Άγιος Δημήτριος Αρνίσσης Πέλλας

Περιφέρεια : Κεντρική Μακεδονία
Νομός : Πέλλας

-- Δήμος Βεγορίτιδας --

Ο Άγιος Δημήτριος (παλαιότερα Κέντροβο[1] και Κεδρώνας[2], γνωστός στα βλάχικα ως Κίντροβα[2]) είναι ορεινό χωριό του δήμου Έδεσσας στην Περιφερειακή Ενότητα Πέλλας της Κεντρικής Μακεδονίας. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει πληθυσμό 22 κατοίκων[3].

Τοποθεσία

Ο Άγιος Δημήτριος είναι κτισμένος στις πλαγιές του Βερμίου, σε υψόμετρο 780 μέτρων[4], ανατολικά της λίμνης Βεγορίτιδας και νότια της λίμνης Άγρα. Απέχει περίπου 16 χιλιόμετρα[2] νοτιοδυτικά από την Έδεσσα και 10 χλμ. νοτιοανατολικά της Άρνισσας.
Γενικά και ιστορικά στοιχεία

Η παλιά ονομασία είναι Κέντροβο και έτσι αναφέρεται επίσημα μετά την απελευθέρωση το 1918 στο ΦΕΚ 152Α - 09/07/1918 να προσαρτάται στην τότε κοινότητα Οστρόβου. Σύμφωνα με μια πηγή, γύρω στο 1900 διέθετε 16 οικίες και πληθυσμό 90 χριστιανών, ενώ κατά τους υπολογισμούς του Βούλγαρου γεωγράφου και πολιτικού Β. Καντσόφ, η οποία όμως ελέγχεται από τον Κουκούδη ως λανθασμένη, την ίδια περίοδο είχε 13 κατοίκους τουρκικής καταγωγής[5]. Σύμφωνα με στατιστική των ελληνικών προξενικών αρχών την εποχή του Μακεδονικού Αγώνα στο χωριό ζούσαν έξι οικογένειες σλαβόφωνων πατριαρχικών (συνολικά 27 κάτοικοι), οι οποίοι το επόμενο διάστημα - κατά μια εκδοχή - μετοίκησαν ομαδικά στο Μεσημέρι Πέλλας[5]. Παράλληλα, αναφέρεται μια νομαδική εγκατάσταση Βλάχων σε κτήματα ιδιοκτησίας Αλβανών μπέηδων του Μοναστηρίου, η οποία τα επόμενα χρόνια έλαβε μόνιμη μορφή, ενώ το 1910 ή 1911, οι Βλάχοι εξαγόρασαν το τσιφλίκι με ρουμανική οικονομική βοήθεια και ακολούθως δημιούργησαν ρουμανικό σχολείο και εκκλησία[6].

Κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους περιήλθε στην Ελλάδα και σύμφωνα με την απογραφή που διενεργήθηκε το 1913 είχε 390 κατοίκους, αν και αρχειακές εκτιμήσεις εκείνου του έτους και του επόμενου καταγράφουν 690 και 305 κατοίκους αντίστοιχα, με τις πληθυσμιακές αυξομειώσεις να αποδίδονται στις εποχιακές μετακινήσεις των ντόπιων κτηνοτρόφων[7]. Τη δεκαετία του 1920, μεγάλο μέρος των Ρουμανόβλαχων του χωριού μετανάστευσε στη Ρουμανία. Το 1926 με το ΦΕΚ 97Α - 18/03/1926 μετονομάστηκε σε Κεδρώνας. Μετά το τέλος της Κατοχής σταμάτησε η λειτουργία του τοπικού ρουμανικού σχολείου, ενώ την περίοδο του Εμφυλίου η πλειοψηφία των κατοίκων εγκαταστάθηκε στην Έδεσσα και τη Νάουσα[8]. Το 1950 με το ΦΕΚ 39Α - 09/02/1950 το χωριό έλαβε τη σημερινή του ονομασία.

Σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης, μαζί με την Άρνισσα, την Δροσιά, τα Ξανθόγεια και τα Νέα Ξανθόγεια αποτελούν την τοπική κοινότητα Άρνισσας που ανήκει στη δημοτική ενότητα Βεγορίτιδας του δήμου Έδεσσας.
Απογραφές πληθυσμού

Απογραφή	1913	1920	1928	1940	1961	1971	1981	1991	2001	2011
Πληθυσμός	390[7]	573[7]	168[7]	159[9]	30[4]	4[4]	8[4]	29[4]	22[10]	22[3]

Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Κεντρικής Μακεδονίας
Περιφερειακή Ενότητα	Πέλλας
Δήμος	Έδεσσας, Τοπική Κοινότητα Αρνίσσης
Δημοτική Ενότητα	Βεγορίτιδας
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Μακεδονία
Υψόμετρο	780 μ.
Πληθυσμός
Μόνιμος	10
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασία	Κέντροβο, Κεδρώνας
Ταχ. κώδικας	580 02
Τηλ. κωδικός	23810

Παραπομπές

Ηλιάδου-Τάχου, Σoφία· Ανδρέου, Ανδρέας· Ταναμπάση, Αναστασία (2011). «Τα ρουμανικά σχολεία στη Μακεδονία (1939-1949)». Στο: Τολούδη, Φωτεινή Ι. ΛA΄ Πανελλήνιο Ιστορικό Συνέδριο, 28-30 Μαΐου 2010. Πρακτικά (PDF). Θεσσαλονίκη: Ελληνική Ιστορική Εταιρεία. σελ. 265.
Αστέριος Ι. Κουκούδης, Μελέτες για τους Βλάχους, τόμος Δ΄. Οι Βεργιάνοι Βλάχοι και οι Αρβανιτόβλαχοι της Κεντρικής Μακεδονίας, εκδόσεις Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2001, σελ. 363.
«ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού απογραφής 2011», σελ. 10520 (σελ. 46 του pdf)
Μιχαήλ Σταματελάτος, Φωτεινή Βάμβα-Σταματελάτου, Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδας, ΤΑ ΝΕΑ, 2012, Α΄ τόμος, σελ. 23.
Κουκούδης, 2001, σελ. 364.
Κουκούδης, 2001, σελ. 364-365.
Κουκούδης, 2001, σελ. 366.
Κουκούδης, 2001, σελ. 186, 366-367.
Κουκούδης, 2001, σελ. 367.
https://www.statistics.gr/2011-census-pop-hous

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΒΕΓΟΡΙΤΙΔΑΣ
Τοπική Κοινότητα Αγίου Αθανασίου
Άγιος Αθανάσιος, ο
Νέος Άγιος Αθανάσιος, ο
Τοπική Κοινότητα Αρνίσσης
Άγιος Δημήτριος, ο
Άρνισσα, η
Δροσιά, η
Νέα Ξανθόγεια, τα
Ξανθόγεια, τα
Τοπική Κοινότητα Γραμματικού
Άνω Γραμματικό, το
Κάτω Γραμματικό, το
Τοπική Κοινότητα Παναγίτσας
Ζέρβη, η
Παναγίτσα, η
Τοπική Κοινότητα Περαίας
Περαία, η

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω