Ο Αχιλλέας Απέργης του Γεωργίου (Κέρκυρα, 31 Ιανουαρίου 1909 – Αθήνα. 23 Μαρτίου 1986) ήταν Έλληνας γλύπτης της γενιάς των χρόνων 1898-1922[1].
Βιογραφικά στοιχεία
Ο Αχιλλέας Απέργης γεννήθηκε στη Γαρίτσα Κέρκυρας στις 31 Ιανουαρίου 1909 και ήταν το τέταρτο από τα επτά παιδιά του Γεωργίου και της Θεανώς Απέργη. Ο Γεώργιος Απέργης ήταν επιτυχημένος έμπορος, που εκτιμούσε και αγαπούσε τις τέχνες και ήταν ο πρώτος που αναγνώρισε την κλίση του γιου του Αχιλλέα προς την τέχνη. Αρχικά, η κλίση αυτή εκφραζόταν με τη ζωγραφική, το σχέδιο και στη συνέχεια με μικρά γλυπτά από γύψο ή πηλό.
Μέσα στο αστικό περιβάλλον της οικογένειας Απέργη ο νεαρός Αχιλλέας δεν έχει πολλές επιλογές σε σχέση με την επαγγελματική του απασχόληση. Έτσι επιδίδεται σε διάφορες εργασίες (κάπως ερασιτεχνικές), κυρίως εμπορικής φύσης, που αν και μερικές ήταν αρκετά προσοδοφόρες τελικά θα τις σταματήσει. Παράλληλα, παρακολουθεί μαθήματα σχεδίου στη Νυχτερινή Σχολή Κέρκυρας (1918-1920)[2].
Στα 28 του χρόνια, το 1937, ο Αχιλλέας Απέργης έρχεται στην Αθήνα και γράφεται στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών (Α.Σ.Κ.Τ.), όπου παρακολουθεί μαθήματα έως το 1939 με δασκάλους τον Θωμά Θωμόπουλο, τον Κώστα Δημητριάδη και τον Μιχαήλ Τόμπρο.
Το 1952 πραγματοποιεί το πρώτο του ταξίδι στην Ευρώπη, στην Ιταλία και στο Παρίσι, και αργότερα επισκέπτεται και την Αγγλία (1959).
Ήταν παντρεμένος από το 1945 με τη ζωγράφο Ειρήνη Απέργη.
Ο Αχιλλέας Απέργης πέθανε στην Αθήνα στις 23 Μαρτίου 1986 σε ηλικία 77 ετών.
Καλλιτεχνική δημιουργία
Ο Αχιλλέας Απέργης αρχικά δούλευε αποκλειστικά με την πέτρα, αλλά το 1950 άρχισε να πειραματίζεται με διάφορα υλικά και από το 1956 στρέφεται αποκλειστικά στο μέταλλο[3].
Μέχρι το 1946 ακολούθησε στο έργο του την ανθρωποκεντρική «ακαδημαϊκή» παράδοση επηρεασμένος από τα διαφορετικά καλλιτεχνικά ταμπεραμέντα των δασκάλων του στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών (Α.Σ.Κ.Τ.) του Θωμά Θωμόπουλου, του Κώστα Δημητριάδη και του Μιχαήλ Τόμπρου [4]. Στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων, εκτέλεσε πολλές παραγγελίες ανδριάντων και μνημείων που χαρακτηρίζονται για την ευαισθησία των μορφών και τη ρευστότητα των περιγραμμάτων, την έμφαση στην ισορροπία των όγκων και την αποφυγή λεπτομερειών. Ένα από τα χαρακτηριστικά έργα αυτής της κατηγορίας είναι το Ταφικό μνημείο της οικογένειας Δημ. Χ. Βέλλη, στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών [5].
Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος συνέτεινε ιδιαίτερα στον αναπροσανατολισμό πολλών γλυπτών της γενιάς του Απέργη, όπως του Γιώργου Ζογγολόπουλου, φίλου και συναγωνιστή του Απέργη, και του Χρήστου Καπράλου. Αυτά τα στοιχεία θα φανούν στο έργο του Απέργη μετά από το 1950 με τη στροφή του προς τις σύγχρονες τάσεις και τις αφηρημένες διατυπώσεις. Αυτή η στροφή ολοκληρώνεται μετά το 1960, όταν φτάνει σε ένα καθαρά προσωπικό ιδίωμα με έργα που βασίζονται σε κάθε είδους νέα στοιχεία.
