.

Ελλάδα

Περιφέρεια : Νοτίου Αιγαίου
Νομός : Νομός Δωδεκανήσου

-- Δήμος Καρπάθου --

Τα Σπόα είναι ένα από τα 11 χωριά του νησιού της Καρπάθου που ανήκει στο σύμπλεγμα των Δωδεκανήσων.

Τοπωνύμιο

Το τοπωνύμιο Σπόα προκύπτει από την αρχαία Ελληνική έκφραση "ες πόδα" που σημαίνει προς Νότον[1]. Κατά τα φαινόμενα ο προσδιορισμός αυτός αναφερόταν ειδικότερα στον οικισμό που υπήρχε στη σημερινή θέση Μάραθος και γενικότερα στις νοτιότερες γεωγραφικές ζώνες που ανήκαν[2] τα χρόνια εκείνα στην επικράτεια της Βρυκούντος, αρχαίας Καρπαθιακής πόλης[3], της οποίας η κυριαρχία απλωνόταν στο βόρειο τμήμα του νησιού. Η περιοχή του Μαράθου, ως τμήμα μιας ευρύτερης γεωγραφικής επικράτειας, αποτελούσε όπως γίνεται αντιληπτό το νοτιότερο τμήμα της.

Γεωγραφική θέση και όρια

Τα Σπόα είναι κτισμένα στο μέσον περίπου της Καρπάθου και δεσπόζουν μιας εύφορης κοιλάδας μεταξύ των βουνών Καλή Λίμνη (1.215μ.) και Κυμαράς[4] (672μ.). Η εδαφική περιοχή που ελέγχεται διοικητικά από την Τοπική Κοινότητα Σπόων καταλαμβάνει το Ανατολικό - Κεντρικό τμήμα του νησιού της Καρπάθου και συνορεύει[5] προς Βορράν με την Τοπική Κοινότητα Ολύμπου, προς Δυσμάς με την Τοπική Κοινότητα Μεσοχωρίου και προς Νότον με την Τοπική Κοινότητα Βωλάδας. Αξίζει να σημειωθεί ότι από γεωγραφική άποψη οι έγγειες ιδιοκτησίες των Σποϊτών εκτείνονται και εντός της ζώνης της Τοπικής Κοινότητας Μεσοχωρίου[6] και αντιστρόφως, γεγονός ερμηνεύσιμο με βάση τις κοινές ιστορικές καταβολές των δυο αυτών χωριών[7]. Η Ανατολική ακτή των Σπόων βρέχεται από το Καρπάθιο Πέλαγος.

Ιστορία

Τα αρχαιότερα ίχνη οικισμού στην ευρύτερη περιοχή των Σπόων συναντώνται στη θέση Μάραθος, όπως ήδη αναφέρθηκε, η πρώτη κατοίκησή του οποίου πρέπει να συντελέστηκε στα αρχαία ακόμη χρόνια, έχοντας τη μορφή δευτερεύοντος οικισμού αγροτών και ψαράδων και προφανή τη χρήση του ως εμπορικού σταθμού από τα ιστοφόρα της αρχαιότητας. Ο οικισμός αυτός θα πρέπει να συνέχισε να κατοικείται μέχρι το τέλος της όψιμης αρχαιότητας (7ος μ.Χ. αι.) φτάνοντας στο αποκορύφωμα της ακμής του στην περίοδο των ρωμαϊκών χρόνων με την επιβολή της Pax Romana[8]. Κυριότερο σωζόμενο μνημείο της περιοχής είναι τα ερείπια της παλαιοχριστιανικής βασιλικής της Εφταμπατούσας[9].

Από τα χρόνια των Αραβικών εισβολών στο Αιγαίο και μετά οι κάτοικοι του Μαράθου αποσύρθηκαν στο εσωτερικό του νησιού και μέχρι το 1000μ.Χ. συνίδρυσαν μαζί με τους κατοίκους του παλαιότερου παραθαλάσιου οικισμού του Λευκού το μεσαιωνικό καστροχώρι του Μεσοχωρίου. Με την επιβολή της Οθωμανικής κυριαρχίας στην Κάρπαθο (1538μ.Χ.) και κυρίως μετά την οριστική κατάληψη της Κρήτης από τους Τούρκους (1669μ.Χ.) αποκαθίσταται μια σχετική ηρεμία στο Αιγαίο (Pax Ottomana) που επιτρέπει την ανάπτυξη κάποιων μικρών οικισμών και στην Καρπαθιακή ύπαιθρο. Ανάμεσά τους τα σύγχρονα Σπόα.

Σταδιακά τμήμα του πληθυσμού του Μεσοχωρίου, κυρίως οι κάτοχοι κτημάτων που βρίσκονταν στην ευρύτερη περιοχή του χωριού, εγκαθίσταται οικογενειακώς στο μικρό οικισμό αυξάνοντας αργά αλλά σταθερά το μόνιμο πληθυσμό του. Το χωριό αναφέρεται για πρώτη φορά ονομαστικά σε επίσημο κείμενο στο πλαίσιο της έκθεσης που συνέταξε για την Κάρπαθο το έτος 1843 ο καθηγητής αρχαιολογίας Ludwig Ross[10].

