Βόκχορις

Ο Μπακενρανέφ, γνωστός στους αρχαίους Έλληνες ως Βόκχορις[1], ήταν για μικρό διάστημα βασιλιάς της Εικοστής τέταρτης Δυναστείας Φαραώ. Με βάση το Σάις στο δυτικό Δέλτα, βασίλεψε στην Κάτω Αίγυπτο από το περ. 725 ως το 720 π.Χ. Αν και ο ιστορικός της Πτολεμαϊκής περιόδου Μανέθων[2] τον θεωρεί τον μοναδικό φαραώ της Εικοστής τέταρτης Δυναστείας, οι σύγχρονοι μελετητές περιλαμβάνουν και τον πατέρα του Tefnakht σε αυτή τη δυναστεία. Αν και ο Σέξτος Ιούλιος Αφρικανός παραθέτει τον Μανέθωνα ότι λέει πως ο "Βόκχορις" βασίλεψε για έξι χρόνια, κάποιοι σύγχρονοι μελετητές πάλι διαφοροποιούνται και του αντοστοιχούν πέντε χρόνια, βασισμένοι σε στοιχεία από τη ταφική στήλη του Άπι. Κατοχυρώνει ότι η βασιλεία του τελείωσε στην αρχή της 6ης χρονιάς της βασιλείας του, που με το αιγυπτιακό σύστημα χρονολόγησης σημαίνει ότι βασίλεψε για πέντε χρόνια. Το βασιλικό όνομά του, Ουαχκαρέ (Wahkare), σημαίνει "Το Πνεύμα του Ρα είναι Σταθερό"[3].

Ο Μανέθων είναι η πηγή για δύο γεγονότα της βασιλείας του Βόκχορι. Το πρώτο είναι η ιστορία ότι ένα πρόβατο είπε την προφητεία ότι η αρχαία Αίγυπτος και κατακτιόνταν από τους Ασσύριους, μια ιστορία που κατόπιν επανέλαβαν κλασσικοί ιστορικοί όπως ο Κλαύδιος Αιλιανός (De Natura Animalis 12.3). Η δεύτερη είναι ότι το Βόκχορι αιχμαλώτισε Σαμπακά, ένας βασιλιάς της Εικοστής πέμπτης δυναστείας Φαραώ, ο οποίος εκτέλεσε το Βόκχορι με το να τον κάψει ζωντανό. Βασιλιάς του Κουσιτικού Βασιλείου, ο Σαμπακά επέκτεινε την εξουσία του σε όλη την Αίγυπτο, η οποία ήταν διχασμένη από τη Εικοστή πρώτη Δυναστεία.

Ο Διόδωρος Σικελιώτης γράφοντας περίπου τρεις αιώνες μετά τον Μανέθωνα, προσθέτει κάποιες διαφορετικές λεπτομέρειες. Γράφει ότι παρόλο που ο Βόκχορις ήταν "άξιος περιφρόνησης στην εμφάνιση", ήταν πιο σοφός από τους προκατόχους του(1.65). Οι Αιγύπτιοι του απέδιδαν έναν νόμο που αφορούσε τα συμβόλαια, που παρείχε έναν τρόπο απαλλαγής από χρέη όταν δεν είχε υπογραφεί ομόλογο. Αυτός ο τρόπος ακολουθήθηκε ως και την εποχή του Διόδωρου (1.79). Για αυτό και άλλες πράξεις, ο Διόδωρος κατάταξε το Βόκχορι στους έξι πιο σημαντικούς νομοθέτες της αρχαίας Αιγύπτου. Για έναν βασιλίσκο που είχε για σύντομο χρονικό διάστημα υπό τον έλεγχό του το Δέλτα του Νείλου, αυτή είναι μια μη αναμενόμενη εξέχουσα κατάταξη: "Ήταν μια επιλογή έκπληξη", παρατηρεί ο Robin Lane Fox[4], "Ίσως κάποιοι Έλληνες, άγνωστοι σ’ εμάς, είχαν κάνει συμφωνίες μαζί του. Από τη βασιλεία του έχουμε σκαραβαίους-σφραγίδες που φέρουν το Αιγυπτιακό του όνομα, μία από τις οποίες σφραγίδες βρέθηκε σε Ελληνικό τάφο στην Ίσκια κοντά στον Κόλπο της Νάπολης.". Η Ίσκια ήτνα η πρωιμότερη από της ελληνικές αποικίες του 8ου αιώνα στην Ιταλία.

