεσίτ Κιουταχή και Ισμαήλ Πλιάσα, βγήκε από την Άρτα. Το Πέτα βρίσκεται σε μια κορυφογραμμή από βορρά προς νότο με απότομες πλαγιές που βλέπουν προς την Άρτα. Στα αριστερά τοποθετήθηκαν οι Φιλέλληνες, πιο δεξιά το πυροβολικό τους, στη συνέχεια το σώμα των Επτανησίων με τον Σπύρο Πανά, και στο δεξιό άκρο πάνω σε ένα λόφο ο Γώγος Μπακόλας με τους πολεμιστές του. Σε άλλη κορυφογραμμή πιο πίσω και ως εφεδρείες, τοποθετήθηκαν τα άτακτα σώματα των Μπότσαρη, Βαρνακιώτη, Βλαχόπουλου, Ίσκου, Γάτσου, Δημοτσέλιου κ.α. οπλαρχηγών, που όμως συνολικά η δύναμή τους δεν ξεπερνούσε τους 2.000 μαχητές.
Η μάχη άρχισε από τα χαράματα και κράτησε έως το απόγευμα. Η πορεία της μάχης ευνοούσε την ελληνική πλευρά, όμως στο ύψωμα που κατείχε ο Μπακόλας φάνηκαν ξαφνικά περίπου 80 Τούρκοι σημαιοφόροι. Οι Έλληνες ερμήνευσαν αυτό το περιστατικό ως προδοσία του Μπακόλα και οπισθοχώρησαν, και καθώς άργησε η διαταγή της οπισθοχώρησης οι Φιλέλληνες που έμειναν στη μάχη περικυκλώθηκαν από τους εχθρούς. Οι 11 Πολωνοί Φιλέλληνες, με αρχηγό τους τον Μιρζέφσκι, οχυρώθηκαν στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο κέντρο του Πέτα όπου βρήκαν τραγικό θάνατο.[3] Από το Τάγμα των Φιλελλήνων (Ιταλοί, Γερμανοί, Γάλλοι, Ελβετοί, Βέλγοι, Ολλανδοί, Δανοί, Σουηδοί, Πολωνοί, Ούγγροι) 67[4] ή 68 σκοτώθηκαν, ανάμεσά τους και ο διοικητής του τακτικού στρατεύματος συνταγματάρχης Πιέτρο Ταρέλλα, όπως και ο διοικητής της διλοχίας 120 φιλελλήνων αξιωματικών, Ιταλός συνταγματάρχης Αντρέα Ντάνια[5]. Ηρωϊκό θάνατο βρήκε και ο Γάλλος λοχαγός Μονιάκ, παλεύοντας μόνος και κυκλωμένος από τον εχθρό, ενώ ο βαριά πληγωμένος στρατηγός Νόρμαν είπε στον Μαυροκορδάτο: «πρίγκηπα, όλα τα χάσαμε, εκτός από την τιμή».[6] Μόλις και μετά βίας, 25-30 φιλέλληνες, έχοντας επικεφαλής τους λοχαγούς Χέλμαν (Γερμανός) και Ανναί (Βέλγος) κατάφεραν να ανοίξουν δρόμο με τα σπαθιά τους και να διασπάσουν έτσι τον κλοιό, συνεπικουρούμενοι από μία επέμβαση του Μπακόλα και των ανδρών του[7], ώστε πέτυχαν τελικά να διασωθούν, καταφεύγοντας μέσω μίας ορεινής αφύλακτης διάβασης στα παρακείμενα υψώματα. Διασωθείς ήταν και ο υποδιοικητής των φιλελλήνων, Ιταλός αντισυνταγματάρχης Γκουμπερνάτις. Οικτρή ήταν η τύχη όσων πιάστηκαν αιχμάλωτοι, καθώς υποχρεώθηκαν από τους Τούρκους να μεταφέρουν τα κομμένα κεφάλια των νεκρών συναγωνιστών τους στην Άρτα. Εκεί, ύστερα από σκληρότατα βασανιστήρια, αποκεφαλίστηκαν άπαντες πλην ενός[8].
