.
Κύπρος
H Λευκωσία, πληθυσμός 206,200 (2001), είναι η πρωτεύουσα της Κύπρου. Κτισμένη πάνω στον Πεδιαίο ποταμό, είναι η μόνη διχοτομημένη πρωτεύουσα στον κόσμο. Το βόρειο μέρος της εξακολουθεί να βρίσκεται υπό τουρκική κατοχή, όπως άλλωστε και το ένα τρίτο της Κύπρου.
Οι κατεχόμενες και οι ελεύθερες περιοχές της Λευκωσίας χωρίζονται από τη Γραμμή Κατάπαυσης του Πυρός. Πολλές φορές, αυτή λέγεται και "Πράσινη Γραμμή", ή ακόμα και νεκρή ζώνη. Πρόκειται για μια ζώνη στην οποία η κυβέρνηση της Κυπριακή Δημοκρατίας έχει παραχωρήσει δικαίωμα ελέγχου στα Ηνωμένα Έθνη για διατήρηση του status quo το το οποίο έχει προκύψει από την εισβολή της Τουρκίας το 1974. Η Γραμμή Κατάπαυσης του Πυρός επεκτείνεται ανατολικά και δυτικά της Λευκωσίας, διασχίζοντας όλη τη Κύπρο.
Η πόλη είναι το διοικητικό και εμπορικό κέντρο της Κύπρου και σε αυτήν λειτουργούν αρκετές βιομηχανίες που παράγουν ρουχισμό, δερμάτινα, κεραμικά, πλαστικά προϊόντα κλπ. Τα τελευταία χρόνια έχει επίσης μετατραπεί σε κέντρο υπηρεσιών ιδιαίτερα χρηματοοικονομικής και εκπαιδευτικής φύσης.
Ιστορία
Γνωστή ως Λήδρα στους αρχαίους χρόνους, η πόλη ήταν η έδρα των φράγκων βασιλέων της Κύπρου από το 1192. Κατελήφθη από τους Ενετούς το 1489 και τους Τούρκους το 1571.
Από το 1963 και μετά το βόρειο μέρος, όπου χοντρικά βρίσκεται η τουρκική συνοικία της πόλης, βρίσκεται κάτω από τουρκική κατοχή.
Οι τάφοι των Λουζινιανών βασιλιάδων βρίσκονται στην εκκλησία της Αγίας Σοφίας, στη κατεχόμενη Λευκωσία. Οι Τούρκοι έχουν μετατρέψει την εκκλησία αυτή σε τζαμί. Διάδοχος πόλη των αρχαίων Λεδρών, ενός από τα δώδεκα βασίλεια της αρχαίας Κύπρου που είχαν ιδρυθεί από τους Αχαιούς μετά το τέλος του Τρωικού πολέμου. Ίχνη της αρχαίας εκείνης πόλης, χρονολογούμενα από τα προϊστορικά χρόνια, είχαν βρεθεί στο λόφο νοτιοανατολικά της σημερινής Λευκωσίας (συνοικία Αγίας Παρασκευής).
Σε άλλα σημεία της Λευκωσίας βρέθηκαν κατά καιρούς ερείπια κτιρίων και αρχαίοι τάφοι των προϊστορικών χρόνων, των ελληνιστικών χρόνων, των ρωμαϊκών χρόνων, της πρωτοβυζαντινής εποχής κλπ. Το βασίλειο των αρχαίων Λεδρών διαλύθηκε νωρίς, ίσως τον 8ο ή τον 7ο π.Χ. αιώνα. Γνωρίζουμε ένα μόνο βασιλιά του, τον Ονασαγόρα. Στις πηγές αναφέρεται ότι οι Λέδρες ήταν μικρός και άσημος οικισμός κατά τον 1ο μ.Χ. αιώνα. Ο χαρακτήρας της πόλης ήταν τότε καθαρά γεωργοκτηνοτροφικός.
Η πόλη, επειδή βρισκόταν στο εσωτερικό του νησιού και όχι στα παράλια, δεν γνώρισε την αλματώδη ανάπτυξη και ακμή άλλων αρχαίων κυπριακών πόλεων που οφειλόταν κυρίως στο εμπόριο.
Κατά τον 4ο μ.Χ. αιώνα ήταν επισκοπική έδρα με επίσκοπο τον Άγιο Τριφύλλιο, μαθητή του Αγίου Σπυρίδωνος.
Έγινε πρωτεύουσα της Κύπρου στη βυζαντινή εποχή, όταν οι Άραβες το 647 κατάστρεψαν τη μέχρι τότε πρωτεύουσα του νησιού Σαλαμίνα. Ακολούθησε την ιστορική μοίρα της τραγικής Κύπρου και δυστυχώς την ακολουθεί μέχρι σήμερα.