Ο Ρωμαίος ιστορικός Τάκιτος αναφέρει ότι πολλοί Έλληνες και Ρωμαίοι συγγραφείς πίστευαν ότι είχε παίξει ρόλο στις αρχές του Ιουδαϊκού έθνους

Πολλοί συγγραφείς όμως, συμφωνούν στη δήλωση ότι κάποτε ξέσπασε στην Αίγυπτο μια αρρώστια η οποία παραμόρφωσε το σώμα του. Και ότι ο Βόκχορις ψάχνοντας για γιατρειά, συμβουλεύτηκε το μαντείο του Άμμωνα, και του δόθηκε η εντολή να καθαρίσει το βασίλειό του, και να μεταφέρει σε ξένη γη αυτή τη φυλή που απεχθάνονταν οι θεοί. Οι άνθρωποι που συγκεντρώθηκαν μετά από ενδελεχή έρευνα, βρισκόμενοι αφημένοι στην έρημο, κάθισαν στο μεγαλύτερο μέρος σε μια κατάσταση απονάρκωσης θλίψης, μέχρι που ένας από αυτούς τους εξόριστους, ο Μωυσής, τους προειδοποίησε να μην περιμένουν ανακούφιση από θεό ή άνθρωπο, αλλά να έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, δεχόμενοι τον θεόσταλτο ηγέτη τους ως των πρώτο άνθρωπο που πρώτος θα τους βοηθήσει να εγκαταλείψουν την παρούσα δυστυχία τους. Συμφώνησαν, και σε απόλυτη άγνοια άρχισαν να προχωρούν στην τύχη. Τίποτα όμως δεν τους ανησυχούσε περισσότερο απ’ ό, τι η έλλειψη του νερού, και είχαν αφεθεί έτοιμοι να χαθούν όταν είδαν ένα κοπάδι άγριων γαϊδουριών να αποσύρεται από τη βοσκή του σε ένα σκιερό από δέντρα βράχο. Ο Μωυσής τους ακολούθησε, και οδηγούμενος από ένα μέρος που ήταν πράσινο από τα χόρτα, ανακάλυψε μια άφθονη πηγή νερού. Αυτό έδωσε ανακούφιση. Μετά από ταξίδι έξι ημερών, την έβδομη κατέλαβαν μια χώρα, από την οποία έδιωξαν τους κατοίκους της και ίδρυσαν μια πόλη και έναν ναό.[5].

Παρά την σημασία που υπονοείται από αυτούς τους συγγραφείς, επιβίωσαν λίγες σύγχρονες της εποχής του αναφορές για τον Βόκχορι. Η σπουδαιότερη επιγραφή της βασιλείας του αφορά το θάνατο και την ταφή ενός ιερού ταύρου Άπι κατά τον 5ο και 6ο χρόνο της βασιλείας του. Η υπόμνηση είναι κάποιες στήλες που ανακάλυψε ο Ογίστ Μαριέτ ενώ έκανε ανασκαφές στο Σεράπειο στη Σακκάρα. Ο Σαμπακά εκθρόνισε και εκτέλεσε τον Βόκχορι με το να τον κάψει ζωντανό, και έθαψε τον Ταύρο Άπι στο δικό του δεύτερο έτος (720 π.Χ.) ενώ εκστράτευε στην Κάτω Αίγυπτο. Το γεγονός αυτό έθεσε τέλος στην βραχύβια 24η Δυναστεία, ως πιθανό ανταγωνιστή στην Νουβική 25η Δυναστεία.
Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Bakenranef της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0. (ιστορικό/συντάκτες).
Παραπομπές

Το όνομα του Μπακενρανέφ είναι σταθερά Βοκχορις στις Ελληνικές αναφορές και τον Τάκιτο. Η αποκρυπτογράφηση των ιερογλυφικών επέτρεψε την αποκατάσταση του αυθεντικού Αιγυπτιακού του ονόματος.
Manetho, frags. 64, 65.
Peter A. Clayton, Chronicle of the Pharaohs: The Reign-by-Reign Record of the Rulers and Dynasties of Ancient Egypt, Thames and Hudson, London, 1994. p.188
Travelling Heroes in the Epic Age of Homer, 2008:31.
Tacitus, Histories, 5.3

Φαραώ
♀ γυναίκα Φαραώ • αβέβαιο

Προδυναστική περίοδος
(πριν από 3150 π.Χ.)

Κάτω Αίγυπτος

Χσέκιου Κάγιου Τιου Τες Νεχέμπ Γουάζνερ Μεκ Ώρος Σερέκ

Άνω Αίγυπτος

Σκορπιός Α΄ Ώρος Ιρύ Ώρος Κα Σκορπιός Β΄ Νάρμερ/Μήνης

Πρώιμη δυναστική περίοδος
(3150–2686 π.Χ.)

1η Δυναστεία

Νάρμερ/Μήνης Ώρος Αχά Ζερ Ώρος Ζετ Μερνείθ♀ Ντεν Ανετζίμπ Σεμερκέτ Ώρος Κάα Σνεφέρκα Ώρος Πουλί

2η Δυναστεία

Ώρος Χετέπ Σεχεμουί Καιέχως Ώρος Νινουτέρ Μπα Νουμπνεφέρ Ώρος Σα Τλας Ουατζένες Σεθένης Περιψέν Σέσωχρις Νεφερκάρα Α' Νεφερχέτης Χουνττζέφα Α' Χασεχεμουί

Αρχαίο βασίλειο
(2686–2181 π.Χ.)

