.

Γαλλία

Το Μορμπιάν (γαλλικά: Morbihan‎‎, βρετονικά: Mor-Bihan‎‎) είναι γαλλικός νομός στην περιοχή της Βρετάνης. Πρωτεύουσα του νομού είναι η Βαν και σημαντικές πόλεις το ναυτικό λιμάνι Λοριάν, το Ποντιβί και η Ωραί.

Ο νομός οφείλει το όνομά του στον κόλπο του Μορμπιάν. Το INSEE και το Ταχυδρομείο του αποδίδουν τον κωδικό 56.

Στο Μορμπιάν υπάρχουν πολλά προϊστορικά μεγαλιθικά μνημεία, όπως τα Μεγαλιθικά μνημεία του Καρνάκ.

Οι κάτοικοι του νομού ονομάζονται Μορμπιαναί και Μορμπιαναίζ.[3]
Ετυμολογία

Το όνομα του νομού προέρχεται από το βρετονικό όνομα Mor-Bihan, που σημαίνει Μικρή Θάλασσα (κόλπος του Μορμπιάν). Η μεταφορά στα γαλλικά έχει ως αποτέλεσμα την απόσυρση της παύλας, για να αποτελέσει τελικά μια λέξη.

Από το σύνολο των γαλλικών νομών της μητροπολιτικής Γαλλίας, είναι ο μόνος που έχει όνομα που αποτελείται εξ ολοκλήρου από όρους που δεν προέρχονται από τη γαλλική γλώσσα.
Γεωγραφικά στοιχεία
Χάρτης του νομού Μορμπιάν
Θέση του νομού Μορμπιάν στη Βρετάνη

Ο νομός Μορμπιάν είναι ένας από τους τέσσερις νομούς της περιοχής της Βρετάνης. Συνορεύει προς τα δυτικά με τον νομό Φινιστέρ, στα βόρεια με τον νομό Κοτ-ντ'Αρμόρ, ανατολικά με τον νομό Ιλ-ε-Βιλαίν και προς τα νοτιοανατολικά με τον νομό Λουάρ-Ατλαντίκ και βρέχεται από τον Ατλαντικό Ωκεανό σχηματίζοντας την ακτή των Μεγαλίθων (Côte des Megalithes) και τον κόλπο του Μορμπιάν, την κλειστή θάλασσα που είναι το κύριο χαρακτηριστικό της ακτογραμμής.

Η έκταση του νομού είναι 6.823 τετραγωνικά χιλιόμετρα και η ακτογραμμή περίπου 800 χιλιόμετρα.

Εκτείνεται στην οροσειρά της Αρμορικής[4] και καλύπτεται σε μεγάλη έκταση από δάση, σε περισσότερο από το 16% της επικράτειας. Τα μεγαλύτερα δάση βρίσκονται στο βόρειο τμήμα και στο κέντρο του νομού. Μέχρι τον Μεσαίωνα, τα δάση, όπως παντού στη Βρετάνη, ήταν πολύ μεγαλύτερα. Παρ'όλη τη μείωση της δασικής έκτασης, το Μορμπιάν είναι ο νομός με τα περισσότερα δάση στη Βρετάνη (ακολουθείται από τις Κοτ-ντ'Αρμόρ με σχεδόν 12%). Εδώ βρίσκεται το μυθικό δάσος Μπροσελιάντ, συνδεδεμένο με τους θρύλους γύρω από τον βασιλιά Αρθούρο.
Άγρια ακτή, στη χερσόνησο Κιμπερόν

Η αγροτική καλλιεργήσιμη γη αντιπροσωπεύει το 57% του εδάφους (η Ιλ-ε-Βιλαίν είναι η πρώτη στη Βρετάνη με το 76% της επιφάνειας).

