.

Ελλάδα

Περιφέρεια : Βορείου Αιγαίου
Νομός : Λέσβου

Νομός Λέσβου

-- Δήμος Ατσικής (Λήμνος) --

Τα Λέρα ήταν τουρκοχώρι της Λήμνου, στο οποίο μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών εγκαταστάθηκαν μικρασιάτες πρόσφυγες από το Ρεΐσντερε της Ερυθραίας. Σήμερα ονομάζεται Άγ. Δημήτριος και ανήκει στο Δήμο Ατσικής.

Ιστορικά στοιχεία

Το χωρίον τα Λέρα αναφέρεται σε χρυσόβουλο του 1355 ως ιδιοκτησία της μονής Φιλοθέου του Αγ. Όρους. Σημειώνεται ανώνυμα το 1785 στο χάρτη του Choiseul-Guffier μαζί με τους άλλους μικροοικισμούς της περιοχής, ως Villages. Το 1858 ο Conze το αντίκρισε από μακριά σημειώνοντας πως ήταν τουρκοχώρι. Το σημειώνει με τ’ όνομά του: Lera, όπως και ο Fredrich το 1904. Το 1874 είχε μόνο 18 σπίτια. Στις καταγραφές «στεφάνων» που έκανε η μητρόπολη Λήμνου κατά το 19ο αιώνα δεν αναφέρεται, αφού το κατοικούσαν αποκλειστικά Οθωμανοί.

Στην αγροτική περιφέρεια του χωριού και με επίκεντρο τα Λέρα αναπτύχθηκαν στο παρελθόν διάφοροι μικροί αγροτικοί οικισμοί, η παρουσία των οποίων αναφέρεται από τα βυζαντινά χρόνια. Τέτοιοι ήταν το Κοντοβράκι, το Κουρούνι και το Στρατί.

Οι Λεριανοί ήταν απόγονοι εξισλαμισμένων κατοίκων της Λήμνου, πιθανότατα των Κομάνων, ενός φύλλου από τη Σαρματία μέλη του οποίου μεταφέρθηκαν από τη Θράκη στη Λήμνο το 1327. Στα τέλη του 14ου αιώνα αναφέρονται σε έγγραφα της μονής Μεγ. Λαύρας ο Ιωάννης Κομάνος και θέση "πλησίον του Κωμάνου". Την ίδια περίοδο -το 1355- εμφανίζεται και το τοπωνύμιο Λέρα. Φαίνεται, πως οι Κομάνοι δεν ενσωματώθηκαν στη λημνιακή κοινωνία, αποτέλεσαν ξένο σώμα και απομονώθηκαν, με αποτέλεσμα όταν αργότερα ήρθαν οι Τούρκοι, να τους δεχτούν με ανακούφιση και να ασπαστούν τον ισλαμισμό.

Το όνομα

Οι Λεριανοί διέσωσαν τον εξής θρύλο σχετικά με την προέλευση της ονομασίας του χωριού τους. Κάποτε δυο αδέλφια κληρονόμησαν τη Λήμνο από τον άρχοντα πατέρα τους κι αποφάσισαν να μοιράσουν το νησί με σύνορο το σημείο που θα συναντιόντουσαν ξεκινώντας μόλις λαλούσαν οι πετεινοί ο ένας από την Πλάκα κι ο άλλος από το Κάστρο. Όμως, εκείνος που ξεκίνησε από την Πλάκα έφυγε πιο νωρίς και κάλυψε μεγαλύτερη διαδρομή. Μόλις συναντήθηκαν, ο αδελφός του κατάλαβε την κατεργαριά και τον αποκάλεσε «λέρα». Έτσι το σημείο συνάντησης απέκτησε την ονομασία Λέρα.

Οι Λεριανοί

Από το θρύλο προκύπτει ξεκάθαρα η ελληνική προέλευση του τοπωνυμίου. Αυτό δεν πρέπει να ξενίζει, διότι οι Λεριανοί μιλούσαν μια τουρκική διάλεκτο εμπλουτισμένη με πολλές λέξεις της λημνιακής ντοπιολαλιάς. Στις συνομιλίες τους με τους Έλληνες χρησιμοποιούσαν τη δομή της ελληνικής γλώσσας και ουσιαστικά δεν γνώριζαν την τουρκική γλώσσα. Το 1923 που εγκαταστάθηκαν στη Λάμψακο, έπειτα από την ανταλλαγή πληθυσμών, οι εκεί Τούρκοι δεν τους καταλάβαιναν και τους αποκαλούσαν Γκιαούρηδες! Ο παπά-Αγγελής Μιχέλης διέσωσε στο βιβλίο του «Λημνιακή Λαογραφία» (σσ. 14-15) ψήγματα από το λεριανό λεξιλόγιο:

"Ιδικεί λόγια λέγαμ’, λακυρντεύαμ’, ναργκιλέ φλουμέρναμ’, τσιγάρο καφέ πίναμ’, μέσα του Μαντρατζή του καφενέ, ιδικεί λέγαμ’ ιμιά γκιαούρ να περνά να δέρνουμ’. Μπίρντα ιβλέπουμ’, εφέντημ’ σένσιν, ι μια γκιαούρ’ με τ’ γκάδαρότ’ αλετρόξλες φορτωμένο και περνά απ’ ιδικεί."

Δηλαδή:

"Εκεί που μιλούσαμε, κουτσομπολεύαμε, φουμέρναμε ναργιλέ και πίναμε τσιγάρο και καφέ στον καφενέ του Μαντρατζή, εκεί λέγαμε να περνούσε ένας γκιαούρης να τον δέρναμε. Κάποια στιγμή βλέπουμε αφέντη μου ένα γκιαούρη να περνά από κει με το γάιδαρό του φορτωμένο με αλετρόξ’λα."

Νεότερα χρόνια

Στις 8 Οκτωβρίου 1912 στη θέση Μεγάλα Βράχια κοντά στα Λέρα σημειώθηκε η μοναδική προσπάθεια αναχαίτισης των ελληνικών στρατευμάτων από τουρκικό τμήμα 50 χωροφυλάκων και 280 οπλισμένων Λεριανών, το οποίο διασκορπίστηκε έπειτα από μικρή αψιμαχία αφήνοντας ελεύθερο το δρόμο για την απελευθέρωση του Κάστρου (Μύρινας). Το 1918 τα Λέρα αποτέλεσαν οικισμό της κοινότητας Σβερδίων -της μετέπειτα Δάφνης- ως το 1927 που ιδρύθηκε ξεχωριστή κοινότητα από τους εν τω μεταξύ εγκατεστημένους πρόσφυγες.

Το 1948 το χωριό και η κοινότητα μετονομάστηκε σε Άγ. Δημήτριο από το όνομα του κεντρικού ναού του χωριού.

Πηγές

Θ. Μπελίτσου, Η Λήμνος και τα χωριά της, 1994.
Αγγ. Μιχέλη, Λημνιακή Λαογραφία, 1950.

Νομός Λέσβου : Δήμος, Κοινότητα

Αγίου Ευστρατίου

Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Λέσβου

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License

Λέρα Λήμνου

.