.
Περιφέρεια : Κρήτη
Νομός : Ρεθύμνης
Το Κάτω Βαλσαμόνερο ή Βαρσαμόνερο είναι χωριό του δήμου Ρεθύμνης, της περιφερειακής ενότητα Ρεθύμνης της Κρήτης. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 193 κατοίκους. Απέχει 14 χιλιόμετρα από το Ρέθυμνο και είναι κτισμένο σε υψόμετρο 250 μ. Το όνομά του προέρχεται από το αρωματικό φυτό βάλσαμο ή βάρσαμο, όπως ονομάζεται στην Κρήτη.[1]
Το χωριό αναφέρεται από τον Φραντσέσκο Μπαρότσι το 1577 ως Varsamonero Cato στην επαρχία Ρεθύμνου. Στην ενετική απογραφή του 1583 από Καστροφύλακα αναφέρεται ως Cato Varsamonero με 209 κατοίκους και ο Φραντσέσκο Μπαζιλικάτα το 1630 κάνει μνεία στο χωριό ως Cato Varsamonero.[1] Μετά την οθωμανική κατάκτηση του νησιού, έκδιώχθηκαν οι κάτοικοι του χωριού και εγκαταστάθηκαν Τούρκοι. Μόνο ο μυλωνάς επιτράπηκε να μείνει.[2] Το 1834, σύμφωνα με την αιγυπτιακή απογραφή εκείνης της χρονιάς, στο Κάτω Βαρσαμόνερο κατοικούσαν 30 οικογένειες, όλες μουσουλμανικές.[1]
Στην απογραφή του 1881 αναφέρεται στον δήμο Ατσιπόπουλου και είχε 260 κατοίκους, όλοι μουσουλμάνοι. Στην απογραφή του 1900, το Κάτω Βαρσαμόνερο είχε 35 κατοίκους και υπαγόταν στον ίδιο δήμο.[1] Οι Τουρκοι εγκατέλειψαν το χωριό φοβούμενοι για επιθέσεις και πούλησαν τις περιουσίες του και στο χωριό εγκαταστάθηκαν οικογένειες από 25 χωριά.[2] Στην απογραφή του 1920 υπάγεται στην κοινότητα Φρατζεσκιανών Μετοχίων.[1] Το 1925, το Κάτω Βαλσαμόνερο προσαρτήθηκε στην κοινότητα Γωνίας, το 1928 στην κοινότητα Φρατζεσκιανών Μετοχίων και το 1932 ορίστηκε έδρα ομώνυμης κοινότητας, η οποία παρέμεινε μέχρι την Καποδιστριακή διοικητική διαίρεση, οπότε και το χωριό προσαρτήθηκε στον Δήμο Νικηφόρου Φωκά.[3]
Απογραφές πληθυσμού
Αναλυτικά η δημογραφική πορεία του χωριού σύμφωνα με τις απογραφές:
Απογραφή 1900 1920 1928 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011
Πληθυσμός[1] 35 126 181 232 183 180 170 167 223 193
Εκπαίδευση
Από το 1866 μέχρι το 1912, οι μαθητές από το χωριό παρακολουθούσαν το δημοτικό στα Φρατζεσκιανά Μετόχια. Σχολείο στο χωριό ιδρύθηκε το 1911, αλλά άρχισε να λειτουργεί το 1917. Το σχολείο λειτουργούσε τα πρώτα χρόνια στο τζαμί του χωριού, το οποίο είχε διαρρυθμιστεί κατάλληλα. Το 1968 ολοκληρώθηκε το κτίριο του δημοτικού σχολείου, το οποίο συνέχισε να λειτουργεί μέχρι που συγχωνεύθηκε με το δημοτικό σχολείο Γωνιάς.[2]
Σημεία ενδιαφέροντος
Ο καθεδρικός ναός του χωριού είναι αφιερωμένος στην Αγία Τριάδα. Ο νεκροταφικός ναός είναι αφιερωμένος στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Άλλοι ναοί εντός του χωριού περιλαμβάνουν τους Aγία Παρασκευή, Άγιος Iωάννης ο Χρυστόστομος και Παναγία.[4] Ο ναός του Αγίου Ιωάννη είναι μονόχωρος καμαρόσκεπος και στο εσωτερικό του τοιχογραφημένος. Σώζονται δύο στρώματα τοιχογραφιών. Το παλαιότερο έχει χρονολογηθεί στα τέλη του 12ου (σύμφωνα με τον Ιωάννη Σπαθαράκη) ή αρχές 14ου αιώνα (σύμφωνα με τους Γκαλάς-Κλάους-Μπορμπουδάκη) και το δεύτερο περί το 1400.[5] Ανάμεσα στις τοιχογραφίες διακρίνονται η Μεταμόρφωση, η Γέννηση, οι Μυροφόρες, η Σφαγή των Αθώων, τιμωρίες κολασμένων και άλλα.[1] Επίσης στο χωριό σώζονται ερείπια βενετικής εκκλησίας. Σώζονται ο βόρειος και ανατολικός τοίχος και τμήμα της καμάρας. Στο βόρειο τοίχο βρίσκεται επίσης το διακοσμημένο με οδοντωτή ταινία θύρωμα, αλλά χωρίς το υπέρθυρο, και τοξωτό παράθυρο.[6]