Όπως και αλλού στη Βρετάνη, οι παλίρροιες γεμίζουν και εκκενώνουν τις εκβολές ποταμών - μεγάλων και μικρών -, που παρουσιάζουν πολλές διακλαδώσεις, με μεγάλη διείσδυση, σχηματίζουν δηλαδή ρίες (ρία ντ'Ετέλ, ρία ντε Πενέρφ). Κυριότεροι ποταμοί είναι οι: Μπλαβέ, Σκορφ, Ελέ, Ουστ και Βιλαίν και Λαϊτά, οι δύο τελευταίοι αντιπροσωπεύουν τα φυσικά σύνορα ανατολικά και δυτικά του νομού.

Ο κόλπος Μορμπιάν, που έδωσε το όνομά του στο νομό, περιλαμβάνει περίπου 40 νησιά, τα μεγαλύτερα δύο είναι: το νησί Αρζ και το Ιλ-ω-Μουάν (Île-aux-Moines).
Ακρογιαλιά στο νησί Εντίκ

Έξω από τον κόλπο του Μορμπιάν, στο Μορ Μπρα (Mor Braz =«η μεγάλη θάλασσα»), η οποία αναφέρεται στον Ατλαντικό Ωκεανό, υπάρχουν τέσσερα κατοικημένα νησιά:

Ουάτ
Εντίκ
Μπελ-Ιλ-αν-Μερ (το μεγαλύτερο από τα νησιά της Βρετάνης: 85,63 τετρ. χιλιόμετρα).
Γκρουά (14,82 τετρ. χιλιόμετρα).

Το ανάγλυφο του νομού είναι πολύ επίπεδο στην ακτή, σε αντίθεση με την υπόλοιπη Βρετάνη, αλλά αρκετά λοφώδες στη δυτική ενδοχώρα (όρη Λανβώ στο κέντρο, Μαύρο Όρος κοντά στο Γκουρέν). Το υψηλότερο σημείο είναι βορειοανατολικά του Γκουρέν, το όρος Σαιν Ζοζέφ (297 μέτρα) στα Μαύρα Όρη.[5]

Το κλίμα είναι ωκεάνιο με άφθονες βροχοπτώσεις.
Ιστορία

Ο νομός Μορμπιάν είναι ένας από τους αρχικά 83 νομούς (σήμερα 101), που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης στις 4 Μαρτίου 1790, σύμφωνα με τον νόμο της 22ας Δεκεμβρίου 1789.

Σχηματίστηκε από τμήμα της παλιάς επαρχίας της Βρετάνης: τα 4/5 των εδαφών της πρώην επισκοπής της Βαν που ιδρύθηκε τον 5ο αιώνα, από το ανατολικό τμήμα της Κορνουάιγ, το νότιο τμήμα της επισκοπής του Σαιν-Μπριέκ, το νοτιοδυτικό τμήμα της επισκοπής του Σαιν-Μαλό και το βορειοδυτικό της επισκοπής της Νάντης.[6]
Oικονομία
Καλλιέργεια οστρακοειδών στο Ria d'Étel, ο νομός είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός στη Γαλλία.

Για πολύ καιρό, ο νομός Μορμπιάν - όπως και οι περισσότεροι νομοί στα δυτικά της Γαλλίας - είχε κυρίως αγροτικό και ναυτικό χαρακτήρα. Κυρίως, η παρουσία της εκτεταμένης ακτογραμμής έστρεψε τη δραστηριότητα προς την αλιεία από την αρχαιότητα και προς τη θαλάσσια ναυσιπλοΐα από τον Μεσαίωνα. Στα τέλη του 17ου αιώνα, ιδιαίτερα στο Λοριάν, δημιουργήθηκαν ναυπηγεία.

Η βιομηχανική επανάσταση επηρέασε τον νομό λιγότερο από το βορειοανατολικό τμήμα της Γαλλίας. Εντούτοις, σημειώθηκε ανάπτυξη της μεταλλουργίας και σύγχρονη ναυπηγική βιομηχανία (περιοχή Λοριάν). Η βιομηχανική αποκέντρωση μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν ιδιαίτερα επωφελής για τη Βαν.

Στα χρόνια από το 1950 έως το 1980, η γεωργία άλλαξε ριζικά. Εκσυγχρονίστηκε, εξειδικεύτηκε (κτηνοτροφία, ειδικά πουλερικά) και τοποθετήθηκε στην πρωτοπορία των γαλλικών νομών.