Το έτος 1912 η Κάρπαθος καταλαμβάνεται από τους Ιταλούς και μαζί με τ' άλλα χωριά περνούν στην ιταλική κυριαρχία και τα Σπόα. Με κάθε ευκαιρία οι Σποΐτες εκδηλώνουν σε όλη τη διάρκεια της ιταλοκρατίας το εθνικό τους φρόνιμα. Το έτος 1917 με αφετηρία τη διαφοροποίηση των δεδομένων του δικαιώματος περισυλλογής του πευκοφλοιού των δασών σημειώνονται στα Σπόα έντονες λαϊκές αντιδράσεις και αποστέλλεται έγγραφη διαμαρτυρία των δημοτών στον τότε στρατιωτικό διοικητή της Δωδεκανήσου Αντιστράτηγο Jovani Croce. Μπροστά στην προοπτική πραγματοποίησης της Ιταλικής απογραφής του 1922 ο Δήμαρχος Σπόων Ιωάννης Κ. Δήμαρχος κωλυσιεργεί[11]. Άξιο μνείας εξάλλου -δείγμα ανυπόκριτου πατριωτισμού- είναι και το επεισόδιο της βίαιης υποστολής της Ιταλικής αποικιοκρατικής σημαίας από τον ιστό του Βενετοκλείου Γυμνασίου Ρόδου[12] και της ύψωσης στη θέση της αυτοσχέδιας Ελληνικής που συντελέστηκε το έτος 1926 στη Ρόδο[13], σε ένδειξη διαμαρτυρίας στα μέτρα χειραγώγησης της Ελληνικής παιδείας των Δωδεκανήσων, από τρεις μαθητές μεταξύ των οποίων και ο Σποΐτης, μετέπειτα δάσκαλος, Γεώργιος Β. Χαλκιάς. Σημαντική εξάλλου στην αναπτέρωση του πατριωτικού φρονήματος των κατοίκων στάθηκε και η επίσκεψη στα Σπόα το έτος 1937 -μεσούσης της ιταλικής κατοχής- του Καρπάθιου πατριώτη, αγωνιστή και εκδότη της εφημερίδας "Δωδεκανησιακή Αυγή" Μιλτιάδη Παπαμανώλη[14].

Οι πατριωτικοί αγώνες των Σποϊτών για ελευθερία θα συνεχιστούν με την κατάταξη στο Σύνταγμα Δωδεκανησίων Εθελοντών (1940-41) είκοσι νέων Σποϊτών και με τη μετέπειτα συμμετοχή πολλών άλλων στην Εθνική Αντίσταση, στις Ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις της Μέσης Ανατολής και στις Αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις.

Πολλά ήταν τα βάσανα που υπέμεινε ο τοπικός πληθυσμός στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου με πλέον επώδυνο το γεγονός της εκτέλεσης από τους Γερμανούς κατακτητές στα Πηγάδια τριών νέων του χωριού[15] στις 2 Νοεμβρίου 1943. Στις 13 Οκτωβρίου του έτους 1944 και στο πλαίσιο της Επανάστασης της Καρπάθου οι κάτοικοι των Σπόων, αν και άοπλοι, συμμετείχαν στα γεγονότα ένθερμα με τη συγκρότηση δύο παράλληλων Επαναστατικών Επιτροπών[16] με επικεφαλής τους Κωνσταντίνο Διακολιό και Γεώργιο Χαλκιά οι οποίες απηχούσαν στην ουσία τις δύο, οικογενειοκρατικής κατα βάσιν συγκρότησης, δημοτικές παρατάξεις του χωριού[17] (Διακολιο-Πιπέρηδες και Χαλκιαο-Δημάρχοι).

Το 1948 τέλος, με την Ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα, τα Σπόα εντάσσονται στην επικράτεια του Ελληνικού κράτους.

Αυτοδιοίκηση

Το χωριό Σπόα μαζί με τον νεότερο παραθαλάσιο οικισμό του Αγίου Νικολάου, που είναι το επίνειό του[18], συναπαρτίζουν την Τοπική Κοινότητα Σπόων της Δημοτικής Ενότητας Καρπάθου του Δήμου Καρπάθου. Ο Δήμος Καρπάθου υπάγεται διοικητικά, με βάση το σχέδιο "Καλλικράτης", στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου. Τα Σπόα ενώ, από διοικητική άποψη, ανήκαν επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στον Δήμο Μεσοχωρίου[19], αυτονομήθηκαν περί το 1850[20] και απέκτησαν δική τους αυτοδιοικητική οντότητα.