Περίπου 1,2 χιλιόμετρα δυτικά του χωριού βρίσκεται το βάραθρο Περδίκη. Ο Βασιλικάτα αναφέρει ότι στο σκοτάδι φαίνεται φως να προέρχεται από το εσωτερικό του.[1] Άλλα σπήλαια στην περιοχή είναι η Τρυπητή και το σπήλαιο Βασιλέ, νοτιοδυτικά του χωριού, όπου το 1944 έλαβε χώρα Παγκρήτιο Συνέδριο Αντιστασιακών.[2]
Προσωπικότητες
Γιώργης Λιονής (1916 - 1969) - Στρατιωτικός και αντιστασιακός στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο[2]
Γιάννης Μαρινάκης (1965 - ) - Ποδοσφαιριστής με 60 συμμετοχές και 9 γκολ στην Α΄ Εθνική και δύο συμμετοχές με την Εθνική Νέων.[2]
Παραπομπές
Σπανάκης, Στέργιος (1993). Πόλεις και χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των αιώνων, τόμος Α΄. Ηράκλειο: Γραφικές Τέχνες Γ. Δετοράκης. σελ. 245.
«Κάτω Βαλσαμόνερο Ρεθύμνου». RethNea.gr. 9 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2019.
«Κάτω Βαλσαμόνερον (Ρεθύμνης)». Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών - Αναλυτικά. ΕΕΤΑΑ-Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης Α.Ε. Ανακτήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2019.
«Επαρχία Ρεθύμνου». www.imra.gr. Ιερά Μητρόπολις Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου. 2010. Ανακτήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2019.
«ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ». digitalcrete.ims.forth.gr. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2019.
«Κάτω Βαλσαμόνερο - Ερειπωμένη εκκλησία». digitalcrete.ims.forth.gr. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2019.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Παραδοσιακός-Λαογραφικός Σύλλογος Κάτω Βαλσαμονέρου "ΝΗΠΟΙ"
| Δημοτική Ενότητα Νικηφόρου Φωκά |
|---|
| Δημοτική Κοινότητα Ατσιποπούλου |
| Αγνά, τα |
| Ατσιπόπουλον, το |
| Βιολί Χαράκι, το |
| Πανόραμα, το |
| Τοπική Κοινότητα Αγίου Κωνσταντίνου |
| Άγιος Γεώργιος, ο |
| Άγιος Κωνσταντίνος, ο |
| Τοπική Κοινότητα Άνω Βαλσαμονέρου |
| Άνω Βαλσαμόνερον, το |
| Μονοπάριον, το |
| Τοπική Κοινότητα Γερανίου |
| Γεράνιον, το |
| Πετρές, ο |
| Τοπική Κοινότητα Γωνιάς |
| Άγιος Ανδρέας, ο |
| Γωνιά, η |
| Τοπική Κοινότητα Ζουριδίου |
| Ζουρίδιον, το |
| Τοπική Κοινότητα Καλονύκτου |
| Καλονύκτης, ο |
| Τοπική Κοινότητα Κάτω Βαλσαμονέρου |
| Κάτω Βαλσαμόνερον, το |
| Τοπική Κοινότητα Μαλακίων |
| Άνω Μαλάκιον, το |
| Κάτω Μαλάκιον, το |
| Τοπική Κοινότητα Μούντρου |
| Βελονάδον, το |
| Μούντρος, ο |
| Τοπική Κοινότητα Πρινέ |
| Βεδέροι, οι |
| Πρινές, ο |
| Τοπική Κοινότητα Ρουστίκων |
| Παλαίλιμνος, ο |
| Ρούστικα, τα |
| Τοπική Κοινότητα Σαϊτουρών |
| Σαϊτούραι, αι |
| Τοπική Κοινότητα Φραντζεσκιανών Μετοχίων |
| Φραντζεσκιανά Μετόχια, τα |
|
Νομός Ρεθύμνης : Δήμος, Κοινότητα Ρεθύμνου | Ανωγείων | Αρκαδίου | Γεροποτάμου | Κουλούκωνα | Κουρήτων | Λάμπης | Λαππαίων | Νικηφόρου Φωκά | Σιβρίτου | Φοίνικα | Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε: Διοικητική διαίρεση νομού Ρεθύμνης |
Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
|
Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία. |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