Η παράκτια αλιεία, η οποία είναι παρούσα σε όλη την ακτή, παρά την κρίση που έχει υποστεί, παραμένει ισχυρός παράγοντας στην τοπική οικονομία, όπως και η βιομηχανική αλιεία στο Λοριάν.

Η καλλιέργεια στρειδιών και μυδιών αναπτύχθηκαν κατά τη δεκαετία του 1960 και του '90. Ο νομός κατατάσσεται ακριβώς πίσω από τη Σαράντ-Μαριτίμ σε αυτόν τον τομέα.

Ο τομέας των υπηρεσιών κυριαρχεί στην οικονομία του νομού. Οι μεσαίου μεγέθους πόλεις Λοριάν, η πρωτεύουσα Βαν και οι μικρότερες Ωρέ ή Ποντιβί αποτελούν αξιόλογα εμπορικά κέντρα.

Ο τουρισμός είναι επίσης βασικός άξονας της οικονομικής δραστηριότητας της περιοχής.
Βρετονική γλώσσα
« IRHA EMA * IN RI ». Η πιο παλιά πινακίδα στα βρετονικά, 6ος αιώνας.
Διακελτικό φεστιβάλ του Λοριάν

Στον νομό, εκτός των γαλλικών που είναι η κύρια γλώσσα των κατοίκων, ομιλούνται τα βρετονικά και τα γκάλο.

Έρευνα της INSEE του 1999 για τη Μελέτη της οικογενειακής ιστορίας έδειξε ότι υπάρχουν περισσότεροι από 48.000 ομιλούντες βρετονικά πάνω από 18 ετών σ'αυτό τον νομό.

Επιπλέον, ο αριθμός των δίγλωσσων σχολείων ανέρχονταν στα 3.183 στις αρχές του ακαδημαϊκού έτους 2005. Πολλοί μαθητές παρακολουθούν μαθήματα βρετονικών στα δημοτικά σχολεία (περισσότεροι από 900 το 2002/2003).

Η πιο παλιά πινακίδα στα βρετονικά, 6ος αιώνας, υπάρχει σε εκκλησία της κοινότητας Κρακ, κοντά στην Ωραί.« IRHA EMA * IN RI » (« ici est enterré le roi» δηλαδή «εδώ κείται ο βασιλιάς»).

Στον νομό Μορμπιάν χρησιμοποιούνται δίγλωσσες οδικές πινακίδες, στα γαλλικά και στα βρετονικά.
Διοικητική διαίρεση
Τα διαμερίσματα του νομού Μορμπιάν

Ο νομός Μορμπιάν αποτελείται από 3 διοικητικά διαμερίσματα, 21 καντόνια και 250 κοινότητες.

Διαμέρισμα	Καντόνια	Κοινότητες	Πληθυσμός Απογραφή 2016	Έκταση χλμ²	Πυκνότητα Κατ./χλμ²	Κωδ. INSEE
Λοριάν	9	58	312.063	1.461,78	213	561
Ποντιβί	5	93	155.521	2.944,64	53	562
Βαν	9	99	279.964	2.415,82	116	563
Σύνολο νομού	21	250	747.548	6.822,24	110	56

Πόλεις
Το ιστορικό κέντρο της Βαν

Οι μεγαλύτερες πόλεις του νομού Μορμπιάν είναι:

Πόλη	Πληθυσμός (2016)	Διαμέρισμα
Λοριάν	57.274	Λοριάν
Βαν	53.218	Βαν
Λανεστέρ	22.399	Λοριάν
Πλεμέρ	17.911
Ενμπόν	15.620
Ποντιβί	14.491	Ποντιβί
Ωραί	13.667	Λοριάν
Γκιντέλ	11.388	Λοριάν
Σαιντ-Αβέ	11.342	Βαν
Πλερμέλ	9.890	Βαν

Άλλοι σημαντικές κοινότητες είναι: Καρνάκ, Ερντεβέν, Λοκμαριακέ, Πορ-Λουί, Κιμπερόν και Λα Τρινιτέ-συρ-Μερ.
Έμβλημα-σημαία

Γαστρονομία
Βρετονική κρέπα από αλεύρι μαυροσίταρου

Η γαστρονομία στον νομό Μορμπιάν καταλαμβάνει ένα πολύ σημαντικό μέρος. Έχει πολλές συνταγές αλμυρές ή γλυκές. Η κατ'εξοχήν βρετονική σπεσιαλιτέ είναι οι βρετονικές τηγανίτες και κρέπες.