Αν και στα πρώτα χρόνια της ιταλοκρατίας τα Σπόα διατήρησαν την αυτοδιοικητική τους αυτοτέλεια, λίγο αργότερα και πιο συγκεκριμένα επί Κυβερνήτη των "Ιταλικών Νήσων του Αιγαίου" Τσέζαρε Μαρία Ντε Βέκκι υπήχθησαν και πάλι στον ενιαίο Δήμο Μεσοχωρίου-Σπόων. Από το 1944 όμως και μετά απέκτησαν εκ νέου την διακριτή αυτοδιοικητική τους οντότητα. Το έτος 1998 υπήχθησαν, ως Τοπικό Διαμέρισμα, στον Καποδιστριακό Δήμο Καρπάθου που περιλάμβανε τα χωριά της Κάτω Καρπάθου και το έτος 2010 υπήχθησαν, ως Τοπική Κοινότητα, στον Καλλικράτειο Δήμο Καρπάθου που αγκάλιασε το σύνολο της έκτασης του νησιού.
Εκκλησιατική Διοίκηση

Πολιούχος του χωριού είναι ο Άγιος Γεώργιος, ο Ιερός Ναός[21] του οποίου αποτελεί και την ενοριακή εκκλησία του οικισμού. Η Πανήγυρη του Αγίου Γεωργίου του Μεθυστή πραγματοποιείται κάθε χρόνο με καθολική συμμετοχή των ενοριτών στις 3 Νοεμβρίου, ημέρα των εγκαινίων του πρώτου ναού που ανεγέρθηκε προς τιμήν του Αγίου στη Λύδδα της Παλαιστίνης, τόπο καταγωγής της μητέρας του, και της εκεί κατάθεσης των τιμίων λειψάνων του. Ο εορτασμός αυτός καταλήγει στη διοργάνωση του καθιερωμένου τοπικού παραδοσιακού γλεντιού. Η Ενορία Αγίου Γεωργίου Σπόων υπάγεται εκκλησιαστικά στην Ιερά Μητρόπολη Καρπάθου και Κάσου, η οποία ανήκει στο κλίμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, και διοικείται από πενταμελή Εκκλησιαστική Επιτροπή διοριζόμενη από τον οικείο Μητροπολίτη. Στην ιδιοκτησία του Ενοριακού Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Σπόων ανήκει και το εδώ και καιρό ευρισκόμενο σε αδράνεια Εκκλησιαστικό Ελαιοτριβείο Σπόων.

Πληθυσμός

Οικισμός	1947	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011
Σπόα	339	340	380	293	171	197	282	162
Άγιος Νικόλαος	-	-	-	-	80	57	59	7
Σύνολο	339	340	380	293	251	254	341	169

Πρωτογενής οικονομικός τομέας

Μέχρι και τα μέσα του 20ου αι. ο πρωτογενής οικονομικός τομέας στα Σπόα, όπως και στο μεγαλύτερο τμήμα της Βόρειας Καρπάθου, βρισκόταν σε ακμή, εξασφαλίζοντας μια ζωή δύσκολη, γεμάτη μόχθο πλην οικονομικά αυτάρκη, στον ντόπιο π ληθυσμό. Στο πλαίσιο της γεωργίας μεγάλες εκτάσεις γης αφιερώνονταν στην εξασφάλιση της παραγωγής κριθαριού, σιταριού και οσπρίων. Εξαιρετικό όνομα είχε η Σποΐτικη φάβα, ενώ παράγονταν συστηματικά μεγάλες ποσότητες εξαιρετικής ποιότητας κρεμμυδιών[5] αλλά και μικρών κρεμμυδιών για φύτευση ("κοκκάρι") τα οποία διατίθεντο εν συνεχεία στους κατοίκους των γειτονικών χωριών (Όλυμπος, Μεσοχώρι κ.λπ.). Πολύ διαδεδομένη ήταν η ελαιοκαλλιέργεια η οποία εξακολουθεί να είναι η μόνη συνεχιζόμενη σε ικανοποιητική κλίμακα αγροτική καλλιέργεια στην περιοχή. Διαδεδομένη ήταν επίσης κατά το παρελθόν κι η καλλιέργεια αχλαδιών (ποικιλία "κοντούλα", τοπικά "αχλάες"), οι καρποί των οποίων αποξηραίνονταν για τους μήνες του χειμώνα (οι γνωστοί μυρωδάτοι "αχλαοκόποι"). Αρκετή όμως ήταν και η έκταση[22] που καταλάμβανε η αμπελοκαλλιέργεια η οποία εδώ και δεκαετίες έχει περιπέσει σε παρακμή. Καθόσον αφορά την κτηνοτροφία, αυτή αφορά σήμερα την πλημελή και περιορισμένη κατά το πλείστον εκτροφή ποιμενικών ζώων (κυρίως αιγών) ενώ ως τη δεκαετία ακόμη του 1960 η άσκησή της γινόταν σε μεγάλη κλίμακα και με συστηματικό τρόπο[23]. Η εκτροφή γεωργικών ζώων έχει από καιρό εκλείψει.
Τοπικές σαρδέλλες (παστές μένουλλες) σε ελαιόλαδο. Ένας νοστιμότατος μεζές.