Στις πιο χαρακτηριστικές προσπάθειες του, μετά το 1960, το μορφοπλαστικό του λεξιλόγιο βασίζεται σε λεπτά ραβδοειδή θέματα, που αναπτύσσονται σε κάθετα σύνολα. Το υλικό που χρησιμοποιεί είναι το μέταλλο, η οργάνωση των έργων είναι δυναμική και επεκτατική και η έμφαση μεταφέρεται, ολοένα και περισσότερο, στο ποιητικό και το ελεύθερο παιχνίδι της φαντασίας. Στα έργα που ακολουθούν μετά το 1965, ο Απέργης χρησιμοποιεί με μεγαλύτερη ελευθερία τη μορφοπλαστική του γλώσσα, τις λεπτές μεταλλικές βέργες επαναληπτικά και παραθετικά, την έμφασή στα ενεργητικά κάθετα και στα δυναμικά διαγώνια θέματα, τη γρήγορη διαδοχή των επιπέδων και τον τονισμό των ρυθμικών στοιχείων. Από το 1970 εμφανίζονται στα έργα του και μερικά καμπυλόγραμμα θέματα που δίνουν νέες διαστάσεις στη πλαστική του[6].
Ατομικές εκθέσεις
1955, Γκαλερί Ιλισσός, Αθήνα
1960, Woodstock Gallery, Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο
1961, Αίθουσα Τέχνη, Θεσσαλονίκη
1962, Drian Galleries, Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο
1963, Αθηναϊκό Τεχνολογικό Ινστιτούτο, Αθήνα
1964, St. Catherine's College, Οξφόρδη, Ηνωμένο Βασίλειο
1965, Ινστιτούτο Δοξιάδη, Αθήνα
1966, Αίθουσα Τέχνης Αθηνών Χίλτον, Αθήνα
1968, Βενετία, Ιταλία
1971, Γκαλερί Αργώ, Λευκωσία, Κύπρος
1974, Αίθουσα Εκθέσεων Αριστοβούλου Πετζετάκι, Αθήνα
1975, Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, Αθήνα
1976, Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, Αθήνα
1976, Espace Cardin, Παρίσι, Γαλλία
1981, Αίθουσα Τέχνης Δεσμός, Αθήνα
Ομαδικές εκθέσεις
1948, "Α΄ Πανελλήνιος Καλλιτεχνική Έκθεσης", Ζάππειο Μέγαρο, Αθήνα
1952, "Δ΄ Πανελλήνιος Καλλιτεχνική Έκθεσης", Ζάππειο Μέγαρο, Αθήνα
1955, "Έκθεσης Ζωγραφικής-Γλυπτικής", Αίθουσα Ιλισός, Αθήνα
1955, "Ομαδική Έκθεση", Saggitarius Gallery, Νέα Υόρκη, ΗΠΑ
1956, " Biennale di Venezia 1956", Βενετία, Ιταλία
1956, "Ομαδική Έκθεση Ζωγραφικής, Γλυπτικής, Διακοσμητικής", Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, Αθήνα
1957, "IV Bienal de Sao Paulo", Σάο Πάολο, Βραζιλία
1957, "Ε΄ Πανελλήνιος Καλλιτεχνική Έκθεση", Ζάππειο Μέγαρο, Αθήνα
1957, "Μπιενάλε Αλεξάνδρειας", Αλεξάνδρεια, Αίγυπτος
1958, "Ζωγραφική-Γλυπτική", Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, Αθήνα
1958, "Έκθεση μοντέρνας τέχνης", Αίθουσα Κούρος, Αθήνα
1959, "Έκθεση ζωγραφικής, γλυπτικής και διακοσμητικών τεχνών", Αίθουσα Τέχνης Νέες Μορφές, Αθήνα
1959, "Πρώτη Έκθεσις", Αίθουσα Τέχνης Νέες Μορφές, Αθήνα
1959, "Art Grec Contemporain", Galerie R. Creuze (Salle Balzac), Παρίσι, Γαλλία
1960, "Ομαδική Έκθεση", Αίθουσα Τέχνης Νέες Μορφές, Αθήνα