Η εισαγωγή του κύριου συστατικού της βρετονικής κρέπας ανάγεται στην εποχή των Σταυροφοριών. Στον 12ο αιώνα στην Ασία, οι Σταυροφόροι για πρώτη φορά είδαν ροζ λουλούδια που εκτείνονταν σε μεγάλες εκτάσεις. Αυτά τα λουλούδια περιείχαν το μυστικό του μαυροσίταρου. Έτσι, οι Σταυροφόροι έφεραν το φυτό στην Ευρώπη, αλλά σύντομα κατάλαβαν ότι η καλλιέργειά του δεν ήταν εύκολη. Κατά συνέπεια, η παραγωγή ήταν αδύνατη μέχρι να βρεθεί μια πιο ευνοϊκή θέση, δηλαδή στη Βρετάνη. Το κέικ του Breton είναι μια επιτυχία χάρη στις πολλές δυνατότητες του φλοιού.

Αξιοθέατα
Μεγαλιθικό μνημείο στο νησί Γκαβρινίς

Το Καρνάκ. Είναι γνωστό για τα Μεγαλιθικά μνημεία του Καρνάκ - μία από τις πιο εκτεταμένες συλλογές νεολιθικών μενίρ και ντολμέν στον κόσμο - καθώς και τις παραλίες του, που είναι δημοφιλείς στους τουρίστες.
Το νησί Γκαβρινίς. Είναι ένα μικρό νησί, που βρίσκεται στον κόλπο του Μορμπιάν. Εκεί βρίσκεται προϊστορικός τύμβος, ένα μεγαλιθικό μνημείο της Νεολιθικής εποχής.[7]
Οι μεσαιωνικές πόλεις Βαν και Ωραί.
Το κάστρο Ζοσλέν, στα βόρεια του νομού, 15ος αιώνας.
Το Λοκμαριακέ. Βρίσκεται στην είσοδο του κόλπου του Μορμπιάν και έχει πολλές παραλίες. Τα μεγαλιθικά μνημεία του Λοκμαριακέ είναι από τα σημαντικότερα προϊστορικά μνημεία στην Ευρώπη, μεταξύ αυτών το Μεγάλο σπασμένο μενίρ του Er Grah, το μεγαλύτερο γνωστό ενιαίο τεμάχιο πέτρας που μεταφέρθηκε και ανεγέρθηκε από τον νεολιθικό άνθρωπο.[8] Εδώ βρίσκεται επίσης η Τράπεζα των Εμπόρων (Table des Marchands), ένα διάσημο ντολμέν με αξιόλογα γλυπτά.
Το Διακελτικό φεστιβάλ του Λοριάν πραγματοποιείται κάθε χρόνο και συγκεντρώνει δεκάδες ομάδες χωρών και περιφερειών κελτικής προέλευσης για δέκα ημέρες στις αρχές Αυγούστου.

Παραπομπές

(Γαλλικά) «Raymond Le Deun, nouveau préfet du Morbihan». ouest-france.fr. 20 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 21 Απριλίου 2016.
«Populations légales 2022» (Γαλλικά) Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής και Οικονομικών Μελετών. 19 Δεκεμβρίου 2024.
. «habitants.fr».
Gérard Le Bouëdec,Le Morbihan : de la préhistoire à nos jours, Editions Bordessoules, 1994, p. 12.
. «infoterre.brgm.fr» (PDF).
Jean-Pierre Leguay, Histoire de Vannes et de sa région, Privat, 1988, p. 183.
. «knowth.com/gavrinis».
"The Seventy Wonders of the Ancient World" edited by Chris scarre 1999

