-

Νήσος του Αιγαίου πελάγους. Ανήκει στα Δωδεκάνησα.

Θέση

Βρίσκεται Ν.Δ. της Καρπάθου και Β.Α. της Κρήτης, από την οποία τη χωρίζει το στενό Κρήτης - Κάσου, πλάτους περί τα 26 ναυτικά μίλια.

Τρία ναυτικά μίλια χωρίζουν την Κάσο από την Κάρπαθο, προς ανατολάς.

Η Κάσος έχει μέγιστο μήκος 18 χιλιόμετρα, ακτογραμμή 50 χιλιόμετρα και έκταση 66 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Οι ακτές της Κάσου είναι γενικώς απόκρημνες.

Η υψηλότερη κορυφή του νησιού είναι ο Πρίωνας, με υψόμετρο 549 μέτρα.

Δημογραφία

Ο πληθυσμός της Κάσου ακολουθεί μία φθίνουσα πορεία, παράλληλη προς αυτήν των περισσοτέρων νησιών της Ελλάδος. Κατά την ακμή του νησιού, την περίοδο της Ελληνική Επαναστάσεως, οι κάτοικοί της έφθαναν τις 12.000. Ύστερα από το Ολοκαύτωμα, και κατά την κατάληψη της Κάσου από τους Ιταλούς, το 1911, είχαν μειωθεί στους μισούς, 6.700 –όλοι Έλληνες Ορθόδοξοι. Κατά την απογραφή του 1917 ο πληθυσμός της Κάσου μειώθηκε σε 1.855, καθώς πολλοί μετανάστευσαν στην ελεύθερη Ελλάδα και στην Αίγυπτο. Το 1930 ο πληθυσμός είχε μειωθεί ακόμη περισσότερο, σε περίπου 1.200. Η ανεπίσημη καταμέτρηση των κατοίκων της Κάσου από την απογραφή του 2001 δίνει μικρή μείωση του πληθυσμού της.

Χλωρίδα και Πανίδα

Είναι απίστευτο ένας γυμνός βράχος πεταμένος στην άκρη του Αιγαίου πόσο πλούτο μπορεί να κρύβει σε χλωρίδα και πανίδα.

Ολόκληρη η περιοχή που εκτείνεται από τη Σαρία (βορείως της Καρπάθου) μέχρι τις δυτικές άκρες της Κάσου, καθώς και όλα τα Κασονήσια, θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικός βιότοπος για τη Μεσογειακή φώκια monachus monachus.

H monachus monachus, των οποίων η μεγαλύτεροι πληθυσμοί μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενώσεως βρίσκονται στην Ελλάδα, είναι μεταξύ των θηλαστικών που κινδυνεύουν άμεσα με αφανισμό.

Ακόμη, η Κάσος έχει ιδιαίτερα μεγάλο πλήθος ερπετών και εντόμων. Η θαλάσσια περιοχή και οι νησίδες γύρω από την Κάσο έχουν μεγάλη ποικιλία από ψάρια.

Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, έχει ορίσει την Κάσο μεταξύ των «σημαντικών περιοχών» για τα πουλιά της Ελλάδος. Κατά την Εταιρεία, από τα αναπαραγόμενα είδη σε μεγάλους αριθμούς συναντάται στην Κάσο ο αρτέμης (calonectris diomedea).

Άλλα πουλιά της Κάσου είναι ο πετρίλος (hydrobates pelagicus), ο θαλασσοκόρακας (phalacrocorax aristotelis desmarestii), ο μικροτσικνιάς (ixobrychus minutus), ο σπιζαετός (hieraaetus fasciatus), ο μαυροπετρίτης (falco eleonorae), ο πετρίτης (falco peregrinus), ο αιγαιόγλαρος (larus audouinii), η χαλκκουρούνα (coracias garrulus) και η κοκκινοκαλιακούδα (phyrrocorx phyrrocorax).

Ιδιαίτερη αναφορά στη χλωρίδα της Κάσου έχει κάνει μέσω του βιβλίου του «Τα αγριολούλουδα της Κάσου» ο δάσκαλος του Δημοτικού Σχολείου της Αγίας Μαρίνας, Μηνάς Ηλ. Περσελής.