Σχετικά με την αλιεία, αυτή είχε πάντοτε ιδιαίτερη θέση στις οικονομικές δραστηριότητες των Σποϊτών που πέρα από τα νωπά ψάρια παρήγε μεγάλες ποσότητες ντόπιας Καρπάθικης σαρδέλλας[σημ. 1] (παστής μένουλλας). Σήμερα η τοπική αλιεία ασκείται σε περιορισμένη επίσης κλίμακα. Πέραν αυτών σημαντικό ρόλο στην τοπική οικονομία έπαιζε παλαιότερα και η οικονομική εκμετάλλευση των δασών του χωριού που συναπαρτίζονται κυρίως από πεύκα. Αξίζει να σημειωθεί ότι το έτος 1962 ιδρύθηκε ο Γεωργικός Πιστωτικός Συνεταιρισμός Σπόων Καρπάθου "Ο Άγιος Νικόλαος" ο οποίος βρίσκεται σήμερα σε αδράνεια ακολουθώντας παράλληλη πορεία με την παρακμή της γεωργίας στον τόπο. Σε παλαιότερες δεκαετίες λειτούργησε στα Σπόα και το Εκκλησιαστικό Ελαιοτριβείο Σπόων Καρπάθου που εδώ και πολύ καιρό δεν λειτουργεί πλέον. Έτσι την εποχή της ελαιοσυγκομιδής οι ελαιοπαραγωγοί των Σπόων εξυπηρετούνται από τα άλλα λειτουργούντα ελαιοτριβεία του νησιού και κυρίως από το Εκκλησιαστικό Ελαιοτριβείο του Μεσοχωρίου.

Τουρισμός

Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται μια αξιόλογη τουριστική ανάπτυξη στην Κάρπαθο που δεν θα μπορούσε να αφήσει τα Σπόα ανεπηρέαστα, πολύ περισσότερο καθώς βρίσκονται στο μέσον του κύριου οδικού άξονα του νησιού που ξεκινά από την πρωτεύουσα, τα Πηγάδια, και καταλήγει στον εξαιρετικού τουριστικού ενδιαφέροντος παραδοσιακό οικισμό Όλυμπος. Ο παραθαλάσιος οικισμός του Αγίου Νικολάου αποτελεί έναν πολυσύχναστο πια προορισμό του καλοκαιρινού τουρισμού της Καρπάθου καθώς διαθέτει μια ωραία βοτσαλωτή παραλία κατάλληλη για κολύμπι, αρκετές τουριστικές κλίνες και ορισμένες μικρές ταβερνούλες. Άλλες ήσυχες παραλίες των Σπόων είναι η Μιλάθθα, λίγο Βορειότερα από τον Άγιο Νικόλαο και ο Άγιος Ιωάννης, Νοτιότερα του οικισμού.

Διασπορά

Από πολύ νωρίς οι κάτοικοι των Σπόων ξεκίνησαν -λόγω του άγονου του εδάφους της ιδιαίτερης πατρίδας τους- να μεταναστεύουν προς ποικίλους προορισμούς με σκοπό τη βελτίωση της οικονομικής τους κατάστασης. Έτσι βρέθηκαν, ως οικοδόμοι ή λατόμοι κυρίως, στην παλιά Ελλάδα, στην Κρήτη, στη Δυτική Μ. Ασία, στο Μαρόκο, στην Αιθιοπία, στη Γαλλική Ινδοκίνα κ.α.

Σημαντική παροικία Σποϊτών υπήρχε από τα τέλη ήδη του 19ου αι. στην Αττική, τα μέλη της οποίας απασχολήθηκαν ως εργαζόμενοι κυρίως στα νταμάρια της Πεντέλης[24]. Η παροικία αυτή συσπειρώθηκε από το έτος 1955 γύρω από τον πατριωτικό της σύλλογο με την επωνυμία Σύλλογος των Απανταχού Σποϊτών Καρπάθου Αμαρουσίου "Ο Άγιος Γεώργιος" ο οποίος εδρεύει στο Μαρούσι, όπου κατοικεί και η μεγαλύτερη μερίδα των Σποϊτών παροίκων.

Με την πάροδο του χρόνου και από τις αρχές του 20ου αι. (1905 και εντεύθεν)[25] συγκροτήθηκαν επίσης τέσσερις παροικίες Σποϊτών στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (Η.Π.Α.). Σε κάθε μια από τις παροικίες αυτές δημιουργήθηκαν σταδιακά και λειτουργούν έως σήμερα ανά ένας πατριωτικός σύλλογος.