1960, "Ζωγραφική-Γλυπτική-Χαρακτική-Διακόσμησις", Αίθουσα Τέχνης Νέες Μορφές, Αθήνα
1960, "ΣΤ΄ Πανελλήνιος Έκθεσις", Ζάππειο Μέγαρο, Αθήνα
1960, "Ομαδική Έκθεση", Drian Galleries, Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο
1960, "Greec Art", Ελσίνκι, Φιλανδία
1961, "Β΄ Διεθνής Έκθεση Γλυπτικής", Musee Rodin, Παρίσι, Γαλλία
1961, "Nouvelle Ecole Europeenne", Kasper Gallery, Λωζάννη, Ελβετία
1961, "Drawing International", Περιοδεύουσα έκθεση σε διάφορες πόλεις της Αμερικής, ΗΠΑ
1961, "Έκθεσις Σύγχρονων Ελλήνων Καλλιτεχνών", Αίθουσα Τέχνης Νέες Μορφές, Αθήνα
1962, "Mostra internazionale di Scultura Contemporanea", Galleria Pagani del Grattacielo, Μιλάνο, Ιταλία
1962, "Ελληνική Καλλιτεχνική Έκθεσις", Άγκυρα , Κωνσταντινούπολη, Τουρκία
1963, "Ομαδική Έκθεση", Αίθουσα Τέχνης Νέες Μορφές, Αθήνα
1963, "Ομαδική Έκθεση", Αίθουσα Τέχνης Αθηνών Χίλτον, Αθήνα
1964, "Επτά Έλληνες Γλύπτες", Αίθουσα Τέχνης Αθηνών Χίλτον, Αθήνα
1964, "Mostra Internazionale di Bianco e Nero", Villa Ciani, Lugano, Ελβετία
1964, "Ομαδική Έκθεση", Galeria Il Numero, Φλωρεντία, Ιταλία
1964, "Griechische Malerei, Plastik und Graphik der Gegenwart", Wolfgang Gurlitt Museum, Λιντς, Αυστρία
1964, "Ομαδική Έκθεση", Gallerie Merlin, Αθήνα
1965, "Ομαδική Έκθεση", Αίθουσα Τέχνης Νέες Μορφές, Αθήνα
1965, "Exhibition of Contemporary Greek Painting and Sculpture", Αίθουσα Τέχνης Νέες Μορφές, Αθήνα
1965, "Exhibition of Contemporary Greek Painting and Sculpture", Αίθουσα Τέχνης Νέες Μορφές, Αθήνα
1965, "Η΄ Πανελλήνιος Έκθεσις", Ζάππειο Μέγαρο, Αθήνα
1965, "Salon de la Jeune Sculpture", Musee Rodin, Παρίσι, Ιταλία
1965, "Ομαδική Έκθεση", Galerie Carl Flinker, Παρίσι, Γαλλία
1965, "Concorso Internazionale del Bronzetto", Πάδοβα, Ιταλία
1965, "Ομαδική Έκθεση", Αίθουσα Τέχνης Αθηνών Χίλτον, Αθήνα
1966, "Άσπρο-Μαύρο", Αίθουσα Τέχνης Νέες Μορφές, Αθήνα
1966, "Εννέα Έλληνες Γλύπτες/Nine Greek Sculptors", Αίθουσα Τέχνης Αθηνών Χίλτον, Αθήνα
1966, "Ομαδική Έκθεση Ζωγραφικής και Γλυπτικής", Ελληνοαμερικάνικη Ένωση, Αθήνα
1967, "Art Hellenique Contemporain", Musee Rath, Γενεύη, Ελβετία
1967, "Concorso Internazionale del Bronzetto", Πάδοβα, Ιταλία
1967, "Ομαδική Έκθεση", Αίθουσα Τέχνης Αθηνών Χίλτον, Αθήνα
1968, "Biennale di Venezia 1968", Βενετία, Ιταλία
1968, "Έκθεση Ζωγραφικής-Γλυπτικής", Αίθουσα Τέχνης Νέες Μορφές, Αθήνα
1968, "Ομαδική Έκθεση", Αίθουσα Τέχνης Νέες Μορφές, Αθήνα
1968, "XXe Salon de la Jeune Sculpture", Παρίσι, Γαλλία
1968, "Ομαδική Έκθεση", Galerie Lambert, Παρίσι, Γαλλία
1968, "Ομαδική Έκθεση", Galerie Lia Grandbihler, Παρίσι, Γαλλία
1968, "Les Trois Dimensions", American Center, Παρίσι, Γαλλία