Οικονομία

Κύρια ασχολία τους είναι η γεωργία, η κτηνοτροφία και η αλιεία. Ολόκληρη η περιοχή που εκτείνεται από τη Σαρία (βορείως της Καρπάθου) μέχρι τις δυτικές άκρες της Κάσου, καθώς και όλα τα Κασονήσια, θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικός βιότοπος για τη Μεσογειακή φώκια monachus monachus.

Ιστορία

Προϊστορία

Ευρήματα που ήρθαν στο φως στην Ελληνοκαμάρα μαρτυρούν ότι η Κάσος έχει προϊστορικές ρίζες και μάλιστα έλαβε μέρος στον Τρωικό πόλεμο (Ιλιάς Β, στ. 676-680), ενώ βρισκόταν υπό την κυριαρχία της Κω.

Κλασσική Εποχή

Στην κλασσική εποχή ανήκε στην Αθηναϊκή Συμμαχία και ήταν γνωστή για την εμπορική της δραστηριότητα. Από διάφορες επιγραφές, που βρέθηκαν, φαίνεται ότι το νησί αποτελούσε μέρος της Αττικής συμμαχίας και αργότερα ότι ανήκε στην Κάρπαθο και μετά στη Ρόδο.

Αρχαιολογική Έρευνα

Κατά τις αρχαιολογικές έρευνες που έγιναν στην Κάσο από τον Ross και τον Hiller von Gaertringen, βρέθηκαν στην περιοχή του Εμπορειού ερείπια νεκρικών θαλάμων, δεκάδες κίονες από λείο γρανίτη, δάπεδα με έγχρωμα πετράδια, τεμάχια μαρμάρινων θριγκών με χριστιανικές επιγραφές, καθώς και τετράγωνη πλάκα με αφιέρωση στον Ασκληπιό.

Νεότερη Εποχή

Οι κάτοικοι της Κάσου ήταν από παλιά άριστοι στη ναυτιλία και είχαν πολλά εμπορικά πλοία που καταστράφηκαν κατά την ελληνική επανάσταση.

Το 1820, λίγο πριν ξεσπάσει η Ελληνική Επανάσταση, ο πληθυσμός της Κάσου είχε φθάσει περί τις 12.000 και ο εμπορικός στόλος περί τα 100 πλοία. Στα χρόνια της τουρκοκρατίας δέχτηκε πολλές επιδρομές και καταστροφές, που όμως δεν στάθηκαν εμπόδιο στην εξέλιξη του νησιού και στη διατήρηση των εθίμων μέχρι σήμερα.

Ελληνική Επανάσταση

Το Σεπτέμβριο του 1822 οι Κάσιοι κατέλαβαν 13 πλοία τουρκικά με λάφυρα και πολλά χρήματα.

Η συμμετοχή του στόλου στον Εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα κόστισε στο νησί τη μεγάλη σφαγή το Μάϊο του 1824. Τότε πεντακόσιοι άντρες φονεύτηκαν, 2.000 γυναίκες και παιδιά απήχθηκαν στην Κρήτη και στην Αίγυπτο.

Για αρκετά χρόνια μετά το Ολοκαύτωμα, το νησί παρέμεινε έρημο. Στη συνέχεια ακολούθησε την τύχη των υπόλοιπων Δωδεκανήσων.

Το 1911 καταλήφθηκε από τους Ιταλούς.

Εορτές και Εκδηλώσεις

H Κάσος φημίζεται για τα πανηγύρια και τα γλέντια της. Σε όλα ακολουθείται το ίδιο εθιμοτυπικό. Οι προετοιμασίες αρχίζουν λίγες ημέρες πριν, όπου γίνεται έρανος, άσπρισμα, σφάξιμο αρνιών, φτιάξιμο του χώρου και την ίδια ημέρα μετά τον Εσπερινό οι γυναίκες κάθονται με τις ώρες ... τυλίγουν τους ντουλμά(δ)ες και μαγειρεύουν τις μακαρούνες. Οι άντρες από την άλλη βολεύονται στα... μαγειριά, ανάμεσα στα κούμηλα, τα ξύλα και τη ζέστη από τις φωτιές και ξεκινούν σιγά σιγά το γλέντι.