Πιο συγκεκριμένα στην Νέα Υόρκη πρωτοδημιουργήθηκε σύλλογος το 1965 ο οποίος εξακολουθεί να λειτουργεί σήμερα με ελαφρώς παραλλαγμένη επωνυμία ως Ένωση Σποϊτών Καρπάθου Αμερικής "Ο Άγιος Γεώργιος".
Στην πολιτεία Οχάιο και ακριβέστερα στην πόλη Κλίβελαντ ιδρύθηκε το έτος 1969 αντίστοιχος πατριωτικός φορέας που εξακολουθεί τη λειτουργία του ως σήμερα με την επωνυμία Σύλλογος Σποϊτών Καρπάθου Οχάϊο "Ο Άγιος Γεώργιος".
Στην πολιτεία Τέξας ιδρύθηκε το έτος 1972 ο τοπικός Σύλλογος Σποϊτών. Ο Σύλλογος αυτός εδρεύει στην πόλη Κόρπους Κρίστι του Τέξας και συνεχίζει εκεί τη λειτουργία του με το σημερινό όνομα Σύλλογος Σποϊτών Καρπάθου Τέξας "Ο Άγιος Γεώργιος".
Μια τέταρτη, η νεότερη και πιο ακμαία σήμερα παροικία Σποϊτών στην Αμερική, συγκροτήθηκε τις τελευταίες δεκαετίες στις πολιτείες Βόρεια και Νότια Καρολίνα στα πλαίσια της οποίας ιδρύθηκε και λειτουργεί από το έτος 2007 ανάλογο συλλογικό σχήμα με την ονομασία Σύλλογος Σποϊτών Καρπάθου Βόρειας και Νότιας Καρολίνας "Ο Άγιος Γεώργιος". Ο συγκεκριμένος σύλλογος εδρεύει στην πόλη Γουέλφορντ της Νότιας Καρολίνας.

Μικροί πυρήνες Σποϊτών τέλος βρίσκονται εγκατεστημένοι στα Πηγάδια της Καρπάθου, πρωτεύουσα του Δήμου Καρπάθου, και στη Ρόδο πρωτεύουσα της Δωδεκανήσου. Αξιόπιστες πρόσφατες (2015) εκτιμήσεις ανεβάζουν τον ανά τον κόσμο αριθμό των Σποϊτών στα 800 κατ' ανώτατον όριο πρόσωπα (480 στις Η.Π.Α., 120 στην Αττική, 170 στην Κάρπαθο κ.λπ.). Παρά τις νέες αυτές συνθήκες και παρά τη δυσκολία της διαχείρισής τους, οι Σποΐτες όλων των παροικιών διατηρούν ισχυρούς δεσμούς με τον τόπο της καταγωγής τους και εξακολουθούν να εκδηλώνουν έντονο ενδιαφέρον για τα ζητήματα του τόπου τους.

Εκπαίδευση

Τα Σπόα διέθεταν σχολείο τουλάχιστον από τα πρώϊμα χρόνια του 19ου αι.[26] Μεταπελευθερωτικά λειτούργησε στο χωριό οργανωμένο διθέσιο Δημοτικό σχολείο ενταγμένο στην πρώτη βαθμίδα του εκπαιδευτικού συστήματος του Ελληνικού κράτους. Το σχολείο αυτό έπαψε να λειτουργεί λόγω ελλείψεως μαθητών στα τέλη της δεκαετίας του 1990.

Πολιτισμός

Τα Σπόα είναι από τα χωριά εκείνα της Καρπάθου που κράτησαν μέχρι πρόσφατα ζωντανή τη λαϊκή τους παράδοση. Γάμοι[27], Εφτά, Βαπτίσεις, Απόκριες[28], Παραδοσιακά Πανηγύρια αντέχουν ακόμη και λειτουργούν ως λαϊκά έθιμα παρά την πληθυσμιακή αιμορραγία του τόπου και τη γενικευμένη πολιτισμική αλλοτρίωση.

Η τοπική παραδοσιακή μουσική υπηρετείται από τα όργανα λύρα (αχλαδόσχημη), τσαμπούνα (οπές αυλών 5/1) και λαούτο (Κρητικού τύπου). Αξίζει να σημειωθεί ότι τα Σπόα είναι το μόνο χωριό του νησιού της Καρπάθου, μαζί φυσικά με την ιδιαίτερα γνωστή Όλυμπο, που διατήρησε μιαν αδιάσπαστη χρονική συνέχεια στη μουσική χρήση της τσαμπούνας.

Η Σποΐτικη ιστορική παραδοσιακή φορεσιά αποτελείται για μεν τους άνδρες από τη βράκα με τα σχετικά προσαρτήματά της για δε τις γυναίκες από τη βέστα.

Το τοπικό γλωσσικό ιδίωμα των Σπόων συγκροτεί μαζί με το αντίστοιχο του γειτονικού Μεσοχωρίου τη Βόρεια Ζώνη των Ιδιωμάτων της Καρπάθου[29], μια από τις τέσσερεις συνολικά γλωσσικές ζώνες του νησιού, που με τη σειρά τους ανήκουν στην ενότητα των Νοτιοανατολικών Νησιωτικών Ιδιωμάτων της Ελληνικής γλώσσας.