Κατά τα βυζαντινά χρόνια η πόλη αναφέρεται ως Λευκουσία (ίσως από το Λευκή Περιουσία), αλλά και ως Καλληνίκησις, και ως πόλη των Λευκών Θεών. Πρωτεύουσα της Κύπρου έγινε η Λευκωσία κατά ή λίγο μετά το 965, όταν δηλ. η Κύπρος απαλλάχτηκε από τον αραβικό κίνδυνο και επανεντάχθηκε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Τότε οι Βυζαντινοί μετέφεραν την έδρα της διοίκησης στη Λευκωσία, στο κέντρο περίπου της Κύπρου, κυρίως για λόγους περισσότερης ασφάλειας από επιδρομές που συχνά έπλητταν τις παραλιακές περιοχές του νησιού. Έκτοτε, και ως σήμερα, παρέμεινε πρωτεύουσα της Κύπρου.
Όταν ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος κατέλαβε την Κύπρο, το 1191, την πούλησε λίγο αργότερα στους Ναΐτες ιππότες που εγκατέστησαν τη διοίκησή τους στη Λευκωσία. Το Πάσχα του 1192 οι κάτοικοι της πόλης εξεγέρθηκαν κατά των Ναϊτών, αλλά κατεσφάγησαν. Οι Ναΐτες επέστρεψαν τότε την Κύπρο στο Ριχάρδο, κι εκείνος την πούλησε στο Γάλλο ευγενή Γκι ντε Λουζινιάν.
Έτσι, από το 1192 άρχισε η περίοδος της Φραγκοκρατίας, που κράτησε ως το 1489. Κατά το διάστημα αυτό, η Λευκωσία ήταν η πρωτεύουσα του μεσαιωνικού βασιλείου της Κύπρου, έδρα των Λουζινιάν βασιλέων του νησιού, της Λατινικής Εκκλησίας και της φράγκικης διοίκησης. Κτίσθηκαν τότε τα τείχη της πόλης, όπως και πολλά λαμπρά ανάκτορα και άλλα οικοδομήματα, μεταξύ των οποίων ο σωζόμενος και σήμερα μεγάλος γοτθικός καθεδρικός ναός της Αγίας Σοφίας.
Το 1374 η Λευκωσία καταλήφθηκε και λεηλατήθηκε από τους Γενουάτες, ενώ το 1426 καταλήφθηκε και λεηλατήθηκε από τους Σαρακηνούς (Μαμελούκους της Αιγύπτου). Το 1489 η Κύπρος καταλήφθηκε από τη Βενετία και η Λευκωσία εξακολούθησε να είναι η πρωτεύουσα. Το 1567, όταν οι Βενετοί έκτισαν τις νέες οχυρώσεις της Λευκωσίας, αυτές που σώζονται ως σήμερα, γκρέμισαν όχι μόνο τις παλαιότερες αλλά και πολλά άλλα σημαντικά οικοδομήματα, όπως το βασιλικό ανάκτορο, ιδιωτικά ανάκτορα, εκκλησίες και μοναστήρια, τόσο των Ορθοδόξων όσο και των Λατίνων.
Το 1570 η Λευκωσία πολιορκήθηκε από τους Οθωμανούς Τούρκους που είχαν εισβάλει στην Κύπρο. Η άμυνα των Βενετών ήταν προβληματική, αλλά η πόλη άντεξε μια σκληρή πολιορκία για 40 ημέρες, μέχρι την πτώση της στις 9 Σεπτεμβρίου 1570. Τότε γνώρισε τη μεγαλύτερη καταστροφή όταν ο Σελήμ ο Β' κατέλαβε την πόλη και έσφαξε 20.000 κατοίκους. Το 1821, στην πλατεία, μπροστά στο σεράι του Τούρκου πασά, καρατομήθηκε ο αρχιεπίσκοπος Κυπριανός κι οι πρόκριτοι της πόλης.
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας (1570- 1878), η Λευκωσία παρέμεινε πρωτεύουσα της Κύπρου, αλλά γνώρισε την παρακμή (όπως και ολόκληρη η Κύπρος άλλωστε) και κατέληξε να είναι μια μικρή και άσημη πόλη, κλεισμένη στα ψηλά της τείχη.
Άρχισε και πάλι να αναπτύσσεται μετά την κατάληψη της Κύπρου από τους Άγγλους, το 1878. Στα χρόνια της αγγλικής κατοχής υπήρξε έδρα του Άγγλου αρμοστή. Μεγάλη όμως ακμή άρχισε να γνωρίζει μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου, το 1960, οπότε και έγινε πρωτεύουσα του κράτους. Ωστόσο η πόλη συνέχισε να είναι διαχωρισμένη σε δύο τομείς, τον ελληνικό και τον τουρκικό. Λόγω των διακοινοτικών ταραχών, που άρχισαν τα Χριστούγεννα του 1963, η πόλη μοιράστηκε σε ελληνικό και σε τουρκικό τμήμα. Κατά την τουρκική εισβολή του Ιουλίου του 1974 δέχτηκε τρομαχτικές καταστροφές από τα στίφη των επιδρομέων κι ένα τμήμα της βρίσκεται ακόμη στα χέρια τους. Μετά το 1974, εξακολούθησε να είναι μοιρασμένη και σήμερα είναι η μοναδική πόλη της Ευρώπης που εξακολουθεί να είναι διαχωρισμένη στα δύο, χωρίς επικοινωνία μεταξύ των δύο τμημάτων της, που χωρίζονται από μια "νεκρή ζώνη".