Μεγάλη γιορτή στο νησί είναι η επέτειος του Ολοκαυτώματος που γίνεται 6 και 7 Ιουνίου. Επίσης στη διάρκεια του καλοκαιριού διοργανώνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις. Παραδοσιακά πανηγύρια γίνονται στις 17 Ιουλίου στη γιορτή της Αγίας Μαρίνας, στις 6 Αυγούστου του Χριστού, στις 14 Σεπτεμβρίου του Τιμίου Σταυρού, του Αγίου Γεωργίου στο ομώνυμο μοναστήρι και 26 Οκτωβρίου του Αγίου Δημητρίου. Το μεγαλύτερο πανηγύρι γίνεται τον Δεκαπενταύγουστο στην εκκλησία της Παναγίας, που έχει κτισθεί το 1770. Επίσης τον Ιούνιο γίνεται το πανηγύρι της Αγίας Τριάδας και τέλος το φημισμένο του Αγ. Μάμα στις 2 Σεπτεμβρίου που διαρκεί δυο μέρες και προσφέρεται φαγητό.

Αυτοσχέδια γλέντια με μαντινάδες σε ταβέρνες και καφενεία μπορούν να μετατρέψουν μια αποσπερία σε μια αξέχαστη βραδιά κεφιού για τους παρευρισκομένους. H Κασιώτικη κουζίνα φημίζεται και ξεχωρίζει. Γεύσεις που δεν θα συναντήσετε πουθενά αλλού στην Ελλάδα. Έχουν επηρεαστεί από την Κρήτη και εμπλουτίσθηκαν από τους Κασιώτες ναυτικούς και τους Κασιώτες της Αιγύπτου. Το εντυπωσιακό είναι πως η ντόπια κουζίνα σερβίρεται ακόμη και σήμερα σε όλες τις ταβέρνες και όχι μόνο στα πανηγύρια και τις γιορτές. Αξίζει να δοκιμάσετε την τοπική συνταγή μπουστιά και μπομπάρια κρέας γεμιστό με συκωτάκια, πνευμόνια, ρύζι, σταφίδες και ξηρούς καρπούς. Επίσης φημισμένα είναι τα ντόπια τυριά ελαϊκη και σιτάκα, το μέλι, οι ξυλοκόπιτες και οι μυζιθρόπιτες.

Τουρισμός

Η Κάσος έχει πέντε χωριά, που συνδέονται μεταξύ τους με ασφαλτοστρωμένους δρόμους. Η μεγαλύτερη απόσταση μεταξύ τους δεν είναι πάνω από τέσσερα χιλιόμετρα. Το Φρυ είναι η πρωτεύουσα και το μοναδικό λιμάνι του νησιού. Οι περισσότεροι επισκέπτες μένουν εδώ γιατί υπάρχουν τα πιο πολλά ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια – διαμερίσματα. Το χωριό κτίσθηκε από τους κατοίκους της Αγίας Μαρίνας το 1840 όταν κατέβηκαν προς τα παράλια. Τα περισσότερα σπίτια είναι διώροφα, καλοδιατηρημένα και διατηρούν την αυθεντική αρχιτεκτονική.

Αξίζει να δείτε: - Το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου της Βρύσης. - Την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνος Τριμυθούντος του Θαυματουργού, πολιούχου της Κάσου, που γιορτάζει στις 12 Δεκεμβρίου. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού κατασκευάσθηκε το 1866. - Την αρχαιολογική συλλογή στο παλιό δημαρχείο με επιγραφές, νομίσματα, αγγεία, όστρακα και λαογραφικά εκθέματα.

Μπορεί η Κάσος να μην έχει αναπτυχθεί ακόμη τουριστικά, αλλά δωμάτιο να μείνετε θα βρείτε σε όλες τις περιπτώσεις. Άλλωστε είναι πολύ εύκολο να σας φιλοξενήσουν, μια και οι πόρτες των σπιτιών σε όλα τα χωριά είναι ανοιχτές για τους ξένους.