1968, "Ομαδική Έκθεση", Αίθουσα Τέχνης Αθηνών Χίλτον, Αθήνα
1969, "Καλοκαίρι 1969", Αίθουσα Τέχνης Νέες Μορφές, Αθήνα
1969, "Άσπρο-Μαύρο", Αίθουσα Τέχνης Νέες Μορφές, Αθήνα
1970, "XXIIe Salon de la Jeune Sculpture", Παρίσι, Γαλλία
1970, "Festival de Montargis-Arts Plastiques", Montargis, Γαλλία
1970, "Καλοκαίρι 1970", Αίθουσα Τέχνης Νέες Μορφές, Αθήνα
1970, "Δέκα Χρόνια Γκαλερί Νέες Μορφές", Αίθουσα Τέχνης Νέες Μορφές, Αθήνα
1971, "Δύο Συγκλίνουσες Εκδηλώσεις", Αίθουσα Τέχνης Νέες Μορφές, Αίθουσα Τέχνης Αθηνών Χίλτον, Αθήνα
1971, "XXIIIe Salon de la Jeune Sculpture", Παρίσι, Γαλλία
1971, "Salon de Mai", Musee d΄Art Moderne de la ville de Paris, Παρίσι, Γαλλία
1971, "Δεκέμβριος ΄71", Γκαλερί Άστορ, Αθήνα
1971, "Καλοκαίρι 1971", Αίθουσα Τέχνης Νέες Μορφές, Αθήνα
1972, "XXIVe Salon de la Jeune Sculpture", Association de La Jeune Sculpture, Παρίσι, Γαλλία
1972, "Καλοκαίρι 1972", Αίθουσα Τέχνης Αθηνών Χίλτον, Αθήνα
1972, "Δεκέμβριος 1972", Γκαλερί Άστορ, Αθήνα
1972, "Realites nouvelles", Parc floral de Paris, Παρίσι, Γαλλία
1973, "Υπαίθρια έκθεση γλυπτικής", Απολλώνιο, Πόρτο-Ράφτη
1973, "Σύγχρονη Ελληνική Τέχνη", Αίθουσα Τέχνης Δεσμός, Αθήνα
1973, "25. Salon de la jeune Sculpture", Πάρκο Λουξεμβούργου, Παρίσι,Γαλλία
1974, "Αφιέρωμα στην Κύπρο", Γκαλερί Άστορ, Αίθουσα Τέχνης Δεσμός, Αίθουσα Τέχνης Νέες Μορφές, Γκαλερί Ζουμπουλάκη, Καλλιτεχνικό Πνευματικό Κέντρο "Ώρα", Αθήνα
1974, "26. Salon de la Jeune Sculpture", Κήπους των Ηλυσίων Πεδίων, Παρίσι, Γαλλία
1975, "27. Salon de la Jeune Sculpture", Κήποι Ηλυσίων Πεδίων, Εσπάς Πιέρ Καρντέν, Παρίσι, Γαλλία
1975, "16. Salon Grands & Jeunes d΄Aujourd΄hui", Grand Palais, Παρίσι, Γαλλία
1975, "Die International Kunstmesse", Βασιλεία, Ελβετία
1975, "Ομαδική ΙΙ", Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, Αθήνα
1976, "15 καλλιτέχνες από την Ελλάδα", Γκαλερί Αργώ, Αθήνα
1976, "Ομαδική Έκθεση", Espace Pierre Cardin, Παρίσι, Γαλλία
1976, "Un Siecle de Dessins de Sculpteurs 1950-1975", Musee de Calais/ Musee des Beaux-Arts de Pau, Calais, Pau, Γαλλία
1977, "Υποθέσεις για Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Υπόθεση Δεύτερη", Αίθουσα Τέχνης Δεσμός, Αθήνα
1977, "Υποθέσεις για Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Υπόθεση Τρίτη", Αίθουσα Τέχνης Δεσμός, Αθήνα
1977, "Φεστιβάλ Αυγής 1977", Άλσος Νέας Σμύρνης, Νέα Σμύρνη
1977, "3ο Φεστιβάλ ΚΝΕ Οδηγητή", Άλσος Περιστερίου, Περιστέρι, Αθήνα
1977, "Ομαδική Έκθεση", Γκαλερί Αργώ, Αθήνα
1978, "Salon de Mai", Παρίσι, Γαλλία
1978, "Avanguardia e Sperimentazione 1978, Punti Interrogativi-Punti di Riferimento", Galleria Civica, Modena, Ιταλία