Απόηχος
Οι απώλειες της ελληνικής πλευράς στο Πέτα ήταν πολύ βαρύτερες σε σχέση με κάθε άλλη μάχη κατά τα τρία πρώτα χρόνια της επανάστασης. Οι Φιλέλληνες αξιωματικοί θέλησαν να αποδώσουν την ήττα τους στη φυγή των άτακτων ελληνικών ομάδων από το πεδίο της μάχης, κάτι που επέτρεψε στην τουρκική πλευρά να περικυκλώσει το Τάγμα των Φιλελλήνων και το Σύνταγμα Ταρέλλα, τις δύο τακτικές μονάδες που είχαν παραμείνει παρατεταγμένες στις θέσεις τους. Το κύριο όμως αίτιο της ήττας ήταν ο συνδυασμός δύο τακτικά ασυμβίβαστων στρατευμάτων σε μια ενιαία διάταξη μάχης, δηλαδή οι άτακτες ελληνικές μονάδες από τη μια και το Τάγμα των Φιλελλήνων και το Σύνταγμα Ταρέλλα (120 ανδρών) από την άλλη.[9]
Μετά τη μάχη ο Μπότσαρης με τα απομεινάρια του εκστρατευτικού σώματος, υποχώρησε στο Μεσολόγγι μαζί με τον Μαυροκορδάτο, εγκαταλείποντας τους Σουλιώτες. Ο Μπακόλας, όταν πληροφορήθηκε τις κατηγορίες εναντίον του, συναντήθηκε με τον Μαυροκορδάτο, ο οποίος τον θεώρησε αθώο. Εξάλλου και το δικαστήριο που έγινε αμέσως μετά αθώωσε τον Μπακόλα από την κατηγορία της προδοσίας[10]. Ο Μπακόλας όμως, αδυνατώντας να υποστεί την περιφρόνηση από τον κύκλο του, απομονώθηκε για ένα διάστημα και τελικά έλαβε την απόφαση να συμβιβαστεί με τους Τούρκους και να τους υπηρετήσει έως το τέλος της ζωής του. Αυτή του η ενέργεια ενίσχυσε την εντύπωση που είχε δημιουργηθεί την ημέρα της μάχης.
Παραπομπές
[Κόκκινος,ε.α.,τ.Γ,σ.88]
Γεώργιος Γκορέζης, "Αγώνες για τη δόξα του Σουλίου", εφημερίδα "Εθνική Ηχώ", φύλλο Ιουνίου 2020, σελ. 12: την ανωτέρω φράση φέρεται να έδωσε ως απάντηση στην προτροπή του Έλληνα οπλαρχηγού Γώγου, ο επικεφαλής του τακτικού ελληνικού συντάγματος, Ιταλός φιλέλληνας συνταγματάρχης Ταρέλλα
Αρχείο Ιωάννη Κώτση. Επιμέλεια δασκάλου Παναγιώτη Ι.Κώτση
David Brewer, "1821-1833, η Φλόγα της Ελευθερίας", Κεφάλαιο 15: "Οι Φιλέλληνες εν δράσει", σελ. 210-213, 215
Εφημερίδα "Εθνική Ηχώ", φύλο Ιουνίου 2020, σελ. 12, "Αγώνες για τη δόξα του Σουλίου"
Δ. Φωτιάδης, Ιστορία του 21, ΜΕΛΙΣΣΑ, Τ. Β, σ. 212 - 215
David Brewer, ο. πρ., σελ. 215
"Η μάχη του Πέτα: Η πιο βαριά ελληνική ήττα κατά την Επανάσταση του 1821" Ανακτήθηκε στις 30/7/2020
Χαράλαμπος Παπασωτηρίου, Ο αγώνας για την ελληνική ανεξαρτησία. Πολιτική και στρατηγική των Ελλήνων και της οθωμανικής αυτοκρατορίας 1821-1832, εκδ.Ι. Σιδέρης, Αθήνα, 1996, σελ. 160 Όπως παρατηρεί ο Παπασωτηρίου, οι Ευρωπαϊκοί στρατοί της εποχής είχαν σαν τακτική τους την απόλυτη εναρμόνιση των κινήσεών τους, την πυκνή διάταξη της παράταξής τους, αντίθετα τα παραδοσιακά στρατεύματα, μέσα στα οποία ήταν και των Ελλήνων της Επανάστασης, ήταν η άτακτη ορμή προς τον εχθρό και η υποχώρηση. Αυτές οι δύο τακτικές συγκρούστηκαν εντός της Ελληνικής παράταξης στη μάχη του Πέτα. Την πρώτη ασκούσαν τα ξένα Φιλελληνικά σώματα που συμμετείχαν στη μάχη, τη δεύτερη οι Έλληνες άτακτοι. Για μια διεξοδικότερη ανάλυση των δύο στρατιωτικών στρατηγικών βλ. στο ίδιο: σελ.150-158.