Περιήγηση

Στο Φρυ υπάρχει η οργανωμένη παραλία Κοφτερή και ο Εμπορειός. Μπορείτε επίσης να κολυμπήσετε στον Άγ. Κωνσταντίνο, 2 χλμ. νοτιοδυτικά της πρωτεύουσας. Παλιά πρωτεύουσα του νησιού ήταν το Πόλι. Απέχει 2 χλμ. από το Φρυ. Πρέπει να το επισκεφθείτε για να απολαύσετε την υπέροχη θέα των γύρω χωριών, να δείτε τα ερείπια του αρχαίου τείχους (προσέξτε ιδιαίτερα τις ενεπίγραφες ελληνιστικές πέτρινες πλάκες, σε σχήμα δίσκου από την ακρόπολη), την εκκλησία της Αγίας Τριάδας βαμμένη με γαλάζιους τοίχους και πορτοκαλί τρούλους. Περίπου μια ώρα με τα πόδια από το Πόλι βρίσκεται το μοναστήρι του Αγίου Μάμα.

1 χλμ. νοτιοδυτικά από το Φρυ χτισμένη σε ύψωμα υπάρχει η Αγία Μαρίνα. Αξίζει να δείτε: Τις εκκλησίες της Αγίας Μαρίνας και του Χριστού με αξιόλογα ξυλόγλυπτα τέμπλα και περίτεχνα βωτσαλωτά δάπεδα. Το σπήλαιο Ελληνοκαμάρα. Το σπήλαιο Σελάϊ. Το μοναστήρι του Αγ. Γεωργίου στις Χαδιές.

Για εξορμήσεις και σπορ η παραλία Αμμούα συγκεντρώνει αρκετό κόσμο επειδή έχει ρηχά νερά και κάτω από το μοναστήρι του Αγ. Γεωργίου υπάρχει η ερημική παραλία του Χέλαρθου. Στο κέντρο του νησιού, στην αρχή μιας εύφορης κοιλάδας, υπάρχει το Αρβανιτοχώρι με πανέμορφα αρχοντικά, λουλουδιασμένους κήπους, ροδιές και συκιές. Εδώ να δείτε οπωσδήποτε την εκκλησία του Αγ. Δημητρίου με το υπέροχο καμπαναριό, το βοτσαλωτό δάπεδο και τις εντυπωσιακές αψίδες στην οροφή.

Μνημεία

Στον δρόμο που οδηγεί από το Φρυ στον Εμπορειό και στη θέση Χοχλακούλια, κοντά στην παλαιοχριστιανική βασιλική του Εξεστράτηκου (Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ), έχει βρεθεί ταφικό συγκρότημα που χρονολογείται από τον 5ο ή 6ο αιώνα μ.Χ. Ο Εμπορειός είναι το παλιό λιμάνι του νησιού. Σήμερα εξελίχθηκε σε θέρετρο της Κάσου. Απέχει 1,5 χλμ, από το Φρυ. Το σπουδαιότερο αξιοθέατο είναι ο ναός της Παναγίας, ο μεγαλύτερος στο νησί, που κτίσθηκε στη θέση πρωτοχριστιανικού ναού.

Μετανάστευση

Αξιοσημείωτο είναι ότι πολλοί Κασιώτες έλαβαν μέρος στα έργα για τη διάνοιξη της Διώρυγας του Σουέζ, ενώ οι μετανάστες του νησιού στην Αίγυπτο και την Αμερική βοήθησαν στην ανάπτυξη του νησιού τους με την ίδρυση σχολείων και γενικά έργα κοινωφελή. Περισσότερες πληροφορίες για τους Κασιώτες μετανάστες: Στην Αίγυπτο: βλ. Μιχάλη Κ. Σκουλιού Οι πρώτοι Κασιώτες στην Αίγυπτο, έκδοση του Συλλόγου Κασιωτών Ρόδου "Ο Χαδιώτης", Αθήνα 1997. Για δε τους μετανάστες στην Αμερική: βλ.: Μιχάλη Κ. Σκουλιού "Κασιώτες στην Αμερική και τον Καναδά (1899-2004)", έκδοση Δήμου Κασίων, Αθήνα 2007.