1978, "Avanguardia e Sperimentazione 1978, Punti Interrogativi-Punti di Riferimento", Magazzini del Sale, Βενετία, Ιταλία
1978, "Φεστιβάλ Αυγής 1978", Αθήνα
1978, "Εικόνες Ελληνικής Τέχνης", Ζάππειο Μέγαρο, Αθήνα
1978, "Γιορτές 1978", Αίθουσα Τέχνης Το Τρίτο Μάτι, Αθήνα
1978, "Grece. 22 peintres et Sculpteurs. Secondes Rencontres Internationales d΄Art Contemporain", Galerie Nationale du Grand Palais, Παρίσι, Γαλλία
1979, "16 Βιβλία-16 Απόψεις", Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη
1979, "Γλυπτική Φάληρο 1979", Παραλία Παλαιού Φαλήρου, Θέση Παλμύρα, Παλαιό Φάληρο
1979, "Εικόνες Ελληνικής Τέχνης 2", Ζάππειο Μέγαρο, Αθήνα
1980, "16 Βιβλία - 16 Απόψεις", Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, Αθήνα
1980, "16 Βιβλία - 16 Απόψεις", Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη
1981, "Περιβάλλον: Δράση, Τάσεις της Ελληνικής Τέχνης σήμερα", Ζάππειο Μέγαρο, Αθήνα
1981, "Σύγχρονη Τέχνη και Παράδοση", Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Αθήνα
1981, "Συλλογή Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος", Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλέξανδρου Σούτζου, Αθήνα
1981, "Μικρό σχήμα", Γκαλερί Σύγχρονης Τέχνης Ωράϊσμα, Παλαιό Ψυχικό
1981, "Grieks Festival - Greek Contemporary Art", Εκκλησία De Nieuwe Kerk, Άμστερνταμ, Ολλανδία
1981, "Ομαδική Έκθεση", Αίθουσα Τέχνη, Αθήνα
1981, "Β΄ Έκθεση Γλυπτική Φάληρο 1981", Φάληρο
1981, "Μικρά έργα τέχνης", Γκαλερί Αργώ, Αθήνα
1982, "Ομαδική έκθεση γλυπτικής", I.C.C., Αμβέρσα, Βέλγιο
1983, "Νεοελληνική Γλυπτική-83", Αίθουσα Τέχνης Εποχές, Κηφισιά
1983, "Μικρά έργα τέχνης", Γκαλερί Αργώ, Αθήνα
1984, "Λιθογραφίες της Artigraf", Κέντρο Τέχνης Artigraf, Αθήνα
1984, "11 Έργα Ελλήνων Καλλιτεχνών", Γκαλερί Ζουμπουλάκη, Αθήνα
1984, "Έκθεση-Καταγγελία για τα παιδιά της Αιθιοπίας", Καλλιτεχνικό Πνευματικό Κέντρο Ώρα, Αθήνα
1984, "Ομαδική Έκθεση Μελών του Συνδέσμου Σύγχρονης Τέχνης", Πολιτιστικό Κέντρο Ρόδου, Ρόδος
1984, "Αθήνα 150 χρόνια Πρωτεύουσα", Εθνικός Κήπος, Αθήνα
1986, "Παράδοση και Πρωτοπορία στην Ελληνική Τέχνη", Helexpo-ΔΕΘ, Θεσσαλονίκη
Παραπομπές
Σε αυτή τη γενιά τον εντάσσουν οι συγγραφείς του βιβλίου «Νεοελληνική Γλυπτική (1800 – 1940)» Χρήστου Χ. & Κουμβακάλη – Αναστασιάδη Μ., σελ.125 -142.
Στρούζα,Έφη (1988). «Αχιλλέας Απέργης» στο Χρονικό ΄84-΄85-΄86: Γράμματα – Τέχνες, Ετήσια έκδοση του Καλλιτεχνικού Πνευματικού Κέντρου «Ώρα», τομ. 16ος, Οκτώβριος 1988, Αθήνα, σελ. 27.
Χρήστου,Χρύσανθος & Κουμβακάλη – Αναστασιάδη, Μυρτώ (1982). Νεοελληνική Γλυπτική (1800 – 1940), εκδ. Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδος, Αθήνα, σελ.251.