Ο τοπικός πολιτισμός υπηρετείται με φροντίδα στα πλαίσια της Σποΐτικης κοινωνίας αφενός από τους παροικιακούς συλλόγους της διασποράς[30] και αφετέρου από τους δύο επιχώριους πολιτιστικούς φορείς. Τον Σύλλογο Γυναικών Σπόων Καρπάθου "Η Πρόοδος" που ιδρύθηκε το έτος 1987 και εδρεύει στα Σπόα και τον Πολιτιστικό Εξωραϊστικό Σύλλογο Αγίου Νικολάου Σπόων Καρπάθου "Η Εφταμπατούσα" που ιδρύθηκε το έτος 1996 και εδρεύει στον Άγιο Νικόλαο. Στα Σπόα έχει από χρόνια δημιουργηθεί με δαπάνες των απανταχού Σποϊτών το Κοινοτικό Μέγαρο Σπόων. Είναι ουσιαστικά ένας πολυχώρος που ανήκει στην ιδιοκτησία του Δήμου Καρπάθου (παλαιότερα της Αυτοδιοίκητης Κοινότητας Σπόων Καρπάθου) και διαθέτει ανάμεσα στ' άλλα αίθουσα πολλαπλών, πολιτισμικών κυρίως, χρήσεων.
Αθλητισμός

Ο αθλητισμός στο χωριό Σπόα αποτελεί το κύριο αντικείμενο δράσης του Αθλητικού Συλλόγου Σπόων Καρπάθου "Η Αναγέννηση" που ιδρύθηκε το έτος 1984 και διαθέτει τμήματα ποδοσφαίρου και καλαθοσφαίρισης. Ο Α.Σ.Σ.Κ. "Η Αναγέννηση" παίρνει μέρος σε σταθερή βάση τόσο στο Τοπικό Θερινό Ποδοσφαιρικό Τουρνουά Ανδρών Καρπάθου "Ποσειδώνιο Ποδοσφαιρικό Κύπελλο Καρπάθου" που διοργανώνεται στο νησί από το έτος 1946 και εντεύθεν όσο και στο "Θερινό Τουρνουά Μπάσκετ Καρπάθου" που διοργανώνεται στο χωριό Απέρι από το έτος 2009 και μετά. Μάλιστα το έτος 2016 κατέκτησε το κύπελλο μπάσκετ[σημ. 2] της Καρπάθου[31]. Το πρώτο ιστορικά αθλητικό σχήμα[σημ. 3] του χωριού υπήρξε ο "Αθλητικός Σύλλογος Σπόων Καρπάθου "Πειρατής"[32] που άρχισε να λειτουργεί στα 1958.

Σημειώσεις

Το ψάρεμα και η παρασκευή της σαρδέλλας στα Σπόα αποτελεί το θέμα του ντοκιμαντέρ του Μανόλη Δημελλά "Το θεριό του Μάρτη" (παραγωγής του Πολιτιστικού Εξωραϊστικού Συλλόγου Αγίου Νικολάου Σπόων Καρπάθου "Η Εφταμπατούσα", 2007).
Το έτος 1991 μια ομάδα καλαθοσφαίρισης της Σποΐτικης νεολαίας, αποτελούμενη κυρίως από μέλη των Σποΐτικων παροικιών της Αμερικής, πήρε επίσης το πρωτάθλημα στο πλαίσιο της διοργάνωσης ενός άτυπου τουρνουά μπάσκετ της Καρπάθου.

Στην ίδρυση του σχήματος αυτού πρωταγωνίστησε ο τότε μαθητής Γυμνασίου Γιάννης Νικ. Κρητικός.

Παραπομπές

Μηνάς, 2000, σ. 297.
Βαλέτας-Βασιλαράς, 2006, σ. 8
Μιχαηλίδης-Νουάρος, 1998, τ. 1ος, σ. 134
Μανωλακάκης, 1988, σ. 9
Μιχαηλίδης-Νουάρος, 1998, τ. 1ος, σ. 100
Βαλέτας-Βασιλαράς, 2006, σ. 78
Μανωλακάκης, 1988, σ. 36
Βαλέτας-Βασιλαράς, 2006, σ. 10
Βαλέτας-Βασιλαράς, 2006, σ. 13
Βαλέτας-Βασιλαράς, 2006, σ. 52
Κασσώτης, 2007, σ.σ. 78-80
Χαλκιάς Β., 1975, σ. 21
Εφημερίδα "Πρόοδος" της Ρόδου, 1993http://www.osymi.gr/istorika/gabriil_xaritos/bogianoy.htm
Χαλκιάς Ι., 1963, σ. 65
Κασσώτης, 2007, σ. 280
Μελάς, 2012, σ.σ. 226-232
Χαλκιάς Κ., 2003, σ.σ. 221-222, υποσ. 9
Μιχαηλίδης-Νουάρος, 1998, τ. 1ος, σ. 39
Βασιλάκης, 1973, σ. 22
Βασιλάκης, 1973, σ. 23 & Βαλέτας-Βασιλαράς, 2006, σ. 62
Μιχαηλίδης-Νουάρος, 1998, τ. 1ος, σ. 102 & Βαλέτας-Βασιλαράς, 2006, σ. 69-73
Μιχαηλίδης-Νουάρος, 1998, σ. 100
Μανωλακάκης, 1988, σ. 144
Χαλκιάς Κ., 2009, σ. 411
Χαλκιάς Κ., 1987, σ. 440
Μανωλακάκης, 1988, (Δωρικόν Ψήφισμα) σ. 62
Αναστασιάδη-Σισαμή, 2012, σ. 422
Χαλκιάς Κ., 2003, σ. 219
Μηνάς, 2002, σ. 36
Χαλκιάς Κ., 2006, σ. 48
«Για πρώτη φορά στην κορυφή τα Σπόα! - Δημοκρατική της Ρόδου». www.dimokratiki.gr. Ανακτήθηκε στις 19 Απριλίου 2018.

