Το Κάτω Ροδάκινο είναι χωριό του δήμου Αγίου Βασιλείου, της περιφερειακής ενότητα Ρεθύμνης της Κρήτης. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 117 κατοίκους. Απέχει 42 χιλιόμετρα από το Ρέθυμνο και είναι κτισμένο σε υψόμετρο 120 μ.[2]

View Larger Map

Ετυμολογία

Δεν είναι γνωστό από που πήρε το όνομά του το χωριό. Η πρώτη εκδοχή αναφέρει ότι η περιοχή ήταν ξηρή και το γεγονός ότι σε αυτή φύτρωσε μια ροδακινιά προκάλεσε μεγάλη εντύπωση και αποτυπώθηκε στο τοπωνύμιο. Η δεύτερη εκδοχή αναφέρει ότι ο ορίζοντας του χωριού έχει σχήμα ροδάκινου. Μια τρίτη εκδοχή αναφέρει ότι προέρχεται από ροδοκόκκινο χρώμα του δέρματος των κατοίκων λόγω του Ήλιου. Μια ακόμη εκδοχή αναφέρει ότι το όνομα προέρχεται από το αρχαίο τοπωνύμιο Ρίκινθος, το οποίο αφορούσε τον χείμαρρο που σχηματίζει το φαράγγι ανάμεσα στο Άνω και Κάτω Ροδάκινο.[3] Ο Στέργιος Σπανάκης επισημαίνει ότι έχει καταγραφεί το επίθετο Ροδάκινος σε συμβόλαια του 14ου αιώνα στην Κρήτη και έτσι ενδέχεται το όνομα του χωριού προέρχεται από το επίθετο των πρώτων οικιστών.[2]

Ιστορικά στοιχεία

Στη θέση Κάστελλος έχουν ανασκαφεί κατάλοιπα μινωικού οικισμού.[4] Τα δύο χωριά δεν είναι γνωστό πότε κτίστηκαν. Στη θέση τους υπήρχαν παλαιότερα τα χωριά Κουρκουλός, το Παλιό Χωριό, η θέση Παναγιά και ο Αη-Λιας τα οποία πιθανόν καταστράφηκαν στα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας ή από πειρατές. Σύμφωνα με την παράδοση το Ροδάκινο συνοικίστηκε από ένα παλιό κάτοικο της περιοχής ο οποίος είχε καταφύγει στη Μάνη περί το 1600 και γύρισε με τα παιδιά του και έκτισε το χωριό.[3] Το χωριό αναφέρεται στην οθωμανική απογραφή του 1659 ως Ροδάκινο, με 26 σπίτια.[2]

Στην απογραφή του 1834, η οποία οργανώθηκε από τους Αιγυπτίους, το χωριό αναφέρεται ως Ροδάκινο (εννοώντας το Άνω και το Κάτω μαζί) είχε αμιγώς χριστιανικό πληθυσμό και κατοικούσαν σε αυτό 45 οικογένειες.[2] Στην απογραφή του 1881 το Ροδάκινο υπάγονταν στον δήμο Φοίνικος και είχε αμιγώς χριστιανικό πληθυσμό, 376 κατοίκους. Στην απογραφή του 1900 είχε 468 κατοίκους. Στην απογραφή του 1920 το Άνω και Κάτω Ροδάκινο απογράφονται για πρώτη φορά χωριστά, με το Άνω Ροδάκινο να αποτελεί ως έδρα του αγροτικού δήμου Ροδακίνου.[2] Το 1925, το Κάτω Ροδάκινο προσαρτήθηκε στην κοινότητα Ροδακίνου. Το 1940 τα δύο χωριά αναφέρονται στην απογραφή ως ένα, με την ονομασία Ροδάκινο, αλλά από το 1951 αποτελούν πάλι ξεχωριστούς οικισμούς. Η κοινότητα Ροδάκινου διατηρήθηκε μέχρι την Καποδιστριακή διοικητική διαίρεση, όταν το χωριό προσαρτήθηκε στον Δήμο Φοίνικα.[5]

Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στον όρμο νότια του χωριού έδεναν συμμαχικά πλοία και υποβρύχια τα οποία μετέφεραν πολεμοφόδια στους αντάρτες. Μετά τη δολοφονία ενός Γερμανού οι Γερμανοί προχώρησαν στις 20 Αυγούστου 1943 στην πυρπόληση του Ροδάκινου και στην εκτέλεση Ροδακινιωτών.[3]