Ο Αγιος Δημήτριος είναι Δ.Δ. του Δήμου Ατσικής Λήμνου του νομού Λέσβου της περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. Έχει πληθυσμό 698 κ. (2001). Βρίσκεται στο 10ο χλμ του κεντρικού οδικού άξονα Μύρινας – Μούδρου, ο οποίος διασχίζει το χωριό. Μέχρι το 1951, ο οικισμός είχε την ονομασία Λέρα.

Μαζί με τη Νέα Κούταλη, είναι τα δύο νεότερα χωριά της Λήμνου, αφού δημιουργήθηκαν μετά το 1922 από Μικρασιάτες πρόσφυγες.

Μύθος

View Larger Map

Πριν από την απελευθέρωση του νησιού που έγινε το 1912 στην περιοχή του σημερινού Αγίου Δημητρίου υπήρχαν τα Λέρα, ένα από τα δύο χωριά της Λήμνου που είχαν αμιγή οθωμανικό πληθυσμό. Ένας μύθος σχετικός με το όνομα του χωριού λέει ότι κάποτε ο άρχοντας του νησιού απεφάσισε να μοιράσει το νησί στους δυο γιους του. Για να μην αδικήσει όμως κανέναν, έκρινε πως το δίκαιο θα ήταν να ξεκινήσουν και οι δυο με την αυγή -δηλαδή με τη πρώτη λαλιά του πετεινού- από τα δυο άκρα του νησιού, ο ένας από τη Μύρινα και ο άλλος από την Πλάκα και στο σημείο που θα συναντηθούν να βάλουν το όριο για να το χωρίσουν. Ό ένας από τους δυο τάισε τον πετεινό του κρασί και ρεβίθια. Ο πετεινός μέθυσε και λάλησε στις μία τη νύχτα αντί στις τρεις ή τέσσερις. Έτσι, ο γιος αυτός ξεκίνησε νωρίτερα και διανύοντας μεγαλύτερη απόσταση, συναντήθηκε με το δεύτερο στην περιοχή όπου τώρα είναι ο Άγιος Δημήτριος. "Αυτό που μου έκανες με φόρτωσε λέρα", του είπε ο άλλος κι από τότε το χωριό πήρε το όνομα Λέρα.

Ιστορία

Εδώ λοιπόν εγκαταστάθηκαν 556 πρόσφυγες από το Ρεϊζντερέ (ή Ρεϊς-Ντερέ, ή Ρεΐς-Δερέ, στα τούρκικα το συναντάμε Reisdere) του Τσεσμέ(Κρήνης) της χερσονήσου της Ερυθραίας της Μικρασίας. Οι πρόσφυγες, που βρέθηκαν σε μια ξένη πατρίδα, αγωνίστηκαν σκληρά για την επιβίωσή τους και την έκαναν τελικά δική τους. Δάμασαν την γη, έδωσαν και πήραν πολιτισμό, πρόκοψαν.

Το 1947 με απόφαση του κοινοτικού συμβουλίου, το χωριό μετονομάστηκε Άγιος Δημήτριος προς τιμήν του πολιούχου Αγίου της πατρίδας τους.


Σήμερα

Οι κάτοικοι σήμερα ασχολούνται με τη γεωργία, την κτηνοτροφία κ.α. Η αμπελοκαλλιέργεια ήταν βασική ασχολία των Ρεϊσντεριανών στη Μικρά Ασία, την οποία μετέφεραν στην καινούρια τους πατρίδα. Εδώ μάλιστα, εκτός της αρχαίας ποικιλίας σταφυλιών «λημνιό» ή «καλαμπάκι», καλλιέργησαν μια εξαιρετική ποικιλία –«μοσχάτο Αλεξανδρείας» - που οι παλιότεροι λένε, ότι κάποιος παπάς έφερε από την Αλεξάνδρεια, από την οποία παράγεται η μεγαλύτερη ποσότητα κρασιού και ρακιού της Λήμνου. Εδώ, το παρασκεύασμα που σε άλλα μέρη της Ελλάδας λέγεται ούζο, τσίπουρο, ή τσικουδιά, οι Ρεϊσντεριανοί και οι απόγονοί τους το ονομάζουν «ρακί»/ουδέτερου γένους/. Πολλοί δε αμπελοκαλλιεργητές έχουν εντάξει τα τελευταία χρόνια τα αμπέλια τους σε προγράμματα βιολογικής καλλιέργειας. Σχετικά με τις ποικιλίες σταφυλιών και κρασιών της Λήμνου Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Λήμνου.

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός, ότι στις δεκαετίες ‘60, ‘70 και ’80, όλες οι λαϊκές κομπανίες της Λήμνου αποτελούνταν κατά πλειοψηφία από μουσικούς του Αγίου Δημητρίου. Ήταν ξακουστοί - λένε οι παλιότεροι - οι ψαλτάδες του Ρεϊσντερέ στην ευρύτερη περιοχή της Ερυθραίας. Το γονίδιο της μουσικής, αλλά και την αγάπη προς αυτήν, φαίνεται πως μετέφεραν εκτός των άλλων οι πρόσφυγες, τα οποία μετέδωσαν στις επόμενες γενιές.

Σήμερα, ο Άγιος Δημήτριος είναι ένα από τα πιο αναπτυγμένα και «ζωντανά» χωριά της Λήμνου. Διαθέτει Πολιτιστικό Σύλλογο με πλούσια δράση, ο οποίος μεταξύ άλλων αναβιώνει κάθε χρόνο στις Απόκριες το έθιμο της καμήλας, χορευτικό συγκρότημα νέων με παραδοσιακούς χορούς και ποδοσφαιρική ομάδα («Κεραυνός») με αξιόλογες επιτυχίες. Επίσης αξίζει να σημειωθεί, ότι τελευταία έχει αναστηλωθεί η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου με προσφορές των κατοίκων του χωριού και όχι μόνο.

Εξέλιξη πληθυσμού

Έτος απογραφής Κάτοικοι

1928 542
1940 687
1951 857
1961 700
1971 578
1981 621
1991 638
2001 698

Λέρα Λήμνου

Πηγές

• Μνήμες Μικρασίας Β' έκδοση (Μαθιουδάκη - Δραγασάκη Μαρία) Ιεράπετρα Κρήτης 2004
  
• Δημώδη Άσματα Ρεϊς - Ντερέ τραγουδισμένα από την οικογένεια Σωτηρίου Μαυράκη (Θεοφάνη Αντ. Σουλακέλη) ΚΑΛΜΕ, Αθήνα 2002
  
• Λήμνος, Το νησί του Ηφαίστου ISBN 960-540-602-0