3η Δυναστεία

Νέμπκα Ζοζέρ Σεχεμχέτ Σανάχτ Χαμπά Καχετντζέντ Ουνί

4η Δυναστεία

Σνεφρού Χέωψ Ρετζεντέφ Χεφρήν Βίχερις Μυκερίνος Σεψεσκάφ Θαμφθίς

5η Δυναστεία

Ουζερκάφ Σαχουρέ Νεφεριρκαρέ Νεφερεφρέ Σεψεσκάρε Νιουζερέ Μενκαουχόρ Ζεντκαρέ Ουνίς

6η Δυναστεία

Τετί Ουσερκαρέ Πεπί Α΄ Μερενρέ Α΄ Πεπί Β΄ Μερενρέ Β΄ Νετζερκαρέ Σιπτά

1η Μεταβατική περίοδος
(2181–2040 π.Χ.)

7η & 8η Δυναστεία

Γουαντζκάρε Κακαρέ Ιμπί

9η & 10η Δυναστεία

Ουακάρε Χέτι Α' Μεργίμπρε Χέτι Μερικάρε Κανεφέρε Νεμπκάουρε Αχτόι

Μέσο βασίλειο
(2040–1782 π.Χ.)

11η Δυναστεία

Μεντουχοτέπ Α΄ Ιντέφ Α΄ Ιντέφ Β΄ Ιντέφ Γ΄ Μεντουχοτέπ Β΄ Μεντουχοτέπ Γ΄ Μεντουχοτέπ Δ΄

12η Δυναστεία

Αμενεμχέτ Α΄ Σέσωστρις Α΄ Αμενεμχέτ Β΄ Σέσωστρις Β΄ Σέσωστρις Γ΄ Αμενεμχέτ Γ΄ Αμενεμχέτ Δ΄ Νεφρουσομπέκ♀

2η Μεταβατική περίοδος
(1782–1570 π.Χ.)

13η Δυναστεία

Ουεγκάφ Αμενεμχέτ Δ' Χορ Σομπεκχοτέπ Β΄ Χενζέρ Σομπεκχοτέπ Γ΄ Νεφερχοτέπ Α' Σομπεκχοτέπ Δ΄ Μερνεφέρε Άϊ Μερχοτέπρε Ίνι

14η Δυναστεία

Νεχέσι Γιακούμπ-Χαρ

15η Δυναστεία

Σακίρ-Χαρ Χιάν Απέπι Χαμούντι

16η Δυναστεία

Ντζεχούτι Σομπεκχοτέπ Η' Νεφερχοτέπ Γ' Μεντουχοτέπ ΣΤ' Νεμπιριράου Α' Νεμπιριάου Β' Σεμένρε Σεουσερένρε Μπεμπιάνχ Σεχέμρε Σεντουάστ

17η Δυναστεία

Ραχοτέπ Σομπεκεμσάφ Α' Σομπεκεμσάφ Β' Ιντέφ Ε' Ιντέφ Ζ' Σεναχτένρε Τάο Καμόσε

Νέο βασίλειο
(1570–1070 π.Χ.)

18η Δυναστεία

Άμωσις Α΄ Αμένωφις Α΄ Τούθμωσις Α΄ Τούθμωσις Β΄ Τούθμωσις Γ΄ Χατσεψούτ♀ Αμένωφις Β΄ Τούθμωσις Δ΄ Αμένωφις Γ΄ Ακενατών Σμενκαρέ Τουταγχαμών Άι Χορεμχέμπ

19η Δυναστεία

Ραμσής Α΄ Σέθος Α΄ Ραμσής Β΄ Μερναφθά Αμενμνέσις Σέθος Β΄ Σιπτάχ Ταουζέρτ♀

20η Δυναστεία

Σετνάχτ Ραμσής Γ΄ Ραμσής Δ΄ Ραμσής Ε΄ Ραμσής ΣΤ΄ Ραμσής Ζ΄ Ραμσής Η΄ Ραμσής Θ΄ Ραμσής Ι΄ Ραμσής ΙΑ΄

3η Μεταβατική περίοδος
(1069–525 π.Χ.)

21η Δυναστεία

Σμένδις Α΄ Αμενεμνέσου Ψουσέννης Α΄ Αμενεμοπέ Οζορκών ο Πρεσβύτερος Σιαμών Ψουσέννης Β΄

22η Δυναστεία

Σωσένκ Α΄ Οζορκών Α΄ Σωσένκ Β΄ Τακελότ Α΄ Οζορκών Β΄ Τακελότ Β΄ Σωσένκ Γ΄ Παμί Σωσένκ Ε΄ Οζορκών Δ΄

23η Δυναστεία

Πετοβάτης Σωσένκ Δ΄ Οζορκών Γ΄ Τακελότ Γ΄ Ρουντιμέν Ιουπούτ

24η Δυναστεία