.

Ελλάδα

Περιφέρεια : Βορείου Αιγαίου
Νομός : Λέσβου

Νομός Λέσβου

Το Προπούλι είναι χωριό της Λήμνου και ανήκει στο Δήμο Ατσικής.

Θέση - Όνομα

Παλαιότερα το χωριό βρισκόταν πεντακόσια μέτρα βορειοδυτικά του σημερινού, στη θέση Τροχαλιές κοντά στη θάλασσα. Λόγω του πειρατικού κινδύνου μεταφέρθηκε στη σημερινή θέση, πίσω από ένα μικρό λόφο. Η παλιά θέση ταυτίζεται με το βυζαντινό "βαλανείον στις Τροχαλαίες", το οποίο αναφέρεται το 1425 σε απογραφικό πρακτικό της μονής Διονυσίου. Τη θέση σημειώνει κι ο Choiseul-Gouffier το 1785 στο χάρτη του ως Trouvalo. Στο ίδιο πρακτικό του 1425 σημειώνονται ως ιδιοκτησίες της μονής "εις του Περπούρου αμπέλιον εις το λουτρόν, εσωχώραφα κλπ". Ως Perpuri το αναφέρουν ο Conze το 1858 που διέσχισε την περιοχή κι ο De Launay το 1898.

Συνεπώς, το τοπωνύμιο προήλθε από το όνομα του αρχικού ιδιοκτήτη της περιοχής, το οποίο στη λαϊκή γλώσσα παραλλάχτηκε σε Πορπούλ. Έτσι αναφέρεται τόσο στα κοινοτικά έγγραφα του 19ου αιώνα αλλά και μεταγενέστερα. Μόλις το 1962 μετονομάστηκε σε Προπούλιον, σε μια ρομαντική προσπάθεια να δοθεί αρχαιοελληνική προέλευση στο τοπωνύμιο, ως συνέχεια κάποιας αρχαίας Πρόπολης.

Το μετόχι της Τρύγης

Στην περιοχή είχαν ιδιοκτησίες κι άλλες μονές τόσο στη βυζαντινή εποχή όσο κι αργότερα. Σε απογραφικό πρακτικό του 1304 καταγράφεται ως ιδιοκτησία της Μεγ. Λαύρας ο «Ρύαξ το Χλίον Νερόν», μετόχι με θερμές πηγές κοντά στην Τρύγη, βορειοανατολικά του χωριού. Το 1405 είχε 12 πάροικους.

Η Θεοτόκος στην Τρύγη ήταν παλιά ανεξάρτητη μονή, η οποία πριν από το 1364 είχε γίνει μετόχι της μονής Σιμωνόπετρας. Βρισκόταν σε μια εύφορη πεδιάδα που καταλήγει σε ένα μικρό όρμο και καθόρισε τη φυσιογνωμία του χωριού. Σύμφωνα με μία, μάλλον υπερβολική, εκδοχή οι κάτοικοι παραχώρησαν τα κτήματά τους στη μονή ώστε να μη κατασχεθούν από τους Οθωμανούς κι εργάζονταν ως πάροικοι σε αυτά. Το 1856-59, αν και ακατοίκητο, φορολογήθηκε στα βασιλικά δοσίματα με 160 γρόσια. Το 1924 απαλλοτριώθηκαν 1.200 στρέμματα, τα οποία διανεμήθηκαν στους ντόπιους προσωρινά και οριστικά το 1954.

Κατάλοιπο του μετοχιού της Τρύγης είναι το εξωκλήσι της Παναγίας, το οποίο έχει υποστεί αλλοιώσεις από τις κατά καιρούς ανακαινίσεις. Από την παλαιά λιθοδομή σώζονται μόνο η ανατολική πλευρά με το τρίπλευρο ιερό και η επιγραφή:

«ΑΝΗΓΕΡΘΗ... ΠΑΡΑ ΑΓΑΠΙΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ ΤΟΥ ΑΞΙΟΤΙ... ΕΝ ΕΤΕΙ 1706»,

η οποία αποκαλύπτει κάποια φάση ανακαίνισης. Στο εσωτερικό του ναού διασώθηκαν εικόνες σπάνιας αισθητικής και υψηλής αξίας, τις οποίες η μονή Σιμωνόπετρας διεκδίκησε ανεπιτυχώς και τελικά παραχώρησε στην ενορία του χωριού. Στην γύρω περιοχή υπάρχουν ερείπια κτισμάτων του μετοχιού και στην ευρύτερη περιοχή άλλα δυο ξωκλήσια: η Αγ. Ευφημία και οι Άγ. Ανάργυροι.

