Καλαμάς Ρεθύμνης

Πιθανώς ο οικισµός να κατοικούνταν ήδη από την πρώτη βυζαντινή περίοδο, λόγω ελληνορωµαϊκού τάφου που ανακαλύφθηκε εκεί. Σοβαρά στοιχεία κατοίκησης όµως υπάρχουν και από την δεύτερη βυζαντινή περίοδο. Ο ναός του Αγίου Γεωργίου αποτελεί σημαντική απόδειξη. Εξάλλου ο οικισµός µαρτυρείται και στο έγγραφο του 1299, της συνθήκης των Βενετών µε τον Καλλέργη.

Το χρώμα του οικισμού χαρακτηρίζεται από το πλήθος των βενετσιάνικων αρχιτεκτονικών στοιχείων που απαντώνται σε κάθε βήμα. Έχει χαρακτηριστεί ως παραδοσιακός οικισμός και όλα τα σπίτια είναι πέτρινα. Ο Καλαμάς θεωρείται ως ένα από τα καθαρότερα χωριά του Μυλοποτάμου και έχει βραβευτεί για αυτό. Από το χωριό, που διακρίνεται επίσης για το όμορφο φυσικό του περιβάλλον διέρχεται το Ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε

Προσωπικότητες

Περακάκης Νίκος, Βουλευτής στο κοινοβούλιο των Χανίων το έτος 1882

Το χωριό έχει συνδεθεί με τον πολεμιστή του Αρκαδίου Σπύρο Ολύμπιο, γιο του εξ Ιωαννίνων Ιωάννου Ολύμπιου. Δύο από τα παιδιά του, ο Σπύρος και η Αναστασία, μετά το θάνατο του πατέρα τους, ανατράφηκαν στον Καλαμά στο σπίτι του Τζαγκαρογιώργη, ο οποίος τα υιοθέτησε. Επίσης ο Νικόλαος Περακάκης υπήρξε πολιτικός και βουλευτής κατά την περίοδο εφαρμογής της σύμβασης της Χαλέπας (Γενική Διοίκηση Κρήτης) . Ακόμη ο γιατρός των φτωχών, Νίκος Περακάκης, ο οποίος παρέσχε τις ιατρικές του υπηρεσίες προς όλους αδιακρίτως.

Ο Ναός του Αγίου Γεωργίου του Μεθυστή

Καλαμάς: Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου (11ος-12ος αιών)

Στο μέσον του οικισμού δεσπόζει επιβλητικός ο βυζαντινός ναός[2] του Αγίου Γεωργίου, ο οποίος είναι ένας από τους εντυπωσιακότερους του νομού Ρεθύμνης και το σημαντικότερο αξιοθέατο του χωριού. Πρόκειται για παλιό Βυζαντινό ναό αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο το Μεθυστή και γιορτάζει στις 3 Νοεμβρίου. Ο ναός, Βυζαντινός σταυροειδής με τρούλο[3], παλιότερα είχε ταυτιστεί από τον Μ. Μπορµπουδάκη µε την επισκοπική εκκλησία της επισκοπής Καλαμώνος[4]. Ο νάρθηκας είχε θεωρηθεί από τον ίδιο ερευνητή µεταγενέστερη προσθήκη, ωστόσο, όπως ορθά παρατηρεί η κ. Θεοχαροπούλου[5], περιλαµβανόταν στον αρχικό σχεδιασµό. Τον ναό χαρακτηρίζουν οι κοµψές αναλογίες και η προσεγµένη πλαστική διάρθρωση των εξωτερικών επιφανειών, στοιχεία που σε συνδυασµό µε την επιλογή των σταυροθολίων για την κάλυψη των γωνιακών διαµερισµάτων µπορούν βάσιµα να αποδοθούν σε µια πιο στενή σχέση του οικοδοµικού συνεργείου που ανέλαβε την κατασκευή του µε την κοµνήνεια αρχιτεκτονική παράδοση της πρωτεύουσας. Οι κεραίες του σταυρού στεγάζονται με ημικυλινδρικές καμάρες και τα γωνιακά διαμερίσματα με σταυροθόλια ενισχυμένα με άτεχνες νευρώσεις από κονίαμα. Οι τοιχογραφίες του νάρθηκα, κομνήνειας τεχνοτροπίας, τον χρονολογούν οµόφωνα στα τέλη του 11ου ή στις πρώτες δεκαετίες του 12ου αιώνα. Στο βορειοανατολικό σταυροθόλιο διακρίνουμε σπαράγματα τοιχογραφιών που ιστορούν τις μορφές των αγίων Αυξεντίου, Μαρδαρίου και Ορέστη, ενώ στο νοτιοανατολικό σταυροθόλιο τους άγιους Ισίδωρο και Θεόδωρο. Ωστόσο οι σημαντικότερες τοιχογραφίες απεικονίζουν τα μαρτύρια του Αγίου Γεωργίου, όπως ο άγιος δεόμενος στο λάκκο του ασβέστη, στον τροχό, συμπιεζόμενος από το λίθο, δερόμενος και ξεόμενος. Λόγω της ομοιότητας της τεχνικής των μεμονωμένων μορφών με το ναό του Αγίου Παντελεήμονα στο Νέρεζι της Βόρειας Μακεδονίας και των σκηνών του Αγίου Γεωργίου, πιστεύεται ότι αποτελούν έργο κάποιου σπουδαίου Κωνσταντινουπολίτη αγιογράφου που κλήθηκε από την τοπική οικογένεια Καλλέργη. Η εξωτερική τοιχοποιία του νάρθηκα και του κυρίως ναού σχηματίζεται από πλίνθινες διακοσμήσεις και τυφλά αψιδώματα (καμάρες) χωρίς η διαμόρφωση αυτή να αντιστοιχεί με την εσωτερική δομή του ναού. Επίσης στον εξωτερικό τοίχο σώζεται αρκοσόλιο, δηλαδή ταφικό μνημείο της Ενετοκρατίας.