Αρμάθια

Η Κάσος, στο τέρμα της «άγονης γραμμής» είναι ένα μυστικό για τους ταξιδιώτες του Αρχιπελάγους. Πόσο μάλλον ένα ακατοίκητο νησί 2 ναυτικά μίλια δίπλα της. Στα Αρμάθια υπάρχει μια καταπληκτική αμμουδιά με πρασινογάλαζα νερά, τα Μάρμαρα, που όσοι είχαν την τύχη να την επισκεφθούν την κατατάσσουν στις καλύτερες της Μεσογείου. Τα Αρμάθια δεν ήταν πάντα έρημα και ακατοίκητα. Κάποτε εκεί λειτουργούσαν ορυχεία γύψου τον οποίο μετέφεραν τα κασιώτικα καράβια στη Μαύρη Θάλασσα. Οι εργάτες των ορυχείων, τα πληρώματα των καραβιών, οι γεωργοί που καλλιεργούσαν τότε τα χωράφια και οι σφουγγαράδες που άραζαν εκεί τα καΐκια τους συντηρούσαν ως και επτά καφενεία. Σήμερα υπάρχουν μόνο τα ίχνη των ορυχείων, τα ερείπια των αγροτόσπιτων και το ξωκλήσι της Υπαπαντής. Ευτυχώς πρόσφατα εκτιμήθηκαν η αισθητική αξία των Αρμαθιών, η ποικιλότητα των βιοτόπων και ο πλούτος σε σπάνια είδη της χλωρίδας και της πανίδας και γι' αυτό εντάχθηκαν στο ευρωπαϊκό δίκτυο «Φύση 2000».

Εξωτερική Συγκοινωνία

Η Κάσος συνδέεται με τη Ρόδο αεροπορικώς με δρομολόγια που εκτελούν οι Ολυμπιακές Αερογραμμές (Olympic Air Lines)

Όλα τα δρομολόγια προς ή από Kάσο εκτελούνται με ενδιάμεσο σταθμό στην Κάρπαθο.

Το αεροδρόμιο της Κάσου βρίσκεται περίπου ένα χιλιόμετρο δυτικά από το Φρυ, στον παραλιακό δρόμο προς Άγιο Κωνσταντίνο. Η οδική συγκοινωνία μεταξύ αεροδρομίου και των χωριών του νησιού εξυπηρετείται μόνον με ταξί.

Λόγω των περιορισμένων θέσεων που διαθέτουν τα αεροσκάφη, η έγκαιρη κράτηση θέσεων, ιδιαίτερα τους θερινούς μήνες και τις περιόδους των εορτών, θεωρείται απαραίτητη.

Η Κάσος συνδέεται ακτοπλοϊκώς με τον Πειραιά, τη Ρόδο και άλλα Δωδεκάνησα, την Κρήτη και τις Κυκλάδες.

Τα τελευταία χρόνια τη θαλάσσια συγκοινωνία της Κάσου Κάσο καλύπτει κατ' αποκλειστικότητα η ΛΑΝΕ (Λασηθιώτικη Ανώνυμη Ναυτιλιακή Εταιρία). Με τα Ε/Γ-Ο/Γ της «Βιτσέντζος Κορνάρος» και «Ιεράπετρα Λ.», η ΛΑΝΕ συνδέει την Κάσο με τον Πειραιά τρεις έως τέσσερις φορές την εβδομάδα το καλοκαίρι. Τα δρομολόγια εκτελούνται μέσω Μήλου, Σαντορίνης και Κρήτης (Αγίου Νικολάου και Σητείας) και συνεχίζουν προς Ρόδο μέσω Καρπάθου (Πηγαδιών και Διαφανίου) και Χάλκης. Τους χειμερινούς μήνες τα δρομολόγια είναι μειωμένα. Κεντρικός πράκτορας της ΛΑΝΕ στην Κάσο είναι ο Εμμανουήλ Μανούσος (Τηλ. 22450 41495).

Πληροφορίες για τα δρομολόγια δίδονται και από το Λιμεναρχείο Κάσου (Τηλ:2245 041 288).