Λυδάκης, Στέλιος (1981). Οι Έλληνες Γλύπτες – Η νεοελληνική γλυπτική: ιστορία – τυπολογία – λεξικό γλυπτών, τόμ. 5ος, εκδ. Μέλισσα, Αθήνα, σελ. 135.
Χρήστου, Χρύσανθος & Κουμβακάλη – Αναστασιάδη, Μυρτώ (1982). Νεοελληνική Γλυπτική (1800 – 1940), εκδ. Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδος, Αθήνα, σελ. 137.
Χρήστου, Χρύσανθος & Κουμβακάλη – Αναστασιάδη, Μυρτώ (1982). Νεοελληνική Γλυπτική (1800 – 1940), εκδ. Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδος, Αθήνα, σελ. 136-138.
Πηγές
Λυδάκης, Στέλιος (1981). Οι Έλληνες Γλύπτες – Η νεοελληνική γλυπτική: ιστορία – τυπολογία – λεξικό γλυπτών, τόμ. 5ος, εκδ. Μέλισσα, Αθήνα.
Χρήστου, Χρύσανθος & Κουμβακάλη – Αναστασιάδη, Μυρτώ (1982). Νεοελληνική Γλυπτική (1800 – 1940), εκδ. Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδος, Αθήνα.
Στρούζα, Έφη (1988). «Αχιλλέας Απέργης» στο Χρονικό ΄84-΄85-΄86: Γράμματα – Τέχνες, Ετήσια έκδοση του Καλλιτεχνικού Πνευματικού Κέντρου «Ώρα», τομ. 16ος, Οκτώβριος 1988, Αθήνα, σελ. 27-30.
Φερεντίνου, Έφη (1961). «Αχιλλέας Απέργης», περ. Ζυγός, τχ. 71, Οκτώβριος 1961.
Απέργης, Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, 1975
Απέργης, Αίθουσα Τέχνης Δεσμός, Μάρτιος 1981
Αχιλλέας Απέργης. Γλυπτική-Σχέδια, Athens Gallery, Hilton, Νοέμβριος 1966
Apergis, Drian Galleries, 1962
Apergis, Drian Galleries, , 28 May-20 June 1964
Denis Bowen, «Αχιλλέας Απέργης», Θέματα Χώρου και Τεχνών, τ. 5, 1974, σ.120-126
Τώνια Γιαννουδάκη, Εθνική Γλυπτοθήκη. Μόνιμη συλλογή, Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Αθήνα 2006
Αντωνία Γιαννουδάκη, Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Ίδρυμα Ευριπίδη Κουτλίδη. Η συλλογή νεοελληνικής γλυπτικής και η ιστορία της 1900-2006 (διδακτορική διατριβή), Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Τομέας Ιστορίας της Τέχνης, Θεσσαλονίκη 2009 (http://ikee.lib.auth.gr/record/115849) (7/5/2015)
Λεξικό Ελλήνων Καλλιτεχνών. Ζωγράφοι - Γλύπτες - Χαράκτες, 16ος-20ός αιώνας, επιστημονική επιμέλεια Ευγένιος Δ. Ματθιόπουλος, τόμ. 1, Μέλισσα, Αθήνα 1997-2000
Στέλιος Λυδάκης, Η νεοελληνική γλυπτική. Ιστορία, τυπολογία, Μέλισσα, Αθήνα, 2011
Ελένη Μάργαρη, Η γυναίκα στη νεοελληνική γλυπτική, Ιωάννινα 2014
Βεατρίκη Σπηλιάδη, Απέργης, Αθήνα 1984
Βεατρίκη Σπηλιάδη, «Αχιλλέας Απέργης, 1909-1986», Θέματα Χώρου και Τεχνών, τ. 18, 1987, σ. 176-179
Χρύσανθος Χρήστου – Μυρτώ Κουμβακάλη-Αναστασιάδη, Νεοελληνική γλυπτική 1800-1940, έκδοση Εμπορικής Τραπέζης της Ελλάδος, Αθήνα 1982
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Ινστιτούτο σύγχρονης ελληνικής τέχνης, Αχιλλέας Απέργης
Η Βεατρίκη Σπηλιάδη φιλοξενεί στην εκπομπή της Ζωντανό Μουσείο το γλύπτη Αχιλλέας Απέργης, Αρχείο ΕΡΤ.
Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Αχιλλέας Απέργης
http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?sel=690&artist_id=4683
http://mam.avarchive.gr/portal/digitalview.jsp?get_ac_id=2294&thid=6959 (4/8/2015)
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