Νομοί της Γαλλίας

01 Αιν 02 Αιν 03 Αλλιέ 04 Αλπ-ντε-Ωτ-Προβάνς 05 Ωτ-Αλπ 06 Αλπ-Μαριτίμ 07 Αρντές 08 Αρδέννες 09 Αριέζ 10 Ωμπ 11 Ωντ 12 Αβερόν 13 Μπους-ντυ-Ρον 14 Καλβαντός 15 Καντάλ 16 Σαράντ 17 Σαράντ-Μαριτίμ 18 Σερ 19 Κορέζ 2A Νότια Κορσική 2B Άνω Κορσική 21 Κοτ-ντ'Ορ 22 Κοτ-ντ'Αρμόρ 23 Κρεζ 24 Δορδόνη 25 Ντου 26 Ντρομ 27 Ερ 28 Ερ-ε-Λουάρ 29 Φινιστέρ 30 Γκαρ 31 Ωτ-Γκαρόν 32 Ζερς 33 Ζιρόντ 34 Ερώ 35 Ιλ-ε-Βιλαίν 36 Εντρ 37 Εντρ-ε-Λουάρ 38 Ιζέρ 39 Ζυρά 40 Λαντ 41 Λουάρ-ε-Σερ 42 Λουάρ 43 Ωτ-Λουάρ 44 Λουάρ-Ατλαντίκ 45 Λουαρέ 46 Λοτ 47 Λοτ-ε-Γκαρόν 48 Λοζέρ 49 Μαιν-ε-Λουάρ 50 Μανς 51 Μαρν 52 Ωτ-Μαρν 53 Μαγιέν 54 Μερτ-ε-Μοζέλ 55 Μεζ 56 Μορμπιάν 57 Μοζέλ 58 Νιέβρ 59 Νορ 60 Ουάζ 61 Ορν 62 Πα-ντε-Καλαί 63 Πουί-ντε-Ντομ 64 Ατλαντικά Πυρηναία 65 Άνω Πυρηναία 66 Ανατολικά Πυρηναία 67 Κάτω Ρήνος 68 Άνω Ρήνος 69 Ρον 70 Ωτ-Σον 71 Σον-ε-Λουάρ 72 Σαρτ 73 Σαβοΐα 74 Άνω Σαβοΐα 75 Παρίσι 76 Σεν-Μαριτίμ 77 Σεν-ε-Μαρν 78 Ιβλίν 79 Ντε-Σεβρ 80 Σομ 81 Ταρν 82 Ταρν-ε-Γκαρόν 83 Βαρ 84 Βωκλύζ 85 Βαντέ 86 Βιέν 87 Ωτ-Βιέν 88 Βοζ 89 Ιόν 90 Έδαφος του Μπελφόρ 91 Εσόν 92 Ω-ντε-Σεν 93 Σεν-Σαιν-Ντενί 94 Βαλ-ντε-Μαρν 95 Βαλ-ντ'Ουάζ

Υπερπόντιοι νομοί
971 Γουαδελούπη
972 Μαρτινίκα
973 Γαλλική Γουιάνα
974 Ρεϋνιόν
976 Μαγιότ

Χώρες της Ευρώπης

Κυρίαρχα κράτη

Εξαρτημένα εδάφη

Δανία	Νήσοι Φερόες
Ηνωμένο Βασίλειο	Ακρωτήρι και Δεκέλεια \| Γιβραλτάρ \| Γκέρνσεϊ \| Νήσος του Μαν \| Τζέρσεϊ
Νορβηγία	Σβάλμπαρντ \| Γιαν Μάγεν
Φινλανδία	Ώλαντ \|

Μερικώς αναγνωρισμένα κράτη

Κόσοβο

1. Διηπειρωτικές χώρες με επικράτεια στην Ευρώπη και στην Ασία. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Κράτη που περιλαμβάνουν υπερπόντια εδάφη και σε άλλες ηπείρους με τη μητροπολιτική περιοχή να βρίσκεται στην Ευρώπη.

Εγκυκλοπαίδεια Γαλλίας

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License