Κρητικός, 1959, σ.15

Βιβλιογραφικές πηγές

Κρητικός, Ιωάννης (1959). "Καρπαθιακός Παλμός" Το ποδόσφαιρο στο Σπόα. τεύχος 31. Κάρπαθος. σελ. 15.
Χαλκιάς, Ιωάννης. Οικονόμος (1963). Μιλτιάδης Παπαμανώλης - Υποδοχή του Μιλτιάδη Παπαμανώλη στα Σπόα το 1936. Αθήνα: Σύλλογος Καρπαθίων Αθηνών "Η Ένωσις". σελίδες 64–65.
Βασιλάκης, Βάσος Ν. (1973). Το Μεσοχώρι της Καρπάθου. τόμ. 1ος. Αθήνα.
Χαλκιάς, Βασίλης Γ. (1975). "Πανηγυρικόν Αναμνηστικόν Λεύκωμα" - Η πατριωτική δράση του πατρός μου Γεωρ. Β. Χαλκιά. New York: Union Spoiton Karpathou of America "St. George's", Inc. σελίδες 20–23.
Χαλκιάς, Κωνσταντίνος Ι. (1987). [Μελάς, Ντίνος Αντ.], επιμ. Σύντομος ιστορική ανασκόπησις των παροικιών Σποϊτών Καρπάθου Αμερικής. Περιοδικόν Επιστημονικόν Σύγγραμμα Καρπαθιακαί Μελέται. τόμ. Δ΄. Αθήναι: Εταιρεία Καρπαθιακών Μελετών. σελ. σσ. 439-508.
Μανωλακάκης, Εμ. (1988) [1896]. Καρπαθιακά (Δεύτερη έκδοση). Αθήναι: Οι απόγονοι του συγγραφέως.
Μιχαηλίδης - Νουάρος, Μιχαήλ Γ. (1998 / 2002). Σταυράκη Φραγκίσκη Αρ. - Ανδρέας Μιχαηλίδης - Νουάρος, επιμ. Ιστορία της νήσου Καρπάθου (Δωδεκανήσου) από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερον / Χρονικόν της νήσου Καρπάθου από του Ελληνοϊταλικού πολέμου (28 Οκτωβρίου 1940) μέχρι της Ενσωματώσεως αυτής εις την Ελλάδα. τόμοι 1ος & 2ος (Β΄ έκδοση). Μορφωτικός Εξωραϊστικός Σύλλογος "Εργασία και Χαρά" Όθους Καρπάθου. ISBN set 960-86343-0-Χ . Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο: |year= (βοήθεια)
Μηνάς, Κωνσταντίνος (2000). Τοπωνυμικό της νήσου Καρπάθου. Σειρά Αυτοτελών Εκδόσεων / 1. Αθήνα: Πνευματικό Κέντρο Δήμου Καρπάθου. σελ. 368. ISBN 960-256-436-9.
Μηνάς, Κωνσταντίνος (2002) [1970]. Τα Γλωσσικά Ιδιώματα της Καρπάθου. Σειρά Αυτοτελών Εκδόσεων / 1 (Δεύτερη έκδοση). Ρόδος: Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Δωδεκανήσου / Παγκαρπαθιακός Σύλλογος Ρόδου. ISBN 960-87260-0-Χ .
Χαλκιάς, Κωνσταντίνος Ι. (2003). Μακρής, Μανόλης, επιμ. Το έθιμο της Αποκριάς στο χωριό μου το Σπώα (Καρπάθου) παλαιότερα και σήμερα. Περιοδική Έκδοση "Καρπαθιακά" I.S.S.N. 1791-972 X. τομ. Α΄. Ρόδος: Κέντρο Καρπαθιακών Ερευνών. σελίδες 219–253. ISBN set 960-87667-0-2 .
Βαλέτας Στέλιος Γ., Βασιλαράς Ηλίας Εμμ. (2006). Σπόα - Ένα μικρό χωριό της Καρπάθου. Αθήνα. σελ. 160.
Κασσώτης, Μανώλης (2006). Μελάς, Μανόλης, επιμ. Η Καρπαθιακή παροικία Αμερικής, Περιοδική Επιστημονική Έκδοση Πολιτισμικής Δράσης "Καρπαθιακά Χρονικά". τόμ. Πρώτος. Αθήνα: Καρπαθιακό Κέντρο Έρευνας και Πολιτισμού. σελίδες 38–42. ISBN 960-387-500-7.
Χαλκιάς, Κωνσταντίνος Ι. (2006). Μελάς, Μανόλης, επιμ. Η προσήλωση των Καρπαθίων Αμερικής και Κάναδα στις θρησκευτικές τους παραδόσεις, Περιοδική Επιστημονική Έκδοση Πολιτισμικής Δράσης "Καρπαθιακά Χρονικά". τόμ. Πρώτος. Αθήνα: Καρπαθιακό Κέντρο Έρευνας και Πολιτισμού. σελίδες 43–49. ISBN 960-387-500-7.
Χαλκιάς, Κωνσταντίνος Ι. (2009). Μακρής, Μανόλης, επιμ. Η κοινωνική και εθνική δράσις και προσφορά των Σπωιτών λατόμων της Πεντέλης Αττικής (1897/1900-1975), Περιοδική Έκδοση "Καρπαθιακά", I.S.S.N. 1791-972 X. τομ. Γ΄. Ρόδος: Κέντρο Καρπαθιακών Ερευνών. σελίδες 408–442. ISBN set 960-87667-0-2 .
Μελάς, Ντίνος Αντ. (2012). Ιστορία του Επαναστατικού Απελευθερωτικού Κινήματος Καρπάθου - 5 Οκτωβρίου 1944. Αθήνα: Πρώην Αυτοδιοίκητη Κοινότητα Μενετών Καρπάθου. σελ. 916. ISBN 978-960-87715-1-2.
Αναστασιάδη-Σισαμή, Φανή (2012). Μακρής, Μανόλης, επιμ. Ο γάμος στα Σπόα της Καρπάθου, Περιοδική Έκδοση Καρπαθιακά, I.S.S.N. 1791-972 X. τόμ. Δ΄. Ρόδος: Κέντρο Καρπαθιακών Ερευνών. σελίδες 422–480. ISBN set 960-87667-0-2