Πριν από τον Ιούλιο του 1974 είχε πληθυσμό που ξεπερνούσε τις 55.000 μαζί με τα προάστια, από τα οποία τα 4/5 περίπου ήταν Έλληνες. Είναι όμορφη πόλη και το νέο τμήμα της έχει άριστη ρυμοτομία. Περιβάλλεται από τα ερείπια του βενετικού κάστρου, που στη θέση της τάφρου του υπάρχει ένα θαυμάσιο άλσος. Έχει 11 μεγάλες εκκλησίες και τα τεμένη που υπάρχουν είναι μεσαιωνικές εκκλησίες που μετατράπηκαν από τους Τούρκους κατακτητές σε μωαμεθανικούς ναούς.
Αρχιεπισκοπή. ΄Αγαλμα Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄. Λευκωσία , Αυγούστα Στυλιανού
Είναι η έδρα της αρχιεπισκοπής και διαθέτει το περίφημο Παγκύπριο Γυμνάσιο, που ιδρύθηκε το 1812 από τον αρχιεπίσκοπο Κυπριανό κι έβγαλε τόσους ήρωες μαθητές στα χρόνια του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ. Είναι επίσης έδρα της τράπεζας της Κύπρου κι έχει πολλά υποκαταστήματα ξένων κι ελληνικών τραπεζών. Στολίζεται από το νέο αρχιεπισκοπικό μέγαρο βυζαντινού ρυθμού, που δέχτηκε καταστροφή κατά τις τραγικές ημέρες του Ιουλίου του 1974, το μουσείο λαϊκής τέχνης, το αρχαιολογικό μουσείο της Κύπρου, τη Σεβέρειο βιβλιοθήκη, το κτίριο της Βουλής κι άλλα νεόδμητα κτίρια, αριστουργήματα της σύγχρονης αρχιτεκτονικής. Το αεροδρόμιο της Λευκωσίας είναι κόμβος για τις αεροπορικές συγκοινωνίες της Μ. Ανατολής.
Η Λευκωσία είναι πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας, της μεγαλύτερης του νησιού που έχει πληθυσμό 338.000 κατ.
Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1974 η Λευκωσία αντιστάθηκε σημαντικά κατά των Τούρκων εισβολέων, που δεν κατόρθωσαν να περάσουν την Πράσινη Γραμμή της πόλης, που ήταν η διαχωριστική γραμμή του ελληνικού τομέα της Λευκωσίας από τον τουρκικό.
Στη Λευκωσία καταστράφηκαν πολλά κτίρια, νοσοκομεία, καθώς επίσης και το αεροδρόμιο από το συνεχή βομβαρδισμό των τουρκικών αεροπλάνων.
Σήμερα η Πράσινη Γραμμή αποτελεί το σύνορο μεταξύ της τουρκοκρατούμενης Κύπρου και της ελεύθερης. Επίσης η Πράσινη Γραμμή αποτελεί και τόπο στάθμευσης της ειρηνευτικής δυνάμεως του Ο.Η.Ε.
Πύλη της Κερύνειας στην Λευκωσία
(*)
|
||
|
Σημαντικά μνημεία
Ενετικά τείχη.
Έχουν Σχεδιαστεί απο τον Τζούλιο Σαβορνιάνο και θεωρούνται πρότυπο αναγεννησιακής οχυρωματικής αρχιτεκτονικής. Έχουν έντεκα προμαχώνες με σχήμα καρδιάς και έτσι ήταν έυκολος ο έλεγχος από τους υπερασπιστές της πόλης. Τα τείχη έχουν τρεις πύλες, την πύλη της Πάφου, της Κερύνειας και την πύλη της Αμμοχώστου που ήταν και η πιο μεγάλη από τις τρεις και που ονομάστηκε Πύλη Τζουλιάνα προς τιμήν, του αρχιτέκτονα
Το αρχοντικό του Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου
Προεδρικό Μέγαρο
Η Καστελλιώτισσα του Μεσαίωνα
Η ιστορία του Μπετεστάν
|
Επαρχίες της Κύπρου Αμμόχωστου | Κερύνειας | Λάρνακας | Λεμεσού | Λευκωσίας | Πάφου |
Κατάλογος δήμων και κοινοτήτων Κύπρου
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