Οθωμανική περίοδος

Επί τουρκοκρατίας στο χωριό ζούσαν αρκετοί Τούρκοι ιδιοκτήτες των εύφορων εδαφών της περιοχής. Υπήρχαν καρακόλ (σταθμός χωροφυλακής) με τρεις ζαπτιέδες, μποντρούμ (φυλακή) και χαμάμ. Όμως, ελάχιστα οθωμανικά ερείπια σώζονται.

Το 1854 το Πορπούλ ήταν ενορία αλλά είχε τον ίδιο ιερέα με το Καρπάσι, ονόματι Αθανάσιο. Το 1856 οι 39 στρατεύσιμοι άνδρες του χωριού πλήρωσαν 1248 γρόσια για να αποφύγουν τη στράτευση. Το 1863 καταγράφηκαν 19 οικογένειες χριστιανών και το 1874 20 οικογένειες και 22 οικίες.

Το 1870 κτίστηκε ο ναός του Αγ. Δημητρίου με δαπάνη κι εργασία των ντόπιων. Είναι μονόχωρος με εξωνάρθηκα και την εικόνα του αγίου έφεραν από τη Θεσσαλονίκη οι καλόγεροι της Τρύγης. Το 1912 κτίστηκε μεγαλύτερος, ο οποίος διευρύνθηκε το 1961.

Νεότερη εποχή

Ως το 1918 το χωριό ήταν αυτόνομη κοινότητα και συμμετείχε με δικούς του αντιπροσώπους στις επαρχιακές συνελεύσεις. Τελευταίος πρόεδρος αναφέρεται ο Γ. Καμτσής. Έπειτα, εντάχθηκε στην κοινότητα Ατσικής. Μετά την αποχώρηση των Τούρκων και την απαλλοτρίωση των μοναστηριακών εκτάσεων το χωριό γνώρισε μια περίοδο ανάκαμψης για μερικές δεκαετίες. Φτιάχτηκαν αποστακτήριο (1938), σπίτι του δάσκαλου (1938), υδραγωγείο (1954), αποθήκη βαμβακιού (1962), λιθοστρώθηκαν δρόμοι κλπ.

Το 1937 ιδρύθηκε σχολείο για να μην πηγαίνουν τα παιδιά στην Αστική, το οποίο στεγαζόταν σε αίθουσα του ναού. Το διδακτήριο κτίστηκε το 1954. Πρώτος δάσκαλος υπήρξε ο Κων. Βαλσαμίδης (1938-42) ενώ μακροχρόνια παρουσία είχε ο Απόστολος Στεργίου (1963-80). Εδώ πρωτοδιορίστηκε το 1944 ο συγγραφέας και κριτικός λογοτεχνίας Λεωνίδας Βελιαρούτης από την Ήπειρο, ο οποίος αγάπησε το νησί κι έγινε μόνιμος κάτοικος.

Πετρώματα (Βόρεια Λήμνος, Προπούλι)

Ο πληθυσμός του χωριού αυξανόταν ως τη δεκαετία του ’60. Από 101 άτομα που απογράφηκαν το 1920 είχε φτάσει στα 228 το 1961. Στη συνέχεια άρχισαν να λιγοστεύουν εξαιτίας της μετανάστευσης και το 1991 απογράφηκαν μόνο 34 κάτοικοι. Στη διάρκεια της δεκαετίας του ’80 έκλεισε και το σχολείο. Σήμερα πολλοί διέρχονται από το χωριό το καλοκαίρι πηγαίνοντας στις παραλίες Φαρακλά, Τρύγης και Αγ. Ευθυμίας.

Πηγές

Θ. Μπελίτσου, Η Λήμνος και τα χωριά της, 1994.

Δημοτική Ενότητα Ατσικής
Τοπική Κοινότητα Αγίου Δημητρίου
Άγιος Δημήτριος, ο
Τοπική Κοινότητα Ατσικής
Ατσική, η
Προπούλιον, το
Τοπική Κοινότητα Βάρους
Αερολιμήν, ο
Βάρος, το
Τοπική Κοινότητα Δάφνης
Δάφνη, η
Τοπική Κοινότητα Καρπασίου
Καρπάσιον, το
Τοπική Κοινότητα Καταλάκκου
Κατάλακκον, το
Σεργίτσι, το (νησίς)
Τοπική Κοινότητα Σαρδών
Σαρδαί, αι

Νομός Λέσβου : Δήμος, Κοινότητα

Αγίου Ευστρατίου

Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Λέσβου

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License

Προπούλι Λήμνου

.