Τα ακτοπλοϊκά δρομολόγια υπόκεινται σε συνεχείς τροποποιήσεις. Όσοι επιθυμούν να ταξιδέψουν ακτοπλοϊκώς προς Κάσο θα πρέπει εγκαίρως να πληροφορηθούν τα ισχύοντα δρομολόγια από τις κατά τόπους Λιμενικές Αρχές ή τους πράκτορες των πλοίων.

Επί πλέον από την τακτική γραμμή από Πειραιά και Ρόδο με τα Ε/Γ-Ο/Γ της ΛΑΝΕ, η Κάσος συνδέεται τρεις φορές την εβδομάδα (κάθε Δευτέρα, Τετάρτη και Παρασκευή) με το Φοινίκι Καρπάθου (στις δυτικές ακτές του νησιού).

Τα επιδοτούμενα από το κράτος δρομολόγια εκτελούνται με το σκάφος «Αθηνά» του Γεωργίου Μανούσου, με πρωινή αναχώρηση από το Φρυ και μεσημβρινή αναχώρηση από το Φοινίκι.

Η μετάβαση από το Φοινίκι στα Πηγάδια γίνεται με ταξί.

Εσωτερική Συγκοινωνία

Στις μετακινήσεις σας στο νησί δεν θα δυσκολευθείτε.

Η Κάσος έχει δίκτυο ασφαλτοστρωμένων δρόμων μήκους περίπου 40 χιλιομέτρων.

Όλα τα χωριά συνδέονται με το Φρυ (και μεταξύ τους) με ασφαλτοστρωμένους δρόμους. Πέραν του δικτύου αυτού, πολλοί χωματόδορμοι οδηγούν στις πιό σημαντικές τοποθεσίες του νησιού.

Υπάρχουν καθημερινά δρομολόγια λεωφορείου από το Φρυ που συνδέουν τα χωριά της Κάσου. Στις Χαδιές θα πάτε με ταξί.

Ιδανική λύση για να δείτε όλα τα αξιοθέατα είναι να νοικιάσετε ένα μηχανάκι. (Φραγκίσκος Οικονόμου Τηλ.222450 41746),

Από το 1995 λειτουργεί στην Κάσο βενζινάδικο (Τηλ.2245 000 000). Το βενζινάδικο βρίσκεται, στο δρόμο που οδηγεί από το Φρυ στο Πόλι.

Αν πάτε με το δικό σας σκάφος, μπορείτε να δέσετε στο λιμάνι της Κάσου και στον Εμπορειό, όπου υπάρχει πρατήριο για ανεφοδιασμό καυσίμων.

Θαλάσσιες συγκοινωνίες εκτελούνται από τον Γιώργο Μανούσο με το σκάφος του "Αθηνά" http://www.manousos-kassos.gr

Εντυπώσεις

Φεύγοντας από την Κάσο δεν έχεις πλέον καμία αμφιβολία ότι ο τόπος αυτός είναι μοναδικός. Γι αυτό οι περισσότεροι επισκέπτες είναι καταδικασμένοι να την αγαπούν για πάντα.

Ιστογραφία

* Δήμος Κάσου http://www.kasos.gr

* * Εξαιρετική δουλειά για την Κάσο έχει κάνει ο Κωνσταντίνος Σκαμαγκούλης σ ένα site όπου θα βρείτε τα πάντα για το νησί. http://www.mykassos.gr και http://www.insitu.gr/kassos

Νομός Δωδεκανήσου : Δήμος, Κοινότητα Ρόδου | Αρχαγγέλου | Αστυπάλαιας | Αταβύρου | Αφάντου | Δικαίου | Ηρακλειδών | Ιαλυσού | Καλλιθέας | Καλυμνίων | Καμείρου | Καρπάθου | Κάσου | Κω | Λειψών | Λέρου | Λινδίων | Μεγίστης | Νισύρου | Νότιας Ρόδου | Πάτμου | Πεταλούδων | Σύμης | Τήλου | Χάλκης Αγαθονησίου | Ολύμπου Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης Διοικητική διαίρεση νομού Δωδεκανήσου