"Η μάχη του Πέτα" Ανακτήθηκε στις 30/7/2020
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού: Οι επιχειρήσεις στην Ήπειρο και τη Δυτική Στερεά: 1822-1824
Δήμος Πέτα: Μάχη του Πέτα
Χρονολόγιο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821
1821
Επανάσταση της Μάνης • Μάχη της Καλαμάτας • Ξεσηκωμός της Πάτρας • Μάχη του Κατσαρού • Πολιορκία της Γαστούνης • Πολιορκία των Σαλώνων • Πολιορκία του Λιδωρικίου • Μάχη του Μαλανδρίνου • Πολιορκία της Λιβαδειάς • Μάχη του Λεβιδίου • Μάχη της Αθήνας • Μάχη της Βλαχοκερασιάς • Μάχη του Λάλα • Σφαγή της Βυτίνας • Σφαγές των Χριστιανών • Πολιορκία του Νεοκάστρου • Πολιορκία της Μονεμβασίας • Πολιορκία του Μπεκίου • Εξέγερση της Σωζόπολης • Μάχη του Μπαϊρακτάρη • Μάχη του Πατρατζικίου • Μάχη της Αλαμάνας • Μάχη του Γαλατσίου • Μάχη του Βαλτετσίου • Μάχη των Δολιανών • Μάχη του Αγίου Αθανασίου Καρύταινας • Πολιορκία της Αταλάντης • Πολιορκία της Μενδενίτσας • Πολιορκία των Αθηνών • Μάχη του Σαλτικίου • Εξέγερση της Καλλίπολης • Μάχη του Βραχωρίου • Μάχη του Καβοφονιά • Μάχη στο Χάνι της Γραβιάς • Μάχη των Βρυσακίων • Ναυμαχία της Ερεσσού • Μάχη του Δραγατσανίου • Μάχη της Θεσσαλονίκης • Μάχη της Ρεντίνας Θεσσαλονίκης • Μάχη του Εγρί Μπουτζάκ • Μάχη των Βασιλικών Θεσσαλονίκης • Μάχη του Σκουλενίου • Μάχη της Γράνας • Α΄ Εξέγερση της Θάσου • Ναυμαχία της Κεραμωτής • Μάχη των Βασιλικών Φθιώτιδας • Μάχη των Πέντε Πηγαδίων • Καταστροφή της Βοστίτσας • Καταστροφή του Γαλαξειδίου • Άλωση της Τριπολιτσάς • Έφοδος στο Παλαμήδι • Μάχη της Μονής Σέκκου
1822
Πολιορκία του Ακροκορίνθου • Μάχη του Ρεθύμνου • Μάχη των Χανιών • Ναυμαχία της Πάτρας • Μάχη του Γηροκομείου • Μάχη στα Στύρα • Μάχη της Βέροιας • Μάχη της Κατράνιτσας • Σφαγή της Χίου • Καταστροφή της Νάουσας • Μάχη του Κολινδρού • Μάχη της Καστέλλας • Μάχη της Καστανιάς Ημαθίας • Άλωση της Ακρόπολης • Μάχη της Μηλιάς • Μάχη της Μαλάξας • Μάχη στο Κομπότι • Μάχη της Πλάκας • Μάχη του Πέτα • Μάχη της Σπλάντζας • Μάχη του Φαναρίου • Άλωση του Ακροκορίνθου • Μάχη των Δερβενακίων • Μάχη της Κιάφας • Μάχη στον Άγιο Σώστη • Ναυμαχία των Σπετσών • Μάχη του Μαυρονόρους • Ναυμαχία της Τενέδου • Κατάληψη του Παλαμηδίου • Πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου