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Youtube Μουσικοχορευτική παράδοση Σπόων Καρπάθου
Youtube Παραδοσιακή μουσική των Σπόων
Youtube Documentaire "Αμαρτωλά κρανία" του Μανόλη Δημελλά
Εφημερίδα "Δημοκρατική" της Ρόδου
Εφημερίδα "Η Ροδιακή" της Ρόδου

Δημοτική Ενότητα Καρπάθου
Δημοτική Κοινότητα Καρπάθου
Άφωτη Καρπάθου, η (νησίδα)
Γαϊδουρονήσι Καρπάθου, το (νησίδα)
Δεσποτικό Καρπάθου, το (νησίδα)
Κάρπαθος (πόλη), η
Πλατύολο Καρπάθου, το
Τοπική Κοινότητα Απερίου
Απέρι Καρπάθου, το
Κατώδιο Καρπάθου, το
Κυρά Παναγιά Καρπάθου, η
Μυρτώνας Καρπάθου, ο
Τοπική Κοινότητα Αρκάσας
Αρκάσα Καρπάθου, η
Διακόφτης Καρπάθου, ο (νησίδα)
Φοινίκι Καρπάθου, το
Χαρκιάς Καρπάθου, ο (νησίδα)
Τοπική Κοινότητα Βωλάδας
Βωλάδα Καρπάθου, η
Λάστος Καρπάθου, η
Τοπική Κοινότητα Μενετών
Άγιος Ιωάννης Αφιάρτη Καρπάθου, ο
Κήπος Αφιάρτη Καρπάθου, ο
Λακκί Καρπάθου, το
Μενετές Καρπάθου, οι
Μοίρα Καρπάθου, η (νησίδα)
Νισιερός Καρπάθου, ο (νησίδα)
Πρασονήσι Καρπάθου, το (νησίδα)
Τοπική Κοινότητα Μεσοχωρίου
Κάτω Λευκός Καρπάθου, ο
Λευκός Καρπάθου, ο
Μεσοχώρι Καρπάθου, το
Νησί Καρπάθου, το (νησίδα)
Σώκαστρο Καρπάθου, το (νησίδα)
Τοπική Κοινότητα Όθους
Κάλλενες Καρπάθου, οι
Όθος Καρπάθου, το
Στες Καρπάθου, οι
Τοπική Κοινότητα Πυλών
Πυλές Καρπάθου, οι
Τοπική Κοινότητα Σπόων
Άγιος Νικόλαος Καρπάθου, ο
Σπόα Καρπάθου, τα

Νομός Δωδεκανήσου : Δήμος, Κοινότητα

Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης Διοικητική διαίρεση νομού Δωδεκανήσου

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License

Σπόα Καρπάθου

.