Καλαμάς: Ο Άγιος Γεώργιος δεόμενος στον λάκκο του ασβέστη

Ο Άγιος Γεώργιος εν τροχώ δεθείς και οργάνων σιδηρών οξέσι κατακοπείς

Παραπομπές

«Μονοπάτι Ε4-Ρέθυμνο Κρήτης».
«Ναός Αγίου Γεωργίου στον Καλαμά-Ταξιδιωτικός οδηγός Κρήτης».
«Byzantinisch-Venezianische Kirchen auf Kreta».
«Παραδοσιακοί Οικισμοί | in.gr». in.gr. 2010-05-05. Ανακτήθηκε στις 2018-10-13.
Κ Α Π Π Α Σ, Μ Ι Χ Α Λ Η Σ. «Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΕΙ∆ΟΥΣ ΕΓΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟΥ ΣΤΗ ΜΕΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΣΤΕΡΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟ∆Ο ΤΟ ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΑΠΛΟΥ ΤΕΤΡΑΚΙΟΝΙΟΥ / ΤΕΤΡΑΣΤΥΛΟΥ» (PDF).

Δημοτική Ενότητα Γεροποτάμου
Τοπική Κοινότητα Αγγελιανών
Αγγελιανά, τα
Χάνιον Αλεξάνδρου, το
Χανοθιανά, τα
Τοπική Κοινότητα Αγίου Μάμαντος
Αβδελλάς, ο
Άγιος Μάμας, ο
Αργουλιόν, το
Καστρίον, το
Τοπική Κοινότητα Αλφάς
Αλφά, η
Καλλέργος, ο
Σκορδίλον, το
Τοπική Κοινότητα Αχλαδέ
Αχλαδές, ο
Σιριπιδιανά, τα
Σολοχιανά, τα
Τοπική Κοινότητα Καλανδαρές
Καλαμάς, ο
Καλανδαρέ, η
Τοπική Κοινότητα Μαργαριτών
Άνω Τριπόδον, το
Βεργιανά, τα
Κυνηγιανά, τα
Λαγκά, η
Μαργαρίται, αι
Πιγουνιανά, τα
Πλευριανά, τα
Σταυρωμένος, ο
Τζαννακιανά, τα
Τοπική Κοινότητα Μελιδονίου
Βλυχάδα, η
Εξάντης, ο
Μελιδόνιον, το
Μπαλίον, το
Τοπική Κοινότητα Μελισσουργακίου
Μελισσουργάκιον, το
Τοπική Κοινότητα Ορθέ
Ορθές, ο
Τοπική Κοινότητα Πανόρμου
Λαύρις, η
Πάνορμος, ο
Τοπική Κοινότητα Πασαλιτών
Πασαλίται, αι
Τοπική Κοινότητα Περάματος
Δάφνη, η
Πέραμα, το
Τοπική Κοινότητα Ρουμελής
Ρουμελή, η
Τοπική Κοινότητα Σισών
Αλμυρίδα, η
Καλό Χωράφι, το
Σίσαι, αι
Τοπική Κοινότητα Σκεπαστής
Σκεπαστή, η
Τοπική Κοινότητα Χουμερίου
Γαρίπας, ο
Κεραμωτά, τα
Κρασούνας, ο
Χουμέριον, το