1823
Μάχη της Ακράτας • Μάχη του Αγίου Βλασίου • Μάχη στο Τρίκερι • Μάχη του Παρνασσού • Άλωση της Αράχοβας • Μάχη του Καρπενησίου (ή Κεφαλόβρυσου) • Μάχη της Ίδης • Μάχη της Καλιακούδας • Μάχη του Αιτωλικού • Πολιορκία του Αιτωλικού • Μάχη της Καρύστου • Καταστροφή του Μελιδονίου • Μάχη της Γραμβούσας • Ναυμαχία της Χίου • Ναυμαχία της Μυτιλήνης • Ναυμαχία της Κρήτης • Δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου
1824
Καταστροφή της Κάσου • Καταστροφή των Ψαρών • Μάχη της Άμπλιανης • Ναυμαχία της Σάμου • Μάχη της Πανάσαρης • Μάχη του Βουργαρελίου • Ναυμαχία του Γέροντα • Ναυμαχία της Αστυπαλαίας
1825
Μάχη του Κρεμμυδίου • Μάχη της Σχοινόλακκας • Πτώση της Σφακτηρίας • Πτώση του Νεοκάστρου • Ναυμαχία της Μεθώνης • Ναυμαχία της Άνδρου • Τρίτη πολιορκία του Μεσολογγίου • Μάχη στο Μανιάκι • Μάχη του Βαρυπέτρου • Μάχη του Καφηρέα • Μάχη στα Τράμπαλα • Μάχη του Κακοσάλεσι • Μάχη των Μύλων • Μάχη στα Τρίκορφα • Μάχη της Αλεξάνδρειας • Εκστρατεία στο Λίβανο
1826
Μάχη της Κλείσοβας • Έξοδος του Μεσολογγίου • Μάχη του Θριάσιου Πεδίου • Ναυμαχία της Μυτιλήνης • Μάχη της Βέργας • Πολιορκία της Βαρνάκοβας • Μάχη του Χαϊδαρίου • Μάχη της Δόμβραινας • Πολιορκία της Ακροπόλεως • Μάχη της Αράχωβας
1827
Μάχη στο Δίστομο • Μάχη του Καματερού • Μάχη στο Κερατσίνι • Μάχη του Ανάλατου • Πτώση της Ακρόπολης • Μάχη της Καυκαριάς • Ναυμαχία του Νεοκάστρου • Ναυμαχία του Ναυαρίνου • Ναυμαχία της Ιτέας • Εκστρατεία της Χίου
1828
Πάταξη της πειρατείας στο Αιγαίο • Β΄ Εξέγερση της Θάσου • Ναυμαχία της Καβάλας • Ναυμαχία του κάβο Μπαμπά • Μάχη του Φραγκοκάστελλου • Μάχη του Κόρακα • Μάχη της Γραμμένης Οξυάς • Μάχη της Τέρνοβας
1829
Μάχη του Μαρτίνου • Μάχη του Ανηφορήτου • Πρώτη μάχη της Θήβας • Δεύτερη μάχη της Θήβας • Συμπλοκές Ωρωπού και Μενιδίου • Παράδοση της Βόνιτσας • Μάχη της Πέτρας
Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαίδεια
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License